Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Monika Miller-Młyńska
Protokolant:	St. sekr. sądowy Katarzyna Herman

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2013 r. w S.

sprawy I. A. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o ustalenie obowiązku ubezpieczenia społecznego

na skutek odwołania I. A. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 14 maja 2004 roku znak: (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala że na koncie płatnika składek I. A. (1), poprzednio noszącej nazwisko C., (...): (...) nie istnieje jakakolwiek należność z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne płatnika, odsetek za zwłokę czy opłaty dodatkowej;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na rzecz I. A. (1) kwotę 2400 (dwóch tysięcy czterystu) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 maja 2004 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.określił wysokość należności z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne płatnika I. C.na dzień 6 maja 2004 roku na koncie (...): (...) na łączną kwotę 21.766,11 zł, w tym:

- z tytułu składek – 4.802,71 zł,

- z tytułu odsetek – 15.284,40 zł,

- z tytułu opłaty dodatkowej – 1.679 zł

oraz dalszych odsetek za zwłokę, w wysokości ustalonej dla zaległości podatkowych, które na dzień wystawienia decyzji wynoszą 13,5 % liczone od należności głównej za okres od dnia 7 maja 2004 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że płatniczka była zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, czego jednak nie czyniła, w związku z czym na jej koncie powstała zaległość za okres od kwietnia 1994 roku do grudnia 1996 roku z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne wraz z odsetkami za zwłokę w kwocie 21.766,11 zł.

P. (nosząca aktualnie nazwisko A.) złożyła w dniu 12 marca 2012 roku odwołanie od tej decyzji, wnosząc o jej zmianę przez ustalenie, że nie posiada zaległości wobec organu rentowego z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne. Ponadto wniosła o przywrócenie jej terminu do złożenia odwołania.

W uzasadnieniu wskazała, że organ rentowy nie ustalił okoliczności mogących doprowadzić do stwierdzenia, że nie uiściła ona należnych składek na ubezpieczenie społeczne, a nadto że została pozbawiona możliwości obrony swoich praw, bowiem organ rentowy nie przeprowadził należycie postępowania wyjaśniającego celem zbadania podstaw do wydania zaskarżonej decyzji. Zwróciła uwagę, że gdyby dokonano ich prawidłowo, wówczas organ rentowy miałby wiedzę, że w dacie wydania decyzji była mężatką i zmieniła nazwisko na (...). Ponadto płatniczka wskazała, że zaskarżona przez nią decyzja nie została jej doręczona na właściwy adres, gdyż od dnia 5 sierpnia 2003 roku na stałe jest zameldowana w S.przy ul. (...), a decyzja została wysłana na jej poprzedni adres, tj. L. (...). W dalszej kolejności wyjaśniła, że o wydaniu niniejszej decyzji powzięła wiadomość dopiero w dniu 8 marca 2012 roku, podczas wizyty w banku przy okazji gromadzenia dokumentacji niezbędnej do uzyskania kredytu, kiedy to dowiedziała się, że na jej nieruchomości ustanowiona jest na rzecz ZUS hipoteka kaucyjna (k.2).

Niezależnie od powyższego I. A. (1) zakwestionowała prawidłowość ustalonej zaskarżoną decyzja kwoty zaległości składkowych, powołując się w tym zakresie na dokonywane wpłaty (k.14-15).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie jako wniesionego po upływie ustawowego terminu, ewentualnie jego oddalenie w całości. Wskazał, że zaskarżona decyzja została wysłana 18 maja 2004 roku, a z uwagi na jej niepodjęcie w terminie, doręczenie uznano za dokonane zgodnie z treścią art. 44 kpa, dlatego też stała się ona prawomocna i stanowiła podstawę wpisu hipoteki przymusowej kaucyjnej na nieruchomości stanowiącej własność I. A. (1). Pełnomocnik ZUS podkreślił, że odwołanie zostało wniesione po upływie 8 lat od dnia doręczenia decyzji, a okoliczności powołane przez powódkę nie mogą stanowić przesłanki usprawiedliwiającej przekroczenie terminu, ponieważ zgodnie z art. 36 ustawy systemowej, to na płatniku ciąży obowiązek zgłoszenia wszelkich zmian dotyczących danych zawartych w zgłoszeniu do ubezpieczenia w terminie 7 dni od ich zaistnienia. Natomiast I. A. (1) pomimo zmiany nazwiska i miejsca zamieszkania nie powiadomiła o tym organu rentowego. Nadto w ocenie pozwanego, organ rentowy nie jest obowiązany badać z urzędu, czy ostatni znany mu adres jest adresem aktualnym (k. 6-7)

