Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 409/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 listopada 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Szewczyk (przewodniczący)
SSN Rafał Malarski
SSN Jarosław Matras (sprawozdawca)
Protokolant Anna Korzeniecka-Plewka
w sprawie G. B.
skazanego z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 20 listopada 2013 r., w trybie z art. 535 § 5 k.p.k.
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w O.
z dnia 21 grudnia 2012 r.
uchyla zaskarżony wyrok w zakresie rozstrzygnięcia o
karze, środku karnym oraz środku zabezpieczającym
umieszczenia oskarżonego w zamkniętym zakładzie leczenia
odwykowego i w tym zakresie sprawę oskarżonego G. B.
przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu
w O.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2012 r., Sąd Rejonowy w O., w oparciu o
przepis art. 387 § 1 i 2 k.p.k. uwzględnił wniosek oskarżonego G. B. i uznał go za
winnego przestępstwa z art. 178a §4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., a na podstawie
art. 178a §4 § 1 k.k. wymierzył mu karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Na podstawie art. 96 § 1 k.k. orzekł umieszczenie oskarżonego w zamkniętym
zakładzie leczenia odwykowego, a na mocy art. 42 § 2 k.k. orzekł wobec
oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszystkich pojazdów
mechanicznych na okres 10 lat.
Wyrok ten nie został zaskarżony i uprawomocnił się w dniu 29 grudnia 2012 r.
Kasację od tego wyroku na korzyść skazanego wniósł Prokurator Generalny.
Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu rażące i mające istotny wpływ na treść
wyroku naruszenie przepisów prawa karnego procesowego - art. 387 § 2 k.p.k.,
polegające na uwzględnieniu sprzecznego z wymogami prawa wniosku
oskarżonego o skazanie go bez przeprowadzenia postępowania dowodowego i
wydanie wyroku skazującego zgodnego z tym wnioskiem, co w konsekwencji
doprowadziło do rażącego naruszenia prawa karnego materialnego i procesowego,
tj. art. 93 k.k. w zw. z art. 96 § 1 k.k. w zw. z art. 202 § 1 k.p.k., polegającego na
przyjęciu, iż zachodzą warunki do zastosowania środka zabezpieczającego w
postaci umieszczenia G. B. w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego,
pomimo tego, że nie zasięgnięto opinii biegłego psychologa i nie wysłuchano
biegłego tej specjalności oraz biegłych lekarzy psychiatrów przed zastosowaniem
środka zabezpieczającego.
Podnosząc taki zarzut, Prokurator Generalny wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu w O.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna, co zważywszy na jej kierunek pozwala na
jej uwzględnienie w trybie określonym w art. 535 § 3 k.p.k. Wskazany w kasacji
zarzut dotyczy wprawdzie prawidłowości orzeczenia o środku zabezpieczającym,
ale podnieść należy, a w realiach sprawy okoliczność ta jest istotna, iż środek ten
orzeczono w trybie konsensualnym z art. 387 § 2 k.p.k., co zważywszy na jego
3
relacje do orzeczonej kary (jego wykonanie może przekraczać okres orzeczonej
kary – zob. postanowienie SN z dnia 21 lipca 2011 r., I KZP 9/11, OSNKW 2011, z.
8, poz. 68; środek ten poprzedza wykonanie orzeczonej kary, okres jego
stosowania podlega zaliczeniu na jej poczet - art. 96 § 4 k.k., i może też skutkować
nie odbyciem jej reszty - art. 98 k.k.) wskazuje, że jego orzeczenie mogło mieć
wpływ na decyzję oskarżonego co do treści wniosku w zakresie wymiaru
proponowanej kary (por. np. wyrok SN z dnia 27 lutego 2008 r., IV KK 20/09, Lex
354825). W tym zatem układzie stwierdzić należy, że kasacja w rzeczywistości
skierowana jest co do orzeczenia o karze i środku zabezpieczającym, natomiast nie
kwestionuje rozstrzygnięcia o winie. Tak zatem należy w rzeczywistości ujmować
zakres zaskarżenia. Po tej uwadze odnieść się należy do zarzutu kasacji.
Jest bezsporne, że zastosowanie środka zabezpieczającego określonego w
art. 96 § 1 k.k. wymaga spełnienia proceduralnego obowiązku ujętego w art. 93 in
fine k.k., tj. uprzedniego wysłuchania lekarzy psychiatrów oraz psychologa, a to
dlatego, iż przepis art. 93 k.k. ma charakter normy gwarancyjnej w odniesieniu do
wszystkich środków zabezpieczających (por. np. wyroki SN: z dnia 7 listopada 2007
r., V KK 318/07; z dnia 18 grudnia 2007 r., V KK 383/07; z dnia 12 grudnia 2012 r.,
II KK 326/12, Lex 1231522; postanowienie SN z dnia 20 października 2011 r., V KK
347/11, OSNKW 2012, z. 2, poz. 15). Zastosowanie środka zabezpieczającego z
art. 96 § 1 k.k. jest możliwe tylko po wysłuchaniu lekarzy psychiatrów oraz
psychologa także w takiej sytuacji, gdy wniosek taki na podstawie art. 387 § 1
k.p.k., składa sam oskarżony (wyrok SN z dnia 7 grudnia 2011 r., V KK 349/11, R-
OSNKW 2011, poz. 2300). Tymczasem w niniejszej sprawie nie tylko nie
dopuszczono dowodu z opinii biegłego psychologa, ale także – wbrew dyspozycji
art. 93 in fine k.k. – nie przesłuchano biegłych psychiatrów na rozprawie. Treść
przepisu art. 93 k.k. wymagała zatem, aby sąd meriti dopuścił dowód z opinii
biegłego psychologa, a następnie, by biegły ten, jak i biegli psychiatrzy, którzy
wydali pisemną opinię, zostali przesłuchani na rozprawie. Ustawowy obowiązek
wysłuchania biegłych umożliwić ma sądowi oraz stronom bezpośredni kontakt z
biegłymi, w celu weryfikacji ustawowych przesłanek do stosowania środka
zabezpieczającego, co niewątpliwie daje większe gwarancje dla prawidłowości
jego orzeczenia. W niniejszej sprawie zgoda oskarżonego nie zwalniała zatem
4
sądu od zrezygnowania z dowodu z opinii biegłego psychologa, jak i przesłuchania
na rozprawie tych biegłych w celu ustalenia uzależnienia od alkoholu, a także
niezbędności zapobieżenia ponownemu popełnieniu przestępstwa (art. 93 k.k.), jak
również ustalenia istnienia wysokiego prawdopodobieństwa popełnienia
ponownego przestępstwa związanego z uzależnieniem od alkoholu (art. 96 § 1 k.k.).
Jest zatem oczywiste, że w tym układzie procesowym i przy takiej treści wniosku
oskarżonego, sąd meriti nie mógł uwzględnić tego wniosku w tym obszarze i
winien rozprawę odroczyć w celu dopuszczenia dowodu z opinii biegłego
psychologa, a następnie wezwać biegłych lekarzy psychiatrów oraz psychologa na
rozprawę. Odmienne postąpienie sądu skutkowało rażącym naruszeniem art. 93
k.k. a w konsekwencji także i art. 96 § 1 k.k., co mogło mieć istotny wpływ na treść
rozstrzygnięcia w zakresie orzeczenia o karze i środku zabezpieczającym. W tym
stanie rzeczy konieczne stało się uchylenie zaskarżonego wyroku w tym zakresie i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Z tych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13