Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 309/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 lutego 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Włodzimierz Wróbel
SSA del. do SN Dorota Wróblewska
Protokolant Jolanta Grabowska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Mieczysława Tabora
w sprawie P. S.
w przedmiocie wydania wyroku łącznego
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 21 lutego 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego, na korzyść
od wyroku łącznego Sądu Rejonowego w C.
z dnia 10 stycznia 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę P. S. przekazuje Sądowi
Rejonowemu w C. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
P. S. został skazany następującymi prawomocnymi wyrokami:
I. Sądu Rejonowego z dnia 19 stycznia 2009 r., sygn. akt IX K 1801/08, za czyn
z art. 286 § 1 k.k., popełniony w lipcu 2008 r. - na karę 1 roku pozbawienia
wolności i na podstawie art. 33 § 2 k.k. na karę grzywny w wymiarze 40
stawek dziennych po 10 zł oraz za czyn z art. 270 § 1 k.k., popełniony w
2
dniu 28 lipca 2008 r. - na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, z
orzeczeniem kary łącznej w wymiarze 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia
wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby
(k.55-56); postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 23 września 2010 r.,
sygn. akt Ko 4333/10 (k. 126-127), utrzymanym w mocy postanowieniem
Sądu Okręgowego z dnia 15 grudnia 2010 r., sygn. VII Kzw 799/10 (k. 128-
129) - zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności, natomiast karę
grzywny postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 14 lipca 2010 r., sygn.
akt IX 1 Ko 2431/10 (k. 130), utrzymanym w mocy postanowieniem Sądu
Okręgowego z dnia 27 października 2010 r., sygn. akt IV Kzw 661/10 (k.
131), zamieniono na karę 20 dni zastępczej kary pozbawienia wolności,
którą skazany odbył w okresie od 3 grudnia 2010 r. do 23 grudnia 2010 r.;
II. Sądu Rejonowego z dnia 13 lipca 2009 r., sygn. akt VII K 461/09, za czyn z
art. 286 § 1 k.k., popełniony w dniu 30 października 2008 r. - na karę 10
miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres 4 lat próby oraz na mocy art. 33 § 2 k.k. - na karę
grzywny w wymiarze 30 stawek dziennych po 10 zł (k. 132);
postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 23 września 2010 r., sygn. akt
Ko 2081/10 (k. 133), utrzymanym w mocy postanowieniem Sądu
Okręgowego z dnia 15 listopada 2010 r., sygn. akt IV Kzw 598/10 (k. 134) -
zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności;
III.Sądu Rejonowego z dnia 26 czerwca 2009 r., sygn. akt II K 658/09/K, za
czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., popełniony w okresie od 28 lipca
2008 r. do 3 września 2008 r. - na karę 1 roku pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby oraz na
mocy art. 33 § 2 k.k. - na karę grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych
po 10 zł (k. 135); postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 11 czerwca
2010 r., sygn. akt. II Ko 1660/10/K (k. 136) - zarządzono wykonanie kary
pozbawienia wolności;
IV. Sądu Rejonowego z dnia 11 lutego 2010 r., sygn. akt VII K 1485/09, za
czyny z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 91 § 1 k.k., popełnione w
czerwcu i w lipcu 2008 r. - na karę 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia
wolności oraz na mocy art. 33 § 2 k.k. - na karę grzywny w wymiarze 100
stawek dziennych po 10 zł oraz za czyny z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 91 §
3
