Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 229/12
POSTANOWIENIE
Dnia 5 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Cesarz
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 5 grudnia 2012 r.,
sprawy J. M.
skazanego z art. 148 § 1 kk i innych
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 21 marca 2012 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego
z dnia 8 listopada 2011 r.,
p o s t a n o w i ł:
1/ oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2/ zwolnić skazanego od kosztów sądowych postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w L. wyrokiem z dnia 8 listopada 2011 r., sygn. akt IV K
132/11, uznał J. M. za winnego:
1) czynu wypełniającego dyspozycję art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.
opisanego w ten sposób, że oskarżony w dniu 14 listopada 2010 roku w
miejscowości S., przewidując możliwość spowodowania śmierci T. K. i godząc
się na to, posługując się drewnianą kantówką o wymiarach 6x6 cm, długości
80 cm, zadał T. K. kilkanaście silnych ciosów w okolice twarzy i głowy, czym
spowodował u niego trzynaście ran tłuczonych głowy i twarzy, podbiegnięcia
krwawe w obrębie oczodołów, rozległe otarcia naskórka na twarzy, zranienia
2
śluzówki wargi dolnej z rozerwaniem wędzidełka wargi górnej, wylewy krwawe
w śluzówce wargi górnej, wylewy krwawe w zakresie dziąseł, wybicie zębów w
szczęce i żuchwie oraz wyłamanie zęba 3-ego szczęki po stronie lewej,
masywne oraz rozległe wylewy krwawe w tkankach miękkich twarzy, złamanie
nasady nosa, złamanie wyrostka zębodołowego szczęki, złamanie obu
zespołów jarzmowo- szczękowych, złamanie kości podstawy czaszki w
zakresie przedniego dołu, rozerwanie opony twardej i pajęczej mózgu,
ograniczony krwiak podpajęczy, zranienie mózgu oraz bardzo liczne ogniska
stłuczenia tkanki mózgowej w tej okolicy, podbiegnięcia krwawe lewego
ramienia i głęboko umiejscowione wylewy krwawe w tkance podskórnej i w
mięśniach lewego ramienia, czym spowodował ciężkie obrażenia
ośrodkowego układu nerwowego, co w następstwie skutkowało zgonem T. K.,
przy czym czynu powyższego dokonał mając zdolność rozpoznania znaczenia
czynu oraz pokierowania swoim postępowaniem ograniczoną w stopniu
znacznym i na podstawie art. 148 § 1 k.k. wymierzył karę 8 lat pozbawienia
wolności,
2) czynu wyczerpującego dyspozycję art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.
przez to, że oskarżony w dniu 19 października 2010 r. w S., uderzył T. K. ręką
po głowie a następnie, gdy w/w przewrócił się, kopał go po całym ciele, czym
spowodował u pokrzywdzonego potłuczenie ogólne, stłuczenia twarzy z
krwiakami podskórnymi, stłuczenia klatki piersiowej, które skutkowały
naruszeniem funkcji organizmu pokrzywdzonego na okres poniżej dni
siedmiu, przy czym czynu powyższego dokonał mając zdolność rozpoznania
znaczenia czynu oraz pokierowania swoim postępowaniem ograniczoną w
stopniu znacznym i na podstawie art. 157 § 2 k.k. wymierzył karę 3 miesięcy
pozbawienia wolności.
Następnie Sąd na podstawie art. 85 i 86 § 1 k.k. wymierzył karę łączną 8 lat
pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet okres tymczasowego aresztowania
oskarżonego od 14 listopada 2010 r. do 8 listopada 2011 r., oraz zwolnił go od
kosztów sądowych.
Wyrokiem z dnia 21 marca 2012 r., Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy
zaskarżony wyrok uznając apelacje obrońcy oskarżonego i pełnomocnika
oskarżycielki posiłkowej H. K. za oczywiście bezzasadne.
