Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 33/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Teresa Flemming-Kulesza
w sprawie z odwołań A.A. i B.B.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa Nr […] z dnia […] w przedmiocie
przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego
Sądu Apelacyjnego, ogłoszone w Monitorze Polskim z 2012 r., poz. 3,
z udziałem C.C.
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 15 stycznia 2013 r.,
1) z odwołania A.A. uchyla zaskarżoną uchwałę w punkcie I
oraz punkcie II podpunkcie 4 i w tym zakresie przekazuje sprawę
Krajowej Radzie Sądownictwa do ponownego rozpoznania,
2) oddala odwołanie B.B.
UZASADNIENIE
2
Krajowa Rada Sądownictwa uchwałą nr […] z dnia […]., podjętą w
przedmiocie przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Apelacyjnego, ogłoszonego w Monitorze Polskim z 2012
r., poz. 3., na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 2 i art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja
2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714) postanowiła: w
punkcie I przedstawić Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o
powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Apelacyjnego
sędziego Sądu Okręgowego C.C., a w punkcie II nie przedstawiać Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Apelacyjnego sędziego sądu okręgowego D.D.,
sędziego sądu okręgowego E.E., sędziego sądu okręgowego B.B. oraz sędziego
sądu okręgowego A.A.
Krajowa Rada Sądownictwa w uzasadnieniu powyższej uchwały stwierdziła,
że na jedno wolne stanowisko sędziego w Sądzie Apelacyjnym, ogłoszone w
Monitorze Polskim z 2012 r., poz. 3, zgłosiło się pięciu wymienionych wyżej
kandydatów.
W dniu 5 lipca 2012 r. Zespół członków Krajowej Rady Sądownictwa w
wyniku narady wystąpił do Krajowej Rady Sądownictwa z wnioskiem o zaproszenie
C.C. i A.A., których kandydatury w wyniku analizy akt osobowych oraz udzielonego
poparcia środowiska sędziowskiego zostały uznane za najlepsze spośród
wszystkich kandydatów ubiegających się o wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie
Apelacyjnym. Następnie w dniu 3 września 2012 r. Zespół członków Krajowej Rady
Sądownictwa przeprowadził rozmowę z kandydatkami zaproszonymi na
posiedzenie. Członkowie Zespołu, uwzględniając kryteria wynikające z art. 35
ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, postanowili
jednogłośnie 4 głosami „za” rekomendować Radzie kandydaturę sędzi C.C. na
wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie Apelacyjnym.
Zespół uwzględnił to, że kandydatka legitymuje się wysokimi ocenami na
dyplomie ukończenia wyższych studiów prawniczych oraz z egzaminu
sędziowskiego. Obowiązki sędziego pełni od 16 lipca 1991 r., w tym od 4 stycznia
2000 r. na stanowisku sędziego sądu okręgowego. Uprzednio była delegowana do
pełnienia obowiązków sędziego Sądu Wojewódzkiego oraz sędziego Sądu
3
Apelacyjnego. W Sądzie Rejonowym pełniła z kolei funkcję Przewodniczącej
Wydziału Cywilnego, a w Sądzie Okręgowym funkcję wizytatora. Została też
powołana na stanowisko Wiceprezesa Sądu Okręgowego. W tym czasie orzekała w
Wydziale Cywilnym Odwoławczym tego Sądu. Przebywała ponadto na stażu w
Narodowej Szkole dla Sędziów w Paryżu oraz uczestniczyła w warsztatach
Najwyższej Rady Sądownictwa w Rzymie, a także Rady Generalnej Sądownictwa
Powszechnego w Murcji (Hiszpania) i w Luksemburgu. Posiada bardzo obszerne
doświadczenie zawodowe. Uzyskała pozytywne opinie mówiące o jej pracy. Jest
osobą o rozległych zainteresowaniach, wysokiej kulturze osobistej, ujmującej
osobowości. Dba o rozwój zawodowy i intelektualny. Bardzo dobrze
zaprezentowała swoją kandydaturę podczas rozmowy z członkami Zespołu. Te
wszystkie okoliczności spowodowały, że Zespół doszedł do przekonania, że sędzia
C.C. najbardziej zasługuje na awans do sądu apelacyjnego spośród wszystkich
kandydatów biorących udział w obecnej procedurze konkursowej.
Krajowa Rada Sądownictwa również uznała za najlepszą kandydaturę sędzi
C.C., podzielając stanowisko przedstawione przez Zespół członków Krajowej Rady
Sądownictwa. Podejmując uchwałę z dnia 4 września 2012 r., Rada przede
wszystkim uwzględniła oceny kwalifikacji kandydatów i kryteria określone w art. 35
ust. 2 pkt. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz
w art. 64 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Dokonując oceny poszczególnych kandydatur, Rada stwierdziła, co
następuje.
C.C. urodziła się w dniu 18 lutego 1963 r. Wyższe studia prawnicze
ukończyła w 1987 r. i uzyskała tytuł magistra prawa z wynikiem dobrym. Po odbyciu
aplikacji sądowej, we wrześniu 1989 r. złożyła egzamin sędziowski, uzyskując
ocenę bardzo dobrą. Od 1 lipca 1987 r. do 30 grudnia 1987 r. pracowała w Sądzie
Wojewódzkim na stanowisku referenta, a następnie została mianowana asesorem
sądowym w Sądzie Rejonowym i orzekała w Wydziale Rodzinnym.
Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 lipca 1991 r.
została powołana na stanowisko sędziego w tym Sądzie. Orzekała w Wydziale
Cywilnym. Od dnia 3 stycznia 1993 r. do dnia 2 lipca 1993 r. odbywała staż w
Narodowej Szkole dla Sędziów w Paryżu. Od dnia 16 października 1996 r. do dnia
4
31 sierpnia 1998 r. pełniła funkcję Przewodniczącej Wydziału Cywilnego Sądu
Rejonowego. Od września 1998 r. była delegowana do pełnienia obowiązków
sędziego Sądu Wojewódzkiego i orzekała w I Wydziale Cywilnym. Postanowieniem
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 stycznia 2000 r. uzyskała nominację
na sędziego Sądu Okręgowego. Od dnia 16 września 2002 r. pełniła w tym Sądzie
funkcję wizytatora ds. cywilnych. Minister Sprawiedliwości w dniu 1 marca 2004 r.
powołał zaś sędzię C.C. na stanowisko Wiceprezesa Sądu Okręgowego na okres
sześciu lat. W tym czasie orzekała w Wydziale Cywilnym Odwoławczym tego Sądu.
Ponadto w okresie od dnia 9 do dnia 12 lutego 2004 r. oraz od dnia 5 do dnia 8
lipca 2004 r. uczestniczyła w warsztatach Najwyższej Rady Sądownictwa w
Rzymie, a od dnia 30 maja do dnia 5 czerwca 2007 r. w warsztatach Rady
Generalnej Sądownictwa Powszechnego w Murcji i w Luksemburgu. W 2005 r. była
delegowana do orzekania w Wydziale Cywilnym Sądu Apelacyjnego.
Zdaniem sędziego wizytatora, sędzia C.C. w pełni zasługuje na
rekomendowanie jej kandydatury na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego. Dane
statystyczne pozwalają stwierdzić, że opiniowana jest osobą bardzo zaangażowaną
w pracę i osiąga bardzo wysokie wyniki ilościowe. W ocenie sędziego wizytatora
podkreślenia wymaga kompletność wydawanych przez sędzię orzeczeń pod
względem konstrukcyjnym i brak zastrzeżeń zarówno co do treści wydawanych
rozstrzygnięć jak i jakości i merytorycznej zawartości uzasadnień. W opinii
zwrócono uwagę na precyzję wypowiedzi i literacką swobodę, rzadko spotykaną w
praktyce orzeczniczej. Podkreślono sprawne wykorzystywanie w sprawach
zażaleniowych dorobku orzeczniczego Sądu Najwyższego i literatury prawniczej w
przedstawianiu własnego stanowiska w sprawie, swobodne posługiwanie się
instrumentami prawa procesowego i właściwe pojmowanie ich gwarancyjnej roli.
Podkreślono wysoką kulturę osobistą sędzi, jej wnikliwość, rzetelność i dokładność.
Zaakcentowano, że dorobek sędzi C.C. ma wartość znaczącą „dla wizerunku
sądownictwa drugoinstancyjnego”. Sędzia należy do grona „najlepszych sędziów
orzekających obecnie w Sądzie Okręgowym”.
Kolegium Sądu Apelacyjnego podczas posiedzenia w dniu 2 kwietnia 2012 r.
dokonało pozytywnej oceny kandydatury C.C., w ten sposób, że uzyskała 5 głosów
5
„za” i 1 głos „przeciw”, ze średnią ilością punktów poparcia wynoszącą 18 na 20
możliwych.
Podczas posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Apelacyjnego
w dniu 2 kwietnia 2012 r. oddano na sędzię C.C. 3 głosy „za”, 34 głosy „przeciw”.
Minister Sprawiedliwości w opinii z dnia 15 maja 2012 r. pozytywnie
wypowiedział się odnośnie do kandydatury sędzi C.C. Przede wszystkim zwrócił
uwagę na doświadczenie zawodowe kandydatki oraz opinię wizytatora, w której
przytoczono bardzo dobre wyniki jej pracy.
Krajowa Rada Sądownictwa doszła do przekonania, po rozważeniu
wszystkich okoliczności, że sędzia C.C., pomimo nieuzyskania najwyższego
poparcia środowiska sędziowskiego (głosowanie podczas Zgromadzenia), posiada
bogate wieloletnie doświadczenie zawodowe w pracy w strukturach wymiaru
sprawiedliwości. Poziom jej merytorycznego przygotowania do pełnienia
obowiązków sędziego sądu apelacyjnego nie budzi najmniejszych zastrzeżeń i
gwarantuje bardzo dobre wykonywanie obowiązków na tym stanowisku. W opinii
Rady za wyborem tej kandydatury przemawiają: silna rekomendacja sędzi na
stanowisko sędziego sądu apelacyjnego wyrażona przez sędziego wizytatora,
bardzo wysoka ocena jej kwalifikacji, zdobyte doświadczenie zawodowe, w tym w
czasie pełnienia funkcji, a także sposób, w jaki zaprezentowała swoją kandydaturę
podczas rozmowy z członkami Zespołu. Krajowa Rada Sądownictwa uznała, że
kandydatka ta wyróżnia się wiedzą prawniczą, opanowaniem warsztatu pracy
sędziego oraz wyjątkowymi predyspozycjami osobowościowymi takimi, jakich
oczekuje się od sędziego sądu powszechnego najwyższej rangi. Wszystkie
okoliczności rozpatrywane łącznie wskazują najmocniej tę kandydaturę i skłaniają
do przekonania, że jest ona najbardziej odpowiednią osobą do należytego
wykonywania obowiązków sędziego sądu apelacyjnego w tym postępowaniu
nominacyjnym.