1 k.k., popełnione w czerwcu i w lipcu 2008 r. - na karę 8 miesięcy
pozbawienia wolności, za które to czyny wymierzono karę łączną 1 roku i 8
miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres 4 lat próby (k. 138);
V. Sądu Rejonowego z dnia 26 lutego 2010 r., sygn. akt VII K 729/10, za czyny
z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k., popełnione w dniach 17,18,19 i
21 sierpnia 2009 r. - na karę 2 lat pozbawienia wolności, z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby (k. 36);
VI. Sądu Rejowego z dnia 17 lutego 2010 r., sygn. akt Xl K 399/10, za czyny z
art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k., popełnione w dniach 2, 3 i 7
kwietnia 2009 r., - na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat próby oraz na
mocy art. 33 § 2 k.k. - na karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych
po 10 zł (k. 139-140);
VII. Sądu Rejowego z dnia 29 kwietnia 2010 r., sygn. akt XVI K 778/10, za czyn
z art. 286 § 1 k.k., popełniony w dniu 10 października 2009 r. - na karę 8
miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres 2 lat próby oraz na mocy art. 33 § 2 k.k. - na karę
grzywny w wymiarze 30 stawek dziennych po 10 zł (k. 141);
VIII. Sądu Rejonowego z dnia 19 października 2010 r., sygn. akt XVI K
1010/10, za czyny z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k., popełnione w
dniach od dnia 23 listopada 2009 r. do dnia 4 grudnia 2009 r. - na karę 1
roku pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na
okres 5 lat próby oraz na mocy art. 33 § 2 k.k. - na karę grzywny w
wymiarze 50 stawek dziennych po 20 zł (k. 142);
IX. Sądu Rejonowego z dnia 7 grudnia 2010 r., sygn. akt XVI K 1305/10, za
czyn z art. 286 § 1 k.k., popełniony w dniu 18 lutego 2010 r. - na karę 10
miesięcy pozbawienia wolności oraz na mocy art. 33 § 2 k.k. - na karę
grzywny w wymiarze 20 stawek dziennych po 10 zł (k. 143).
Sąd Rejonowy wyrokiem łącznym z dnia 10 stycznia 2012 r, sygn. akt XVI K
137/11:
1. na mocy art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. oraz art. 569 § 1 k.k. połączył orzeczone
wobec skazanego P. S. wyrokami: Sądu Rejonowego z dnia 19 stycznia
2009 r., sygn. akt. IX K 1801/08, Sądu Rejonowego z dnia 13 lipca 2009 r.,
4
sygn. akt. VII K 461/09, Sądu Rejonowego z dnia 26 czerwca 2009 r., sygn.
akt II K 658/09 i Sądu Rejonowego z dnia 11 lutego 2010 r., sygn. VII K
1485/09 kary pozbawienia wolności, opisane w punkcie I, II, III i IV i
wymierzył skazanemu karę łączną 3 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności
oraz karę łączną grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych po 10 zł;
2. na zasadzie art. 576 § k.p.k. wyroki opisane w pkt I, II, III i IV (w wyroku
omyłkowo podano „VI") w części nie objętej wyrokiem łącznym pozostawił do
odrębnego wykonania;
3. na zasadzie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie w zakresie wyroków
opisanych w punktach V, VI, VII, VIII i IX części wstępnej wyroku;
4. na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczył na poczet orzeczonej kary łącznej
pozbawienia wolności okresy odbytej już przez skazanego kary pozbawienia
wolności, a na poczet kar grzywny zaliczył odbytą przez skazanego
zastępczą karę pozbawienia wolności 20 dni, którą odbywał w okresie od 3
grudnia 2010 r. do 23 grudnia 2010 r., na mocy postanowienia z dnia 14
lipca 2010 r.;
5. na zasadzie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego P. S. od obowiązku
ponoszenia kosztów sądowych związanych z wydaniem wyroku łącznego.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się w dniu 27
stycznia 2012 r.
