Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 191/13
POSTANOWIENIE
Dnia 11 lipca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dorota Rysińska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jarosław Matras
SSN Roman Sądej
Protokolant Dorota Szczerbiak
w sprawie S. C.
w przedmiocie zarządzenia wykonania kary
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu, w trybie art. 535 § 5 k.p.k.,
w dniu 11 lipca 2013 r.
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od postanowienia Sądu Okręgowego w C. z dnia 2 lutego 2011 r.,
utrzymującego w mocy postanowienie Sądu Rejonowego w C.
z dnia 9 grudnia 2010 r.
postanawia:
uchylić zaskarżone postanowienie oraz utrzymane nim w
mocy postanowienie Sądu Rejonowego i na podstawie art. 15 § 1
k.k.w. umorzyć wobec S. C. postępowanie wykonawcze w
przedmiocie zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności,
orzeczonej wobec niego w sprawie III K …/04 Sądu Rejonowego
w C.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 2 lutego 2011 r. Sąd Okręgowy w C., po rozpoznaniu
zażalenia skazanego S. C., utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie Sądu
Rejonowego w C. z dnia 9 grudnia 2010 r., którym to postanowieniem zarządzono
2
skazanemu wykonanie kary 2 lat pozbawienia wolności, wymierzonej mu
warunkowo – na okres próby 5 lat – wyrokiem tego Sądu z dnia 29 lipca 2005 r., w
sprawie III K 1014/04, za przestępstwo określone w art. 280 § 1 k.k.
Postanowienie to zaskarżył Prokurator Generalny kasacją, wniesioną w
trybie art. 521 § 1 k.p.k., na korzyść skazanego. W skardze tej zarzucił „rażące i
mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa karnego
procesowego – art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art. 440 k.p.k., polegające na
przeprowadzeniu nienależytej kontroli odwoławczej i utrzymaniu w mocy rażąco
niesprawiedliwego, bowiem wydanego z rażącym naruszeniem przepisu art. 75 § 1
k.k. postanowienia sądu I instancji, polegającym na zarządzeniu wykonania – na
podstawie tego przepisu – warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, w
sytuacji gdy przestępstwo popełnione przez skazanego w okresie próby, za które
została wobec niego prawomocnie orzeczona kara pozbawienia wolności, nie było
podobnym przestępstwem umyślnym”. Na powyższej podstawie autor kasacji
wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz utrzymanego nim w mocy
postanowienia sądu I instancji i umorzenie postępowania w przedmiocie
zarządzenia wykonania kary na podstawie art. 15 § 1 k.k.w. z powodu upływu 6
miesięcy od zakończenia okresu próby.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja okazała się zasadna w stopniu umożliwiającym jej uwzględnienie na
posiedzeniu, w trybie określonym przepisem art. 535 § 5 k.p.k.
U źródła wydania przez Sąd Rejonowy postanowienia o wykonaniu wobec S.
C. kary pozbawienia wolności, wymierzonej mu warunkowo na okres próby 5 lat,
legł prawomocny wyrok Sądu Rejonowego w C. z dnia 12 marca 2007 r., w sprawie
III K …/06, skazujący go warunkowo na karę pozbawienia wolności za popełnienie
w dniu 23 września 2006 r. – a więc przed upływem owego okresu próby,
biegnącego od dnia 6 sierpnia 2005 r. – przestępstwa określonego w art. 292 § 1
k.k. Powyższe stało się podstawą stwierdzenia przez Sąd Rejonowy, że S. C. we
wspomnianym okresie dopuścił się przestępstwa umyślnego, a przy tym – jako
dokonanego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (art. 115 § 3 k.k.) – podobnego
do poprzednio popełnionego przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. To zaś przesądziło o
3
uznaniu, że zachodzą przesłanki obligatoryjnego zarządzenia wykonania kary,
przewidziane w art. 75 § 1 k.k.
W zażaleniu na to postanowienie skazany, kwestionując zasadność
podjętego rozstrzygnięcia, wskazał m.in., że owego kolejnego przestępstwa „nie
popełnił celowo” oraz „nie rozumie dlaczego teraz Sąd uzasadnia, że chciał on
uzyskać korzyść majątkową, o czym w ogóle nie ma w tej sprawie mowy”,
ponieważ „żadnej korzyści nie miał zamiaru uzyskać i nie uzyskał”. Podnosząc
„przypadkowość sytuacji”, wniósł „o dokładne zbadanie sprawy zanim Sąd
podejmie decyzję”.
