Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 303/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 lutego 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Barbara Skoczkowska
SSN Dariusz Świecki
Protokolant Jolanta Włostowska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Jerzego Engelkinga,
w sprawie J. M. W.
obwinionego z art. 145 k.w.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 13 lutego 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść obwinionego od
wyroku Sądu Okręgowego w Z.
z dnia 25 maja 2012 r.,
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w T.
z dnia 29 marca 2011 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w Z. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
J. M. W. obwiniony został przez Straż Graniczną o to, że:
1. w dniu 11 września 2010 r. w miejscowości W., podczas kontroli drogowej
nie zastosował się do sygnałów i poleceń osoby uprawnionej do kontroli
ruchu drogowego – tj. o wykroczenie z art. 92 § 1 k.w.;
2
2. w dniu 11 września 2010 r. w miejscowości W., podczas kontroli drogowej
zaśmiecił drogę poprzez wyrzucenie niedopałka papierosa na drogę
publiczną – tj. o wykroczenie z art. 145 k.w.
Wyrokiem z dnia 29 marca 2001 r. Sąd Rejonowy uznał J. M. W. za winnego
popełnienia zarzucanych mu czynów wyczerpujących: w pkt 1 dyspozycje art. 92 §
1 k.w., zaś w pkt 2 dyspozycję art. 145 k.w., i za to, na podstawie art. 92 § 1 k.w. w
zw. z art. 9 § 2 k.w., wymierzył mu karę grzywny w wysokości 520 zł, zasądzając od
obwinionego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 100 zł tytułem zryczałtowanych
wydatków postępowania.
Apelację od tego wyroku wniósł obwiniony, który przedstawiając swoja
wersję zdarzenia, zbieżną z treścią wcześniejszych wyjaśnień, wnioskował
ostatecznie o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie od popełnienia
zarzucanych mu czynów.
Wyrokiem z dnia 5 lipca 2011 r., Sąd Okręgowy w Z.;
I. uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej czynu opisanego w pkt 2 i
na podstawie art. 5 § 1 pkt 9 k.p.s.w. postępowanie o ten czyn umorzył,
II. zmienił zaskarżony wyrok w pozostałej części w ten sposób, że uchylił
orzeczenie o wymierzeniu obwinionemu kary grzywny i na podstawie art.
92 § 1 k.w. orzekł wobec obwinionego za czyn opisany w pkt 1 karę
nagany,
III. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
Nadto sąd odwoławczy zwolnił obwinionego od ponoszenia kosztów
sądowych za postępowanie odwoławcze.
Orzeczenie Sądu drugiej instancji, w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w
pkt I, tj. umorzenia postępowania na podstawie art. 5 § 1 pkt 9 k.p.s.w.
(dotyczącego czynu z art. 145 k.w.), zaskarżył na niekorzyść obwinionego
Prokurator Generalny zarzucając rażące i mające wpływ na treść wyroku
naruszenie przepisów postępowania – art. 5 § 1 pkt 9 k.p.s.w. w zw. z art. 17 § 3
k.p.s.w. w zw. z art. 99 k.p.s.w. i art. 95 § 4 k.p.s.w. w zw. z § 2 pkt 1
rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 1 sierpnia 2005
r. w sprawie wykroczeń, za które funkcjonariusze Straży Granicznej są uprawnieni
do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U Nr 157, poz. 1321 ze
zm.) – przez błędne przyjęcie, że Straż Graniczna nie posiada uprawnień w
zakresie ścigania i występowania z wnioskiem o ukaranie za wykroczenie
3
stypizowane w art. 145 k.w., co spowodowało niezasadne umorzenie postępowania
przeciwko J. M. W., wnosząc o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Z.
W uwzględnieniu powyższej kasacji Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 15
marca 2012 r., III KK 363/11, uchylił wyrok Sądu Okręgowego w Z. w zaskarżonej
części i w tym zakresie przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania
w postępowaniu odwoławczym.
Wyrokiem z dnia 25 maja 2012 r., Sąd Okręgowy w Z., po rozpoznaniu
apelacji obwinionego „utrzymał w mocy zaskarżony wyrok”, zasądzając od
obwinionego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 102 zł tytułem kosztów sądowych za
postępowanie odwoławcze.
Kasację w niniejszej sprawie po raz kolejny wniósł Prokurator Generalny,
który zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w Z. z dnia 25 maja 2012 r. w całości na
niekorzyść obwinionego J. M. W. zarzucając „rażące i mające istotny wpływ na
treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa procesowego – art. 82 § 2 pkt 2
k.p.s.w. w zw. z art. 437 § 1 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.s.w. i w zw. z art. 442 § 1
k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.s.w., polegające na zaniechaniu wydania, w
ponownym postępowaniu odwoławczym, w stosunku do J. M. W. rozstrzygnięcia co
do kary, mimo zaakceptowania rozstrzygnięcia sądu I instancji o uznaniu
obwinionego za winnego popełnienia czynu z art. 145 k.w., co skutkuje
niemożliwością wykonania wydanego wyroku”. W oparciu o ten zarzut skarżący
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu w Z. do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja wniesiona przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść
obwinionego J. M. W. – z zachowaniem terminu określonego w art. 110 § 2 k.p.s.w.