3
W kasacji od całości wyroku Sądu odwoławczego obrońca skazanego
zarzucił „rażące naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na treść
orzeczenia”, to jest „art. 433 § 2 kpk i art. 457 § 3 kpk poprzez nienależyte i
niewnikliwe rozważenie postawionych w apelacji obrońcy zarzutów w postaci
naruszenia:
a) art. 410 kpk w zw. z art. 391 § 1 kpk w zw. z art. 182 § 1 kpk w zw. z art. 191
§ 2 kpk i art. 186 § 1 kpk poprzez przyjęcie za podstawę ustaleń faktycznych
sprawy dowodu z zeznań świadka W. M. złożonych przez niego w postępowaniu
przygotowawczym, w sytuacji gdy świadkowi przysługiwało wówczas prawo
odmowy składania zeznań, o czym świadek nie został uprzedzony - który to zarzut
Sąd Apelacyjny ocenił jako niemający wpływu na wynik sprawy, powołując się przy
tym na to, iż W. M. uprzedzony prawidłowo przed Sądem I Instancji o
przysługującym mu uprawnieniu z art. 182 § 1 kpk złożył zeznania, podając te
same okoliczności co w śledztwie, tymczasem treść jego zeznań jest lakoniczna i
do kluczowych kwestii (uznanych przez Sąd Okręgowy za znamienne i
przesądzających m.in. o niewiarygodności wyjaśnień oskarżonego) się nie odnosi,
nie sanuje też naruszenia przepisu 391 § 2 kpk, jak i art. 186 § 1 kpk, do
naruszenia którego doszło, lecz nie zostało rozważone przez sąd odwoławczy;
b) art. 366 § 1 kpk w zw. z art. 2 § 2 kpk polegającego na zaniechaniu
przesłuchania przez Sąd I instancji świadka P. W. na okoliczność jego wiedzy o
okolicznościach czynu, a przez to zaniechanie wyjaśnienia wątpliwości związanych
z zeznaniami M. K. - który to zarzut Sąd Apelacyjny ocenił jako chybiony
przyjmując, iż z notatki autorstwa P. W. nie wynika, aby zeznająca później w
sprawie M. K. przedstawiła mu diametralnie różne okoliczności zdarzenia od tych,
które zeznała, tymczasem niewyjaśniona przez Sąd Okręgowy kwestia przebiegu
początku zajścia inaczej jawi się z notatki, a inaczej z zeznań M. K. w kwestii
krzyków oskarżonego bądź pokrzywdzonego;
c) art. 4 i 7 kpk poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego w sposób
dowolny, z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania i doświadczenia
życiowego, co skutkowało uznaniem za wiarygodne wszystkich dowodów
obciążających oskarżonego, bez podjęcia próby wyjaśnienia zachodzących w nich
sprzeczności oraz usunięcie nasuwających się na tym gruncie wątpliwości, w
szczególności w zakresie zeznań H. K. i M. K., oraz wyjaśnień oskarżonego, a
także, co wskazano w uzasadnieniu apelacji, niezasadnym uznaniem zeznań K. M.
4
za niewiarygodne - który to zarzut Sąd Apelacyjny uznał za chybiony, podczas gdy
mając na względzie całokształt materiału dowodowego oraz zasady doświadczenia
życiowego i prawidła logiki nie można było wskazanych zeznań uznać
bezkrytycznie w całości ze pełnowartościowy środek dowodowy, oraz stanowczo
pominąć jako niewiarygodnych zeznań K. M. ;
d) art. 424 § 1 punkt 1 kpk polegającego na niewnikliwym i częściowo
wewnętrznie sprzecznym omówieniu motywów przyjęcia za podstawę prawną
wyroku art. 148 § 1 kk w zw. z art. 31 § 2 kk, którego rozwinięcie znajdowało
się w uzasadnieniu apelacji - odnośnie tego zarzutu Sąd Apelacyjny zajął
stanowiska skrócone, powierzchowne, nie odnosząc się w ogóle do
zasadniczej kwestii rozwiniętej w uzasadnieniu apelacji, a dotyczy ona de
facto, pozbawienia oskarżonego możliwości weryfikacji rozumowania Sądu I
instancji przyjmującego zamiar ewentualny, gdyż dla uzasadnienia takiego
stanowiska Sąd Okręgowy przywołał wzorzec przeciętnego człowieka, który
po sposobie swojego działania, (sile ciosów, rodzaju narzędzia, atakowanej
części ciała) winien zdawać sobie sprawę z możliwego skutku w postaci
śmierci pokrzywdzonego, nie odnosząc tego w ogóle do sytuacji oskarżonego
znacznie ograniczonego względem przeciętnego człowieka w możliwościach
takiego wnioskowania”.