Utrzymując w mocy postanowienie Sądu I instancji, Sąd Okręgowy
stwierdził, że ocena, iż skazany popełnił w okresie próby podobne przestępstwo
umyślne z art. 292 § 1 k.k. jest prawidłowa, a zatem podniesione przez skazanego
w zażaleniu argumenty „nie mają już żadnego wpływu na treść decyzji podjętej
przez Sąd Okręgowy, która wobec treści art. 75 § 1 k.k. nie mogła być inna”.
Przytaczane stanowisko Sądu Okręgowego świadczy dobitnie, że rację ma
autor kasacji zarzucając, iż Sąd ten przeprowadził kontrolę odwoławczą
zaskarżonego postanowienia w sposób nienależyty, a więc sprzeczny z wymogami
art. 433 § 1 k.p.k. Podkreślić przy tym należy, iż uchybienie to wyraża się nie tyle
nawet w odstąpieniu przez Sąd od rozpoznania sprawy w granicach szerszych niż
zakreślone we wniesionym środku odwoławczym (art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art.
440 k.p.k.) – jak wskazano w zarzucie skargi – ale wprost w zaniechaniu zbadania
sprawy w granicach wniesionego zażalenia. W środku tym zarzucono wszak, że
Sąd I instancji poczynił błędne ustalenia co do faktu dopuszczenia się przez
skazanego, w okresie próby, przestępstwa umyślnego, i to w celu osiągnięcia
korzyści majątkowej. Przeprowadzenie kontroli odwoławczej w tym zakresie, w
sposób oczywisty musiałoby więc przywieść Sąd Okręgowy do wniosku o
słuszności tych argumentów. Już na pierwszy rzut oka było przecież widoczne, że
prawomocne skazanie S. C. wyrokiem z dnia 12 marca 2007 r., w sprawie III K
1162/06, nie nastąpiło za przestępstwo umyślne, jak wymaga przepis art. 75 § 1
k.k. Paserstwo stypizowane w art. 292 § 1 k.k., przyjęte za podstawę skazania tym
wyrokiem, jest bowiem przestępstwem nieumyślnym. Sięgnięcie zaś do tego
wyroku pozwoliłoby Sądowi odwoławczemu utwierdzić się w tej ocenie, ponieważ z
4
opisu przypisanego nim czynu wynika, że skazanego uznano za winnego przyjęcia
przedmiotu (telefonu komórkowego), co do którego na podstawie towarzyszących
okoliczności powinien i mógł przypuszczać, że został on uzyskany za pomocą
czynu zabronionego.
Omówione uchybienie w zakresie kontroli odwoławczej miało charakter
rażący i przyniosło ewidentny, niekorzystny wpływ na wynik sprawy. Doszło bowiem
do utrzymania w mocy postanowienia o obligatoryjnym zarządzeniu wykonania kary
pozbawienia wolności, pomimo tego, że prawidłowe ustalenie przez Sąd Okręgowy,
iż S. C. dopuścił się w okresie próby przestępstwa nieumyślnego musiałoby
doprowadzić do konkluzji, że jedna z wymaganych przepisem art. 75 § 1 k.k.
przesłanek nie została spełniona. Sam fakt dopuszczenia się przez skazanego
przestępstwa mógł być więc rozważany tylko w kategoriach rażącego naruszenia
przez skazanego porządku prawnego w okresie próby, stanowiącego możliwą, lecz
nieobowiązkową podstawę zarządzenia wykonania kary.
Z powyższych powodów zaskarżone kasacją postanowienie i poprzedzające
je orzeczenie nie mogły się ostać i podlegały uchyleniu. Przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania nie znajduje natomiast obecnie podstaw. Nie jest już
bowiem w ogóle możliwe zarządzenie wobec S. C. wykonania kary pozbawienia
wolności orzeczonej wyrokiem w sprawie III K …/04, ponieważ upłynął – wskazany
przepisem art. 75 § 3 k.k. – okres 6 miesięcy od zakończenia okresu próby
określonego wymienionym wyrokiem. Postępowanie wykonawcze w tym zakresie
podlega zatem umorzeniu (art. 15 § 1 k.k.w.).