Pozostałe osoby ubiegające się o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Apelacyjnego, to jest sędzia Sądu Okręgowego D.D.,
sędzia Sądu Okręgowego E.E., sędzia Sądu Okręgowego B.B. są dobrymi
kandydatami, jednak osoby te nie uzyskały jednocześnie wystarczająco wysokiego
poparcia środowiska sędziowskiego i wyróżniającej opinii o pracy.
6
Natomiast sędzia A.A., która otrzymała najwyższe poparcie środowiska
sędziowskiego, nie zaprezentowała swojej kandydatury podczas rozmowy z
członkami Zespołu Krajowej Rady Sądownictwa w tak dojrzały i przekonujący
sposób, jak sędzia C.C.
Sędzia Sądu Okręgowego B.B., urodził się w dniu 8 września 1967 r. Studia
prawnicze ukończył w 1990 r. z wynikiem bardzo dobrym. Po odbyciu aplikacji
sądowej we wrześniu 1992 r. złożył egzamin sędziowski z wynikiem ogólnym
bardzo dobrym. W latach 1990-2000 był asystentem w katedrze prawa
gospodarczego prywatnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu […].
Asesorem sądowym został mianowany w dniu 1 listopada 1992 r. w Sądzie
Rejonowym i orzekał tam w sprawach gospodarczych. Postanowieniem Prezydenta
Rzeczypospolitej z dnia 5 lipca 1994 r. został powołany na stanowisko sędziego
Sądu Rejonowego. Początkowo orzekał w Wydziale Gospodarczym Rejestrowym,
a następnie w Wydziale Gospodarczym do Spraw Upadłościowych i Naprawczych.
Od dnia 15 września 2004 r. do dnia 14 września 2006 r., a następnie na czas
nieokreślony był delegowany do pełnienia obowiązków sędziego w Sądzie
Okręgowym. Od 2004 r. sprawuje funkcję wizytatora do spraw gospodarczych Sądu
Okręgowego. Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 19 lipca 2007 r.
uzyskał nominację na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego. Orzeka od 2008 r.
w Wydziale Gospodarczym tego Sądu. W latach 1992-2012 był wykładowcą na
szkoleniach organizowanych przez Sąd Okręgowy, Okręgową Radę Adwokacką i
Okręgową Izbę Notarialną. Jest autorem licznych publikacji monograficznych,
artykułów i glos, w szczególności dotyczących obrotu papierami wartościowymi. Był
delegowany do orzekania w Wydziale Cywilnym Sądu Apelacyjnego na jedno
posiedzenie w miesiącu w okresach: listopad - grudzień 2008 r. i październik -
listopad 2011 r.
W ocenie wizytatora przeprowadzona lustracja pozwala na stwierdzenie
bardzo dobrego przygotowania zawodowego sędziego B.B. do pełnienia funkcji
sędziego sądu apelacyjnego. Prezentuje on wysoki poziom wiedzy merytorycznej.
Wydawane przez niego orzeczenia spełniają wszelkie wymagania. Uzasadnienia
orzeczeń sporządzane są w sposób świadczący o dobrej znajomości orzecznictwa
Sądu Najwyższego, jak też o swobodnym odwołaniu się do literatury prawniczej.
7
Sędzia spełnia wymagania formalne, jak też merytoryczne dla zgłoszenia się na
stanowisko sędziego sądu apelacyjnego.
Kolegium Sądu Apelacyjnego podczas posiedzenia w dniu 2 kwietnia 2012 r.
zaopiniowało kandydaturę sędziego B.B. 2 głosami „za” i 4 głosami „przeciw”.
Kandydat uzyskał 7 punktów poparcia.
Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Apelacyjnego w dniu 2 kwietnia 2012 r.
zaopiniowało kandydaturę sędziego 3 głosami „za”, przy 34 głosach „przeciw”.
Minister Sprawiedliwości w opinii z dnia 15 maja 2012 r. pozytywnie
zaopiniował sędziego B.B. na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego.
Sędzia Sądu Okręgowego A.A., urodziła się w dniu 14 lipca 1958 r. Po
ukończeniu studiów prawniczych w 1982 r. z wynikiem bardzo dobrym z
wyróżnieniem i odbyciu aplikacji sądowej złożyła egzamin sędziowski z wynikiem
ogólnym bardzo dobrym. Od dnia 1 czerwca 1985 r. została mianowana asesorem
sądowym w Sądzie Rejonowym. W 1987 r. została powołana na stanowisko
sędziego Sądu Rejonowego. Od dnia 15 października 1992 r. była delegowana do
Sądu Rejonowego z powierzeniem pełnienia obowiązków Przewodniczącej
Wydziału Cywilnego. Od dnia 1 listopada 1993 r. pełniła funkcję wiceprezesa w tym
Sądzie. W dniu 15 października 1996 r. była delegowana do wykonywania
obowiązków sędziego Sądu Wojewódzkiego. W 1996 r. uzyskała nominację na
sędziego Sądu Wojewódzkiego, gdzie orzeka w Wydziale Cywilnym. Od dnia 4
marca 2004 r. pełniła funkcję zastępcy przewodniczącego Wydziału Cywilnego, a
od dnia 2 marca 2006 r. do chwili obecnej pełni funkcję przewodniczącej tego
Wydziału. Od dnia 15 września 2003 r. do dnia 30 września 2003 r. oraz od dnia 1
maja 2011 r. do dnia 31 marca 2012 r. była delegowana do orzekania w Sądzie
Apelacyjnym. Ponadto była delegowana przez Prezesa Sądu Apelacyjnego do
orzekania w Sądzie Apelacyjnym w dniach 28 i 29 kwietnia 2011 r.
W ocenie wizytatora sędzia A.A. zasługuje na ocenę bardzo dobrą, a w
części swojej pracy na ocenę wzorową. Pracuje z wielkim zaangażowaniem i
poczuciem służby sędziowskiej. Dorobek zawodowy, a także jej cechy osobowe
pozwalają na rekomendowanie jej kandydatury, jako spełniającej wszystkie
wymagania dla ubiegania się o objęcie stanowiska sędziego sądu apelacyjnego.
8
Kolegium Sądu Apelacyjnego podczas posiedzenia w dniu 2 kwietnia 2012 r.
zaopiniowało kandydaturę sędzi 6 głosami „za” (20 punktów poparcia), a
Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Apelacyjnego 29 głosami „za” i 8 głosami
„przeciw”.
Minister Sprawiedliwości w opinii z dnia 15 maja 2012 r. pozytywnie
zaopiniował jej kandydaturę na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego.
Powyższe okoliczności spowodowały, że w trakcie posiedzenia Krajowej
Rady Sądownictwa w dniu […]na kandydaturę sędzi Sądu Okręgowego C.C.
oddano 11 głosów „za”, 0 głosów „przeciw” i 8 głosów „wstrzymujących się”,
udzielając jej kandydaturze poparcia, na kandydaturę sędziego Sądu Okręgowego
B.B. nie oddano głosów „za”, oddano 1 głos „przeciw” i 18 głosów „wstrzymujących
się”, tym samym kandydatura nie uzyskała wymaganej bezwzględnej większości
głosów, na kandydaturę sędzi Sądu Okręgowego A.A. oddano 7 głosów „za”, 0
głosów „przeciw”, przy 12 głosach „wstrzymujących się”, tym samym kandydatura
nie uzyskała wymaganej bezwzględnej większości głosów.
Dwaj kandydaci, tj. A.A. i B.B. złożyli odwołania od uchwały Krajowej Rady
Sądownictwa z dnia […] Nr […], wnosząc o jej uchylenie w całości i przekazanie
sprawy Krajowej Radzie Sądownictwa do ponownego rozpoznania.
A.A. zarzuciła zaskarżonej uchwale: (-) naruszenie art. 2 , art. 32 ust. 1 i art.
60 Konstytucji RP, poprzez niezastosowanie przy ocenie kandydatów na
stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego reguł i kryteriów awansu, które
odpowiadałyby zasadom równego dostępu do służby publicznej, równego
traktowania oraz zasadom demokratycznego państwa prawa urzeczywistniającego
zasady sprawiedliwości społecznej, w wyniku czego kandydatura odwołującej się
nie została przedstawiona Prezydentowi do powołania; (-) naruszenie art. 17 pkt 3 i
4 uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 22 lipca 2012 r. w sprawie
szczegółowego trybu działania KRS, poprzez niewezwanie na posiedzenie Zespołu
w dniu 3 września 2012 r. i niewysłuchanie wszystkich kandydatów w sytuacji, gdy
na jedno stanowisko sędziowskie zgłosił się więcej niż 1 kandydat; (-) naruszenie
art. 35 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, poprzez: -
zaniechanie i niedokonanie oceny kwalifikacji odwołującej się, - całkowite
pominięcie w procesie nominacji na stanowisko sędziowskie opinii Kolegium Sądu
9
Apelacyjnego i oceny Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Apelacyjnego, -
niezastosowanie ustawowych kryteriów oceny przy ustalaniu kolejności kandydatów
na liście kandydatów rekomendowanych, poprzez nieuwzględnienie opinii Kolegium
Sądu Apelacyjnego oraz oceny Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu
Apelacyjnego, a oparcie rozstrzygnięcia na przesłance pozaustawowej, jaką jest
prezentacja kandydata podczas rozmowy z członkami Zespołu KRS
(autoprezentacja), (-) naruszenie art. 33 ust. 1 i 2 ustawy o Krajowej Radzie
Sądownictwa, poprzez brak wszechstronnego rozważenia sprawy, a mianowicie: -
niezastosowanie takich samych kryteriów wobec obu kandydatur, - brak
porównania ocen i kryteriów ustawowych przyjętych wobec kandydatki
rekomendowanej i tych samych ocen i kryteriów ustawowych z kandydaturą sędzi
A.A., - naruszenie swobodnej oceny kandydatów, poprzez brak wskazania, jak
przedstawiają się dane sędzi w odniesieniu do zastosowanych przez Radę
kryteriów, - niezażądanie osobistego stawiennictwa na posiedzenie Rady w dniu 4
września 2012 r. kandydatki rekomendowanej i odwołującej się - skoro
rozstrzygniecie zostało oparte na autoprezentacji - by umożliwić wszystkim
członkom KRS podjęcie decyzji w oparciu o tę przesłankę
W uzasadnieniu odwołania odwołująca się podniosła, że wprawdzie do
kompetencji KRS należy wybór kandydatów, którzy zostaną przedstawieni
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej do powołania, lecz nie jest to prawo
bezwzględne. Nie jest dopuszczalne, aby ten wybór był dokonywany w sposób
arbitralny, z pominięciem sprawiedliwych, obiektywnych i weryfikowalnych
kryteriów. Odwołująca się stwierdziła też, że kandydatka rekomendowana przez
KRS sędzia C.C. nie spełnia jednocześnie wskazanych w uchwale kryteriów,
albowiem nie ma wystarczająco wysokiego poparcia środowiska sędziowskiego.