Skarżący się wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Prokurator w pisemnej odpowiedzi na kasację wnosił o jej oddalenie jako
oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga kasacyjna okazał się oczywiście bezzasadna, albowiem nie
wykazano w niej, że Sąd odwoławczy dopuścił się rażącego naruszenia prawa,
które mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku (wymóg z art. 523 §
1 k.p.k.). Odnosząc się do zarzutów, stwierdzić należy, że:
ad. a) nie doszło do naruszenia art. 433 § 2 k.p.k. przez wyrażenie poglądu,
że Sąd I instancji nie uchybił art. 186 § 1 k.p.k., ujawniając i powołując do ustaleń
faktycznych zeznania W. M. z postępowania przygotowawczego. Zachowuje
aktualność stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w postanowieniu z dnia 4
kwietnia 2006 r., III KK 297/05 (OSNKW 2006, z. 7-8, poz. 68), że można
wykorzystać jako dowód zeznania osoby najbliższej dla podejrzanego, złożone w
5
tym postępowaniu bez uprzedniego pouczenia jej o prawie do odmowy zeznań,
jeżeli osoba ta pouczona przed Sądem o treści art. 182 § 1 k.p.k., nie korzysta z
tego prawa i składa zeznania. Poza tym, słusznie zwrócono uwagę w odpowiedzi
na kasację (co w niej się już pomija), że z zeznaniami W. M., o braku
poprzedzającej zdarzenie głośnej awantury między oskarżonym a pokrzywdzonym,
korespondowały zeznania H.K., M. K. i Z. M., również powołane przez Sąd I
instancji,
ad. b) zarzut ten jest polemiką ze stanowiskiem Sądu odwoławczego
wyrażonym na s. 10 uzasadnienia wyroku; stanowiskiem odnoszącym się do
tożsamego zarzutu apelacyjnego, tyle że obecnie ubranego w „szatę” kasacyjną.
Kasacja w najmniejszym stopniu nie wykazała, aby Sąd Apelacyjny uchybił w
tym zakresie dyspozycjom art. 433 § 2 k.p.k. i 457 § 3 k.p.k. Poprzez zarzut
nieprzesłuchania autora notatki P. W., w istocie dąży się do zastąpienia jej treścią
albo zeznaniu tego policjanta, treści zeznań M. K., co jest wykluczone przez zakaz
określony w art. 174 k.p.k. (zob. postanowienie z dnia 22 lutego 2007 r., V KK
183/06 OSNKW-R 2007, poz. 487; wyrok z dnia 6 października 2009 r., II KK 83/09
– OSNKW – R 2009, poz. 1933),
ad. c) pod pozorem uchybień procesowych kasacja stawia niedopuszczalny
zarzut błędu w ustaleniach faktycznych i to poczynionych przez Sąd I instancji. W
zarzucie tym i jego uzasadnieniu odmiennie ocenia się bowiem zeznania
wskazanych tu świadków i wyjaśnienia oskarżonego. Kasacja dąży więc do
weryfikacji ustaleń faktycznych za pośrednictwem Sądu kasacyjnego, do czego
oczywiście nie ma upoważnienia ustawowego (zob. znów art. 523 § 1 k.p.k.),
ad. d) wnioski z lektury uzasadnienia wyroku Sądu odwoławczego nie
potwierdzają zasadności i tego zarzutu.
Wystarczy więc odesłać do wywodu zawartego na s. 5 i 6 motywów. Jeszcze
raz należy nadto przypomnieć, że aby kasacja została uwzględniona, muszą
łącznie wystąpić dwa warunki: w postępowaniu odwoławczym zaistniało rażące
naruszenie prawa, które mogło mieć istotny wpływ na treść wyroku Sądu II
instancji.
Nie jest w stanie wywołać oczekiwanego przez kasację skutku zabieg
polegający na powtórzeniu zarzutów apelacyjnych, poprzedzonych jedynie
zarzutem naruszenia przez Sąd odwoławczy art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k.,
w sytuacji gdy Sąd ten wystarczająco odniósł się do zarzutów apelacyjnych.
6
Z przytoczonych wyżej względów oraz podzielając pozostałą argumentację
zawartą w odpowiedzi na kasację, postanowiono o jej oddaleniu jako oczywiście
bezzasadnej.