Od w/w wyroku łącznego Sądu Rejonowego w C. kasację złożył Prokurator
Generalny. Zaskarżył go w całości i zarzucając:
1. rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów
prawa materialnego - art. 4 § 1 k.k., polegające na zastosowaniu przez sąd
ustawy nowej i orzeczeniu - po myśli art. 89 § 1a k.k. - kary łącznej
bezwzględnego pozbawienia wolności za zbiegające się przestępstwa, za
które na mocy wyroków jednostkowych orzeczono kary bezwzględnego
pozbawienia wolności oraz karę pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania, mimo że w czasie popełnienia przestępstw
obowiązywała ustawa względniejsza dla skazanego, gdyż przepis art. 89 § 1
k.k., w brzmieniu obowiązującym do dnia 8 czerwca 2010 r. wykluczał
możliwość orzeczenia w takiej sytuacji kary łącznej bezwzględnego
pozbawienia wolności, co obligowało sąd do jego zastosowania;
5
2. rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa
procesowego – art. 572 k.p.k., polegające na uznaniu, że brak jest warunków
do wydania wyroku łącznego i umorzeniu postępowania w tym przedmiocie w
zakresie wyroków: Sądu Rejonowego z dnia 26 lutego 2010 r., sygn. akt VII K
729/10, Sądu Rejonowego z dnia 17 lutego 2010 r., sygn. akt. XI K 399/10,
Sądu Rejonowego z dnia 29 kwietnia 2010 r., sygn. akt XVI K 778/10 i Sądu
Rejonowego z dnia 19 października 2010 r., sygn. akt XVI K 1010/10 mimo,
że czyny objęte tymi wyrokami oraz czyn objęty wyrokiem Sądu Rejonowego
z dnia 11 lutego 2010 r., sygn. akt VII K 1485/09, pozostawały w realnym
zbiegu i wymierzono za nie kary podlegające łączeniu, co w konsekwencją
skutkowało rażącym naruszeniem prawa materialnego - przepisu art. 85 k.k.,
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
Rejonowemu w C. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Kasacja zasługuje na uwzględnienie.
W zaskarżonym kasacją wyroku łącznym Sąd Rejonowy w C., uznając, że
zachodzą przesłanki z art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k., połączył w pkt 1 części
dyspozytywnej wyroku, jednostkowe kary pozbawienia wolności o charakterze
bezwzględnym, orzeczone wobec P. S. wyrokami: Sądu Rejonowego o sygn. akt IX
K 1801/08, Sądu Rejonowego o sygn. akt VII K 461/09 i Sądu Rejonowego o sygn.
akt II K 658/09 - z karami pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku i 2 miesięcy
pozbawienia wolności oraz 8 miesięcy pozbawienia wolności, połączonymi karą
łączną 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres 4 lat, orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego o sygn. akt VII K
1485/09.
W następstwie połączenia wymienionych wyżej skazań Sąd Rejonowy w C.
wymierzył P. S. karę łączną 3 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności.
Jakkolwiek w podstawie prawnej wymiaru bezwzględnej kary łącznej
pozbawienia wolności, wymierzonej w następstwie połączenia opisanych wyżej
skazań, Sąd ten nie wskazał przepisu art. 89 § 1a k.k., to jednak w istocie
zastosował uregulowanie zawarte w tym przepisie. Ustawą z dnia 5 listopada 2009
r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustaw
- Kodeks karny wykonawczy, ustawy - Kodeks karny skarbowy i innych ustaw (Dz.
U. Nr 206, poz. 1589) została bowiem rozszerzona dyspozycja przepisu art. 89 k.k.
6
o § 1a, w myśl którego, w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania sąd może w
wyroku łącznym orzec karę łączną pozbawienia wolności bez warunkowego
zawieszenia jej wykonania.
Przepis ten wszedł w życie w dniu 8 czerwca 2010 r.
Przed tą datą unormowanie art. 89 § 1 k.k., zdaniem Sądu Najwyższego,
wykluczało możliwość wymierzenia w wyroku łącznym kary bezwzględnego
pozbawienia wolności, powstałej z połączenia kar jednostkowych pozbawiania
wolności orzeczonych również z warunkowym zawieszeniem ich wykonania.
W uchwale z dnia 27 marca 2001 r., I KZP 2/01, OSNKW 2001, z. 5-6, poz.
