V CZ 133/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-07-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 133/12
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Anna Owczarek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa D. C.
przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Aresztu Śledczego w B.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 kwietnia 2013 r.,
zażalenia powoda na postanowienie o kosztach, zawarte w punkcie 2 wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 25 kwietnia 2012 r.,
1) oddala zażalenie,
2) przyznaje adwokat M. F., prowadzącej Kancelarię
Adwokacką, od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego
kwotę 120,- (stodwadzieścia) zł, powiększoną o należną
stawkę podatku od towarów i usług tytułem kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
powodowi D. C. w postępowaniu zażaleniowym przed
Sądem Najwyższym,
3) zasądza od D. C. na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa kwotę 120,- (stodwadzieścia) zł
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu zażaleniowym przed Sądem Najwyższym.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2012 r. oddalił apelację powoda
D. C. oraz zasądził od niego na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa kwotę 300 zł tytułem części kosztów postępowania
apelacyjnego.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia o kosztach Sąd wskazał, że aktualne
pozostają argumenty, dla których powód nie został obciążony kosztami
postępowania za pierwszą instancję, bowiem nadal nie ma on dochodów, jednakże
zasadne było nałożenie na niego obowiązku poniesienia 1/9 części kosztów
postępowania apelacyjnego. W ocenie Sądu Apelacyjnego prawo do sądu nie
oznacza przyzwolenia na konstruowanie wszelkich możliwych roszczeń
i woluntarystyczne określanie ich wysokości, a strona winna mieć świadomość
konsekwencji takiego działania także w zakresie kosztów postępowania. Powód
miał możliwość zapoznania się z motywami zawartymi w uzasadnieniu wyroku sądu
pierwszej instancji, dlatego nie można go uznawać za osobę pozostającą
w usprawiedliwionym przeświadczeniu o zasadności i słuszności roszczenia.
Sąd Apelacyjny podkreślił także, że stan majątkowy i sytuacja finansowa powoda
nie stanowią okoliczności wyłącznie decydujących o zwolnieniu od kosztów
procesu, należy bowiem odróżnić zwolnienie strony od kosztów sądowych
(co wiąże się z zagwarantowaniem prawa do sądu) od kontynuowania przegranego
w pierwszej instancji procesu, kiedy to strona winna liczyć się z obowiązkiem
pokrycia kosztów obrony strony przeciwnej.
Powód D. C. wniósł zażalenie od rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
apelacyjnego zarzucając Sądowi Apelacyjnemu naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez
jego niezastosowanie wbrew zasadzie słuszności.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezzasadne.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że rozpoznanie zażalenia
następuje w oparciu o art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. w brzmieniu sprzed nowelizacji
wchodzącej w życie z dniem 3 maja 2012 r., mającym nadal zastosowanie
w sprawie zgodnie z art. 9 pkt 6 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie
3
ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr
233, poz. 1381).
Zasada słuszności ujęta w treści art. 102 k.p.c. stanowi wyłom od ogólnej
reguły obciążenia strony przegrywającej kosztami procesu (art. 98 § 1 k.p.c.),
dlatego ustawodawca możliwość zastosowania pierwszego z wymienionych
przepisów uzależnił od „wystąpienia szczególnie uzasadnionych wypadków”,
a przepis ten z uwagi na swój szczególny charakter, nie może być wykładany
rozszerzająco (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011 r.,
I CZ 26/11, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2011 r.,
I CZ 52/11, niepubl.). Ze względu na brak ustawowej definicji wykładnię
wskazanego pojęcia przyjęto w orzecznictwie wskazując, że stan majątkowy strony
nie stanowi decydującej przesłanki zwolnienia jej od obowiązku zwrotu kosztów
przeciwnikowi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r.,
I CZ 34/12, niepubl.), a sam fakt zwolnienia strony od kosztów sądowych nie może
prowadzić do automatycznego uznania, iż zachodzi „wypadek szczególnie
uzasadniony” (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r.,
I CZ 34/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 r.,
I CZ 112/09, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2010 r.,
II CZ 88/09, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r.,
III CZ 25/12, niepubl.).
Zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. zależy od swobodnej decyzji sądu
meriti i związane jest z dyskrecjonalną władzą sędziowską (uznaniem
sędziowskim). Judykatura jednoznacznie wypowiada się o wąskiej i wyjątkowej
możliwości korygowania rozstrzygnięcia o zastosowaniu, bądź braku zastosowania
art. 102 k.p.c. w ramach kontroli instancyjnej. Podkreśla się, że postanowienie
w tym przedmiocie może być podważone przez sąd wyższej instancji tylko
wówczas, gdy jest rażąco niesprawiedliwe a reguły sprawiedliwościowe oczywiście
naruszone (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2012 r.,
I CZ 66/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2012 r.,
V CZ 26/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r.,
III CZ 25/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2011 r.,
IV CZ 136/10, niepubl.).