Skoro - zdaniem Rady - chcąc się ubiegać o stanowisko sędziego Sądu
Apelacyjnego, należy mieć jednocześnie wystarczająco wysokie poparcie i
wyróżniającą opinię, to to kryterium, w takiej postaci należało zastosować do
wszystkich kandydatów, a nie tylko wybiórczo do wybranych. Naruszenie przez
Radę zasady równego traktowania kandydatów i równego dostępu do służby, miało
wpływ na osobę A.A., albowiem tylko ona spełniała łącznie oba kryteria, które Rada
postawiła kandydatom, a mianowicie: wyróżniająca opinia oraz wystarczające
10
poparcie środowiska sędziowskiego. Pomimo, że Rada wskazała na następujące
kryteria: oceny kwalifikacyjne kandydatów, opinie przełożonych, rekomendacje,
informacje dotyczące doświadczenia życiowego, publikacje, opinie Kolegium, oceny
Zgromadzenia Ogólnego Sędziów - to w rzeczywistości ich wszystkich nie
zastosowała, a mianowicie nie zastosowała kryterium (nota bene na które się
powołuje) w postaci oceny Zgromadzenia Ogólnego Sędziów oraz nie dokonała
oceny kwalifikacji składającej odwołanie.
Odwołująca się zauważyła ponadto, iż przepis art. 35 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy
o Krajowej Radzie Sądownictwa wskazuje ustawowe kryteria przy ustalaniu
kolejności kandydatów na liście osób rekomendowanych. Wskazane zatem w tym
przepisie kryteria oceny przydatności kandydatów są kryteriami ustawowymi, a
skoro tak, to mają niewspółmiernie wysoką rangę. Sędzia A.A. zarzuciła
zaskarżonej uchwale naruszenie ust. 2 komentowanego przepisu poprzez
niedokonanie oceny jej kwalifikacji i niezastosowanie w stosunku do jej kandydatury
takich samych kryteriów i reguł oceny, które zastosowano, uzasadniając
kandydaturę sędzi C.C. Zdaniem odwołującej się, Rada nie dokonała kompleksowej
analizy materiału dotyczącego obu kandydatek, a następnie zestawienia przyjętych
przez siebie ocen i kryteriów i ich porównania do obu kandydatur, lecz powyższe
oceny i kryteria podkreśliła i uwypukliła w stosunku tylko do jednej kandydatki, a
mianowicie kandydatki rekomendowanej. To nie jest należyty sposób zastosowania
przyjętych kryteriów oceny, a w każdym razie, nie świadczy o równym traktowaniu i
jednakowej ocenie kandydatury odwołującej się i kandydatki rekomendowanej.
Skoro kryterium w postaci oceny Kolegium Sądu Apelacyjnego i wyniki głosowania
Zgromadzenia Ogólnego tegoż sądu dla Rady nie mają żadnego znaczenia, to w
uzasadnieniu uchwały Rada winna wskazać motywy, dla których te wyniki
głosowania pominęła. Odwołująca się dodała, iż uzasadnienie zaskarżonej uchwały
takich motywów w tym przedmiocie nie zawiera. Nie bez przyczyny ustawodawca
wymienił zaś w przepisie art. 35 ust. 2 jasne i przejrzyste kryteria oceny
kandydatów i nadał im rangę ustawową - chodzi o wyeliminowanie kryteriów
niemierzalnych, niepoliczalnych, nie poddających się weryfikacji zbyt ocennych,
arbitralnych i dowolnych. W zaistniałej sytuacji oparcie rozstrzygnięcia na
11
przesłance pozaustawowej, jaką jest autoprezentacja, narusza zapis art. 35 ust. 2
ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Krajowa Rada Sądownictwa złożyła odpowiedź na odwołanie wniesione
przez odwołującą się A.A., wnosząc o oddalenie tego odwołania w całości.
W ocenie Krajowej Rady Sądownictwa podniesione przez skarżącą zarzuty,
wskazujące na naruszenie przepisów, nie wyłączając regulaminu działania Rady,
są bezzasadne.
Rada stwierdziła, że podejmując decyzję o przedstawieniu kandydatury sędzi
C.C. do powołania na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego zastosowała
łącznie wszystkie kryteria ustawowe określone w art. 35 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o
Krajowej Radzie Sądownictwa, dając temu wyraz w uzasadnieniu zaskarżonej
uchwały. Podjęta uchwała uwzględnia oceny kwalifikacyjne uzyskane przez
kandydatów, posiadane przez nich doświadczenie zawodowe, opinie służbowe na
temat ich pracy oraz inne dokumenty dołączone do karty zgłoszenia, a także siłę
poparcia udzielonego kandydatom przez Kolegium Sądu Apelacyjnego i
Zgromadzenie Ogólne Sędziów tego Sądu. Krajowa Rada Sądownictwa oceniła, że
za wyborem kandydatury sędzi C.C., przedstawionej szczegółowo w uzasadnieniu
zaskarżonej uchwały, przemawia rekomendacja sędziego wizytatora, który
stwierdził, że jej dorobek orzeczniczy ma znaczącą wartość dla wizerunku
sądownictwa drugoinstancyjnego i że kandydatka ta należy do grona najlepszych
sędziów orzekających obecnie w Sądzie Okręgowym, sędzia C.C. posiada bardzo
wysokie kwalifikacje zawodowe zdobyte podczas pracy w strukturach polskiego
wymiaru sprawiedliwości, a także podczas licznych staży międzynarodowych, w
których czynnie uczestniczyła. Dodatkowo podczas rozmowy przeprowadzonej
przez Zespół członków Krajowej Rady Sądownictwa kandydatka ta wykazała się
wyjątkowymi predyspozycjami osobowościowymi. Podejmując decyzję o
przedstawieniu tej kandydatury z wnioskiem o powołanie na stanowisko sędziego
Sądu Apelacyjnego, Krajowa Rada Sądownictwa nie naruszyła reguł przejrzystości
i jawności przy ferowaniu wymagań związanych z objęciem funkcji publicznej (art.
60 Konstytucji RP) ani też granic swobodnego uznania. Wzorowej oceny kwalifikacji
sędzi C.C. nie mógł podważyć fakt uzyskania przez nią zaledwie 3 głosów „za”
podczas głosowania Zgromadzenia Ogólnego Sędziów tego Sądu. Stosownie do
12
brzmienia § 5 pkt 2 i 4 Regulaminu w sprawie oceny kandydata na stanowisko
sędziego Sądu Apelacyjnego przyjętego na Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów w
dniu 25 listopada 2002 r. i zmienionego na Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów w dniu
29 stycznia 2007 r. „głosowanie następuje przez skreślenie wyrazu tak lub nie
zamieszczonego obok nazwiska kandydata, przy czym (...) głos jest nieważny,
jeżeli został oddany za większą liczbę kandydatów, niż jest zwolnionych lub
wolnych stanowisk”. W takiej sytuacji nie można mówić o dokonaniu przez
Zgromadzenie Ogólne Sądu Apelacyjnego oceny zgłoszonych kandydatur, jak
wymagają tego przepisy art. 34 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawe o
ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) i art. 35 ust. 2 pkt 2
ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, ale o wyborze
preferowanego kandydata. Uwzględniając opinię środowiska sędziowskiego, Rada
nie jest nią związana przy dokonywaniu swobodnej oceny zgłoszonych w danym
postępowaniu nominacyjnym kandydatur. Niepożądana jest sytuacja, w której
surogatem uchwały Krajowej Rady Sądownictwa stałoby się stanowisko wyrażone
przez zgromadzenie ogólne czy kolegium danego sądu.
Rada podniosła także, iż bezzasadny jest zarzut skarżącej o nierównym
traktowaniu kandydatów w związku z zaproszeniem na rozmowę w dniu 3 września
2012 r. tylko dwóch spośród pięciu osób pretendujących do stanowiska sędziego
Sądu Apelacyjnego. Należy bowiem podkreślić, że przepis art. 33 ust. 2 ustawy z
dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa nie nakłada na Radę
obowiązku żądania osobistego stawiennictwa wszystkich kandydatów ani złożenia
pisemnych wyjaśnień przez każdego z nich. Ponadto uzupełnienie materiału
zgromadzonego w sprawie na podstawie art. 33 ust. 2 ma charakter wyjątkowy i
jest dopuszczalne wyłącznie w uzasadnionych przypadkach. W postępowaniu
nominacyjnym na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego Krajowa Rada
Sądownictwa uznała za taki przypadek sytuację, w której dwie kandydatki o
wyróżniających ocenach kwalifikacyjnych uzyskały niemal równorzędnie wysokie
poparcie Kolegium Sądu, a krańcowo różne wyniki głosowania podczas
posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego Sędziów.
Za bezzasadne Rada uznała także zarzuty niedokonania przez nią oceny
kwalifikacji skarżącej i brak porównania tej oceny z oceną kwalifikacji sędzi C.C. Z
13
uzasadnienia zaskarżonej uchwały wynika bowiem, że podczas posiedzenia w dniu
5 lipca 2012 r. Zespół członków Krajowej Rady Sądownictwa omówił szczegółowo
wszystkie kandydatury, co znalazło wyraz w treści zaskarżonej uchwały. Wynika z
niej bowiem, że Rada wszechstronnie rozważyła wszystkie okoliczności sprawy,
uwzględniając oceny kwalifikacji wszystkich kandydatów według kryteriów
określonych w art. 35 ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie
Sądownictwa i przybliżając sylwetki poszczególnych kandydatów. Jak trafnie
stwierdził natomiast Sąd Najwyższy, zakres rozważań dotyczących poszczególnych
kandydatów może być zróżnicowany w zależności od potrzeb - powinien być
szerszy w stosunku do kandydatów mających zbliżoną sytuację. Podniesiona przez
skarżącą niedoskonałość uzasadnienia uchwały w tym zakresie (powierzchowne -
zdaniem skarżącej - opisanie jej kandydatury) nie miała żadnego wpływu na
rozstrzygnięcie.
Mając na uwadze zbliżony poziom kwalifikacji sędzi A.A. oraz sędzi C.C., a
także możliwość rekomendowania na jedno wolne stanowisko sędziowskie w
Sądzie Apelacyjnym kandydatury tylko jednej osoby, Krajowa Rada Sądownictwa
postanowiła dać prymat wyróżniającej rekomendacji sędziego wizytatora o
kwalifikacjach sędzi C.C., zróżnicowanemu doświadczeniu zawodowemu
zdobytemu przez nią m.in. podczas licznych staży międzynarodowych, a także jej
predyspozycjom osobowościowym zaprezentowanym w trakcie rozmowy
przeprowadzonej w siedzibie Rady. Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał
bowiem, że Krajowa Rada Sądownictwa jest zobowiązana do przyjmowania
dodatkowych mierników i ocen pozwalających na wyłonienie najlepszych
kandydatów, przy czym przekroczeniem dopuszczalnych granic swobodnego
uznania byłoby ich niedozwolone zastosowanie
B.B. również zarzucił zaskarżonej uchwale: (-) naruszenie art. 2, art. 32 ust.
