Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 134/12
POSTANOWIENIE
Dnia 29 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący)
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie z powództwa M. M.
przeciwko Miastu P.
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 29 listopada 2012 r.,
zażalenia powódki na postanowienie o kosztach
zawarte w pkt. 2 wyroku Sądu Okręgowego w P.
z dnia 24 stycznia 2012 r.,
1) oddala zażalenie;
2) zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 120 zł
(sto dwadzieścia) tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem, zawartym w punkcie 2 wyroku Sądu
Okręgowego w P. z dnia 24 stycznia 2012 r., zasądzono od powódki na rzecz
pozwanego kwotę 135 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.
Z uzasadnienia tego rozstrzygnięcia wynika, że oparte zostało na zasadzie
odpowiedzialności za wynik sprawy, którą powódka przegrała, wobec zmiany
wyroku Sądu pierwszej instancji i oddalenia powództwa. Na przyznaną pozwanemu
sumę składa się opłata od apelacji ustalona na kwotę 45 zł, zgodnie z art. 18 ust. 2
w związku z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) oraz wynagrodzenie
pełnomocnika pozwanego w wysokości 90 zł, określone na podstawie § 6 pkt 2
i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).
Powódka w zażaleniu domagała się uchylenia zaskarżonego postanowienia
w całości i nieobciążania jej kosztami postępowania, zarzucając, że zainicjowana
przez nią sprawa nie jest sprawą majątkową, skoro powództwo przeciwegzekucyjne
dotyczyło obowiązku nałożonego na nią na podstawie art. 1050 k.p.c., a jest
sprawą egzekucyjną, na co wskazuje wprost umiejscowienie art. 840 k.p.c.
w części trzeciej kodeksu postępowania cywilnego zatytułowanej „Postępowanie
egzekucyjne”. Z tej przyczyny zastosowanie mieć powinien § 10 ust. 1 pkt 7, a nie
§ 6 pkt 3 wymienionego rozporządzenia i koszty obejmować powinny sumę 68 zł
(45 zł opłata sądowa i 23 zł koszty zastępstwa procesowego). W świetle
poczynionych ustaleń faktycznych Sąd powinien był zastosować lub co najmniej
rozważyć zastosowanie art. 102 k.p.c., skoro powódka udostępniła pozwanemu
lokal, ale stanowiska tego brak w uzasadnieniu wyroku, mimo że błędne jest
stwierdzenie, iż to ona przegrała sprawę. Ponadto pozwany nie przedstawił
dowodów wskazujących na to, że poniósł koszty zastępstwa procesowego w
żądanej wysokości.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezzasadne.
Orzekanie o zwrocie kosztów procesu przeciwnikowi wygrywającemu sprawę
oparte jest na dwóch podstawowych zasadach - odpowiedzialności za wynik
procesu i kosztów celowych - uregulowanych w art. 98 § 1 k.p.c., mającym
zastosowanie w postępowaniu apelacyjnym, stosownie do art. 391 § 1 k.p.c. Sąd
może zastosować również zasady uzupełniające - zawinienia, kompensaty oraz
słuszności, przewidziane art. 100 do 1041
i 110 k.p.c. Wybór jednej z wymienionych
zasad uzależniony jest od wyniku sporu oraz dodatkowych okoliczności objętych
wskazanymi przepisami. Strona przegrywająca proces to powód, którego
powództwo zostało w całości oddalone albo pozwany, gdy powództwo zostało
w całości uwzględnione. W takiej sytuacji znajdzie zastosowanie podstawowa
zasad odpowiedzialności za ostateczny rezultat postępowania. Nie jest wyłączona
możliwość zasądzenia od strony przegrywającej tylko części kosztów albo
nieobciążenie jej w ogóle tymi kosztami, co jednak uzależnione jest od zaistnienia
w sprawie wypadków szczególnie uzasadnionych, odpowiednio do zasady
słuszności objętej art. 102 k.p.c., także w związku z art. 391 § 1 k.p.c.