Na rozprawie w dniu 11 grudnia 2012 roku pełnomocnik powódki, podtrzymując zarzut wadliwości zaskarżonej decyzji i postępowania toczącego się przed organem rentowym przed jej wydaniem, jednocześnie podniósł zarzut przedawnienia należności nią objętych (k.44-45). Zarzut ten został podtrzymany i rozszerzony w piśmie procesowym z 4 marca 2013r. (k.90-92).

W odpowiedzi na ów zarzut, pełnomocnik organu rentowego nadesłała – jako stanowisko organu rentowego – pismo zastępcy naczelnika Wydziału Rozliczeń Kont Płatników Składek, w którym wskazano iż mając na uwadze postanowienie Sądu Rejonowego S. (...)w S.X Wydziału Ksiąg Wieczystych z 8 sierpnia 2012r., należy stwierdzić, iż zaległości wskazane w decyzji z dnia 14 maja 2004r. uległy przedawnieniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. C. w okresie od 3 września 1990 roku do 31 grudnia 1996 roku prowadziła wraz z J. A. pozarolniczą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod firmą: (...) Usługowy Zakład Budowlany.

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ubezpieczona zgłosiła się do ubezpieczenia społecznego z dniem 3 września 1990 roku i obowiązana była odprowadzać składki na to ubezpieczenie.

Dla I. C. jako płatnika składek organ rentowy prowadził konto (...).

Z ewidencji działalności gospodarczej I. C. została wykreślona z dniem 31 grudnia 1996 roku.

Dowody:

- zaświadczenie o zmianie we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej z 31.05.1996 r., nienumerowana karta akt płatnika (...)

- decyzja o wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej z 31.12.1996 r., nienumerowana karta akt płatnika (...),

- zgłoszenie do ubezpieczenia z 4.09.1990 r., nienumerowana karta akt płatnika (...).

Na koncie (...) (...) prowadzonym dla I. C.organ rentowy odnotowywał zadłużenie z tytułu należności składkowych.

Niesporne.

W związku z wystąpieniem zadłużenia za okres od stycznia 1994 roku do grudnia 1994 roku I. C. w dniu 27 stycznia 1995 roku zawarła z organem rentowym układ ratalny. Układ ten został jednak zerwany w dniu 8 lutego 1996r., w związku z niewywiązywaniem się przez płatniczkę z zawartego porozumienia, a zadłużenie skierowano do przymusowego dochodzenia.

Dowody:

- układ ratalny z 27.01.1995 r., nienumerowana karta akt płatnika (...),

- pismo organu rentowego z 8.02.1996 r., nienumerowana karta akt płatnika (...)

W dniu 25 sierpnia 2001 roku I. C. zawarła związek małżeński z J. A.. Po ślubie ubezpieczona przyjęła nazwisko męża.

Dowód: - odpis skrócony aktu małżeństwa, k. 4 akt sądowych.

Od dnia 5 sierpnia 2003 roku I. A. (1) jest zameldowana w S. przy ul. (...).

Wcześniej zameldowana była przy ul. (...) w S..

Dowód: - poświadczenie zameldowania z 5.08.2003 r., k. 3 akt sądowych.