41, Sąd Najwyższy stwierdził bowiem, że w razie skazania za zbiegające się
przestępstwo na kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania i bez warunkowego jej zawieszenia- orzeczenie kary bez warunkowego
zawieszenia jej wykonania w wyroku łącznym (art. 89 § 1 k.k.) nie jest
dopuszczalne. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy podniósł m. in. cyt.
„normatywna treść tego przepisu (tj. art. 89 § 1 k.k.) sprowadza się zatem do dwóch
elementów: pierwszy określa rodzaj kar, które mogą być objęte karą łączną w
wyroku łącznym, drugi zaś wyznacza końcowy, dopuszczalny wynik łączenia
wyrażający się w karze z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Nie ma tu więc
w ogóle mowy o możliwości orzeczenia kary łącznej bez warunkowego zawieszenia
jej wykonania. Gdyby ustawodawca dla układu określonego art. 89 § 1 k.k.
dopuszczał możliwość wymierzenia kary bez warunkowego zawieszenia jej
wykonania to przepis ten musiałby mieć inne brzmienie, a mianowicie: „sąd może
orzec karę łączną bez warunkowego zawieszenia, albo zawiesić jej wykonanie
jeżeli zachodzą przesłanki określone w art. 69”. Pomimo krytycznych glos do tej
uchwały (por. J. Matras, Prokuratura i Prawo 2002, nr 1, s. 119 i in., W.
Marcinkowski, Wojskowy Przegląd Prawniczy 2002, nr 3, s. 160 i in., K.
Grzegorczyk, Wojskowy Przegląd Prawniczy 2001, nr 2, s. 150 i in., M. Gajewski,
Monitor Prawniczy 2001, nr 18, s. 940-942), w orzecznictwie Sądu Najwyższego,
już od ponad jedenastu lat prezentowana jest w omawianej kwestii wykładnia art.
89 § 1 k.k. taka jak w uchwale z 27 marca 2001, I KZP 2/01, por. m.in. wyroki
Sądu Najwyższego: z dnia 8 stycznia 2003 r., V KK 403/02, R-OSNKW 2003, poz.
23, z dnia 3 kwietnia 2003 r., IV KK 113/03, R-OSNKW 2003, poz. 713, z dnia 22
czerwca 2004 r., V KK 50/04, niepubl., z dnia 5 października 2004 r., V KK 224/04,
7
OSNKW 2004, z. 10, poz. 98, z dnia 14 kwietnia 2005 r., III KK 54/05, R-OSNKW
2005, poz. 778, z dnia 15 listopada 2005 r., IV KK 256/05, R-OSNKW 2005, poz.
2056, z dnia 16 grudnia 2005 r., V KK 414/05, R-OSNKW 2005, poz. 2519, z dnia
19 października 2006 r., V KK 191/06, R-OSNKW 2006, poz. 1989, z dnia 19
grudnia 2006 r., IV KK 446/06, R-OSNKW 2006, poz. 2500, z dnia 14 marca 2007
r., II KK 6/07, R-OSNKW 2007, poz. 609, z dnia 24 kwietnia 2007 r., IV KK 155/07,
KZS 2007, nr 9, poz. 17, z dnia 12 czerwca 2007 r., V KK 132/07, R-OSNKW 2007,
poz. 1261, z dnia 19 grudnia 2007 r., III KK 408/07, R-OSNKW 2007, poz. 2898, z
dnia 19 marca 2008 r., IV KK 45/08, KZS 2008, nr 5, poz. 66, z dnia 9 czerwca
2008 r., III KK 124/08, R-OSNKW 2008, poz. 1227, z dnia 11 lipca 2008 r., III KK
82/08, R-OSNKW 2008, poz. 1456, z dnia 26 listopada 2008 r., III KK 317/08, R-
OSNKW 2008, poz. 2399, z dnia 26 marca 2009 r., IV KK 69/09, R-OSNKW 2009,
poz. 841, z dnia 5 sierpnia 2010 r., 1 III KK 67/10, R- OSNKW 2010, poz. 1537, z
dnia 20 października 2010 r., IV KK 297/10, R-OSNKW 2010, poz. 2005, z dnia 8
lutego 2011 r., III KK 414/10, R-OSNKW 2011, poz. 270.