– jest zasadna.
Nie ulega wątpliwości, że rezultatem wyroku wydanego przez Sąd
Najwyższy w dniu 15 marca 2012 r. (III KK 363/11), którym – w uwzględnieniu
poprzedniej kasacji Prokuratora Generalnego – uchylono wyrok Sądu Okręgowego
w Z. z dnia 29 marca 2011 r., w zakresie umorzenia postępowania co do czynu z
art. 145 k.w., i sprawę przekazano do ponownego rozpoznania temu Sądowi w
postępowaniu odwoławczym, była konieczność rozpoznania sprawy przez Sąd
drugiej instancji w granicach w jakich nastąpiło przekazanie (art. 442 § 1 k.p.k. w
4
zw. z art.109 § 1 k.p.s.w.). Oczywiste jest również i to, że przedmiotem powtórnego
procedowania tego Sądu musiało być rozstrzygnięcie co do apelacji obwinionego
od wyroku Sądu Rejonowego w T. z dnia 29 marca 2011 r. w zakresie, w jakim
zakwestionował on przypisanie mu sprawstwa czynu stypizowanego w art. 145 k.w.
Jest również poza sporem, że wydając rozstrzygnięcie w tym ponowionym
postępowaniu Sąd Okręgowy w Z. zobligowany był uwzględnić fakt prawomocnego
orzeczenia zawartego w pkt II pierwszego wyroku zapadłego w instancji ad quem
co do czynu z art. 92 § 1 k.w., a więc zarówno co do uchylenia orzeczenia o
ukaraniu obwinionego karą grzywny, jak i wymierzeniu za to wykroczenie kary
nagany.
Sąd Okręgowy w Z. ze swojego obowiązku wywiązał się jedynie częściowo.
Wprawdzie orzekając o utrzymaniu w mocy zaskarżonego wyroku sądu meriti
przesądził winę J. M. W. co do zarzucanego mu czynu z art. 145 k.w., pominął
jednak okoliczność, że w zaistniałym układzie procesowym konieczne jest również
– a to stosownie do treści art. 82 § 2 pkt 2 k.p.s.w. – rozstrzygnięcie co do kary za
to wykroczenie, bowiem kara grzywny wymierzona pierwotnie za oba wykroczenia
w oparciu o przepis art. 9 § 2 k.w., już nie istniała, zaś wymierzona kara nagany
dotyczyła wyłącznie wykroczenia z art. 92 § 1 k.w.
Brak rozstrzygnięcia w przedmiocie kary za wykroczenie z art. 145 k.w. czyni
zapadłe orzeczenie nie tylko niepełnym, lecz w rezultacie tego również
niewykonalnym, bowiem powstałych w tym zakresie wątpliwości nie można – co
trafnie zasygnalizował autor kasacji – rozstrzygnąć w trybie art. 13 § 1 k.k.w.
Postanowienia wydawane w oparciu o powołany wyżej przepis służą jedynie
wyjaśnieniu wątpliwości wynikłych na skutek nieprecyzyjnych albo zbyt ogólnych
sformułowań zawartych w orzeczeniu lub związanych ze zdarzeniami, które
nastąpiły po jego wydaniu, nie można natomiast w tym postępowaniu dokonywać
zmian lub uzupełnień zapadłych orzeczeń, także o elementy, które powinny się w
nich znaleźć jako obligatoryjne.
Trafność sformułowanego w kasacji zarzutu wskazującego na rażące
naruszenie wymienionych w nim przepisów prawa procesowego, w szczególności
art. 82 § 2 pkt 2 k.p.s.w., oraz, jak to wykazano wyżej, istotny wpływ stwierdzonego
uchybienia na treść zaskarżonego orzeczenia (brak możliwości jego wykonania),
implikowały uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w Z. z dnia 25 maja 2012 r. i
przekazanie sprawy (nie upłynął bowiem, z uwagi na treść art. 45 § 2 k.w., termin
5
przedawnienia wykroczenia z art. 145 k.w.) do ponownego rozpoznania Sądowi
drugiej instancji.
Procedując ponownie Sąd ten rozpozna apelację obwinionego w zakresie
czynu z art. 145 k.w., a wydając orzeczenie baczył będzie, aby znalazły się w nim
wszystkie rozstrzygnięcia wymagane przepisami postępowania.
Mając na uwadze powyższe orzeczono, jak w części dyspozytywnej wyroku.