1 i art. 60 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, poprzez niezastosowanie przy
ocenie kandydatów na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego reguł i kryteriów
awansu, które odpowiadałyby zasadom równego dostępu do służby publicznej,
równego traktowania oraz zasadom demokratycznego państwa prawa
urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, w wyniku czego jego
kandydatura od pewnego etapu postępowania przed Krajową Radą Sądownictwa
14
przestała być brana pod uwagę w dalszym jego toku i nie przedstawiono jej
Prezydentowi do powołania; (-) naruszenie art. 17 pkt 3 i 4 uchwały Krajowej Rady
Sądownictwa z dnia 22 lipca 2011 r. w sprawie szczegółowego trybu działania
KRS, poprzez niewezwanie odwołującego się na posiedzenie Zespołu w dniu 3
września 2012 r.; (-) naruszenie art. 35 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o Krajowej Radzie
Sądownictwa poprzez zaniechanie i niedokonanie oceny kwalifikacji odwołującego
się sędziego, w wyniku czego jego kandydatura nie została przedstawiona
Prezydentowi RP do powołania; (-) naruszenie art. 33 ust. 1 i 2 ustawy o Krajowej
Radzie Sądownictwa, poprzez brak wszechstronnego rozważenia sprawy, to jest:
niezastosowanie takich samych kryteriów wobec wszystkich kandydatur,
nieuwzględnienie wszystkich okoliczności istotnych mających znaczenie przy
dokonywaniu oceny kandydatów oraz naruszenie swobodnej oceny kandydatów,
poprzez brak wskazania, jak przedstawiają się dane składającego odwołanie w
odniesieniu do zastosowanych przez KRS kryteriów.
W ocenie sędziego B.B., KRS podejmując zaskarżoną uchwałę dopuściła się
złamania zasady równego traktowania kandydatów i równego dostępu do służby
publicznej. Decyzja o zaproszeniu dwóch kandydatek nastąpiła w oparciu o analizę
akt osobowych oraz udzielone poparcie środowiska sędziowskiego. Z uchwały nie
wynika, jakie okoliczności zostały wzięte pod uwagę przy analizie akt osobowych,
co uniemożliwia odniesienie się do tego aspektu decyzji Zespołu. Jeżeli są tożsame
z tymi, które przywołano w dalszej części uchwały przy opisie poszczególnych
kandydatów, to należy postawić im zarzut nie tylko niewłaściwej oceny, ale także
wybiórczości. Opis drogi zawodowej przynajmniej części kandydatów nie zawiera
istotnych informacji o ich pracy, które powinny się znajdować w ich aktach
osobowych. Składający odwołanie zwrócił uwagę, że na Zgromadzeniu Ogólnym
Sędziów Sądu Apelacyjnego otrzymał takie samo poparcie środowiska jak
kandydatka, która została zaproszona na rozmowę z Zespołem. Taki sposób
postępowania stanowi naruszenie art. 17 pkt 3 i 4 uchwały KRS z dnia 22 lipca
2012 r. w sprawie szczegółowego trybu działania KRS i potwierdza zarzut
nierównego traktowania kandydatów. Z opisu drogi zawodowej poszczególnych
kandydatów nie wynika, aby którykolwiek z oceniających ich wizytatorów wystawił
jednoznaczną ocenę ich pracy, przez co należy rozumieć przyjętą powszechnie
15
skalę ocen od 1 do 6. Wszystkie oceny miały charakter opisowy. Z oceny sędziego
B.B. wynika, że posiada „bardzo dobre przygotowanie zawodowe”, „prezentuje
wysoki poziom wiedzy merytorycznej, w sposób modelowy łączy praktykę ze
znajomością przepisów prawa”, o czym świadczą z jednej strony wyniki orzecznicze
oraz spostrzeżenia zawarte w protokołach wizytacji i lustracji, a z drugiej liczne
publikacje. Jego praca jako sędziego wizytatora została oceniona „bardzo wysoko”.
Odwołujący zauważył również, że nie domaga się tego, aby KRS badała
cały okres pracy kandydatów w sądzie okręgowym, ale uważa, że w sytuacji, gdy
kandydaci biorący udział w konkursie mieli już sporządzone oceny pracy za
wcześniejsze okresy ich orzecznictwa (na potrzeby wcześniejszych konkursów, w
których brali udział), a które powinny być w ich aktach osobowych (lub znajdują się
w dyspozycji Sądu Apelacyjnego), fakt ich sporządzenia oraz ich treść powinna być
brana pod uwagę przy podejmowaniu uchwały. Z uzasadnienia zaskarżonej
uchwały nie wynika natomiast, aby KRS się z nimi zapoznawała lub brała je pod
uwagę. Jego zdaniem nie do przyjęcia jest sytuacja, kiedy o tym, kto zostanie
sędzią najwyższego szczebla w ramach sądownictwa powszechnego, decydować
będzie tylko ostatni, krótki okres jego długiej kariery zawodowej.
W odpowiedzi na odwołanie wniesione przez odwołującego się B.B., Krajowa
Rada Sądownictwa wniosła o oddalenie tego odwołania w całości.
Zdaniem Krajowej Rady Sądownictwa podniesione przez skarżącego
zarzuty, odwołujące się do naruszenia przepisów, stanowią w istocie wyraz
subiektywnych odczuć bądź wręcz pokrzywdzenia skarżącego, zmierzającego do
wykazania przewagi własnego dorobku zawodowego oraz walorów i przymiotów
osobistych. Tymczasem, podejmując decyzję o przedstawieniu kandydatury sędzi
C.C. do powołania na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego, Krajowa Rada
Sądownictwa zastosowała łącznie wszystkie kryteria ustawowe określone w art. 35
ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, dając temu wyraz w
uzasadnieniu zaskarżonej uchwały. Podjęta uchwała uwzględnia oceny
kwalifikacyjne uzyskane przez kandydatów, posiadane przez nich doświadczenie
zawodowe, opinie służbowe na temat ich pracy oraz inne dokumenty dołączone do
karty zgłoszenia, a także siłę poparcia udzielonego kandydatom przez Kolegium
Sądu Apelacyjnego i Zgromadzenie Ogólne Sędziów tego Sądu. Krajowa Rada
16
Sądownictwa oceniła, że za wyborem kandydatury sędzi C.C., przedstawionej
szczegółowo w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały, przemawia rekomendacja
sędziego wizytatora, który stwierdził, że jej dorobek orzeczniczy ma znaczącą
wartość dla wizerunku sądownictwa drugoinstancyjnego i że kandydatka ta należy
do grona najlepszych sędziów orzekających obecnie w Sądzie Okręgowym.
Rada podkreśliła także, iż jak wynika z treści zaskarżonej uchwały, na
posiedzenie Zespołu członków Krajowej Rady Sądownictwa zostały zaproszone
osoby, „których kandydatury w wyniku analizy akt osobowych oraz udzielonego
poparcia środowiska sędziowskiego zostały uznane za najlepsze spośród
wszystkich kandydatów ubiegających się o wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie
Apelacyjnym”. Podniesiony w odwołaniu argument o uzyskaniu przez skarżącego
takiego samego poparcia środowiska sędziowskiego, jak zaproszona na rozmowę
sędzia C.C., jest także nietrafny. O ile bowiem kandydatura sędzi C.C. została
zaopiniowana bardzo pozytywnie przez Kolegium Sądu Apelacyjnego (5 głosów
„za”, 1 głos „przeciw” - 18 punktów poparcia) i nie uzyskała tylko rekomendacji
Zgromadzenia Ogólnego Sędziów tego Sądu (3 głosy „za”, 34 głosy „przeciw”), o
tyle kandydatura sędziego B.B. nie została oceniona pozytywnie, zarówno przez
Kolegium Sądu (2 głosy „za”, 4 głosy „przeciw” - 7 punktów poparcia), jak i przez
Zgromadzenie Ogólne Sędziów (3 głosy „za”, 34 głosy „przeciw”).
Skarżący zarzucił również, że z treści zaskarżonej uchwały nie wynika, czym
kierował się Zespół członków Krajowej Rady Sądownictwa, występując do Rady o
zaproszenie na rozmowę wyłącznie sędzi A.A. i sędzi C.C. Przytoczony powyżej
fragment uchwały wskazuje jednak wprost przyjęte kryteria: poczyniona analiza akt
osobowych kandydatów oraz siła poparcia udzielonego poszczególnym
kandydatom przez środowisko sędziowskie. W uzasadnieniu zaskarżonej uchwały
ukazany jest także przebieg postępowania w toku prac Zespołu podczas
posiedzenia w dniu 5 lipca 2012 r., kiedy Zespół wystąpił do Krajowej Rady
Sądownictwa.
Rada podkreśliła ponadto, że przepis art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 12 maja
2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa nie nakłada na nią obowiązku żądania
osobistego stawiennictwa wszystkich kandydatów ani złożenia pisemnych
wyjaśnień przez każdego z nich. Ponadto uzupełnienie materiału zgromadzonego w
17
sprawie na podstawie art. 33 ust. 2 ma charakter wyjątkowy i jest dopuszczalne
wyłącznie w uzasadnionych przypadkach. W postępowaniu nominacyjnym na
stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego, ogłoszone w Monitorze Polskim z 2012
r., poz. 3, Krajowa Rada Sądownictwa uznała za taki przypadek sytuację, w której
dwie kandydatki o wyróżniających ocenach kwalifikacyjnych uzyskały niemal
równorzędnie wysokie poparcie Kolegium Sądu (6 głosów „za” i 20 punktów
poparcia oraz 5 głosów „za”, 1 głos „przeciw” i 18 punktów poparcia), a krańcowo
różne wyniki głosowania podczas posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego Sędziów
(29 głosów „za”, 8 głosów „przeciw” oraz 3 głosy „za” i 34 głosy „przeciw”).