Jak wskazał dobitnie Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 5
października 2004 r., V KK 224/04, cyt. „Krytycy tej uchwały nie wczytali się
zapewne uważnie w treści zapisane w jej uzasadnieniu, z których wcale nie wynika,
- jak chcieliby - że w tej sytuacji, gdy sąd staje wobec zagadnienia połączenia kary
pozbawienia wolności orzeczonej jako kara bezwzględna z karą pozbawienia
wolności orzeczoną z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, musi on orzec
karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Przepis art. 89 § 1 k.k. taką
możliwość jedynie przewiduje i to pod warunkiem, że zachodzą warunki określone
w art. 69 k.k. Nie jest to zatem i nie może być obligatoryjne. Konkluzji takiej nie
tylko bowiem nie da się wyczytać z treści przepisu art. 89 § 1 k.k., ale także nie
dałoby się jej pogodzić ze zdrowym rozsądkiem. Nie ma bowiem żadnych
sensownych racji, dla których osoba skazana na karę pozbawienia wolności
wymierzoną bez warunkowego zawieszenia jej wykonania miała korzystać z
dobrodziejstwa probacji tylko dlatego, że obok przestępstwa, za które tę karę
wymierzono, popełniła także inne przestępstwo, za które wymierzono karę
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, a kara ta
podlega połączeniu z karą wymierzoną jako bezwzględna. Już w uzasadnieniu
uchwały z dnia 21 listopada 2001 r., I KZP 14/01, OSNKW 2002, nr 1-2, poz. 1, Sąd
Najwyższy zauważył, że tezę uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2001 r.
8
„odnosić należy jedynie do sytuacji, w której sąd dochodzi do przekonania, iż
zachodzą przesłanki do warunkowego zawieszenia wykonania kary łącznej,
określone w art. 69 k.k. Sens tej uchwały jest zatem taki, iż w wypadku, gdy
przesłanki z art. 69 k.k. nie zachodzą sąd nie może połączyć węzłem kary łącznej
kar z warunkowym zawieszeniem i bez warunkowego zawieszenia wykonania oraz
zawiesić wykonania kary łącznej (w takiej sytuacji nie dochodzi do wydania wyroku
łącznego), nie zaś taki, że w każdym wypadku opisanego zbiegu obowiązany jest
orzec karę łączną z warunkowym zawieszeniem jej wykonania”.
Istniejąca po wprowadzeniu art. 89 § 1a k.k. możliwość orzeczenia w wyroku
łącznym bezwzględnej kary pozbawienia wolności, w przypadku łączenia kar
jednostkowych pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania,
jak również w następstwie połączenia jednostkowych kar bezwzględnych
pozbawienia wolności, z karami, których wykonanie zostało warunkowo zawieszone
- jest oczywiście mniej korzystna dla skazanego w stosunku do poprzednio
obowiązującego stanu prawnego.
Ponieważ kara łączna jest instytucją prawa karnego materialnego, zatem w
takiej sytuacji winny mieć zastosowanie reguły intertemporalne określone w art. 4 §
1 k.k., co oznacza, że jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna, niż w
czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy
zastosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla
sprawcy.
