Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2013 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa W. B.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O.

o uchylenie uchwał

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 5 lipca 2012 r. sygn. akt I C 1054/11

oraz na skutek zażalenia powoda od postanowienia zawartego w pkt. 3 tego wyroku

1.  z zażalenia powoda zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 3 w ten tylko sposób, że podwyższa zasądzoną tytułem zwrotu kosztów postępowania kwotę 377 złotych do kwoty 777 (siedemset siedemdziesiąt siedem) złotych;

2.  oddala apelację strony pozwanej oraz zażalenie powoda w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanej Spółdzielni (...) w O. na rzecz powoda W. B. kwotę 345 (trzysta czterdzieści pięć) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sygn. akt I ACa 1004/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 lipca 2012 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim I Wydział Cywilny w sprawie z powództwa W. B. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O. uchylił uchwałę numer (...) Walnego Zgromadzenia Członków pozwanej Spółdzielni obradującego w dniach 28 i 29 czerwca 2011 r. w części dotyczącej powoda oraz poprzedzającą ją uchwałę Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni numer (...) z dnia 23 września 2010 r. w przedmiocie wykluczenia powoda z rejestru członków Spółdzielni, a nadto zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 377 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych, które Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje i przyjmuje za własne:

Powód jest członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O.. W 2000 roku żona powoda E. B. zawarła ze stroną pozwaną umowę na wybudowanie bloku. Zabezpieczeniem wykonania tej umowy była kaucja w kwocie 25.000 zł wpłacona na konto Spółdzielni, która miała zostać złożona na lokacie terminowej. Połowa tej kwoty została zwrócona żonie powoda po wykonaniu bloku. Pozostała część miała zostać zwrócona po okresie trzyletniej rękojmi. W 2004 r. przed upływem rękojmi pozwana Spółdzielnia stwierdziła wady budynku w postaci wadliwych drzwi wejściowych do klatek schodowych i odmówiła zwrotu pozostałej części kaucji w wysokości 12.500 zł.

W dniu 18 maja 2007 r. w sprawie sygn. VI Nc 135/07 Sąd Rejonowy w Opocznie wydał nakaz zapłaty, w którym zobowiązano powoda oraz jego żonę do zapłaty na rzecz Spółdzielni kwoty 7.215,75 zł z odsetkami i kosztami procesu . W pozwie z dnia 14 sierpnia 2007 r. E. i W. B. wnieśli o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności wskazując, iż dokonali skutecznego potrącenia swojej wierzytelności z tytułu zwrotu kaucji z wierzytelnością Spółdzielni. Ostatecznie Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 7 grudnia 2009 r. w sprawie sygn. II Ca 635/09 pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy - nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy w Opocznie dnia 18 maja 2007 r. w sprawie sygn. I Nc 135/07 do kwoty 7.215,75 zł należności głównej z odsetkami od 15 maja 2007 r. i zasądził od pozwanej Spółdzielni na rzecz powodów kwotę 3.729 zł tytułem kosztów postępowania. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Okręgowy przesądził, iż zastrzeżenia dotyczące drzwi nie upoważniały Spółdzielni do wymiany spornych drzwi na nowe na koszt strony powodowej. Sąd II instancji wskazał także, iż rękojmią za wady budynku nie mogły być objęte drzwi zewnętrzne prowadzące do klatek schodowych.

W 2007 r., 2009 r. i w 2011 r. powód wraz z żoną występowali z wnioskami zawezwanie do pozwanej Spółdzielni do próby ugodowej. Postępowania kończyły się odmową zawarcia ugody przez stronę pozwaną.

W kolejnym pozwie z dnia 14 maja 2010 r. Spółdzielnia (...) w O. wystąpiła o zasądzenie od W. B. i E. B. kwoty 9.110,51 zł z tytułu zaległych należności czynszowych. Nakazem zapłaty wydanym dnia 14 czerwca 2010 r. w sprawie sygn. I Nc 298/10 Sąd Rejonowy w Opocznie nakazał małżonkom B. zapłatę dochodzonej przez Spółdzielnię kwoty. Małżonkowie B. złożyli sprzeciw od tego nakazu wskazując, iż Spółdzielnia nie zwróciła E. B. części kaucji w wysokości 25.000 zł. Zdaniem małżonków B. nie doszło do przedawnienia ich należności z uwagi na cyklicznie składane wnioski o zawezwanie do próby ugodowej. Sprawa toczyła się pod sygn. I C 26/11.

