IV CZ 122/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-03-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 122/12
POSTANOWIENIE
Dnia 6 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
ze skargi powódki
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Okręgowego
z dnia 7 marca 2008 r.,
w sprawie z powództwa W. K.
przeciwko K. K.
o rozwód,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 grudnia 2012 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 25 kwietnia 2012 r.,
1) oddala zażalenie
2) przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego
na rzecz adwokat K. G. kwotę 120,- (sto dwadzieścia)
złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej powódce z urzędu, powiększając o kwotę
podatku VAT.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2012 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powódki W. K. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 6 września 2011 r., którym
oddalona została skarga powódki o wznowienie postępowania w sprawie o rozwód
przeciwko K. K., zasądzając od powódki na rzecz pozwanego 270 złotych kosztów
zastępstwa procesowego w drugiej instancji.
W zażaleniu powódka zaskarżyła zawarte w powołanym wyroku
postanowienie o kosztach, zarzucając mu zastosowanie art. 98 § 1 k.p.c. i wadliwe
obciążenie powódki kosztami procesu w okolicznościach, gdy ocena sytuacji
materialnej i życiowej powódki powinna skłaniać do zastosowania art. 102 k.p.c.,
jako że powódka choruje na cukrzycę i utrzymuje się jedynie z renty i zasiłku
pielęgnacyjnego w kwocie 750 złotych miesięcznie, nie posiada oszczędności ani
wartościowych przedmiotów majątkowych, a dwoje dzieci powódki, to osoby
niepełnosprawne. Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia
i odstąpienie od obciążania jej kosztami procesu, a także zasądzenie nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kwestią prawną, którą należy rozpatrzeć w związku z zażaleniem powódki
na koszty zasądzone od niej w wyniku oddalonej apelacji jest zasadność
domagania się zastosowania w sprawie art. 102 k.p.c. Przepis ten stanowi, że
w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony
przegrywającej sprawę tylko część kosztów albo nie obciążać jej kosztami w ogóle.
Zdaniem skarżącej Sąd Apelacyjny powinien był nie obciążać jej kosztami
postępowania apelacyjnego ze względu na jej złą sytuację majątkową oraz
odstąpienie od obciążania jej kosztami postępowania w pierwszej instancji.
Jest to argumentacja wadliwa w okolicznościach niniejszej sprawy. Przede
wszystkim, utrwalone jest stanowisko orzecznictwa, znane zapewne
profesjonalnemu pełnomocnikowi skarżącej, że samo to, iż strona znajduje się
w złej sytuacji majątkowej, w tym także gdy jest zwolniona od kosztów sądowych
nie wystarcza za jedyną przyczynę usprawiedliwiającą nieobciążanie strony
3
przegrywającej sprawę kosztami postępowania (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 8 grudnia 2011 r., IV CZ 111/11, Lex nr 1119554 oraz z dnia
23 sierpnia 2012 r., II CZ 93/12, Lex nr 1219500). Z oświadczenia majątkowego
skarżącej nie wynika, aby nie była ona w stanie ponieść kosztów w wysokości 270
złotych. Należy ponadto zauważyć, że to skarżąca wszczęła postępowanie
o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej wyrokiem rozwodowym, od
którego nie wnosiła środków zaskarżenia. Następnie wniosła apelację od wyroku
oddalającego skargę, która - jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego
- była bezzasadna i została oddalona. Były więc podstawy do zastanowienia się
nad zasadnością wnoszenia środka zaskarżenia od orzeczenia Sądu pierwszej
instancji i mimo prawa do tego, rozważenia również konsekwencji na wypadek
oddalenia apelacji w postaci poniesienia jej kosztów. Ryzyko apelacji uwidaczniają
budzące z góry poważne wątpliwości zarzuty w niej formułowane, wobec
uzasadnienia orzeczenia Sądu pierwszej instancji, starannie wyjaśniającego
przyczyny oddalenia skargi. Zastosowanie zatem art. 102 k.p.c. stanowiłoby
nieuzasadnione przerzucenie ryzyka powodzenia apelacji na drugą stronę
postępowania. Strona wnosząca środek zaskarżenia winna rozważyć
konsekwencje jego oddalenia również ze względu na koszty postępowania należne
stronie przeciwnej (art. 98 w związku z art. 391 § 1 k.p.c.). Nieobciążanie strony
kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.) przed sądem pierwszej instancji w sprawie,
w której oddalona została skarga o wznowienie postępowania na skutek jej
bezzasadności nie stanowi wystarczającej przesłanki do nieobciążania jej kosztami
w postępowaniu za drugą instancję, jeśli apelacja została oddalona ze względu na
jej bezzasadność.
Należy również zwrócić uwagę na istotę art. 102 k.p.c. i utrwalone
w orzecznictwie oraz doktrynie przekonanie co do dyskrecjonalnego uprawnienia
sądu w zastosowaniu tego przepisu, którego niezastosowanie musiałoby być
ewidentnie krzywdzące dla strony ze względu na okoliczności sprawy
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2012 r., I CZ 165/11, Lex
nr 1170214 oraz z dnia 23 maja 2012 r., III CZ 25/12, Lex nr 1214589).
W niniejszej sprawie taka sytuacja nie występuje.
4
Mając to na względzie należało na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. oddalić zażalenie, przyznając wynagrodzenie
pełnomocnikowi z urzędu za udzielenie skarżącej nieopłaconej pomocy prawnej
(§ 19 i 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163,
poz. 1348).