Dopuszczalność przyjęcia przez sąd tej zasady, zarówno na wniosek strony, jak
i z urzędu, nie oznacza obowiązku rozważania w motywach orzeczenia każdej
sprawy, w której za miarodajną uznał zasadę odpowiedzialności za wynik sporu,
przyczyn niezastosowania zasady słuszności, zwłaszcza gdy w jego ocenie nie
zaszły wypadki szczególnie uzasadnione. Nie należy do zakresu pojęciowego
wypadków szczególnie uzasadnionych twierdzenie strony, która przegrała proces,
że wyrok jest błędny. Niedopuszczalne jest kontrolowanie, w ramach
rozpoznawania zażalenia na rozstrzygnięcie o kosztach procesu, prawidłowości
prawomocnego już orzeczenia sądu o przedmiocie sporu. Z tej przyczyny za
bezprzedmiotowe uznać należało pretensje żalącej się kierowane do tego
orzeczenia. Niezasadne było również odwołanie się do powinności nieobciążania
jej kosztami postępowania apelacyjnego, ponieważ motywy zażalenia nie wskazują
4
na to, że wypadki szczególnie uzasadnione zaistniały w tej sprawie i przemawiały
za zastosowaniem zasady słuszności.
Sprawa obejmująca powództwo przeciwegzekucyjne (art. 840 k.p.c.) nie należy do
spraw egzekucyjnych, rozumianych jako rodzaj spraw cywilnych związanych ze
stadium wykonawczym postępowania cywilnego. Stanowi ono samodzielne
powództwo, którego istotą jest ukształtowanie prawa określonego w tytule
wykonawczym jako następstwo zdarzeń wymienionych w art. 840 § 1 k.p.c.
Postępowanie procesowe, mające na celu rozpoznanie go, mimo wielu odrębności,
prowadzone jest według zasad ogólnych. Nie ma znaczenia, usytuowanie tych
powództw w części trzeciej kodeksu postępowania cywilnego, zwłaszcza że
wyodrębnione zostały dziale VI. Wskazuje to jedynie na związek powództwa
z tytułem wykonawczym. O jego rozpoznawczym charakterze decyduje
materialnoprawna podstawa.
Wniesione przez żalącą się powództwo jest sprawą majątkową.
O majątkowej lub niemajątkowej naturze powództwa decyduje jego przedmiot.
Oznacza to, że jeśli przedmiotem powództwa jest prawo lub obowiązek
o charakterze majątkowym, to sprawa ma majątkowy charakter. Niemajątkowa
istota objętego powództwem prawa lub obowiązku przemawia za uznaniem, że
sprawa zaliczona być powinna do kategorii spraw niemajątkowych. Decydujące
znaczenie ma ustalenie, czy zgłoszone żądanie łączy się ze sferą praw
majątkowych, jak też, czy w określony sposób wpływa na sferę stosunków
majątkowych stron. W rozpoznawanej sprawie odnieść to należy do charakteru
prawa objętego tytułem wykonawczym. Skoro zobowiązanie do udostępnienia
lokalu mieszkalnego wiąże się z gospodarowaniem przez pozwanego zasobem
mieszkaniowym gminy (art. 20 i nast. ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie
praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie ustawy Kodeks cywilny
- j.t. Dz. U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266), a w jego ramach z określaniem rozmiaru
należności czynszowych, to w bezpośredni sposób oddziałuje na sferę praw
majątkowych obu stron. Prawidłowo zatem sprawa zaliczona została przez Sądy
obu instancji do kategorii spraw majątkowych, a opłata ustalona w oparciu o art. 13
ust. 1 u.k.s.c., czego żaląca się nie zakwestionowała. Nie ma podstaw do
odmiennej kwalifikacji tej sprawy dla potrzeb ustalania rozmiaru wynagrodzenia
5
pełnomocnika pozwanego. Prawidłowo Sąd Okręgowy określił je w oparciu o § 6
pkt 2 w związku z § 12 ust. 1 wym. rozp. Nie zasługuje na podzielenie stanowisko
żalącej się, że pozwany, żądając zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego
według norm przepisanych powinien wykazać, że poniósł koszty związane z tym
wynagrodzeniem, ponieważ obowiązek taki nie wynika ani z art. 98 § 1 i 3
w związku z art. 391 § 1 k.p.c., w których jest mowa o kosztach niezbędnych do
celowej obrony, ani postanowień wym. rozp.
Z powyższych względów bezzasadne zażalenie podlegało oddaleniu na
podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. Orzeczenie
o kosztach postępowania zażaleniowego oparte zostało na zasadzie
odpowiedzialności za wynik sprawy na tym etapie, stosowanie do art. 98 § 1
w związku z art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. oraz § 6 pkt 1 w związku
z § 12 ust. 1 pkt 2 wym. rozp.
db