W dniu 9 kwietnia 2003 roku organ rentowy wystawił upomnienie Nr (...) dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne za okres od marca 1994 roku do grudnia 1996 roku.

Upomnienie to zostało skierowane do I. C.na adres L. (...)w S..

Korespondencji tej płatniczka nie odebrała.

Dowody:

- upomnienie Nr (...)wraz z załącznikami, nienumerowana karta akt płatnika (...),

- koperta z nieodebraną korespondencją, nienumerowana karta akt płatnika (...)

W marcu 2003 roku organ rentowy ustalił, że I. C. zmieniła nazwisko na I. A. (1).

Organ rentowy podejmował również czynności w celu ustalenia aktualnego adresu I. A. (1) - ostatni raz w maju 2003 roku, uzyskując potwierdzenie, że adresem zameldowania płatniczki jest adres przy ul. (...) w S..

Dowody:

- wniosek o udostępnienie danych ze zbiorów meldunkowych, nienumerowana karta akt płatnika (...),

- wniosek o udostępnienie danych ze zbiorów meldunkowych z 26.05.2003 r., nienumerowana karta akt płatnika (...).

W dniu 10 października 2003 roku pracownik organu rentowego uzyskał wgląd do akt księgi wieczystej (...), prowadzonej dla nieruchomości położonej w S.przy ul. (...), której I. A. (1)jest użytkownikiem wieczystym.

W aktach tych znajdowało się wówczas postanowienie Sądu Rejonowego z dnia 19 listopada 2001 roku dotyczące nakazania ściągnięcia od I. C. nieuiszczonej opłaty od wniosku o wpisanie prawa do księgi wieczystej. W pouczeniu o sposobie i terminie zaskarżenia tego orzeczenia jako adres I. A. dla doręczeń wskazano adres przy ul. (...) w S..

Dowody:

- wniosek, k. 33 akta i dokumenty księgi wieczystej nr (...),

- akt notarialny z 14.05.1999 r., Rep. (...), k. 18 akta i dokumenty księgi wieczystej nr (...),

- postanowienie z 19.11.2001 r. wraz z pouczeniem, k. 25 akta i dokumenty księgi wieczystej nr (...).

Decyzją z dnia 14 maja 2004 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.określił wysokość należności z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne płatnika I. C.na dzień 6 maja 2004 roku na koncie (...): (...)za okres od kwietnia 1994 roku do grudnia 1996 roku w łącznej kwocie 21.766,11 zł, w tym z tytułu składek – 4.802,71 zł, z tytułu odsetek – 15.284,40 zł, z tytułu opłaty dodatkowej – 1.679 zł.

Niesporne.

Powyższa decyzja została przekazana do doręczenia płatniczce za pośrednictwem gońca, w dniu 18 maja 2004 roku na adres: L. (...)w S.. Przesyłkę zaadresowano do I. C..

Przesyłka zawierająca decyzję nie została przez nikogo odebrana, wobec czego po dwukrotnym awizowaniu w dniach 19 maja 2004 roku i 20 maja 2004 roku została – w dniu 21 maja 2004 roku - zwrócona do organu rentowego w dniu 21 maja 2004 roku.

W dniu 28 maja 2004 roku korespondencja ta została uznana przez organ rentowy za doręczoną.

Dowody:

- decyzja z 14.05.2004 r., nienumerowana karta akt ZUS,

- zwrotne potwierdzenia odbioru, k. 5 akt sądowych oraz k. 36 akt księgi wieczystej nr (...),

- zeznania I. A. (1), k. 44v-45.

W dniu 3 czerwca 2004 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. złożył do Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Szczecinie wniosek o dokonanie wpisu w dziale IV księgi wieczystej KW nr (...) założonej dla nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), której I. C. (takie nazwisko płatniczki podano we wniosku) jest użytkownikiem wieczystym, hipoteki przymusowej w kwocie 21.183,68 zł wraz z dalszymi odsetkami za zwłokę liczonymi według stopy procentowej ustalonej dla zobowiązań podatkowych od należności głównej do dnia zapłaty na rzecz Skarbu Państwa – Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S..

Jako adres płatniczki we wniosku o dokonanie wpisu hipoteki organ rentowy wskazał: ul. (...) w S..

W dniu 4 czerwca 2004 roku referendarz sądowy dokonał wpisu hipoteki zgodnie z wnioskiem. Zawiadomienie o dokonaniu wpisu hipoteki na rzecz organu rentowego zostało skierowane do I. C. na adres wskazany we wniosku.

Korespondencja ta nie została przez nikogo odebrana, a przesyłka po dwukrotnym awizowaniu, z adnotacją „adresat nieobecny, nie podjęto w terminie”, wróciła do sądu.

Dowody:

- wniosek o wpis hipoteki z 31.05.2004 r., nienumerowana karta akt ZUS,

- zawiadomienie z 7.06.2004 r., k. 38 akta i dokumenty księgi wieczystej nr (...),

- zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 40 akta i dokumenty księgi wieczystej nr (...),

- koperta z nieodebraną korespondencją, k. 41 akta i dokumenty księgi wieczystej nr (...),

- zeznania I. A. (1), k. 44v-45.

Informację o wydaniu decyzji z dnia 14 maja 2004 roku i zabezpieczeniu należności nią objętych hipoteką przymusowa kaucyjną do kwoty 21.183,68 zł na nieruchomości położonej w S. przy ul (...) I. A. (1) powzięła dopiero w marcu 2012 roku, kiedy kompletowała dokumentację niezbędną do uzyskania kredytu bankowego i uzyskała wgląd do księgi wieczystej dla użytkowanej nieruchomości.

Dowód: - zeznania I. A., k. 44v-45.

W dniu 13 marca 2012 roku I. A. (1) wniosła skargę na orzeczenie referendarza sądowego z dnia 4 czerwca 2004 roku w postaci wpisu hipoteki na rzecz Skarbu Państwa - Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. Oddział w S. wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia skargi.

Postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2012 roku Sąd Rejonowy-S. (...)w S.oddalił wniosek I. A. (1)o przywrócenie terminu, a w konsekwencji odrzucił skargę na orzeczenie referendarza sądowego.

Postanowieniem z dnia 14 czerwca 2012 roku Sąd Okręgowy w S., po rozpoznaniu zażalenia I. A. (1)na powyższe postanowienie, uchylił rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego - S. (...)w S.co do odrzucenia skargi na orzeczenie referendarza sądowego, uznając że termin do wniesienia skargi na wpis dokonany w dniu 4 czerwca 2004 roku nie rozpoczął jeszcze biegu, ponieważ Sąd Rejonowy - dysponując od listopada 2001 roku adresem dla doręczeń przy ul. (...)- zawiadomienie o wpisie hipoteki przymusowej doręczył na nieprawidłowy adres przy ul. (...).

Ostatecznie, Sąd Rejonowy Szczecin-S. P.i (...)w S.prawomocnym postanowieniem z dnia 8 sierpnia 2012 roku uchylił w całości wpis dokonany przez referendarza sądowego w księdze wieczystej KW nr (...)w dniu 4 czerwca 2004 roku i wniosek o wpis oddalił.

Dowody:

- skarga wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu z 12.03.2012 r., k. 45-46 akt i w księdze wieczystej nr (...),

- postanowienie z 13.04.2012 r., k.57-59 akt i dokumenty księgi wieczystej nr (...),

- postanowienie z 14.06.2012 r., k. 72-77 akta i dokumenty księgi wieczystej nr (...),

- postanowienie z 8.08.2012 r., k. 84-86 akta i dokumenty księgi wieczystej nr (...).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie I. A. (1) (uprzednio C.), stanowiące przedmiot rozpoznania w niniejszej sprawie, okazało się w całości uzasadnione, co skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Zgodnie z treścią przepisu art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm. – dalej jako ustawa systemowa) Zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności:

1)zgłaszania do ubezpieczeń społecznych;

2)przebiegu ubezpieczeń;

3)ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek;

3a)ustalania wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu tych składek;

4)ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;

5)wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Z kolei w myśl art. 17 ust. 1 cytowanej ustawy składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5, 6 i 9-12 (w tym za pracowników), obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

Nadto zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy systemowej płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Stosownie zaś do treści art. 23 ust. 1ustawy systemowej od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.).

W tym miejscu wskazać należy, iż w niniejszej sprawie niespornym było, iż powódka I. A. (1) w okresie od września 1990 roku do grudnia 1996 roku prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą, w związku z czym zobowiązana była do zapłaty na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych składek na ubezpieczenie społeczne.

Przedmiot sporu sprowadzał się natomiast do ustalenia, czy organ rentowy może skutecznie dochodzić od ubezpieczonej zapłaty w/w należności na podstawie zaskarżonej decyzji z dnia 14 maja 2004 roku.

W tym aspekcie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy – w kontekście twierdzeń powódki – okazały się dwa problemy: po pierwsze, kwestia prawidłowości postępowania toczącego się przed organem rentowym w związku z wydaniem zaskarżonej decyzji, w szczególności zaś kwestia prawidłowości doręczenia I. A. (1) decyzji z dnia 14 maja 2004 roku, mająca bezpośrednie przełożenie na jej prawomocność i sposób liczenia terminu na wniesienie odwołania; po drugie, kwestia przedawnienia składek za okres od marca 1994 roku do grudnia 1996 roku.

Odnosząc się do pierwszej kwestii, trzeba wskazać, iż całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie w ocenie Sądu wskazuje, że sporna decyzja organu rentowego z dnia 14 maja 2004 roku nie została skarżące doręczona w sposób prawidłowy, a co za tym idzie – nie można mówić o tym, aby spóźniła się ona ze złożeniem swojego odwołania.

Jak wynika bowiem bezspornie z przedłożonego do akt sprawy poświadczenia zameldowania z dnia 5 sierpnia 2003 roku, począwszy od tej daty I. A. (1) zameldowana była przy ul. (...) w S.. Przy dołożeniu należytej staranności organ rentowy informację tę bez najmniejszych problemów mógł pozyskać, a tym samym doręczyć korespondencję pod prawidłowym adresem. Decyzja została bowiem wydana w maju 2004r., podczas gdy po raz ostatni aktualność adresu płatniczki była weryfikowana rok wcześniej (w maju 2003r.) Dodatkowo, w dniu 10 października 2003r., pracownik ZUS o nazwisku B., uzyskał wgląd do księgi wieczystej, w której potem wpisano hipotekę. Mógł więc bez przeszkód zapoznać się ze znajdującym się tam postanowieniem Sądu z 19 listopada 2001 roku, w którym w pouczeniu wskazano aktualny już wówczas adres płatniczki dla doręczeń (który w październiku 2003r. był nadto także jej adresem zameldowania). Nie bez znaczenia jest też fakt, że co najmniej od marca 2003r. organ rentowy dysponował wiedzą o tym, że płatniczka zmieniła nazwisko – z wiedzy tej nie uczynił jednak jakiegokolwiek użytku. Nie można też pominąć tego, że próba doręczenia decyzji nastąpiła wyłącznie przy pomocy gońca, który w dwóch kolejnych dniach podjął łącznie dwie próby doręczenia. Powyższe - choć dopuszczalne – budzi jednak wątpliwości co do prawidłowości postępowania organu rentowego, który nie dochował nie tylko należytej, ale i jakiejkolwiek staranności w swoich działaniach, mających wszak niezwykle doniosłe skutki. Podkreślenia wymaga przy tym, że skoro I. A. od stycznia 1997r. trwale zaprzestała prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, nie można było skutecznie od niej wymagać tego, by informowała organ rentowy o wszystkich swoich dalszych poczynaniach, w szczególności o wszelkich zmianach adresu. Taki obowiązek ciążył bowiem na niej tylko do czasu zakończenia ostatniego formalnie wszczętego postępowania administracyjnego związanego z prowadzeniem przez niej tej działalności; organ rentowy nie wykazał jednak, aby po roku 1997 skutecznie poinformował I. A. o prowadzeniu takiego postępowania, trwającego aż do roku 2004.

W powyższej sytuacji za chybioną należało uznać argumentację pełnomocnik organu rentowego zmierzającą do wykazania, jakoby w niniejszej sprawie zastosowanie znajdowała norma art. 4779 § 3 k.p.c., zgodnie z którą sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Skoro bowiem odwołania od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji, a – jak wyjaśniono wyżej - organ rentowy nigdy nie doręczył skutecznie płatniczce spornej decyzji, a informację o fakcie jej wydania oraz jej treści powzięła ona przypadkowo, w marcu ubiegłego roku, podczas wglądu w księgę wieczystą, koniecznym było przyjęcie, iż bieg terminu do wniesienia odwołania rozpoczął się dopiero wówczas. Tym samym odwołanie złożone w dniu 13 marca 2012r. należało uznać za złożone w terminie.

Odnośnie drugiej z mających znaczenie kwestii, tj. przedawnienia, w ocenie Sądu nie mogło być wątpliwości, że całość objętych zaskarżoną decyzją należności uległa już przedawnieniu. Wprawdzie sporne należności z tytułu składek powstały jeszcze przed wejściem w życie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jednak począwszy od dnia 1 stycznia 1999r. należało stosować do nich regulacje tego właśnie aktu prawnego, w tym w szczególności art. 24. Zgodnie z treścią ustępów czwartego i piątego tego przepisu (w wersji pierwotnej, wynikającej z Dziennika Ustaw z 1998r., nr 137, poz. 887), należności z tytułu składek ulegały przedawnieniu po upływie 5 lat, a w przypadku przerwania biegu przedawnienia, o którym mowa w ust. 5, po upływie 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne (ustęp czwarty). Ponadto, stosownie do treści ustępu piątego, bieg przedawnienia był przerywany przez odroczenie terminu opłacenia należności z tytułu składek, rozłożenie spłaty tych należności na raty i każdą inną czynność zmierzającą do ściągnięcia tych należności, jeżeli o czynności tej został zawiadomiony dłużnik (podkreślenie własne).

W późniejszym czasie przepis ów ulegał licznym zmianom, których przytaczanie nie jest jednak konieczne, skoro organ rentowy ostatecznie nie zakwestionował tego, że wszystkie objęte zaskarżoną decyzją należności uległy przedawnieniu. Pomimo licznych zmian przepisów, nie zmieniła się bowiem ich istota – wszystkie należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu (aktualnie z upływem pięciu lat od ich powstania, wcześniej z upływem lat dziesięciu), a aby doszło do zawieszenia lub przerwania biegu przedawnienia, muszą zostać spełnione ściśle określone przepisami prawa wymagania. Niewątpliwie, w czasie wydawania zaskarżonej decyzji objęte nią należności nie były przedawnione; samo wydanie decyzji, bez jej skutecznego doręczenia adresatowi nie mogło jednak w okolicznościach tej konkretnej sprawy zostać uznane za czynność powodującą którykolwiek ze wskazanych wyżej skutków. Nie można także mówić o zaistnieniu wyjątkowej sytuacji, o jakiej mowa w normie art. 24 ust. 5 ustawy systemowej, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2003r., wynikającym ze zmian wprowadzonych ustawą z 18 grudnia 2002r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2002r., nr 241, poz. 2074), tj. o tym, że nie można mówić o przedawnieniu należności z tytułu składek, o ile są one zabezpieczone hipoteką lub zastawem. Dla zaistnienia tego skutku konieczne jest bowiem skuteczne ustanowienie hipoteki; tymczasem w niniejszej sprawie prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 8 sierpnia 2012r., wydanym w postępowaniu wieczystoksięgowym, uchylono w całości dokonany przez referendarza wpis hipoteki i oddalono wniosek ZUS o jej wpisanie. Tym samym, dla przyjęcia przez Sąd że zaległości I. A. dotyczące lat 1994-1996 nie zostały przedawnione, konieczne byłoby wykazanie tego przez organ rentowy. Trzeba bowiem przypomnieć, że także w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada kontradyktoryjności wyrażona w art. 3 i 232 k.p.c. Przywołane przepisy określają zarówno zakres postępowania dowodowego, jak i obowiązki stron w tym zakresie. W myśl art. 3 k.p.c., strony zobowiązane są przedstawiać dowody. Przepis ten statuuje więc zasadę odpowiedzialności samych stron za wynik procesu. Zgodnie z nim, to strony muszą przejawiać aktywność procesową w tym zakresie, na nich spoczywa więc obowiązek wyraźnego, jednoznacznego powoływania konkretnych środków dowodowych. Stosownie zaś do treści art. 232 k.p.c., strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd nie może własnym działaniem zastępować ich bezczynności. Skoro jednak organ rentowy nie naprowadził jakichkolwiek dowodów podważających zgłoszony przez ubezpieczoną zarzut przedawnienia, należało uznać, że nie kwestionuje jego zasadności.

Mając więc na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy, działając na podstawie przepisu art. 47714 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił iż na koncie płatniczki nie istnieje jakakolwiek należność spośród tych, które były decyzją objęte.

W punkcie II wyroku – w oparciu o przepisy art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. oraz oraz § 6 ust. 6 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 2002 nr 163 poz. 1349 z późn. zm.).) – Sąd zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującej kwotę 2.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Zasady ustalania wysokości wynagrodzenia pełnomocnika strony będącego radcą prawnym zostały określone przez Ministra Sprawiedliwości w rozporządzeniu z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.). Zgodnie z zasadą wyrażoną w przepisie § 4 ust. 1 tego rozporządzenia, wysokość stawki minimalnej zależy od wartości przedmiotu sprawy lub jej rodzaju, a w postępowaniu egzekucyjnym - od wartości egzekwowanego roszczenia.

Jeśli chodzi o sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, w rozporządzeniu ustalono w sposób szczegółowy wysokość stawek jedynie w odniesieniu do spraw o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego (§11 ust. 2 rozporządzenia). Niespornym jest, że sprawa niniejsza nie zalicza się do spraw tej kategorii, w związku z czym przy ustalaniu wysokości stawek kierować się należało ogólną zasadą z §6 omawianego aktu prawnego, wiążącego wysokość wynagrodzenia pełnomocnika z „wartością przedmiotu sprawy”.

W ocenie Sądu pojęcie „wartości przedmiotu sprawy” należy w tym przypadku traktować jako synonim używanego w Kodeksie postępowania cywilnego pojęcia „wartości przedmiotu sporu”. W obu tych przypadkach chodzi bowiem o ustalenie określonej kwoty pieniężnej, która odpowiada wartości roszczenia majątkowego będącego przedmiotem procesu.

Nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie przedmiotem zaskarżonej decyzji ZUS była istniejąca po stronie odwołującej się zaległość z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, związanych z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą, wynosząca więcej niż 10.000 zł, a mniej niż 50.000 zł. Wartość ta mieściła się więc w przedziale o jakim mowa w §6 pkt 5 przywołanego na wstępie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, co uzasadniało zasądzenie na rzecz wygrywającej proces strony kwoty 2400 złotych.

W tej sytuacji, orzeczono jak w punkcie II. wyroku.