Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KO 35/13
POSTANOWIENIE
Dnia 27 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Stępka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Rafał Malarski
SSN Andrzej Ryński
w sprawie P. R.
skazanego za przestępstwo z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk i art. 12 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu - bez udziału stron,
w dniu 27 września 2013 roku, wniosku obrońcy skazanego
o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […] z
dnia 24 stycznia 2012r., zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 2
listopada 2011r.,
p o s t a n o w i ł:
I. oddalić wniosek;
II. kosztami sądowymi postępowania wznowieniowego
obciążyć skazanego P. R.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 2 listopada 2011 r., P. R. został
skazany na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art.
278 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 12 k.k.
Po rozpoznaniu apelacji obrońcy oskarżonego oraz prokuratora, Sąd
Apelacyjny, w wyrokiem z dnia 24 stycznia 2012 r., zmienił zaskarżony wyrok w ten
sposób, że podwyższył karę pozbawienia wolności do rozmiaru 2 lat i 6 miesięcy.
2
Postanowieniem z dnia 20 listopada 2012 roku, w sprawie II KK 290/12, Sąd
Najwyższy oddalił kasację obrońcy skazanego jako oczywiście bezzasadną.
Wnioskiem z dnia 17 maja 2013 r., który wpłynął do Sądu Najwyższego w
dniu 3 czerwca 2013 r., obrońca skazanego P. R. wystąpił do Sądu Najwyższego o
wznowienie w/w postępowania. Jako podstawę tego wniosku wskazano przepis art.
540 § 1 pkt 2 lit. a k.p.k. Należy krytycznie zauważyć, że ów wniosek został
sporządzony dość chaotycznie i rozwlekle, stanowiąc w znacznym zakresie próbę
analizy przez wnioskodawcę zebranego w sprawie materiału dowodowego. Z jego
uzasadnienia wynika, iż zdaniem autora wniosku, już po wydaniu prawomocnego
orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie ujawniły się takie nowe fakty i
dowody, które podważają prawdziwość przyjętych przez sąd pierwszej instancji – i
zaakceptowanych przez Sąd odwoławczy - ustaleń faktycznych i wskazują na to, że
skazany P. R. nie popełnił przypisanego mu przestępstwa.
W ocenie wnioskodawcy takimi nowymi dowodami, spełniającymi kryteria
w/w przepisu i wykluczającymi udział skazanego w przestępstwie są następujące
fakty:
- ilość kluczy do poszczególnych części sejfu pokrzywdzonej firmy była na tyle
duża i w posiadaniu tak wielu osób, iż dostęp do pieniędzy miały też inne,
poza skazanym osoby;
- informacja od producenta sejfu w zakresie ilości kluczy jak i konstrukcji sejfu,
która miałaby potwierdzać możliwość dostępu do sejfu innych osób, niż
skazany R.;
- Sąd nie uzyskał w toku postępowania informacji o wysokości obrotów „na
automatach" zainstalowanych na stacji benzynowej pracodawcy skazanego w
okresie zarzucanym R.;
- faktem, którego nie znały uprzednio sądy obydwu instancji jest brak śladów
linii papilarnych skazanego na papierowej tekturce będącej częścią sejfu;
- nowym faktem mającym uzasadnić wznowienie postępowania jest także
zmiana wyjaśnień oskarżonego podczas rozprawy przed Sądem I instancji;
- nie jest dopuszczalny zarzut zagarnięcia mienia w stosunku do osoby
skazanego, który nie miał powierzonego mienia z obowiązkiem jego
wyliczenia.
3
Powołując się na wskazane powyżej okoliczności obrońca skazanego wniósł
o uchylenie wyroków sądów obu instancji i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K.
Prokurator Prokuratury Generalnej w piśmie z dnia 1 sierpnia 2013 roku
wniósł o oddalenie przedmiotowego wniosku podnosząc, że zgłoszone przez
wnioskodawcę dowody nie spełniają kryteriów, o jakich mowa w art. 540 § 1 pkt 2 lit.
a k.p.k., a zatem nie jest możliwe wznowienie postępowania w oparciu o podstawę
propter nova.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniosek obrońcy skazanego P. R. jest całkowicie chybiony i nie zasługuje
na uwzględnienie. Analiza przedstawionych przez wnioskodawcę faktów i dowodów,
które stanowiąc powołaną we wniosku podstawę wznowienia postępowania miały
wykluczyć możliwość popełnienia przez skazanego przypisanego mu przestępstwa,
prowadzi do konkluzji, iż żaden z nich nie był w stanie uprawdopodobnić błędności
prawomocnego wyroku orzeczonego wobec P. R.
W pierwszej kolejności jednak, dla uporządkowania kwestii o podstawowym
znaczeniu należy podnieść kilka uwag.
W szczególności należy podkreślić, że w ramach postępowania o
wznowienie nie jest dopuszczalna kontrola poprawności ustaleń faktycznych
dokonanych przez sądy orzekające w sprawie, ani ponowne badanie prawidłowości
oceny i wiarygodności dowodów, które przyjęto za ich podstawę. W trakcie tego
postępowania przedmiotem rozstrzygnięcia jest kwestia istnienia podstaw do
wznowienia, a nie odpowiedzialności karnej skazanego, gdyż tej dotyczy
prawomocne orzeczenie kończące postępowanie sądowe. Wznowienie
postępowania jest instytucją wyjątkową i szczególną, której ścisłe unormowania
ustawowe w zakresie warunków formalnych, jego podstaw oraz co do trybu i zasad
postępowania przy rozstrzyganiu w przedmiocie wznowienia, nie pozwalają na
rozszerzającą wykładnię określających tę instytucję przepisów. Nie ulega bowiem
wątpliwości, że prawomocny wyrok posiada cechy trwałego rozstrzygnięcia przez
sąd rozpatrywanej sprawy w zakończonym już nim postępowaniu karnym.