POSTANOWIENIE
Dnia 6 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
ze skargi powódki
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Okręgowego
z dnia 7 marca 2008 r.,
w sprawie z powództwa W. K.
przeciwko K. K.
o rozwód,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 grudnia 2012 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 25 kwietnia 2012 r.,
1) oddala zażalenie
2) przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego
na rzecz adwokat K. G. kwotę 120,- (sto dwadzieścia)
złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej powódce z urzędu, powiększając o kwotę
podatku VAT.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2012 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powódki W. K. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 6 września 2011 r., którym
oddalona została skarga powódki o wznowienie postępowania w sprawie o rozwód
przeciwko K. K., zasądzając od powódki na rzecz pozwanego 270 złotych kosztów
zastępstwa procesowego w drugiej instancji.
W zażaleniu powódka zaskarżyła zawarte w powołanym wyroku
postanowienie o kosztach, zarzucając mu zastosowanie art. 98 § 1 k.p.c. i wadliwe
obciążenie powódki kosztami procesu w okolicznościach, gdy ocena sytuacji
materialnej i życiowej powódki powinna skłaniać do zastosowania art. 102 k.p.c.,
jako że powódka choruje na cukrzycę i utrzymuje się jedynie z renty i zasiłku
pielęgnacyjnego w kwocie 750 złotych miesięcznie, nie posiada oszczędności ani
wartościowych przedmiotów majątkowych, a dwoje dzieci powódki, to osoby
niepełnosprawne. Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia
i odstąpienie od obciążania jej kosztami procesu, a także zasądzenie nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kwestią prawną, którą należy rozpatrzeć w związku z zażaleniem powódki
na koszty zasądzone od niej w wyniku oddalonej apelacji jest zasadność
domagania się zastosowania w sprawie art. 102 k.p.c. Przepis ten stanowi, że
w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony
przegrywającej sprawę tylko część kosztów albo nie obciążać jej kosztami w ogóle.
Zdaniem skarżącej Sąd Apelacyjny powinien był nie obciążać jej kosztami
postępowania apelacyjnego ze względu na jej złą sytuację majątkową oraz
odstąpienie od obciążania jej kosztami postępowania w pierwszej instancji.
Jest to argumentacja wadliwa w okolicznościach niniejszej sprawy. Przede
wszystkim, utrwalone jest stanowisko orzecznictwa, znane zapewne
profesjonalnemu pełnomocnikowi skarżącej, że samo to, iż strona znajduje się
w złej sytuacji majątkowej, w tym także gdy jest zwolniona od kosztów sądowych
nie wystarcza za jedyną przyczynę usprawiedliwiającą nieobciążanie strony
3
przegrywającej sprawę kosztami postępowania (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 8 grudnia 2011 r., IV CZ 111/11, Lex nr 1119554 oraz z dnia
23 sierpnia 2012 r., II CZ 93/12, Lex nr 1219500). Z oświadczenia majątkowego
skarżącej nie wynika, aby nie była ona w stanie ponieść kosztów w wysokości 270
złotych. Należy ponadto zauważyć, że to skarżąca wszczęła postępowanie
o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej wyrokiem rozwodowym, od
którego nie wnosiła środków zaskarżenia. Następnie wniosła apelację od wyroku
oddalającego skargę, która - jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego
- była bezzasadna i została oddalona. Były więc podstawy do zastanowienia się
nad zasadnością wnoszenia środka zaskarżenia od orzeczenia Sądu pierwszej
instancji i mimo prawa do tego, rozważenia również konsekwencji na wypadek
oddalenia apelacji w postaci poniesienia jej kosztów. Ryzyko apelacji uwidaczniają
budzące z góry poważne wątpliwości zarzuty w niej formułowane, wobec
uzasadnienia orzeczenia Sądu pierwszej instancji, starannie wyjaśniającego
przyczyny oddalenia skargi. Zastosowanie zatem art. 102 k.p.c. stanowiłoby
nieuzasadnione przerzucenie ryzyka powodzenia apelacji na drugą stronę
postępowania. Strona wnosząca środek zaskarżenia winna rozważyć
konsekwencje jego oddalenia również ze względu na koszty postępowania należne
stronie przeciwnej (art. 98 w związku z art. 391 § 1 k.p.c.). Nieobciążanie strony
kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.) przed sądem pierwszej instancji w sprawie,
w której oddalona została skarga o wznowienie postępowania na skutek jej
bezzasadności nie stanowi wystarczającej przesłanki do nieobciążania jej kosztami
w postępowaniu za drugą instancję, jeśli apelacja została oddalona ze względu na
jej bezzasadność.
Należy również zwrócić uwagę na istotę art. 102 k.p.c. i utrwalone
w orzecznictwie oraz doktrynie przekonanie co do dyskrecjonalnego uprawnienia
sądu w zastosowaniu tego przepisu, którego niezastosowanie musiałoby być
ewidentnie krzywdzące dla strony ze względu na okoliczności sprawy
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2012 r., I CZ 165/11, Lex
nr 1170214 oraz z dnia 23 maja 2012 r., III CZ 25/12, Lex nr 1214589).
W niniejszej sprawie taka sytuacja nie występuje.
4
Mając to na względzie należało na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c. oddalić zażalenie, przyznając wynagrodzenie
pełnomocnikowi z urzędu za udzielenie skarżącej nieopłaconej pomocy prawnej
(§ 19 i 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163,
poz. 1348).