Za bezzasadne Rada uznała też stanowisko skarżącego, w myśl którego po
dniu 5 lipca 2012 r. jego kandydatura przestała być brana pod uwagę. Z treści
zaskarżonej uchwały wynika bowiem, że Rada wszechstronnie rozważyła wszystkie
okoliczności sprawy, uwzględniając oceny kwalifikacji kandydatów według kryteriów
określonych w art. 35 ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie
Sądownictwa i przybliżając sylwetki poszczególnych kandydatów. Jak trafnie
stwierdził natomiast Sąd Najwyższy, zakres rozważań dotyczących poszczególnych
kandydatów może być zróżnicowany w zależności od potrzeb - powinien być
szerszy w stosunku do kandydatów mających zbliżoną sytuację. W ocenie Krajowej
Rady Sądownictwa ogólna ocena kwalifikacyjna skarżącego nie była zbliżona do
wyróżniającej oceny kwalifikacyjnej kandydatki ocenionej najwyżej w zaskarżonej
procedurze nominacyjnej. Przedstawienie sylwetki skarżącego w treści uchwały nie
wymagało zatem nadmiernego rozbudowania. Przepis art. 33 ust. 1 ustawy z dnia
12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa nakłada na Radę obowiązek
rozstrzygania spraw indywidualnych wyłącznie po wszechstronnym rozważeniu
sprawy, tj. po uwzględnieniu całości zgromadzonej dokumentacji. Postulatu tego
nie można utożsamiać z koniecznością szczegółowego odnoszenia się w treści
uchwały do każdego z załączonych dokumentów. Tym bardziej, że Krajowa Rada
Sądownictwa, będąc organem kolegialnym, wyraża swoje stanowisko w procedurze
głosowania, bez obowiązku przedstawiania motywów, jakimi kierowali się przy
oddawaniu głosów jej poszczególni członkowie. Wyrazem uwzględnienia i
rozważenia przez Krajową Radę Sądownictwa całokształtu okoliczności sprawy jest
uzasadnienie podjętej uchwały.
18
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wstępnie Sąd Najwyższy uważa za stosowne przypomnieć, że zgodnie z art.
44 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie
Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714, dalej ustawa o KRS), uczestnik
postępowania może odwołać się do Sądu Najwyższego z powodu sprzeczności
uchwały Rady z prawem, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Wynikające z
tego przepisu prawo zaskarżenia uchwał Rady dotyczy zatem uchwał
podejmowanych w sprawach należących do jej kompetencji, w tym w wymienionych
w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o KRS sprawach o rozpatrzenie i ocenę kandydatów
do pełnienia urzędu na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego oraz
stanowiskach sędziowskich w sądach powszechnych, sądach administracyjnych i
sądach wojskowych, a także przedstawienia Prezydentowi Rzeczypospolitej
Polskiej wniosków o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym, sądach
powszechnych, sądach administracyjnych i sądach wojskowych. Stosownie do art.
44 ust. 3 ustawy o KRS do postępowania przed Sądem Najwyższym w sprawach z
odwołań od uchwał Rady stosuje się przepisy Kodeku postępowania cywilnego o
skardze kasacyjnej, poza przepisem art. 871
k.p.c. ustanawiającym przymus
adwokacko – radcowski w występowaniu przed tymże Sądem. Odesłanie do
przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o skardze kasacyjnej determinuje
więc sposób wyznaczenia granic rozpoznania przez Sąd Najwyższy sprawy
zainicjowanej odwołaniem uczestnika postępowania. Stosownie do art. 39813
§ 1
k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje bowiem skargę kasacyjną w granicach
zaskarżenia oraz w granicach podstaw, a z urzędu bierze pod rozwagę tylko
nieważność postępowania.
Odnośnie do granic zaskarżenia wypada stwierdzić, że odwołanie wniesione
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z zasady może odnosić się wyłącznie do
tej części, w której owa uchwała dotyczy osoby wnoszącej odwołanie oraz do
kandydata, którego Rada postanowiła przedstawić Prezydentowi RP z wnioskiem o
powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego. Tylko w tym zakresie może
bowiem zostać naruszony interes prawny osoby odwołującej się, ponieważ tylko ta
część uchwały dotyczy jej praw i obowiązków. W pozostałej części uchwała dotyczy
19
natomiast kandydatów (ich praw i obowiązków), którzy nie zostali przedstawieni z
wnioskiem o powołanie, a zatem po stronie osoby odwołującej się nie występuje
żaden interes prawny w kwestionowaniu tej części uchwały. Choć więc oboje
odwołujący się domagali się uchylenia zaskarżonej uchwały „w całości”, to z
przyczyn wyżej podniesionych ich odwołania mogły dotyczyć odpowiednio – w
odniesieniu do A.A. punktu I oraz punktu II podpunktu 4 zaskarżonej uchwały, zaś
w odniesieniu do B.B. punktu I oraz puntu II podpunktu 3 tej uchwały. W takim też
zakresie oba odwołania zostały rozpoznane.
Analizując z kolei problem podstaw odwołania od uchwał Rady, Sąd
Najwyższy jest zdania, że zasadniczo nie ma zastosowania w tym zakresie art.
3983
§ 1 k.p.c. regulujący kwestię podstaw kasacyjnych, gdyż w przypadku
odwołań od uchwał Rady podstawy te są określone w art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze
ustawy o KRS, który stanowi, że odwołanie można wnieść z powodu sprzeczności
uchwały z prawem, a zatem zarówno z prawem materialnym jak i z przepisami
postępowania. Jeśli jednak chodzi o przepisy postępowania, to oczywiście nie będą
nimi przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż stosowanie tych
przepisów w postępowaniu przez Radą wyłącza art. 2 ustawy o KRS. Nie są to
również przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, albowiem z treści jego art. 1
jednoznacznie wynika, że Kodeks postępowania cywilnego reguluje postępowanie
sądowe w wymienionych w tym przepisie kategoriach spraw, a nie postępowanie
przed innymi organami władzy państwowej, w dodatku mającymi – jak
postępowanie przed Krajową Radą Sądownictwa – charakter publiczny.
Szczegółowe zasady postępowania przed Radą w indywidualnych sprawach
zostały natomiast unormowane w przepisach rozdziału 3 obecnie obowiązującej
ustawy o KRS i to one mogą stanowić punkt odniesienia dla podnoszonych w
odwołaniach od uchwał Krajowej Rady Sądownictwa zarzutów naruszenia
przepisów proceduralnych. Naruszenia te muszą przy tym mieć istotny wpływ na
wynik sprawy, odzwierciedlony w treści zaskarżonej uchwały. Tak sformułowane
podstawy zaskarżenia wyznaczają z kolei zakres kognicji Sądu Najwyższego w tej
kategorii spraw.
Sąd Najwyższy w obecnym składzie uznaje przy tym za nadal aktualny
pogląd judykatury wyrażany na gruncie art. 13 ust. 2 dawnej ustawy z dnia 27 lipca
20
2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (jednolity tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz.
67 ze zm.), będącego odpowiednikiem art. 44 ust. 1 obecnej ustawy o KRS,
zgodnie z którym zakres kognicji Sądu Najwyższego w ramach oceny uchwał
Krajowej Rady Sądownictwa obejmuje wyłącznie badanie, czy uchwała nie
pozostaje w sprzeczności z prawem. Oznacza to, że Sąd Najwyższy nie ma
kompetencji do merytorycznego rozpatrywania kwalifikacji kandydata na sędziego
(a tym bardziej jego kontrkandydatów). Dlatego przy ocenie zgodności uchwały
Rady z prawem merytoryczna ingerencja Sądu w rozstrzygnięcie Rady jest
niedopuszczalna. Kontrola Sądu ograniczona jest bowiem do oceny zgodności z
prawem zastosowanej procedury oceny kandydata. Inaczej rzecz ujmując, Sąd
Najwyższy w sprawie z odwołania od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa w
zakresie przypisanych mu kompetencji nie przejmuje kompetencji Rady jako organu
umocowanego przez Konstytucję RP do rozpatrywania i oceny kandydatów do
pełnienia urzędu sędziego, ale ją uwzględnia, przy czym zastosowanie, z mocy
cytowanego już art. 44 ust. 3 o Krajowej Radzie Sądownictwa, przepisów Kodeksu
postępowania cywilnego o skardze kasacyjnej rodzi ten skutek, że poza gestią
Sądu Najwyższego pozostają ustalenia faktyczne i ocena dowodów (art. 3983
§ 2
k.p.c.). Dlatego też kwestie te są domeną Rady, podobnie jak ocena doboru
kryteriów, a także znaczenie przywiązywane do poszczególnych kryteriów przy
ocenie poszczególnych kandydatów, pozostając zasadniczo poza zakresem
kompetencji Sądu Najwyższego dokonującego kontroli legalności uchwał Rady,
chyba że naruszają one podstawowe zasady prawne, w tym zwłaszcza zasadę
jednakowego dostępu do stanowisk i zasadę niedyskryminacji (art. 60 i art. 32
Konstytucji RP). Przedmiotem badania ze strony Sądu Najwyższego pozostaje
zatem procedura podejmowania uchwały przez Krajową Radę Sądownictwa, a nie
przesłanki, które zadecydowały o jej treści (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia
15 lipca 2009 r., III KRS 7/09 i III KRS 11/09, niepublikowane, oraz z dnia 20
października 2009 r., III KRS 13/09, ZNSA 2011, nr 11, poz. 93). Wypada również
dodać, iż jak zauważył Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 27
maja 2008 r., SK 57/06 (OTK – A 2008, nr 4, poz. 63), ani szczególna,
konstytucyjna, pozycja ustrojowa KRS, ani fakt, że w myśl art. 12 ust. 5
(poprzedniej) ustawy o KRS w postępowaniu przed Radą nie stosuje się przepisów
21
Kodeksu postępowania administracyjnego, nie odbierają postępowaniu przed Radą
w sprawach indywidualnych, dotyczących powołania na stanowiska sędziowskie,
charakteru postępowania administracyjnego. Przedmiot postępowania w kwestii
oceny kandydata i przedstawienia wniosku o jego powołanie na stanowisko
sędziego ma charakter sprawy w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji. I jako taka
powinna podlegać kontroli sądowej w zakresie właściwym tego rodzaju sprawom, tj.
pod kątem legalności, przestrzegania stosownych procedur prawnych. Zgodzić się
natomiast należy ze stanowiskiem, że merytoryczna ingerencja Sądu w
rozstrzygnięcia Rady byłaby niedopuszczalna, wkraczałaby bowiem w sferę
szczególnego władztwa Rady, wynikającego z samych norm konstytucyjnych.
Jednakże kontrola sądowa przestrzegania praw obywateli, w rozważanym wypadku
praw wynikających z art. 60 Konstytucji, tj. prawa równego dostępu do służby
publicznej, a zatem w sprawach prowadzenia naboru na podstawie przejrzystych
kryteriów selekcji kandydatów i obsadzania poszczególnych stanowisk w służbie
publicznej, jest, w myśl art. 45 ust. 1 Konstytucji, konieczna.