Przysługuje mu więc przymiot domniemania prawdziwości ustaleń faktycznych
poczynionych w danej sprawie i stanowiących podstawę wyroku.
4
Wzruszenie tego domniemania, a w konsekwencji prawomocnego wyroku w
drodze wznowienia postępowania, może nastąpić tylko w sytuacjach wyjątkowych,
ściśle określonych. Postępowanie karne nie podlega wznowieniu w przypadku
zgłoszenia jakichkolwiek wątpliwości co do trafności zapadłego orzeczenia, nawet
gdy nowe fakty i dowody nieznane przedtem sądowi stwarzają przypuszczenie
ewentualnej niewinności skazanego, lecz może być wznowione tylko wtedy, gdy w
sposób wiarygodny podważają one prawdziwość dokonanych ustaleń faktycznych,
a zatem gdy zachodzi wysokie prawdopodobieństwo błędności wyroku skazującego
(por: postanowienia Sądu Najwyższego; z dn. 24 kwietnia 1996 r., V KO 2/96,
OSNKW 1996, z. 1 – 2, poz. 47, z dn. 7 września 2001 r., III KO 13/01, OSNKW
2001, z. 11 – 12, poz. 96, z dn. 20 października 2010 r., IV KO 38/10, R – OSNKW
2010, poz.2006, z dn. 5 października 2011 r., II KO 6/11 Lex Nr 960527).
Podkreślenia wymaga również okoliczność, iż samo zgłoszenie nowych
faktów i dowodów nie oznacza jeszcze, że sąd rozpoznający wniosek jest
zobligowany wznowić postępowanie. Podlegają one bowiem ocenie sądu, która to
ocena musi być dokonywana w ścisłym powiązaniu z materiałem dowodowym
zgromadzonym w sprawie w toku postępowania przed sądami I i II instancji.
Niedopuszczalne jest oderwanie tej oceny od całokształtu dowodów będących
podstawą skazania, gdyż byłoby to postąpienie nieracjonalne, nie mające nic
wspólnego z realiami procesowymi przedmiotowej sprawy, ignorujące prawomocne
ustalenia. Bowiem tylko przy uwzględnieniu tych realiów sprawy, po rzeczowej
konfrontacji zgłoszonych we wniosku nowych dowodów z dowodami dotychczas
występującymi i analizowanymi przez sądy merytorycznie rozpoznające sprawę,
możliwe jest stwierdzenie, czy dowody mające być podstawą wznowienia wskazują
z wysokim, graniczącym wręcz z pewnością prawdopodobieństwem, że ustalenia
dokonane przez sądy obu instancji są wadliwe. A zatem jest rzeczą oczywistą, że
rozpoznanie wniosku o wznowienie na w/w podstawie ogranicza się wyłącznie do
zbadania, czy rzeczywiście po uprawomocnieniu się wyroku skazującego ujawniły
się nowe fakty i dowody, nieznane przedtem sądowi, wskazujące na oczywistą, lub
co najmniej wysoce prawdopodobną błędność wyroku, którego dotyczy wniosek o
wznowienie (por: postanowienie Sądu Najwyższego z dn. 21 maja 2008 r., V KO
30/08, R – OSNKW 2008, poz. 1138).
5
Przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że krytyczna
analiza wskazanych przez wnioskodawcę dowodów nie pozostawia wątpliwości co
do tego, że w ogóle nie spełniają one wymogu „nowych faktów lub dowodów” w
rozumieniu art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k., a dotyczą zagadnień drugorzędnych, albo nie
mających żadnego znaczenia dla sprawy i nie są przydatne do
uprawdopodobnienia błędności prawomocnego wyroku przypisującego skazanemu
zarzucone mu przestępstwo.
Trafnie podniósł prokurator w odpowiedzi na wniosek, że w istocie rzeczy
wniosek ten stanowi kolejną próbę poddania prawomocnych wyroków kontroli
instancyjnej i w znacznej części powiela zarzuty apelacyjne. Należy zwrócić uwagę,
że generalnie wskazane przez obrońcę okoliczności, z uwagi na swoją specyfikę,
były znane sądom pierwszej oraz drugiej instancji i odpowiednio ocenione w trakcie
analizy materiału dowodowego, w tym również te dotyczące technicznych
możliwości wyciągnięcia banknotów z sejfu. Argumenty przedmiotowego wniosku
dotyczą wprost oceny prawidłowości procedowania przez sądy I i II instancji, oceny
materiału dowodowego, trafności dokonanych ustaleń faktycznych i prezentują
własne stanowisko mające wykluczyć sprawstwo skazanego odnośnie
przypisanego mu przestępstwa. Analiza tej części wniosku dowodzi jasno, że
obrońca domaga się ponownego zbadania przez Sąd Najwyższy wiarygodności
dowodów przyjętych za podstawę prawomocnego wyroku i kontroli prawidłowości
dokonanych ustaleń, co w niniejszym postępowaniu jest niedopuszczalne. Problem
sprawstwa skazanego P. R. był przedmiotem analizy przez Sąd I instancji
całokształtu zebranego materiału dowodowego, kontroli przez Sąd odwoławczy w
wyniku wniesienia apelacji obrońcy, a także przez Sąd Najwyższy w postępowaniu
kasacyjnym.
Mając na uwadze wszystkie wskazane powyżej okoliczności i nie znajdując
podstaw do wznowienia postępowania Sąd Najwyższy oddalił wniosek.
Orzeczenie w przedmiocie kosztów postępowania wznowieniowego oparto o
przepis art. 639 k.p.k.
6