Tym samym możliwość wymierzenia w wyroku łącznym, na podstawie art. 89
§ 1a k.k., kary łącznej pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym,
dotyczyć może wyłącznie skazań na kary pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem ich wykonania, orzeczone za przestępstwa-popełnione po dniu 8
czerwca 2010 r. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 lutego 2011 r., III KK
414/10 R-OSNKW 2011 r. poz. 270, z dnia 12 kwietnia 2011 r., V KK 74/11,
OSNKW 2011, z. 6, poz. 54 z dnia 13 kwietnia 2011 r., IV KK 39/11, R-OSNKW
2011, poz. 774, z dnia 9 maja 2011 r., V KK 108/11, R-OSNKW 2011, poz. 927, z
dnia 14 czerwca 2011 r., IV KK 159/11, R-OSNKW 2011, poz. 1134, z dnia 15
czerwca 2011 r., II KK 108/11, R-OSNKW 2011, poz. 1146, z dnia 2 sierpnia 2011,
IV KK 186/11, R-OSNKW 2011, poz. 1399, z dnia 8 listopada 2011, IV KK 171/11,
R-OSNKW 2011, poz. 2029).
9
W niniejszej sprawie bezspornym jest, że wszystkie czyny, za które
wymierzono P. S. wskazanymi wyżej wyrokami o sygn. akt: IX K 1801/08, VII K
461/09, II K 658/09/K i VII K 1485/09 - jednostkowe kary pozbawienia wolności,
objęte przez Sąd Rejonowy w C. zaskarżonym kasacją wyrokiem łącznym, zostały
popełnione przez tego skazanego przed dniem 8 czerwca 2010 r.
Zatem orzeczenie w w/w wyroku łącznym kary łącznej pozbawienia wolności
o charakterze bezwzględnym za zbiegające się przestępstwa popełnione przed
dniem 8 czerwca 2010 r., za które wymierzono kary pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem ich wykonania, jak i bez warunkowego zawieszenia -
stanowi rażące naruszenie art. 4 § 1 k.k. Sąd Najwyższy rozpoznając sprawy
dotyczące kwestii łączenia kar w przypadku przestępstw popełnionych przed i po
przedmiotowej nowelizacji, niejednokrotnie stwierdzał, że normy wynikające z art.
89 § 1 i 1a k.k. mają charakter materialnoprawny, wobec czego należy do nich
odnosić reguły intertemporalne zawarte w art. 4 § 1 k.k. (por. m.in. wyroki: z dnia 12
października 2011 r., V KK 275/11, R-OSNKW 2011, poz. 1823, z dnia 8 listopada
2011 r., IV KK 171/11, R-OSNKW 2011, poz. 2029, z dnia 8 lutego 2012 r., IV KK
238/11, Lex nr 1163357, z dnia 3 kwietnia 2012 r., IV KK 72/12 Lex nr 1163354, z
dnia 22 listopada 2012 r., V KK 290/12, Lex nr 1228653, z dnia 17 stycznia 2013 r.,
II KK 84/12, niepublikowany).
W uzasadnieniu wyroku w sprawie V KK 290/12 Sąd Najwyższy wskazał, że
treść art. 89 § 1 k.k. sprzed nowelizacji i jej konsekwencje na płaszczyźnie wymiaru
kary łącznej, jakie zostały zidentyfikowane w judykaturze, muszą być brane pod
uwagę w procesie oceny ustawy na potrzeby rozstrzygnięcia, czy jest ona
względniejsza dla sprawcy. Przypomniał, że Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie
podkreślał, iż dla potrzeby odczytania aktualnego brzmienia przepisu należy
sięgnąć po utrwalony, jednolity, jednoznaczny, powszechny oraz autorytatywny
sposób jego rozumienia wyrażony w judykaturze Sądu Najwyższego, bądź
Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wtedy uznać można, że w praktyce
stosowania ów przepis nabrał takiej właśnie treści (por. m.in. wyroki Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 31 marca 2005 r., SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29,
z dnia 3 października 2000 r., K 33/99, OTK ZU nr 6/2000, poz. 188, z dnia 2
czerwca 2009 r., SK 31/08, OTK ZU nr 6/A/2009, poz. 83, z dnia 24 czerwca 2008
r., sygn. SK 16/06, OTK ZU nr 5/A/2008, poz. 85). Stosując więc reguły
intertemporalne zawarte w Kodeksie karnym, w szczególności zaś art. 4 § 1 k.k.,
10
przy dekodowaniu treści normy wynikającej z przepisów ustawy poprzednio
obowiązującej należy uwzględniać to rozumienie owych przepisów, jakie
przyjmowano powszechnie w orzecznictwie w czasie występowania okoliczności
faktycznych będących przedmiotem oceny prawnej. W sprawie będącej
przedmiotem niniejszego rozstrzygnięcia chodziło o rozumienie znaczenia
normatywnego art. 89 § 1 k.k. w czasie popełnienia przestępstw, których dotyczyły
prawomocne wyroki objęte następnie zaskarżonym wyrokiem łącznym Sądu
Rejonowego w C.