4
W rozpoznawanej sprawie Sąd Apelacyjny należycie uzasadnił zakres
zastosowania art. 102 k.p.c. wobec powoda, zaś motywy tego rozstrzygnięcia
w ocenie Sądu Najwyższego nie uzasadniają zarzutu rażącego naruszenia art. 102
k.p.c. na skutek uchybienia zasadom słuszności i sprawiedliwości
Z tych względów na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.,
orzeczono jak w postanowieniu.
db
POSTANOWIENIE
Dnia 17 kwietnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Anna Owczarek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa D. C.
przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Aresztu Śledczego w B.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 kwietnia 2013 r.,
zażalenia powoda na postanowienie o kosztach, zawarte w punkcie 2 wyroku Sądu
Apelacyjnego
z dnia 25 kwietnia 2012 r.,
1) oddala zażalenie,
2) przyznaje adwokat M. F., prowadzącej Kancelarię
Adwokacką, od Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego
kwotę 120,- (stodwadzieścia) zł, powiększoną o należną
stawkę podatku od towarów i usług tytułem kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
powodowi D. C. w postępowaniu zażaleniowym przed
Sądem Najwyższym,
3) zasądza od D. C. na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa kwotę 120,- (stodwadzieścia) zł
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu zażaleniowym przed Sądem Najwyższym.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2012 r. oddalił apelację powoda
D. C. oraz zasądził od niego na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa kwotę 300 zł tytułem części kosztów postępowania
apelacyjnego.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia o kosztach Sąd wskazał, że aktualne
pozostają argumenty, dla których powód nie został obciążony kosztami
postępowania za pierwszą instancję, bowiem nadal nie ma on dochodów, jednakże
zasadne było nałożenie na niego obowiązku poniesienia 1/9 części kosztów
postępowania apelacyjnego. W ocenie Sądu Apelacyjnego prawo do sądu nie
oznacza przyzwolenia na konstruowanie wszelkich możliwych roszczeń
i woluntarystyczne określanie ich wysokości, a strona winna mieć świadomość
konsekwencji takiego działania także w zakresie kosztów postępowania. Powód
miał możliwość zapoznania się z motywami zawartymi w uzasadnieniu wyroku sądu
pierwszej instancji, dlatego nie można go uznawać za osobę pozostającą
w usprawiedliwionym przeświadczeniu o zasadności i słuszności roszczenia.
Sąd Apelacyjny podkreślił także, że stan majątkowy i sytuacja finansowa powoda
nie stanowią okoliczności wyłącznie decydujących o zwolnieniu od kosztów
procesu, należy bowiem odróżnić zwolnienie strony od kosztów sądowych
(co wiąże się z zagwarantowaniem prawa do sądu) od kontynuowania przegranego
w pierwszej instancji procesu, kiedy to strona winna liczyć się z obowiązkiem
pokrycia kosztów obrony strony przeciwnej.
Powód D. C. wniósł zażalenie od rozstrzygnięcia o kosztach postępowania
apelacyjnego zarzucając Sądowi Apelacyjnemu naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez
jego niezastosowanie wbrew zasadzie słuszności.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezzasadne.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że rozpoznanie zażalenia
następuje w oparciu o art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. w brzmieniu sprzed nowelizacji
wchodzącej w życie z dniem 3 maja 2012 r., mającym nadal zastosowanie
w sprawie zgodnie z art. 9 pkt 6 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie
3
ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr
233, poz. 1381).
Zasada słuszności ujęta w treści art. 102 k.p.c. stanowi wyłom od ogólnej
reguły obciążenia strony przegrywającej kosztami procesu (art. 98 § 1 k.p.c.),
dlatego ustawodawca możliwość zastosowania pierwszego z wymienionych
przepisów uzależnił od „wystąpienia szczególnie uzasadnionych wypadków”,
a przepis ten z uwagi na swój szczególny charakter, nie może być wykładany
rozszerzająco (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011 r.,
I CZ 26/11, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2011 r.,
I CZ 52/11, niepubl.). Ze względu na brak ustawowej definicji wykładnię
wskazanego pojęcia przyjęto w orzecznictwie wskazując, że stan majątkowy strony
nie stanowi decydującej przesłanki zwolnienia jej od obowiązku zwrotu kosztów
przeciwnikowi (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r.,
I CZ 34/12, niepubl.), a sam fakt zwolnienia strony od kosztów sądowych nie może
prowadzić do automatycznego uznania, iż zachodzi „wypadek szczególnie
uzasadniony” (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r.,
I CZ 34/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 r.,
I CZ 112/09, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2010 r.,
II CZ 88/09, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r.,
III CZ 25/12, niepubl.).
Zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. zależy od swobodnej decyzji sądu
meriti i związane jest z dyskrecjonalną władzą sędziowską (uznaniem
sędziowskim). Judykatura jednoznacznie wypowiada się o wąskiej i wyjątkowej
możliwości korygowania rozstrzygnięcia o zastosowaniu, bądź braku zastosowania
art. 102 k.p.c. w ramach kontroli instancyjnej. Podkreśla się, że postanowienie
w tym przedmiocie może być podważone przez sąd wyższej instancji tylko
wówczas, gdy jest rażąco niesprawiedliwe a reguły sprawiedliwościowe oczywiście
naruszone (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2012 r.,
I CZ 66/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2012 r.,
V CZ 26/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r.,
III CZ 25/12, niepubl., postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2011 r.,
IV CZ 136/10, niepubl.).
4
W rozpoznawanej sprawie Sąd Apelacyjny należycie uzasadnił zakres
zastosowania art. 102 k.p.c. wobec powoda, zaś motywy tego rozstrzygnięcia
w ocenie Sądu Najwyższego nie uzasadniają zarzutu rażącego naruszenia art. 102
k.p.c. na skutek uchybienia zasadom słuszności i sprawiedliwości
Z tych względów na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.,
orzeczono jak w postanowieniu.
db