W konsekwencji takiego ukształtowania kognicji Sądu Najwyższego w
zakresie kontroli nad postępowaniem dotyczącym przedstawienia Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o powołanie sędziego, kontrola sądowa
obejmuje w szczególności badanie, czy Rada przestrzegała w danym
postępowaniu jednolitych kryteriów oceny kandydata oraz procedur postępowania
związanych z oceną kandydatury i przedstawiania wniosku Prezydentowi. Analiza
tego, czy uchwała nie pozostaje w sprzeczności z prawem, obejmuje także kontrolę
przestrzegania przez Radę innych wymagań prawnych, w tym na przykład
ustawowych warunków powoływania na stanowisko sędziego, sprecyzowanych w
ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr
98, poz. 1070 ze zm.) oraz ogólnych reguł proceduralnych obowiązujących w
postępowania przed tym organem, określonych w przepisach rozdziału 3 ustawy o
KRS.
Przechodząc zatem do oceny podstaw odwołań wniesionych w niniejszej
sprawie od uchwały Rady z dnia […]., Sąd Najwyższy w pierwszej kolejności
stwierdza, że oboje odwołujący się oparli swoje odwołania od przedmiotowej
uchwały na zarzutach naruszenia przepisów art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 60 Konstytucji
22
Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 35 ust. 2 pkt 1 i 2 i art. 33 ust. 1 i 2 ustawy o
KRS, a także art. 17 pkt 3 i 4 uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 22 lipca
2012 r. w sprawie szczegółowego trybu działania KRS (w rzeczywistości chodzi
zapewne o § 17 pkt 3 i 4 powołanej uchwały, gdyż posługuje się ona takimi właśnie
jednostkami redakcyjnymi).
W związku z tak sformułowanymi zarzutami wypada zatem stwierdzić, iż
art. 33 ust. 1 ustawy o KRS zobowiązuje Krajową Radę Sądownictwa, aby przed
podjęciem uchwały w indywidualnych sprawach należących do jej kompetencji,
wszechstronnie rozważyła sprawę, na podstawie udostępnionej dokumentacji oraz
wyjaśnień uczestników postępowania lub innych osób, jeśli zostały złożone. Z treści
tego przepisu, przy uwzględnieniu zasad ogólnie przyjętych w działaniu organów
państwa w demokratycznym państwie prawnym (art. 2 Konstytucji), wynika zatem
obowiązek wszechstronnego rozpatrzenia i oceny przez Radę kandydatów do
pełnienia urzędu na stanowiskach sędziowskich, a jego naruszenie może polegać
na pominięciu istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności wynikających z
owej dokumentacji lub wyjaśnień, albo dokonaniu ustaleń sprzecznych z tymże
materiałem. Z kolei w art. 33 ust. 2 ustawy o KRS wskazano jedynie, iż w
uzasadnionych przypadkach Rada może żądać osobistego stawiennictwa
uczestnika postępowania lub złożenia przez niego pisemnych wyjaśnień, a także
uzupełnienia materiałów sprawy. Przepis art. 30 ust. 2 (dotyczący możliwości
zwrócenia się przez Przewodniczącego Rady o przedstawienie Radzie akt
osobowych w przypadku, gdy są one niezbędne do rozpatrzenia indywidualnej
sprawy) stasuje się przy tym odpowiednio. Z przepisem tym korespondują,
adresowane bezpośrednio do zespołu wyznaczonego do zbadania materiałów w
indywidualnej sprawie, § 17 pkt 3 i 4 (co już wcześniej zostało zauważone –
błędnie określone w odwołaniach jako art. 17 pkt 3 i 4) uchwały Krajowej Rady
Sądownictwa z dnia 22 lipca 2012 r. w sprawie szczegółowego trybu działania
KRS, zgodnie z którymi zespół może wystąpić do Rady o wezwanie uczestnika
postępowania do osobistego stawiennictwa na posiedzeniu zespołu lub Rady, a
także do złożenia przez niego pisemnych wyjaśnień (pkt 3), zaś po wysłuchaniu
uczestnika postępowania, w którym mogą wziąć udział przedstawiciele organizacji i
organów, o których mowa w art. 36 ust. 2 ustawy, referent proponuje treść
23
stanowiska zespołu, a w przypadku rozpatrywania kandydatur na stanowiska
sędziowskie, jeżeli na stanowisko sędziowskie zgłosił się więcej niż jeden kandydat,
listę rekomendowanych kandydatów (pkt 4). Zarówno art. 33 ust. 2 ustawy o KRS,
jak i powołane przepisy uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 22 lipca
2012 r. w sprawie szczegółowego trybu działania KRS nie określają jednak
obowiązków Rady, lecz wyłącznie jej uprawnienia, co jasno wynika z treści tych
przepisów. Od samej Rady, a na wstępnym etapie postępowania od zespołu Rady,
zależy więc sposób ich realizacji. W tej sytuacji nie jest możliwe skuteczne
postawienie zarzutu naruszenia tych przepisów, skoro tylko Rada decyduje, czy
skorzystać z przewidzianych w nich możliwości, a w przypadku uznania takiej
potrzeby, wskazuje także zakres czynności, które mają zostać podjęte w celu ich
realizacji. Powoływany w obu odwołaniach art. 35 ust. 2 ustawy o KRS stanowi
natomiast, że przy ustalaniu kolejności kandydatów na liście zespół kieruje się
przede wszystkim oceną kwalifikacji kandydatów, a ponadto uwzględnia:
1) doświadczenie zawodowe, opinie przełożonych, rekomendacje, publikacje i inne
dokumenty dołączone do karty zgłoszenia; 2) opinie kolegium właściwego sądu
oraz ocenę właściwego zgromadzenia ogólnego sędziów. Warto w tym miejscu
zauważyć, że ów katalog (adresowany w pierwszej kolejności do zespołu Rady przy
sporządzaniu listy rekomendowanych kandydatów) nie ma wyczerpującego
charakteru i - poza wyeksponowaniem oceny kwalifikacji kandydatów – w żadnym
razie nie hierarchizuje kolejnych przymiotów, którymi powinna odznaczać się
osoba ubiegająca się o to stanowisko. Ustawodawca nie zastosował też w art. 35
ust. 2 ustawy o KRS „gradacji kryteriów”. Wszystkim kryteriom – poza oceną
kwalifikacji kandydatów – przypisał bowiem takie samo znaczenie. Co do samych
kwalifikacji kandydatów należy z kolei podkreślić, że wymieniony przepis nie
precyzuje tego pojęcia. Z pewnością jednak nie można utożsamiać ich tylko z
wymaganiami stawianymi kandydatom w przepisach ustawy o ustroju sądów
powszechnych, czy też ustawy o ustroju sądów administracyjnych, gdyż te
wyznaczają jedynie minimum standardów dla osoby ubiegającej się o stanowisko
sędziego. Chodzi więc raczej o uwzględnienie w ocenie kandydatów - poza owym
ustawowym minimum – dodatkowych elementów składających się na teoretyczne i
praktyczne umiejętności potrzebne do wykonywania tego zawodu, jak np. wyniki
24
ukończenia studiów i egzaminu sędziowskiego, uzyskane stopnie naukowe,
ukończone studia podyplomowe i szkolenia, reprezentowana w toku wykonywania
dotychczasowej pracy i analizowana przez sędziów wizytatorów oraz przełożonych
wiedza prawnicza, sposób organizowania pracy i wywiązywania się z obowiązków,
itp. Aktualnym pozostaje zatem pogląd judykatury, ukształtowany na podstawie
przepisów dawnej ustawy o KRS z dnia 27 lipca 2001 r., w myśl którego w
przypadku ubiegania się kilku osób o jedno stanowisko sędziowskie wskazane jest
wyjaśnienie w uzasadnieniu uchwały sytuacji poszczególnych kandydatów w
aspekcie zastosowanych przez Radę kryteriów oceny. Zakres rozważań
dotyczących poszczególnych kandydatów może być przy tym zróżnicowany w
zależności od potrzeb, wobec czego nie jest konieczne uszeregowanie
kandydatów w oparciu o każde z przyjętych kryteriów oceny. Decyduje ocena
całościowa, wynikająca z łącznego zastosowania tych przesłanek (por. wyroki Sądu
Najwyższego z dnia 20 października 2009 r., III KRS 13/09, ZNSA 2011, nr 1, poz.
93; z dnia 14 stycznia 2010 r., III KRS 24/09, LEX nr 737271 i z dnia 17 sierpnia
2010 r., III KRS 10/10, LEX nr 678015).
Wobec faktu, iż odwołujący się sformułowali także zarzuty naruszenia art. 2,
art. 32 ust. 1 i art. 60 Konstytucji RP, należy zauważyć, iż pierwszy z wymienionych
przepisów wskazuje, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem
prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, co w kontekście
rozpoznawanej sprawy oznacza, że nakazuje on dochowanie przez Radę
obowiązku wszechstronnego rozpatrzenia i oceny kandydatów do pełnienia urzędu
na stanowiskach sędziowskich, w sposób respektujący standardy
charakterystyczne dla organów demokratycznego państwa prawnego (w tym m.in.
zasadę ochrony zaufania obywatela do państwa). Z kolei przedmiotem ochrony
wynikającej z art. 60 Konstytucji RP jest przede wszystkim formalny aspekt dostępu
do służby, a więc związany z przestrzeganiem jednolitych kryteriów i procedur
postępowania, a nie (co już wyżej było podnoszone) sama ocena kwalifikacji czy
też wiarygodności danej osoby z punktu widzenia kryteriów stosowanych w ramach
tego postępowania. Dlatego sądowa kontrola dokonywana przez pryzmat
wymienionego przepisu nie stwarza podstaw do wkraczania w zakres kompetencji
Krajowej Rady Sądownictwa, ponieważ mogłoby to oznaczać naruszenie
25
konstytucyjnych uprawnień i kompetencji Rady wynikających z art. 179 Konstytucji.
Ochrona sądowa udzielana kandydatowi na określone stanowisko sędziowskie,
dokonywana przy uwzględnieniu art. 60 Konstytucji RP, winna zatem obejmować
kontrolę postępowania przed Radą pod względem jego zgodności z prawem, a
więc musi być ograniczona do oceny zgodności z prawem zastosowanej in casu
procedury oceny kandydatury bądź kandydatur i w efekcie przedstawienia
Prezydentowi RP wniosku o powołanie lub odmowy objęcia danego kandydata
takim wnioskiem. Trzeci z wymienionych przepisów (art. 32 ust. 1 Konstytucji)
statuuje zaś zasadę równości wszystkich wobec prawa i równości traktowania
wszystkich przez władze publiczne oraz zakazuje dyskryminacji w życiu
politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Dlatego
kontrola sądowa postępowania przed Radą w zakresie jej zgodności z tym
przepisem powinna sprowadzać się do oceny, czy wszyscy kandydaci
uczestniczący w procedurze konkursowej byli traktowani jednakowo oraz czy żaden
z nich nie był w jakikolwiek sposób dyskryminowany. Poddanie kontroli sądowej
wyników postępowania przed KRS w takiej indywidualnej sprawie nie może
natomiast oznaczać, że sąd uczestniczyłby w decydowaniu o obsadzie określonego
stanowiska sędziowskiego.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy i w
pierwszej kolejności odnosząc je do odwołania sędziego B.B., Sąd Najwyższy stoi
na stanowisku, że odwołanie to nie jest zasadne.