W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy w C. rażąco naruszył również
dyspozycje przepisów art. 85 k.k. i art. 572 k.p.k.
Zgodzić się należy ze stanowiskiem Prokuratora Generalnego, że Sąd nie
dostrzegł, iż czyny popełnione przez P. S. w czerwcu i lipcu 2008 r., za które został
on skazany wyrokiem Sądu Rejonowego o sygn. akt VII K 1485/09, wydanym w
dniu 11 lutego 2010 r., pozostawały w realnym zbiegu z czynami, za które w/w
został osądzony wyrokami opisanymi w punktach V-VIII części wstępnej wyroku
łącznego (co do których Sąd Rejonowy w pkt 2 wyroku umorzył na zasadzie art.
572 k.p.k. postępowanie o wydanie wyroku łącznego), tj. wyrokami: Sądu
Rejonowego z dnia 26 lutego 2010 r., sygn. akt VII K 729/10, za czyny popełnione
w dniach 17, 18, 19 i 21 sierpnia 2009 r., Sądu Rejonowego z dnia 17 lutego 2010
r., sygn. akt XI K 399/10, za czyny popełnione w dniach 2, 3 i 7 kwietnia 2009 r.,
Sądu Rejonowego z dnia 29 kwietnia 2010 r., sygn. XVI K 778/10, za czyn
popełniony w dniu 10 października 2009 r. i Sądu Rejonowego z dnia 19
października 2010 r., sygn. XVI K 1010/10, za czyny popełnione w dniach od 23
listopada do 4 grudnia 2009 r.
Wyrokiem chronologicznie pierwszym w tej grupie jest wyrok Sądu
Rejonowego o sygn. akt VII K 1485/09, wydany w dniu 11 lutego 2010 r., natomiast
wszystkie czyny objęte pozostałymi wymienionymi wyrokami zostały popełnione
przez P. S. przed wydaniem wyroku o sygn. VII K 1485/09.
Tym samym przedmiotowe czyny pozostają w realnym zbiegu, co powoduje,
że wymierzone za nie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich
wykonania i kary grzywny podlegają łączeniu na zasadach określonych w art. 86 §
1 k.k.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że orzeczenie kar
jednostkowych nawet z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, w wypadku
11
realnego zbiegu przestępstw, za które kary te wymierzono, zawsze prowadzi do
konieczności orzeczenia kary łącznej na podstawie art. 85 i 86 k.k. (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2006 r., IV KK 332/06, R-OSNKW 2006,
poz. 2067).
Stwierdzone uchybienia Sądu Rejonowego w C. są rażące i miały one
istotny wpływ na treść wydanego przez ten Sąd wyroku łącznego, bowiem w ich
następstwie doszło zarówno do zaniechania połączenia kar jednostkowych
podlegających obligatoryjnemu łączeniu, jak i bezpodstawnego połączenia kar
pozbawienia wolności z warunkowym i bez warunkowego zawieszenia ich
wykonania i wymierzenia kary pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym,
mimo że połączone kary jednostkowe zostały wymierzone za czyny popełnione
przez skazanego przed dniem 8 czerwca 2010 r.
Kierując się przedstawionymi wyżej względami Sąd Najwyższy z mocy art.
537 § 2 k.p.k. orzekł jak w wyroku.

IV KK 309/12

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia