Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CNP 23/13
POSTANOWIENIE
Dnia 4 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wojciech Katner
w sprawie skargi J. F. i K. F. o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego
w W. z dnia 22 marca 2010 r.,
wydanego w sprawie
z wniosku J. F. i K. F.
przy uczestnictwie Skarbu Państwa - Prezydenta m. W. i Miasta W.
o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 4 grudnia 2013 r.,
1) odrzuca skargę,
2) zasądza od skarżących solidarnie na rzecz Skarbu Państwa
Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 3 600,- (trzy tysiące
sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania
wywołanego skargą.
UZASADNIENIE
2
Prawomocnym postanowieniem z dnia 22 marca 2010 r. Sąd Rejonowy
oddalił wniosek J. F. i K. F. z udziałem Skarbu Państwa […] o zasiedzenie
nieruchomości gruntowej w W. Oddalenie wniosku nastąpiło ze względu
na niestwierdzenie przesłanki zasiedzenia, jaką jest samoistne posiadanie
nieruchomości gruntowej objętej wnioskiem.
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem powołanego orzeczenia
sądowego zarzucone zostało naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 610 § 2
k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości
przez zasiedzenie, pomimo spełnienia przesłanek, o których mowa w art. 172 § 1
i 2 k.c. Zaskarżone postanowienie Sądu Rejonowego jest niezgodne, zdaniem
skarżącego z art. 172 § 1 i 2 k.c., art. 659 w związku z art. 680 k.c. oraz z art. 48
w związku z art. 191 k.c. Na skutek powołanego postanowienia wnioskodawcy
doznali szkody w postaci czynszu naliczanego bez podstawy prawnej,
odszkodowania, a w efekcie opłaty za bezumowne zajmowanie powierzchni, która
w dniu wniesienia skargi wynosi 8380 złotych i ma związek z wydanym w niniejszej
sprawie postanowieniem co do istoty sprawy. Zarzucone zostało także naruszenie
art. 31 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. Skarżący wnieśli
o stwierdzenie niezgodności z prawem zaskarżonego postanowienia oraz
zasądzenie kosztów postępowania.
Odpowiadający na skargę Skarb Państwa - Prokuratoria Generalna Skarbu
Państwa – wniósł o odrzucenie skargi, ewentualnie o odmowę jej przyjęcia do
rozpoznania lub oddalenie z zasądzeniem kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wprowadzając nowy środek zaskarżenia o charakterze nadzwyczajnym
w postaci skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
sądowego, ustawodawca kierował się przekonaniem, że poczucie sprawiedliwości
nie pozwala na pozostawanie w tzw. obrocie prawnym orzeczeń, które należy
uznać za niezgodne z prawem. Mając jednak na uwadze wyjątkowość skargi
ograniczył możliwość jej wniesienia do orzeczeń drugiej instancji kończących
postępowanie w sprawie, a jedynie w wypadku, gdy niezgodność z prawem wynika
z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych
3
wolności albo praw człowieka i obywatela, skargę może wnieść strona, która nie
skorzystała z odwołania i odnosi się ona do prawomocnego orzeczenia pierwszej
instancji (art. 4241
§ 1 i 2 oraz art. 5192
§ 1 i 2 k.p.c.).
W niniejszej sprawie dopuszczalność skargi zależy więc od wykazania przez
skarżącego, że zaskarżone postanowienie narusza podstawowe zasady porządku
prawnego lub konstytucyjne wolności albo prawa człowieka i obywatela.
Od wystąpienia jednej z wymienionych przesłanek oraz od tego, czy zachodzi
wyjątkowy wypadek zależy, czy można uznać, że zachodzi wyjątek od reguły,
o którym mowa w art. 4241
§ 2 k.p.c., czy też należy skargę odrzucić na podstawie
art. 4248
§ 2 in fine k.p.c.
Można zrozumieć u skarżących, a wcześniej wnioskodawców w sprawie
o zasiedzenie, tkwiące w nich subiektywne uczucie pokrzywdzenia. Jednakże nie
ma ono żadnego obiektywnego odbicia w stanie sprawy, w której wydane zostało
zaskarżone postanowienie. O przekonaniu skarżących co do jego trafności i braku
szans na zmianę w drugiej instancji świadczy nie złożenie przez nich do Sądu
pierwszej instancji o sporządzenie uzasadnienia, a następnie nie wniesienie
środków odwoławczych. Postępowanie to jest tłumaczone obecnie obawą co do
dalszych działań władz m. W., które zresztą nastąpiły, ale nie zmieniają pozycji
skarżących w tym postępowaniu.
Rozpoznawana skarga jest opierana o inny stan faktyczny niż ustalony
w zaskarżonym postanowieniu, gdyż umowa o korzystanie z pewnością
obejmowała sobą nie tylko budynek (uznawany w czasie powstawania umowy
przed kilkudziesięciu laty za usytuowany tymczasowo), ale również grunt w około,
w takiej przynajmniej części, w jakiej umożliwiał konieczne dojście do budynku
i jego konserwację. To, że nie został wymieniony w umowie nie oznacza, że nie był
nią objęty. Odmienne rozumowanie przeczy rozsądkowi. Dlatego nie można
zupełnie dopatrzeć się w rozstrzygnięciu prawomocnym postanowieniem Sądu
Rejonowego naruszenia prawa, a tym bardziej wyjątkowości sytuacji, która ponadto
miałaby wskazywać na naruszenie przez to postanowienie podstawowych praw
i wolności skarżących. Wniosek taki płynie jednoznacznie z dotychczasowego, dość
jednolitego pod tym względem orzecznictwa Sądu Najwyższego na gruncie
omawianych przepisów oraz stanowiska doktryny. Podkreślają one szczególny
4
charakter skargi o stwierdzenie niezgodności prawem orzeczenia sądowego,
którego przesłanki powinny być interpretowane wąsko, a okoliczności mające za
nimi przemawiać winny zostać dokładnie wykazane (zob. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 13 czerwca 2013 r., I CNP 13/13; z dnia 16 lipca 2013 r., II BP
4/13; z dnia 27 sierpnia 2013 r., V CNP 81/12; z dnia 6 września 2013 r., V CNP
67/12 i z dnia 10 października 2013 r., IV CNP 27/13). Tak więc wnosząc
na podstawie art. 4241
§ 2 lub art. 5192
§ 2 k.p.c. skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego wyroku (postanowienia) sądu pierwszej lub
drugiej instancji, kończącego postępowanie w sprawie skarżący musi wykazać
dopuszczalność tej skargi przez wskazanie, na czym polega wyjątkowość sytuacji
oraz, że niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych, określonych
zasad porządku prawnego lub podobnie określonych konstytucyjnych wolności albo
praw człowieka i obywatela, a także, że strona nie skorzystała z przysługujących jej
środków prawnych i zmiana lub uchylenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych
środków prawnych nie była i nie jest możliwa (art. 4248
§ 2 k.p.c.). Charakter skargi
jako nadzwyczajnego środka zaskarżenia wymaga ścisłej interpretacji jej przesłanek.
W niniejszej sprawie okoliczności faktyczne są zapewne niecodzienne, ale to
nie znaczy, że rodzą one wyjątkowość rozpoznawanej sprawy, zwłaszcza na terenie
Warszawy i żeby miało to związek z niezapewnieniem skarżącym zachowania ich
praw i wolności, w tym praw gwarantowanych Konstytucją, co podnoszą skarżący.
W związku z dodatkowymi wnioskami i uzasadnieniem skarżących w piśmie
z dnia 19 października 2012 r. podnieść należy, że przed Sądem Najwyższym nie
przeprowadza się żadnego postępowania dowodowego, dlatego wszelkie zgłoszone
wnioski dowodowe są bezprzedmiotowe (art. 4244
zdanie drugie k.p.c.). Dalsze
koleje sporu skarżących z właścicielem nieruchomości nie należą do niniejszej
sprawy, co nie oznacza zarazem popierania zachowań, które okazałyby się
niezgodne z prawem. Wymagają one jednak odrębnego, właściwego dla nich
postępowania.
Mając to na uwadze, należało na podstawie art. 4248
§ 2 k.p.c. odrzucić
wniesioną skargę, rozstrzygając o kosztach postępowania na podstawie art. 98
w związku z art. 108 § 1, art. 391 § 1, art. 39821
i art. 42412
k.p.c.
5
db