Sposób sformułowania przez tego odwołującego się zarzutów wskazuje, że
w istocie kwestionuje on brak w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały szczegółowych
danych dotyczących jego osoby, co jego zdaniem świadczy o pominięciu ich w
ramach dokonywanej przez Radę oceny kandydatów, a w związku z tym o
przeprowadzeniu oceny jego kandydatury w sposób sprzeczny z prawem, dowolny i
nieodnoszący się do materiału zgromadzonego w postępowaniu kwalifikacyjnym.
Odnosząc się do tych zarzutów, Sąd Najwyższy stwierdza jednakże, iż jak
wynika z uzasadnienia zaskarżonej uchwały, Krajowa Rada Sądownictwa,
rozpatrując i oceniając kandydatury zgłoszone na wolne stanowiska sędziowskie w
Sądzie Apelacyjnym, dysponowała kompletną dokumentacją dotyczącą
poszczególnych osób biorących udział w konkursie oraz listą rekomendacyjną
26
zespołu Rady, sporządzoną po zapoznaniu się z tą dokumentacją. Wbrew
odmiennemu poglądowi odwołującego się, uzasadnienie uchwały Rady nie może
być natomiast powtórzeniem treści całego zgromadzonego materiału sprawy. W
tym kontekście nie można więc zarzucać Radzie, że w uzasadnieniu swojej
uchwały poprzestała na szczegółowym przedstawieniu danych dotyczących
kandydata, co do którego podjęła uchwałę o przedstawieniu go Prezydentowi RP z
wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu
Apelacyjnego, nie opisując równocześnie w sposób równie szczegółowy
indywidualnej sytuacji każdego z pozostałych kandydatów. O ile bowiem art. 42 ust.
1 ustawy o KRS, którego naruszenia odwołujący się zresztą nie zarzuca, stanowi,
że uchwały Rady w sprawach indywidualnych wymagają uzasadnienia, to nie
określa równocześnie wymaganej treści tego uzasadnienia. Z punktu widzenia
ochrony interesów poszczególnych kandydatów trzeba więc przyjąć, iż Rada nie
ma obowiązku szczegółowego opisywania każdego z nich, wystarczające jest
dokładne przedstawienie kandydata (lub kandydatów) wybranych przez Radę.
Pozostali kandydaci znają bowiem dokładnie własną sytuację, a co za tym idzie
mogą ją porównać z opisaną w uzasadnieniu uchwały sytuacją kandydata
wybranego przez Radę. Ponadto dla ochrony interesów kandydata
nieprzedstawionego z wnioskiem o powołanie go do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziowskim nie jest konieczne posiadanie informacji dotyczących
innych kandydatów niewybranych, skoro może on wnieść odwołanie tylko pod takim
zarzutem, że to on został bezpodstawnie pominięty, nie może zaś skarżyć uchwały
Rady, zarzucając jej pominięcie innego kandydata (o czym wcześniej była mowa).
Nie ma też żadnych podstaw do uznania za słuszną tezy, że Rada, nie
zamieszczając w uzasadnieniu uchwały szczegółowej charakterystyki kandydata,
nie dokonała tym samym wnikliwej oceny jego kandydatury. Tym samym, Sąd
Najwyższy obecnym składzie podziela odnoszący się do tej kwestii analogiczny
pogląd wyrażony, między innymi, w wyrokach zapadłych w sprawach III KRS 15/12
oraz III KRS 16/12. Dodać także wypada, że z uzasadnienia zaskarżonej uchwały
jednoznacznie wynika, iż Krajowa Rada Sądownictwa, rozpatrując kandydatury na
wakujące stanowisko sędziowskie w Sądzie Apelacyjnym, wzięła pod uwagę
wszystkie okoliczności dotyczące poszczególnych uczestników postępowania,
27
rzutujące na ocenę ich predyspozycji do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego
tego Sądu, a zwłaszcza te, o których mowa w art. 35 ust. 2 ustawy o KRS, tj.
kwalifikacje i doświadczenie zawodowe kandydatów, opinie wizytatorów i
przełożonych, rekomendacje oraz wyniki głosowań organów sądu i samorządu
sędziowskiego. Kryteria, którymi kierowała się Rada, podejmując decyzję o
przedstawieniu Prezydentowi RP konkretnej osoby z wnioskiem o powołanie do
pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, są wyraźnie określone w uzasadnieniu
zaskarżonej uchwały i wynikają ze szczegółowego umotywowania przyczyn
dokonanego wyboru. Są nimi: bogate, wieloletnie doświadczenie zawodowe,
bardzo wysoka ocena kwalifikacji tej kandydatki, wnioski płynące z opinii na temat
jej pracy, a także sposób, w jaki zaprezentowała ona swoją kandydaturę podczas
rozmowy z członkami Zespołu Rady, wskazujące na to, iż wyróżnia się ona wiedzą
prawniczą, opanowaniem warsztatu pracy sędziego oraz wyjątkowymi
predyspozycjami osobowościowymi. Jednocześnie podkreślono, że te same
wymagania zastosowano wobec pozostałych uczestników postępowania, z których
żaden nie spełnia łącznie tychże kryteriów w taki stopniu, jak zwyciężczyni
konkursu, choć poziom kandydatur w konkursie był wysoki, a pozostali kandydaci
biorący udział w konkursie zostali ocenieni jako spełniający kryteria ustawowe
powołania na urząd sędziego sądu apelacyjnego oraz prezentujący odpowiedni
poziom merytoryczny. Jednym z elementów owej oceny było też poparcie organów
sądu i samorządu sędziowskiego. Warto zauważyć, że aczkolwiek wyniki
głosowania w kolegium i zgromadzeniu ogólnym sędziów właściwego sądu nie
wiążą Krajowej Rady Sądownictwa w ocenie kandydata na wolne stanowisko
sędziowskie, to jednak są one istotne z punktu widzenia art. 35 ust. 2 pkt 2 ustawy
o KRS i dlatego Rada powinna umotywować swój wybór, gdyby dotyczył on osoby,
która uzyskała mniejsze poparcie środowiska zawodowego (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r., III KRS 24/09, LEX nr 737271). W
niniejszym przypadku należy wszakże podkreślić, że kandydatka wybrana przez
Radę osiągnęła zdecydowanie wyższe od B.B. poparcie Kolegium Sądu
Apelacyjnego oraz porównywalny z nim wynik głosowania zgromadzenia ogólnego.
Zaprezentowana w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały ocena kandydatur, wbrew
odmiennemu stanowisku odwołującego się, jest więc wynikiem wszechstronnego
28
rozważenia przez Krajową Radę Sądownictwa wszystkich aspektów sprawy i nie
można przypisać jej sprzeczności z prawem, w tym zwłaszcza z art. 33 ust. 1
ustawy o KRS. Jeszcze raz należy bowiem przypomnieć, że Krajowa Rada
Sądownictwa w toku analizowanego postępowania miała za zadanie wskazać i
przedstawić Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Apelacyjnego tylko jednego spośród pięciu kandydatów,
z których każdy (w tym także odwołujący się B.B.) z całą pewnością posiada
przymioty świadczące o tym, iż nie tylko spełnia formalne przesłanki awansu
zawodowego, ale również – przy uwzględnieniu określonych kryteriów oceny – jest
merytorycznie przygotowany do objęcia stanowiska sędziego sądu apelacyjnego.
Mówiąc lapidarnie, Rada (co sama przyznała w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały)
dokonywała więc wyboru pomiędzy dobrymi i bardzo dobrymi kandydatami, przy
czym kandydatura odwołującego się B.B. w żadnym razie nie została przez Radę
zdyskwalifikowana. Zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały wyjaśnienia
dotyczące dokonanego przez Radę wyboru innego kandydata świadczyły z kolei o
tym, że o wyborze decydowała całościowa ocena wynikająca z łącznego
zastosowania właściwych kryteriów tej oceny. Z tych samych przyczyn nie może
być również uzasadniony zarzut naruszenia art. 60 Konstytucji RP, zwłaszcza że –
co już wcześniej zostało podkreślone – przedmiotem ochrony wynikającej z tego
przepisu jest przede wszystkim formalny aspekt dostępu do służby, a więc
związany z przestrzeganiem jednolitych kryteriów i procedur postępowania, a nie
sama ocena kwalifikacji czy też wiarygodności danej osoby z punktu widzenia
kryteriów stosowanych w ramach tego postępowania. Zawarte w uzasadnieniu
zaskarżonej uchwały wyjaśnienia Rady nie zawierały także niczego, co można by
uznać za dyskryminację odwołującego się, świadczącą o naruszeniu art. 32 ust. 1
Konstytucji, zwłaszcza że odwołujący się B.B. nie wyjaśnia szczegółowo, na czym
miałaby owa dyskryminacja polegać, wiążąc ją – jak się zdaje – jedynie z sugestią,
iż „od pewnego etapu postępowania przed Krajową Radą Sądownictwa (jego
kandydatura) przestała być brana pod uwagę w dalszym jego toku”, czemu
jednoznacznie przeczy wszakże przedstawiony w uzasadnieniu zaskarżonej
uchwały przebieg postępowania na plenarnym posiedzeniu Rady, w czasie którego
ocenie były poddane kandydatury wszystkich sędziów uczestniczących w
29
procedurze konkursowej mającej na celu wyłonienie kandydata do przedstawienia
Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku
sędziego Sądu Apelacyjnego. Zasadności tego zarzutu nie potwierdza również fakt,
iż odwołujący się nie został zaproszony do odbycia rozmowy z Zespołem Rady.
Abstrahując bowiem od tego, że zaproszenie do odbycia rozmowy jest
uprawnieniem, a nie obowiązkiem Rady, co wynika z omówionych wyżej art. 33 ust.
2 ustawy o KRS oraz § 17 pkt 3 i 4 uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 22
lipca 2012 r. w sprawie szczegółowego trybu działania KRS, należy podkreślić, iż
Zespół jest wewnętrznym organem Rady przygotowującym indywidualne sprawy na
plenarne posiedzenie Rady (art. 31 ustawy o KRS) i choć bez wątpienia zajmuje on
stanowisko co do merytorycznego załatwienia sprawy, to jednak ostateczne
stanowisko wyrażone w uchwale zajmuje zawsze Rada w pełnym składzie. Wypada
także dodać, że w przedmiotowej sprawie Rada (na wniosek Zespołu) skorzystała
ze swego uprawnienia po to, aby Zespół mógł bardziej wnikliwie ocenić te
kandydatury, których sytuację po analizie dostępnej dokumentacji uznał za
zbliżoną. Taki sposób postępowania Rady nie może być natomiast kwestionowany,
skoro służy wszechstronnemu rozważeniu sprawy poddanej Radzie pod ocenę. W
szczególności zaś nie może świadczyć o naruszeniu przez Radę art. 32 ust. 1
Konstytucji.
