V KO 55/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:30-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V KO 55/12
POSTANOWIENIE
Dnia 22 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Kazimierz Klugiewicz (przewodniczący)
SSN Dariusz Świecki
SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca)
w sprawie G. C.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu w dniu 22 listopada 2012 r.,
kwestii wznowienia z urzędu postępowania zakończonego postanowieniem Sądu
Apelacyjnego z dnia 9 lipca 2012 r. utrzymującego w mocy postanowienie Sądu
Okręgowego
z dnia 9 maja 2012 r. odwołujące wobec skazanego warunkowe przedterminowe
zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności,
na podstawie art. 542 § 2 k.p.k. wznawia postępowanie
odwoławcze w sprawie G. C. i uchyla postanowienie Sądu
Apelacyjnego z dnia 9 lipca 2012 r., przekazując temu sądowi
sprawę do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 22 marca 2011 r. Sąd Okręgowy warunkowo zwolnił
skazanego G. C. z odbycia reszty kar: 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności,
roku i 5 miesięcy pozbawienia wolności oraz 11 lat i 10 miesięcy pozbawienia
wolności orzeczonych wyrokami łącznymi Sądu Okręgowego w sprawach: II K
24/09 i II K 155/10. Okres próby został wyznaczony do dnia 22 marca 2016 r.
Skazany w okresie próby, tj. pod koniec marca 2011r. oraz w dniach 7, 8, 24
kwietnia 2011r. oraz z dniach 12 i 15 maja 2011r. popełnił ciąg przestępstw z art.
278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., za co został skazany w dniu 16 stycznia 2012 r.
prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego (sygn. akt II K 1423/11) na karę roku
pozbawienia wolności.
2
W związku ze spełnieniem się przesłanek z art. 160 § 1 pkt 1 k.k.w., Sąd
Okręgowy postanowieniem z dnia 9 maja 2012 r. odwołał warunkowe zwolnienie
udzielone skazanemu w dniu
22 marca 2011 r. Postanowienie to zostało utrzymane w mocy postanowieniem
Sądu Apelacyjnego z dnia 9 lipca 2012 r.
W dniu 20 lipca 2012r. skazany wystosował do Sądu Najwyższego za
pośrednictwem Sądu Apelacyjnego pismo zatytułowane „Wniosek o wznowienie
postępowania”, w którym podniósł, że Sąd Okręgowy wyznaczył mu obrońcę z
urzędu, ze względu na, zdaniem autora pisma, zachodzące wątpliwości co do jego
poczytalności, natomiast Sąd Apelacyjny nie wyznaczył mu obrońcy i rozpoznał
jego zażalenie na postanowienie o odwołaniu warunkowego zwolnienia pod
nieobecność tegoż obrońcy. Na tej podstawie skazany wniósł o wznowienie
postępowania w przedmiocie odwołania warunkowego zwolnienia z uwagi na
zachodzącą bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 10
k.p.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 545 § 2 k.p.k. wniosek o wznowienie postępowania, jeżeli nie
pochodzi od prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata
albo radcę prawnego, który to warunek formalny nie został spełniony. Ponadto
wznowienie postępowania w przypadku ujawnienia się jednego
z uchybień wymienionych w art. 439 § 1 k.p.k., zgodnie z art. 542 § 3 k.p.k.,
nastąpić może tylko z urzędu, a nie na wniosek stron (por. m.in. uchwałę
7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2005 r., I KZP 5/05, OSNKW 2005, z.
6, poz. 48, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2010r., V KO
115/09, OSNwSK 2010 , poz. 389). Strony są jednakże uprawnione do
zasygnalizowania wystąpienia takiego uchybienia. W realiach niniejszej sprawy
pismo skazanego traktować należy na podstawie art. 118 § 1 i 2 k.p.k., jako
przewidziane w art. 9 § 2 k.p.k. zasygnalizowanie wystąpienia okoliczności, którą
organ może lub musi rozważyć z urzędu.
Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że nie ma racji skazany, iż nie
wyznaczono mu obrońcy z urzędu na potrzeby postępowania odwoławczego przed
Sądem Apelacyjnym w sprawie /…/. Otóż na posiedzeniu Sądu Okręgowego w III
Wydziale Penitencjarnym w dniu 8 lutego 2012r. Przewodniczący zarządził
wyznaczenie skazanemu obrońcy z urzędu w osobie adwokat A. S. Wyznaczenie to
3
nie zostało w żaden sposób ograniczone do postępowania jedynie przed Sądem I
instancji, lecz zgodnie z informacją przekazaną przez ten Sąd skazanemu w dniu
15 lutego 2012 r. (vide k. 17), obrońca wyznaczony został w sprawie odwołania
warunkowego zwolnienia (podkr. – SN). Jak wynika z akt sprawy (protokołów
posiedzeń) - adwokat A. S. (lub jej substytut – aplikantka adwokacka K. S.) była
obecna na każdym posiedzeniu wyznaczonym przez Sąd Okręgowy.
Natomiast odnotować należy absencję prawidłowo zawiadomionego obrońcy
na posiedzeniu odwoławczym Sądu Apelacyjnego w dniu
9 lipca 2012r. (vide protokół posiedzenia k.102), na którym rozpoznano
merytorycznie zażalenie skazanego.
Zgodnie z art. 22 § 1 k.k.w. w zw. z art. 160 § 3 k.k.w. obrońca skazanego
ma prawo wziąć udział w posiedzeniu sądu procedującego w postępowaniu
wykonawczym w przedmiocie odwołania warunkowego zwolnienia, zarówno w I, jak
i II instancji. Jego niestawiennictwo, o ile został prawidłowo zawiadomiony o
terminie i celu posiedzenia, zgodnie z art. 22 § 2 k.k.w. nie tamuje rozpoznania
sprawy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy powołanie obrońcy uzasadnione było
istnieniem przesłanek z art. 8 § 2 k.k.w. (tak jak w niniejszej sprawie). Brak
stawiennictwa takiego obrońcy, co do zasady tamuje możliwość rozpoznania
sprawy (chyba, że sąd orzeka na korzyść skazanego, bądź zgodnie
z jego wnioskiem).
W sprawie /…/ zawisłej przed Sądem Apelacyjnym
, Sąd ten odnotowując brak stawiennictwa prawidłowo zawiadomionego obrońcy,
utrzymał w mocy zaskarżone przez skazanego postanowienie Sądu Okręgowego.
Zatem Sąd odwoławczy orzekł wbrew wnioskowi skazanego i na jego niekorzyść,
potwierdzając decyzję Sądu I instancji o odwołaniu warunkowego zwolnienia.
Sąd Najwyższy dostrzega w tym uchybieniu bezwzględną przesłankę
odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k., czyli brak udziału obrońcy w czynnościach,
w których jego udział był obowiązkowy. Analiza regulacji
art. 8 § 2 k.k.w. w zw. z art. 22 § 2 k.k.w w zw. z art. 160 § 3 k.k.w., wskazuje
jednoznacznie, że skoro warunkiem sine qua non przeprowadzenia czynności
przez sąd w postępowaniu wykonawczym w sprawie, w jakiej zaistniały warunki do
wyznaczenia skazanemu obrońcy z urzędu lub taki obrońca na podstawie art. 8 § 1
pkt 5 został faktycznie wyznaczony, stawiennictwo tegoż obrońcy uznać należy za
obligatoryjne w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. stosowanego odpowiednio na
4
podstawie art. 1 § 2 k.k.w. (tak m.in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 7 lutego
2006 r., WZ 2/06, OSNKW 2006, nr 9, poz. 78, por. także K. Postulski Komentarz
aktualizowany do Kodeksu karnego wykonawczego w systemie informacji prawnej
LEX 2012; komentarz do art. 22 k.k.w, teza 18). Zatem spełniona została
przesłanka wznowienia postępowania karnego z urzędu w trybie art. 542 § 3 k.p.k.
Rozpoznając na nowo zażalenie skazanego na postanowienie Sądu
Okręgowego z dnia 9 maja 2012 r. odwołującego wobec skazanego warunkowe
przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, Sąd
Apelacyjny zobowiązany jest zadbać o obecność obrońcy skazanego na
przedmiotowym posiedzeniu.
Z tych wszystkich względów, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 22 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Kazimierz Klugiewicz (przewodniczący)
SSN Dariusz Świecki
SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca)
w sprawie G. C.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu w dniu 22 listopada 2012 r.,
kwestii wznowienia z urzędu postępowania zakończonego postanowieniem Sądu
Apelacyjnego z dnia 9 lipca 2012 r. utrzymującego w mocy postanowienie Sądu
Okręgowego
z dnia 9 maja 2012 r. odwołujące wobec skazanego warunkowe przedterminowe
zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności,
na podstawie art. 542 § 2 k.p.k. wznawia postępowanie
odwoławcze w sprawie G. C. i uchyla postanowienie Sądu
Apelacyjnego z dnia 9 lipca 2012 r., przekazując temu sądowi
sprawę do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 22 marca 2011 r. Sąd Okręgowy warunkowo zwolnił
skazanego G. C. z odbycia reszty kar: 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności,
roku i 5 miesięcy pozbawienia wolności oraz 11 lat i 10 miesięcy pozbawienia
wolności orzeczonych wyrokami łącznymi Sądu Okręgowego w sprawach: II K
24/09 i II K 155/10. Okres próby został wyznaczony do dnia 22 marca 2016 r.
Skazany w okresie próby, tj. pod koniec marca 2011r. oraz w dniach 7, 8, 24
kwietnia 2011r. oraz z dniach 12 i 15 maja 2011r. popełnił ciąg przestępstw z art.
278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., za co został skazany w dniu 16 stycznia 2012 r.
prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego (sygn. akt II K 1423/11) na karę roku
pozbawienia wolności.
2
W związku ze spełnieniem się przesłanek z art. 160 § 1 pkt 1 k.k.w., Sąd
Okręgowy postanowieniem z dnia 9 maja 2012 r. odwołał warunkowe zwolnienie
udzielone skazanemu w dniu
22 marca 2011 r. Postanowienie to zostało utrzymane w mocy postanowieniem
Sądu Apelacyjnego z dnia 9 lipca 2012 r.
W dniu 20 lipca 2012r. skazany wystosował do Sądu Najwyższego za
pośrednictwem Sądu Apelacyjnego pismo zatytułowane „Wniosek o wznowienie
postępowania”, w którym podniósł, że Sąd Okręgowy wyznaczył mu obrońcę z
urzędu, ze względu na, zdaniem autora pisma, zachodzące wątpliwości co do jego
poczytalności, natomiast Sąd Apelacyjny nie wyznaczył mu obrońcy i rozpoznał
jego zażalenie na postanowienie o odwołaniu warunkowego zwolnienia pod
nieobecność tegoż obrońcy. Na tej podstawie skazany wniósł o wznowienie
postępowania w przedmiocie odwołania warunkowego zwolnienia z uwagi na
zachodzącą bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 10
k.p.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 545 § 2 k.p.k. wniosek o wznowienie postępowania, jeżeli nie
pochodzi od prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata
albo radcę prawnego, który to warunek formalny nie został spełniony. Ponadto
wznowienie postępowania w przypadku ujawnienia się jednego
z uchybień wymienionych w art. 439 § 1 k.p.k., zgodnie z art. 542 § 3 k.p.k.,
nastąpić może tylko z urzędu, a nie na wniosek stron (por. m.in. uchwałę
7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2005 r., I KZP 5/05, OSNKW 2005, z.
6, poz. 48, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2010r., V KO
115/09, OSNwSK 2010 , poz. 389). Strony są jednakże uprawnione do
zasygnalizowania wystąpienia takiego uchybienia. W realiach niniejszej sprawy
pismo skazanego traktować należy na podstawie art. 118 § 1 i 2 k.p.k., jako
przewidziane w art. 9 § 2 k.p.k. zasygnalizowanie wystąpienia okoliczności, którą
organ może lub musi rozważyć z urzędu.
Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że nie ma racji skazany, iż nie
wyznaczono mu obrońcy z urzędu na potrzeby postępowania odwoławczego przed
Sądem Apelacyjnym w sprawie /…/. Otóż na posiedzeniu Sądu Okręgowego w III
Wydziale Penitencjarnym w dniu 8 lutego 2012r. Przewodniczący zarządził
wyznaczenie skazanemu obrońcy z urzędu w osobie adwokat A. S. Wyznaczenie to
3
nie zostało w żaden sposób ograniczone do postępowania jedynie przed Sądem I
instancji, lecz zgodnie z informacją przekazaną przez ten Sąd skazanemu w dniu
15 lutego 2012 r. (vide k. 17), obrońca wyznaczony został w sprawie odwołania
warunkowego zwolnienia (podkr. – SN). Jak wynika z akt sprawy (protokołów
posiedzeń) - adwokat A. S. (lub jej substytut – aplikantka adwokacka K. S.) była
obecna na każdym posiedzeniu wyznaczonym przez Sąd Okręgowy.
Natomiast odnotować należy absencję prawidłowo zawiadomionego obrońcy
na posiedzeniu odwoławczym Sądu Apelacyjnego w dniu
9 lipca 2012r. (vide protokół posiedzenia k.102), na którym rozpoznano
merytorycznie zażalenie skazanego.
Zgodnie z art. 22 § 1 k.k.w. w zw. z art. 160 § 3 k.k.w. obrońca skazanego
ma prawo wziąć udział w posiedzeniu sądu procedującego w postępowaniu
wykonawczym w przedmiocie odwołania warunkowego zwolnienia, zarówno w I, jak
i II instancji. Jego niestawiennictwo, o ile został prawidłowo zawiadomiony o
terminie i celu posiedzenia, zgodnie z art. 22 § 2 k.k.w. nie tamuje rozpoznania
sprawy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy powołanie obrońcy uzasadnione było
istnieniem przesłanek z art. 8 § 2 k.k.w. (tak jak w niniejszej sprawie). Brak
stawiennictwa takiego obrońcy, co do zasady tamuje możliwość rozpoznania
sprawy (chyba, że sąd orzeka na korzyść skazanego, bądź zgodnie
z jego wnioskiem).
W sprawie /…/ zawisłej przed Sądem Apelacyjnym
, Sąd ten odnotowując brak stawiennictwa prawidłowo zawiadomionego obrońcy,
utrzymał w mocy zaskarżone przez skazanego postanowienie Sądu Okręgowego.
Zatem Sąd odwoławczy orzekł wbrew wnioskowi skazanego i na jego niekorzyść,
potwierdzając decyzję Sądu I instancji o odwołaniu warunkowego zwolnienia.
Sąd Najwyższy dostrzega w tym uchybieniu bezwzględną przesłankę
odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k., czyli brak udziału obrońcy w czynnościach,
w których jego udział był obowiązkowy. Analiza regulacji
art. 8 § 2 k.k.w. w zw. z art. 22 § 2 k.k.w w zw. z art. 160 § 3 k.k.w., wskazuje
jednoznacznie, że skoro warunkiem sine qua non przeprowadzenia czynności
przez sąd w postępowaniu wykonawczym w sprawie, w jakiej zaistniały warunki do
wyznaczenia skazanemu obrońcy z urzędu lub taki obrońca na podstawie art. 8 § 1
pkt 5 został faktycznie wyznaczony, stawiennictwo tegoż obrońcy uznać należy za
obligatoryjne w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. stosowanego odpowiednio na
4
podstawie art. 1 § 2 k.k.w. (tak m.in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 7 lutego
2006 r., WZ 2/06, OSNKW 2006, nr 9, poz. 78, por. także K. Postulski Komentarz
aktualizowany do Kodeksu karnego wykonawczego w systemie informacji prawnej
LEX 2012; komentarz do art. 22 k.k.w, teza 18). Zatem spełniona została
przesłanka wznowienia postępowania karnego z urzędu w trybie art. 542 § 3 k.p.k.
Rozpoznając na nowo zażalenie skazanego na postanowienie Sądu
Okręgowego z dnia 9 maja 2012 r. odwołującego wobec skazanego warunkowe
przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, Sąd
Apelacyjny zobowiązany jest zadbać o obecność obrońcy skazanego na
przedmiotowym posiedzeniu.
Z tych wszystkich względów, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.