Wobec bezzasadności podstaw i zarzutów odwołania wniesionego przez
B.B., Sąd Najwyższy orzekł zatem o jego oddaleniu na mocy art. 39814
k.p.c. w
związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS.
Odmiennie Sąd Najwyższy ocenia natomiast odwołanie wniesione przez
sędziego A.A. O ile bowiem także w odniesieniu do tego odwołania wyraża pogląd,
że nie są zasadne (z przyczyn już wcześniej przytoczonych) sformułowane w nim
zarzuty naruszenia art. 33 ust. 2 ustawy o KRS oraz § 17 pkt 3 i 4 uchwały Krajowej
Rady Sądownictwa z dnia 22 lipca 2012 r. w sprawie szczegółowego trybu
działania KRS, o tyle za uzasadnione uznaje pozostałe zarzuty, w tym zwłaszcza
zarzuty naruszenia art. 33 ust. 1 i art. 35 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o KRS.
Co już wyżej zostało podkreślone, Krajowa Rada Sądownictwa, uznając iż
najlepszym kandydatem do przedstawienia Prezydentowi RP z wnioskiem o
powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Apelacyjnego jest
30
C.C., wskazała w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały, że w jej opinii „za wyborem
tej kandydatury przemawiają silna rekomendacja Pani sędzi na stanowisko
sędziego sądu apelacyjnego wyrażona przez sędziego wizytatora, bardzo wysoka
ocena jej kwalifikacji, zdobyte doświadczenie zawodowe, w tym w czasie pełnienia
funkcji, a także sposób w jaki zaprezentowała swoją kandydaturę podczas rozmowy
z członkami zespołu. Krajowa Rada Sądownictwa uznała, że kandydatka wyróżnia
się wiedzą prawniczą, opanowaniem warsztatu pracy sędziego oraz wyjątkowymi
predyspozycjami osobowościowymi takimi, jakich oczekuje się od sędziego sądu
powszechnego najwyższej rangi”. Zdaniem Sądu Najwyższego taki sposób
dokonania oceny kandydatki wskazuje, że Rada uwzględniła przy wyborze
kandydatury przede wszystkim ustawowe kryteria, o których mowa w art. 35 ust. 2
ustawy o KRS, to jest ocenę kwalifikacji i doświadczenie zawodowe, a nadto wzięła
pod uwagę sposób zaprezentowania się przez tę kandydatkę podczas rozmowy z
Zespołem Rady. O ile przy tym Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą
sprawę w pełni respektuje prawo Rady do uwzględnienia przy wyborze kandydatów
do obsadzenia wakującego stanowiska sędziowskiego również takiego
„pozaustawowego” kryterium, jakim jest autoprezentacja kandydatów w trakcie
rozmów z Zespołem Rady, którego zastosowanie świadczy jedynie o zamiarze
wszechstronnego rozważenia przez Radę wszystkich okoliczności sprawy
(podobnie wypowiedział się zresztą w tym zakresie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia
15 grudnia 2012 r., III KRS 27/11, OSNP 2012, nr 23-24, poz. 299), o tyle uznaje, iż
odwołanie się do kryteriów ustawowych, określonych w art. 35 ust. 2 ustawy o KRS,
oraz wskazanie, że wzięcie pod uwagę tych kryteriów uzasadnia wybór danego
kandydata, musi znajdować oparcie w zgromadzonych w toku postępowania
materiałach źródłowych, które taki właśnie wybór potwierdzają. Jeśli zatem Rada
stwierdza w uzasadnieniu swojej uchwały, że wybrany przez nią kandydat posiada
najwyższe spośród uczestniczących w konkursie kwalifikacje zawodowe oraz
doświadczenie zawodowe, to okoliczności te nie mogą pozostawać w sprzeczności
z materiałami źródłowymi, na podstawie których zostały ustalone. Tymczasem z
porównania opisanych w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały danych określających
kwalifikacje zawodowe i doświadczenie wybranej przez Radę C.C. oraz odwołującej
się A.A. wynika jednoznacznie, iż to odwołująca się posiada dłuższe (o co najmniej
31
cztery lata) doświadczenie zawodowe (sędzią sądu rejonowego została w 1987 r., a
sędzią sądu okręgowego – wówczas wojewódzkiego – w 1996 r., podczas gdy C.C.
odpowiednio w 1991 r. i 2000 r.). Co najmniej porównywalne w odniesieniu do obu
tych kandydatek są także ich doświadczenia związane z pełnieniem funkcji
kierowniczych i administracyjnych w zatrudniających je sądach. Również A.A.
pełniła bowiem w latach 1992 – 1996 funkcję przewodniczącej wydziału cywilnego
w sądzie rejonowym, w latach 2004 – 2006 funkcję zastępcy przewodniczącego
wydziału cywilnego sądu okręgowego, a w od 2006 r. funkcję przewodniczącej tego
wydziału. O lepszym przygotowaniu kandydatki wybranej do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego sądu apelacyjnego, wbrew odmiennemu stanowisku
zaprezentowanemu w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały, nie świadczy także
poziom jej kwalifikacji zawodowych, jeśli zważyć, że odwołująca się A.A. ukończyła
studia prawnicze z wynikiem bardzo dobrym z wyróżnieniem (kandydatka wybrana
z wynikiem dobrym), egzamin sędziowski zdała, analogicznie jak kandydatka
wybrana, z oceną bardzo dobrą, zaś jej praca zdaniem sędziego wizytatora
„zasługuje na ocenę bardzo dobrą, a w części (…) na ocenę wzorową. Pracuje z
wielkim zaangażowaniem i poczuciem służby sędziowskiej. Dorobek zawodowy, a
także jej cechy osobowe pozwalają na rekomendowanie jej kandydatury jako
spełniającej wszystkie wymagania dla ubiegania się o objęcie stanowiska sędziego
sądu apelacyjnego”. I ona zatem może poszczycić się równie „silną rekomendacją”
na stanowisko, o które ubiega się, jak kandydatka wybrana.
Wypada też jeszcze raz podkreślić, że o wyborze konkretnego kandydata
winna decydować ocena całościowa, wynikająca z łącznego zastosowania
przesłanek, którymi Rada winna kierować się w swoim postępowaniu. Choć więc
wyniki głosowania w kolegium i zgromadzeniu ogólnym sędziów właściwego sądu
nie wiążą Krajowej Rady Sądownictwa w ocenie kandydata na wolne stanowisko
sędziowskie, to jednak są one istotne z punktu widzenia art. 35 ust. 2 pkt 2 ustawy
o KRS, gdyż stanowią jedno z ustawowych kryteriów rzutujących na ocenę
predyspozycji kandydatów do pełnienia urzędu na obsadzanym stanowisku
sędziego, i dlatego Rada powinna umotywować swój wybór, gdyby dotyczył on
osoby, która uzyskała mniejsze poparcie środowiska zawodowego. Odnosząc się
do tej kwestii, Sąd Najwyższy zauważa, że to odwołująca się A.A., a nie
32
kandydatka wybrana, uzyskała najlepszą opinię Kolegium Sądu Apelacyjnego (6
głosów „za” i 20 punktów poparcia na 20 możliwych do uzyskania). Wprawdzie
poparcie udzielone kandydatce wybranej było także duże (5 głosów „za” i 18
punktów), ale bez wątpienia niższe. Tymczasem Rada w ogóle nie odniosła się do
tej różnicy w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały. Jaskrawo większemu poparciu ze
strony środowiska sędziowskiego uzyskanemu przez odwołującą się w ramach
głosowania w zgromadzeniu ogólnym Rada przeciwstawiła natomiast w
uzasadnieniu zaskarżonej uchwały sposób zaprezentowania się kandydatki
wybranej podczas rozmowy z Zespołem, określając go jako „dojrzały i
przekonujący”. Z kolei w odpowiedzi na odwołanie Przewodniczący Rady wyjaśnił,
iż przyczyną nieuwzględnienia przez Radę wyników głosowania w zgromadzeniu
ogólnym, w ramach którego kandydatka wybrana uzyskała zaledwie 3 głosy „za”
przy 34 głosach „przeciw”, a odwołująca się 29 głosów „za” i 8 głosów przeciw”,
podnosząc, że przewidziany w przepisach „Regulaminu w sprawie oceny
kandydata na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego” sposób głosowania w
istocie nie świadczy o ocenie zgłoszonych kandydatur, jak tego wymagają art. 34
pkt 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych oraz art. 35 ust. 2 pkt 2 ustawy o KRS,
lecz o wyborze preferowanego kandydata. Ostatecznie nie wiadomo zatem, jakie
były rzeczywiste przyczyny nieuwzględnienia przez Radę świadczących
zdecydowanie na korzyść odwołującej się wyników głosowania w zgromadzeniu
ogólnym.
Biorąc pod uwagę wszystkie wskazane wyżej argumenty, Sąd Najwyższy
stoi na stanowisku, że uzasadnienie zaskarżonej uchwały nie pozwala na kontrolę
postępowania Krajowej Rady Sądownictwa pod kątem dochowania przez nią
wymagania wszechstronnego rozważenia wszystkich okoliczności istotnych dla
rozstrzygnięcia sprawy. Wprawdzie sam dobór przez Radę kryteriów oceny
kandydatów na stanowiska sędziowskie zasadniczo pozostaje poza
scharakteryzowanym wcześniej zakresem kompetencji Sądu Najwyższego do
kontroli legalności uchwał Rady, jednakże nie dotyczy to sytuacji, gdy sposób
zastosowania przyjętych przez Radę kryteriów narusza podstawowe zasady
prawne, w tym szczególnie określoną w art. 33 ust. 1 ustawy o KRS zasadę
wszechstronnego rozważenia sprawy, a także konstytucyjne zasady jednakowego
33
dostępu do stanowisk w sferze publicznej oraz równego traktowania i
niedyskryminacji (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 października 2009 r.,
III KRS 13/09, ZNSA 2011, nr 1, poz. 93, z dnia 14 stycznia 2010 r., III KRS 24/09,
LEX nr 737271 i z dnia 5 sierpnia 2011 r., III KRS 9/11, niepublikowany), a z taką
sytuacją (z przyczyn wcześniej podniesionych) mamy do czynienia w
rozpoznawanej sprawie.
Kierując się przedstawionymi motywami oraz opierając się na treści art.
39815
§ 1 k.p.c. w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS, Sąd Najwyższy orzekł jak
w sentencji.