W toku tego postępowania uchwałą nr (...)z dnia 23 września 2010 r. Rada Nadzorcza pozwanej Spółdzielni zdecydowała o wykluczeniu powoda z rejestru członków Spółdzielni z powodu uchylania się członka od wykonania istotnych zobowiązań wobec Spółdzielni, w szczególności zalegania z uiszczeniem opłat eksploatacyjnych. Od powyższej uchwały odwołanie do Walnego Zgromadzenie Członków Spółdzielni złożył powód wskazując, iż nie zalega z żadnymi należnościami na rzecz Spółdzielni, bowiem co miesiąc wraz z żoną potrącają należności Spółdzielni z wierzytelnościami należnymi E. B. wobec Spółdzielni. Walne Zgromadzenie Członków Spółdzielni na zebraniu w dniach 28 i 29 czerwca 2011 r., po wysłuchaniu powoda, zdecydowało się nie uwzględnić jego odwołania i utrzymać w mocy uchwałę Rady Nadzorczej wykluczającą powoda z rejestru członków.

Po formalnym wykluczeniu powoda z rejestru członków Spółdzielni przez Walne Zgromadzenie w toku sprawy sygn. I C 26/11 na rozprawie w dniu 12 lipca 2011 r. pełnomocnik pozwanej przedstawił wyliczenie zaległości powoda przy uwzględnieniu zgłaszanych zarzutów potrącenia. Ostatecznie w tej samej dacie Spółdzielnia cofnęła pozew przeciwko E. B. i W. B., a postępowanie w sprawie I C 26/11 zostało umorzone.

Po wytoczeniu przez powoda powództwa o uchylenie uchwały i doręczeniu pozwanej odpisu pozwu, Spółdzielnia kolejnym pozwem z dnia 21 września 2011 r. domaga się zasądzenia na jej rzecz od W. B. i E. B. kwoty 5.438,72 zł tytułem zaległych należności czynszowych za okres od czerwca 2010 r. do sierpnia 2011 r.. Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 26 września 2011 r. w sprawie sygn. I Nc 306/11 Sąd Rejonowy w Opocznie zasądził należność na rzecz Spółdzielni. Od powyższego nakazu W. i E. B. złożyli sprzeciw wskazując, iż posiadają wobec Spółdzielni nierozliczoną wierzytelność w kwocie 45.099,60 zł (na co składa się kwota nierozliczonej należności 25.000 zł wraz z odsetkami). Sprawa ta toczy się obecnie pod sygn. I C 29/12 i nie została jeszcze zakończona.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał powództwo za zasadne. Zgodnie z art. 24 § 1 ustawy 16 września 1982 r. prawo spółdzielcze (t.j. Dz. U . z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm. – dalej: „Pr.spółdz.”) spółdzielnia może rozwiązać stosunek członkostwa tylko przez wykluczenie lub wykreślenie członka. W myśl § 2 powołanego przepisu wykluczenie członka ze spółdzielni może nastąpić w wypadku, gdy z jego winy umyślnej lub z powodu rażącego niedbalstwa dalsze pozostawanie w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu lub dobrymi obyczajami. Tryb postępowania w przypadku, gdy organem właściwym w sprawie wykluczenia albo wykreślenia członka ze spółdzielni jest zgodnie ze statutem rada nadzorcza reguluje przepis art. 24 § 6 pr. spółdz.

W rozpoznawanej sprawie powód skorzystał z możliwości odwołania się od uchwały Rady Nadzorczej Spółdzielni do Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni, jednakże Walne Zgromadzenie nie uwzględniło odwołania powoda. Powód w odwołaniu od uchwały Rady Nadzorczej Spółdzielni wskazał na przyczyny, dla których odmawia regulowania opłat eksploatacyjnych. W ocenie Sądu Okręgowego, w chwili rozstrzygania o odwołaniu powoda nie istniała żadna zaległość w opłatach na rzecz Spółdzielni, bowiem już kilka dni po Walnym Zgromadzeniu proces sądowy sprawie sygn. I C 26/11 Sądu Rejonowego w Opocznie wytoczony przeciwko powodowi o zapłatę opłat eksploatacyjnych został umorzony z uwagi na cofnięcie pozwu przez pozwaną Spółdzielnię. Strona pozwana złożyła w jego toku pismo, z którego wynika sposób rozliczenia należności powoda z należnościami Spółdzielni. Mimo wytoczenia kilku postępowań sądowych przeciwko małżonkom B., wydane w ich toku tytuły wykonawcze zostały pozbawione wykonalności. Mając na uwadze powyższe Sąd I instancji uznał, że trudno w postępowaniu powoda upatrywać winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa. Wolą powoda było tylko dążenie do ostatecznego rozliczenia wzajemnych należności, czego konsekwentnie unikała Spółdzielnia. Odwołując się do poglądów orzecznictwa, Sąd Okręgowy wskazał, że jeżeli przyczyną wykluczenia członka ze spółdzielni było nieregulowanie obciążających go należności na rzecz spółdzielni (opłat eksploatacyjnych, wkładu budowlanego itp.), przy ocenie zasadności wykluczenia decydujące znaczenie ma nie to, czy istotnie miał on obowiązek należności te uiścić, lecz to, czy sprzeciwiając się ich płaceniu miał, przynajmniej w swoim przekonaniu, usprawiedliwione podstawy do powstrzymania się ze świadczeniem. Jeżeli między członkiem a spółdzielnią trwa spór wynikający z wzajemnych zarzutów dotyczących niewykonywania zobowiązań i członek spółdzielni z tej przyczyny miał, przynajmniej w swoim przekonaniu, uzasadnione podstawy do powstrzymania się ze spełnieniem obciążających go świadczeń, nie ma z reguły podstaw do zakwalifikowania takiego postępowania jako zawinionego i uporczywego działania na szkodę spółdzielni, w rozumieniu art. 24 Pr.spółdz. W dalszych rozważaniach Sąd I instancji podkreślił, że stosunek członkowski jest stosunkiem wzajemnym o charakterze cywilnoprawnym oraz korporacyjnym i członek spółdzielni ma prawo oczekiwać nie tylko spełniania przez spółdzielnię jej zobowiązań wobec członków, lecz także - gdy nie są one wypełniane - wszechstronnego i rzetelnego wyjaśnienia przez spółdzielnię przyczyn takiego stanu rzeczy. Z reguły nie można uznać za bezprawne, zawinione i nakierowane na szkodzenie spółdzielni powstrzymywania się członka z zapłatą obciążających go świadczeń, jeżeli spółdzielnia, mimo jego żądań, nie wywiązuje się ze swoich wobec niego zobowiązań i nie udziela mu rzetelnych i wyczerpujących wyjaśnień co do przyczyn takiego stanu rzeczy. W realiach sporu pozwana Spółdzielnia zaniedbała kwestie rzetelnego wyjaśnienia losów kwoty 12.500 zł wpłaconych przez żonę powoda. Kwestia ta winna być definitywnie rozliczona i wyjaśniona najdalej po wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim wydanym w sprawie sygn. II Ca 635/09, w którym przesądzono, iż strona pozwana w sposób bezprawny potrąciła z kwoty zabezpieczenia 12.500 zł należności na poczet naprawy drzwi wejściowych do klatek schodowych.

Sąd I instancji nie podzielił stanowiska pozwanej Spółdzielni, która powołując się na postanowienia § 113 statutu wyciąga wniosek, iż niemożliwe jest dokonanie potrącenia należności z tytułu opłat eksploatacyjnych. Z treści tego zapisu statutu wcale nie wynika, iż niedopuszczalne jest potrącenie wzajemnych wierzytelności. W szczególności, wniosku takiego nie można w żaden sposób wyciągnąć ze stwierdzenia, że opłaty eksploatacyjne mogą być wykorzystywanie wyłącznie na cele na które zostały zebrane. Ponadto, wbrew stanowisku pozwanego, powód nie potrącał opłat eksploatacyjnych, nie dysponował nimi, a jedynie składał co miesiąc oświadczenie, aby pomniejszyć swoją wierzytelność w stosunku do Spółdzielni. Powyższe wskazuje, iż powód nie dysponuje opłatami eksploatacyjnymi, a jedynie wierzytelnością z tytułu zwrotu kaucji przysługującą w stosunku do Spółdzielni. Sąd Okręgowy nie dostrzegł także potrzeby dokonywania w rozpatrywanej sprawie rozliczenia dotychczasowych potrąceń i ustalenia, czy wyczerpują one całą wierzytelność powoda i jego żony wobec Spółdzielni, bowiem kwestia ta jest przedmiotem badania w sprawie zawisłej pod sygn. I C 29/12 Sądu Rejonowego w Opocznie.

Ostatecznie Sąd I instancji podkreślił, że strony pozostają w długotrwałym sporze sądowym i w związku z tym nie sposób powodowi przypisać takiego umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa, które nie dałoby się pogodzić z postanowieniami statutu lub dobrymi obyczajami. Korzystanie ze swoich uprawnień oraz domaganie się od Spółdzielni wyjaśnień w zakresie zatrzymanej kwoty wierzytelności zwłaszcza w kontekście zapadłych już wyroków sądowych nie może być potraktowane jako działanie sprzeczne z postanowieniami statutu oraz dobrymi obyczajami, co ostatecznie skutkowało uwzględnieniem żądania pozwu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana Spółdzielnia (...) w O., zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:

1. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności:

a) art. 24 § 2 Pr.spółdz. w zw. z § 19 ust. 2 pkt 3 Statutu pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej przez nieuzasadnione przyjęcie, że zachowanie powoda nie spełniało kryteriów wykluczenia, tj. winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa oraz że powód nie uchylał się uporczywie od wykonywania istotnych zobowiązań wobec Spółdzielni, a w szczególności nie zalegał z uiszczaniem opłat eksploatacyjnych;

b) art. 24 § 2 Pr.spółdz. w zw. z art. 498 § 1 i 2 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że powód bez swojej winy lub niedbalstwa miał uzasadnione podstawy sądzić, że możliwe było potrącenie wierzytelności wynikających z umowy o dzieło Nr (...) z dnia 12 kwietnia 2000 r. zawartej przez pozwaną Spółdzielnię z żoną powoda E. B., podczas gdy brak było wzajemności wierzytelności (tożsamości stron) wynikającej z tej umowy;

c) art. 24 § 2 Pr.spółdz. w zw. z art. 505 pkt 4 k.c. w zw. z § 113 ust. 1 - 3 i ust. 6 Statutu pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że powód bez swojej winy lub niedbalstwa miał uzasadnione podstawy sądzić, że możliwe było potrącenie wierzytelności wynikających z umowy cywilnoprawnej Nr (...) z dnia 12 kwietnia 2000 r. zawartej przez pozwaną Spółdzielnię z żoną powoda E. B. i należności z tytułu opłat eksploatacyjnych, podczas gdy opłaty eksploatacyjne mogły być wykorzystywane wyłącznie na cele na które zostały pobrane, a statut jest przepisem szczególnym w rozumieniu art. 505 pkt 4 k.c.

2. naruszenie przepisów postępowania, w szczególności:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że w chwili rozstrzygania o odwołaniu powoda od uchwał organów Spółdzielni nie istniała żadna zaległość w opłatach na rzecz Spółdzielni, bowiem kilka dni po Walnym Zgromadzeniu proces sądowy wytoczony przeciwko powodowi o zapłatę o zapłatę opłat eksploatacyjnych został umorzony z uwagi na cofnięcie pozwu przez spółdzielnię, podczas gdy:

- zarówno w dacie podjęcia uchwały Nr (...)przez Radę Nadzorczą w dniu 23 września 2010 r. jak i w dacie podjęcia uchwały nr (...)przez Walne Zgromadzenie w dniach 28/29 czerwca 2011 r. powód posiadał zaległości z tytułu uporczywego i długotrwałego nieregulowania opłat eksploatacyjnych wynikające z jego winy lub rażącego niedbalstwa;

- cofnięcie pozwu w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Opocznie sygn. akt: I C 26/11 bez zrzeczenia się roszczenia przez Spółdzielnię nie spowodowało wygaśnięcia roszczenia Spółdzielni z tytułu zaległych opłat eksploatacyjnych powoda;

b) art. 233 § 1 k.p.c. przez przyjęcie, że Spółdzielnią zaniedbała kwestie rzetelnego wyjaśnienia losów kwoty 12.500 zł wpłaconej przez żonę powoda poprzez pominięcie okoliczności, że cofnięcie pozwu Spółdzielni w sprawie sygn. I C 26/11 miało na celu zawarcie pozasądowej ugody z powodem w celu wzajemnych rozliczeń pomiędzy stronami, do czego z winy powoda nie doszło oraz, że Spółdzielnia konsekwentnie w wielokrotnych pismach kierowanych do powoda zajmowała stanowisko w sprawie i wzywała do uiszczenia zaległych opłat, a w

toku toczących się postępowań sądowych nie uznawała zarzutu potrącenia.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpatrzenia - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania.

W oparciu o dowody przeprowadzone przez Sąd Okręgowy, Sąd Apelacyjny jedynie uzupełniająco tj. ponad przyjętą w ślad za Sądem I instancji podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, ustalił, co następuje:

Przedmiotem sporu w sprawie sygn. I C 26/11 ( uprzednio sygn. I Nc 298/10) Sądu Rejonowego w Opocznie było roszczenie pozwanej Spółdzielni przeciwko W. B. i E. B. o zapłatę kwoty 9.110,51 zł , stanowiącej zaległość wraz z odsetkami z tytułu należności czynszowych za lokal nr (...) położony przy ul. (...) w O. według stanu na dzień 30 kwietnia 2010 r. ( pozew k 2-3 i wykaz zaległości k 5 w załączonych aktach sygn. I C 26/11). W dniu 21 czerwca 2010 r. E. B. wystosowała do strony pozwanej pismo, w którym podała , że na podstawie art. 498 k.c. i art. 499 k.c. dokonuje rozliczenia z pozostającej w dyspozycji Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O. kwoty bezprawnie zatrzymanej kaucji w wysokości 12.500 zł wraz z odsetkami, wpłaconej w wykonaniu umowy nr (...) z dnia 12 kwietnia 2000 r. i zalicza kwotę 9.110,51 zł wynikającą z nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Opocznie w dniu 14 czerwca 2010 r. w sprawie sygn. akt I Nc 298/10, dotyczącego zaległości czynszowych. Pismo podpisane zostało przez oboje małżonków B.. Odpis pisma został doręczony stronie pozwanej w dniu 23 czerwca 2010 r. ( pismo 18 w załączonych aktach sygn. I C 26/11). W kolejnym piśmie z dnia 31 sierpnia 2010 r. ( doręczonym Spółdzielni w dniu 2 sierpnia 2010 r. ) E. B. złożyła oświadczenie o potrąceniu przysługującej jej wobec Spółdzielni wierzytelności z wzajemną wierzytelnością strony pozwanej z tytułu opłat czynszowych za lokal mieszkalny nr (...) przy ul. (...) w O. za miesiące maj, czerwiec i lipiec 2010 r. ( pismo k 36 w załączonych aktach sygn. I C 29/12). W dalszych pismach z dnia 31 sierpnia 2010 r. , 30 września 2010 r., 31 października 2010 r., 16 listopada 2010 r., 13 grudnia 2010 r. , 13 stycznia 2011 r., 21 lutego 2011 r., 21 marca 2011 r. , 19 kwietnia 2011 r. , 25 maja 2011 r., 17 czerwca 2011 r. E. B. złożyła oświadczenia o potrąceniu przysługującej jej wobec Spółdzielni wierzytelności z tytułu umowy nr (...) z dnia 12 kwietnia 2000 r. z należnościami czynszowymi za opisany wyżej lokal za okres od sierpnia 2010 r. do czerwca 2011 r. Wszystkie pisma zostały doręczone pozwanej Spółdzielni , przy czym oświadczenie o potrąceniu wierzytelności wzajemnej z należnościami z tytułu opłat za lokal mieszkalny za miesiąc sierpień 2010 r. - przed datą powzięcia uchwały Rady Nadzorczej nr (...) ( oświadczenia k 37 – 48 w załączonych aktach sygn. I C 29/12). Zgodnie z postanowień § 116 ust. 1 statutu Spółdzielni opłaty za spółdzielczy lokal mieszkalny powinny być uiszczane co miesiąc z góry, do ostatniego dnia każdego miesiąca ( kopia statutu k 49 v).

W toku postępowania w sprawie sygn. I C 26/11 przed Sądem Rejonowym w Opocznie pełnomocnik Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O. złożył na rozprawie w dniu 12 lipca 2011 r. pismo procesowe , w którym przedstawił rozliczenie wzajemnych wierzytelności stron z uwzględnieniem zarzutów potrącenia składanych przez małżonków B. w postępowaniach o pozbawienie wykonalności tytułów wykonawczych wydanych w sprawach sygn. VI Nc 136/07 i sygn.VI Nc 135/07 Sądu Rejonowego w Opocznie oraz według stanu na dzień 30 kwietnia 2010 r. Z rozliczenia tego wynikało, że według strony pozwanej w dnu 30 kwietnia 2010 r. należność małżonków B. z umowy nr (...) z dnia 12 kwietnia 2000 r. zamykała się kwotą 11.552 zł, zaś wierzytelność Spółdzielni z tytułu opłat eksploatacyjnych wynosiła 10.175,15 zł ( pismo pełnomocnika strony pozwanej k 128 w załączonych aktach sygn. I C 26/11). Zaległości czynszowe małżonków B. za lokal nr (...) położony przy ul. (...) w O. za okres od maja do 30 września 2010 r. wynosiły 1.277 złwraz z odsetkami w kwocie 27,75 zł. ( wykaz zaległości czynszowych k 77).

Powyższych ustaleń Sąd Apelacyjny dokonał w oparciu o dowody z dokumentów, których wiarygodność nie była w toku sporu kwestionowana przez żadną ze stron. Jedynie na marginesie wypada odnotować, iż postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 22 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z dokumentów zawartych w aktach spraw sygn. I C 29/12 i sygn. I C 26/11 - bez szczegółowego ich wskazania. Mimo, że redakcja tego postanowienia nie w pełni odpowiada dyspozycji art. 236 k.p.c., nie może budzić wątpliwości, iż Sąd I instancji włączył w poczet materiału dowodowego wszystkie dokumenty załączone do akt wskazanych spraw. Powyższe uchybienie procesowe nie było przy tym ani przedmiotem sygnalizacji stron procesu w trybie art. 162 k.p.c., ani też nie zostało przywołane w apelacji strony pozwanej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie.

Analizę zarzutów przywołanych przez skarżącego należy poprzedzić ogólną konstatacją dotyczącą kognicji Sądu w procesie o uchylenie uchwał organów spółdzielni w przedmiocie wykreślenia albo wykluczenia jej członka. W świetle ugruntowanych poglądów judykatury , przedmiot badania w sprawach z powództwa o uchylenie uchwały o wykluczeniu ze spółdzielni jest ograniczony do tych tylko przyczyn wykluczenia , które wyraźnie zostały wymienione w treści uchwały organu spółdzielni. Nie jest zatem dopuszczalne formułowanie przez spółdzielnię w toku postępowania sądowego innych zarzutów, które mają uzasadniać podjętą uchwałę. Rola sądu w tym postępowaniu nie polega na ocenie całokształtu zachowania się i działalności członka, lecz jedynie na zbadaniu, czy przyczyny podane w uchwale o wykluczeniu istniały i czy wykluczenie członka spółdzielni z tych właśnie przyczyn nie naruszało przepisów prawa lub postanowień statutu ( tak SN w wyroku z dnia 10 stycznia 2007 r. w sprawie I CSK 335/06, Lex nr 507984; podobnie SA w Krakowie w wyroku z dnia 29 października 2010 r. w sprawie I ACa 930/10, Lex nr 948557; SA w Warszawie w wyroku z dnia 7 października 2010 r. w sprawie I ACa 441/10, Lex nr 1120133).

Przekładając powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy, należy z całą mocą podkreślić, iż kognicją Sądów obu instancji objęte było badanie przyczyn wykluczenia W. B. z rejestru członków pozwanej Spółdzielni przytoczonych w uchwale organu statutowo uprawnionego do podejmowania decyzji w tym przedmiocie tj. w uchwale Rady Nadzorczej numer (...) z dnia 23 września 2010 r. Walne Zgromadzenie pozwanej Spółdzielni obradujące w dniach 28 i 29 czerwca 2011 r. rozpatrywało odwołanie powoda od wskazanej uchwały Rady Nadzorczej, a treść podjętej przez nie uchwały nr (...)ogranicza się do utrzymania w mocy zaskarżonej decyzji i nie wskazuje żadnych dodatkowych przyczyn wykluczenia W. B.. Należy zatem przyjąć, że motywy i podstawa faktyczna zaskarżonej uchwały Walnego Zgromadzenia są analogiczne jak te, które stały się podstawą wykluczenia powoda z rejestru członków przez Radę Nadzorczą w dniu 23 września 2010 r. Motywy podjęcia uchwały Rady Nadzorczej nr (...) przytoczone w zawiadomieniu przesłanym powodowi w trybie art. 24 § 5 pr. spółdz. w istocie sprowadzają się do lakonicznego stwierdzenia o uchylaniu się powoda od wykonywania istotnych zobowiązań wobec Spółdzielni, w szczególności poprzez zaleganie z uiszczaniem opłat eksploatacyjnych. Uzasadnienie to nie odpowiada wymogom zastrzeżonym w powołanym przepisie prawa spółdzielczego, bowiem nie pozwala na pełne odtworzenie przesłanek, jakimi kierowała się Rada Nadzorcza. Brak jakiejkolwiek egzemplifikacji owych „istotnych zobowiązań”, nie pozwala na weryfikację innych przyczyn wykluczenia powoda z rejestru członków, poza wprost wymienionym zaleganiem z zapłatą należności związanych ze spółdzielczym prawem do lokalu położonego w O. przy ul. (...). Podkreślić należy, że uzasadnioną podstawą zastosowania art. 24 § 2 pr. spółdz. mogły być jedynie zawinione zaległości z tytułu opłat eksploatacyjnych, istniejące w dacie podjęcia uchwały przez Radę Nadzorczą tj. na dzień 23 września 2010 r. Z przyczyn wskazanych wyżej, ewentualne zaległości powstałe po tej dacie tj. w chwili podejmowania uchwały przez Walne Zgromadzenie lub na etapie postępowania sądowego pozostają bez wpływu na rozstrzygnięcie i w żadnym razie nie mogą sanować uchwały Rady Nadzorczej. Co więcej, w sytuacji braku zaległości w dacie podjęcia uchwały o wykluczeniu powoda przez Radę Nadzorczą , uznanie za prawnie skuteczną uchwały Walnego Zgromadzenia z uwagi na zaległości w opłatach eksploatacyjnych powstałe po dniu 23 września 2010 r. skutkowałoby ewidentnym naruszeniem postanowień statutu Spółdzielni, przyznających Radzie Nadzorczej wyłączną kompetencję w zakresie decyzji o wykluczeniu członka i normujących tryb postępowania wewnątrzspółdzielczego dla odwołania się od uchwały tego organu.

Kierując się zakreślonymi wyżej założeniami, w pierwszej kolejności wypada rozważyć przywołane przez apelującego zarzuty naruszenia prawa procesowego, bowiem oceny zarzutów naruszenia prawa materialnego można dokonać jedynie w odniesieniu do prawidłowo ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.

Skarżący upatruje naruszenia dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. w rzekomo błędnych ustaleniach Sądu I instancji o braku zaległości w opłatach na rzecz Spółdzielni w dacie podejmowania zaskarżonych uchwał, co potwierdzało cofnięcie pozwu w sprawie sygn. I C 26/11. Przede wszystkim skarżący zdaje się pomijać, iż stanowisko Sądu I instancji negujące istnienie przesłanek z art. 24 § 2 pr. spółdz. uzasadniających wykluczenie powoda z grona członków pozwanej Spółdzielni nie opiera się na jednoznacznym ustaleniu , iż wierzytelność przysługująca stronie pozwanej z tytułu opłat eksploatacyjnych wygasła na skutek potrącenia, lecz na założeniu, iż o braku winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa po stronie powoda w uchylaniu się od obowiązku uiszczania opłat za zajmowany lokal spółdzielczy nie może być mowy, jeśli w okolicznościach sporu dłużnik miał uzasadnione przekonanie, że skutecznie wywiązał się z obowiązku świadczenia na skutek składanych przez jego małżonkę oświadczeń o potrąceniu. Stąd argumentacja wskazująca na brak zaległości czynszowych po stronie W. B. przedstawiona została nie w ramach zakreślonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, lecz w tej części uzasadnienia zaskarżonego wyroku, która poświęcona jest rozważaniom, a ponadto wynikała z oceny pisma procesowego Spółdzielni, co do sposobu rozliczenia wzajemnych należności pozwanej i E. B., złożonego w sprawie sygn. I C 26/11 Sądu Rejonowego w Opocznie, które poprzedziło dyspozytywną czynność procesową Spółdzielni w postaci cofnięcia pozwu. Powyższa analiza opierała się zatem na dokumencie pochodzącym od samego apelującego. Treść pisma procesowego złożonego w dniu 12 lipca 2011 r. w sprawie sygn. I C 26/11 przekonuje, że w ocenie Spółdzielni na dzień 30 kwietnia 2010 r. wierzytelność E. B. z umowy nr (...) po uwzględnieniu zarzutów potrącenia , które skutkowały pozbawieniem wykonalności tytułów wykonawczych w postaci zaopatrzonych w klauzulę wykonalności nakazów zapłaty w sprawach sygn. VI Nc 136/07 i sygn. VI Nc 135/07, przewyższała wysokość istniejących w tej dacie zaległości z tytułu opłat eksploatacyjnych za lokal mieszkalny. Końcowy fragment pisma wskazuje, iż strona pozwana zaakceptowała również potrącenie kwoty 9.110,15 zł obejmującej zaległości czynszowe wraz z odsetkami na dzień 30 kwietnia 2010 r. i przy tym założeniu do rozliczenia z małżonkami B. pozostawała należna im kwota 1.378 zł. Zaległość powoda z tytułu opłat czynszowych za okres od maja do września 2010 r. wyniosła 1.227 zł, a zatem była niższa. Z ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie jednoznacznie wynika, że powód przedstawił oświadczenia o potrąceniu wierzytelności z tytułu zwrotu kaucji z umowy nr (...) z wierzytelnością wzajemną pozwanej Spółdzielni z tytułu zaległości czynszowych za okres od 31 lipca 2007 r. do dnia 30 września 2010 r., a wysokość wierzytelności przysługującej małżonce powoda wobec Spółdzielni przewyższała wzajemną należność strony pozwanej. Odbiór wszystkich oświadczeń został pokwitowany przez pozwaną Spółdzielnię, a zatem dotarły one do adresata ze skutkiem z art. 61 § 1 k.c. Dodatkowo w dacie podejmowania uchwały przez Radę Nadzorczą tj. 23 września 2010 r., wierzytelność Spółdzielni z tytułu opłat czynszowych za miesiąc wrzesień 2010 r. nie była jeszcze wymagalna ( § 116 ust. 1 statutu). W tym stanie rzeczy powód mógł pozostawać w uzasadnionym przekonaniu, że przy spełnieniu wymogów z art. 498 k.c., co zostanie wykazane w dalszej części rozważań poświęconych ocenie przywołanych w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego, oświadczenia o potrąceniu składane przez E. B. wywołały skutek z art. 499 k.c. Bez znaczenia pozostaje co do zasady trafna uwaga skarżącego, iż cofnięcie pozwu w sprawie sygn. I C 26/11 nie było połączone ze zrzeczeniem się roszczenia. W przekonaniu W. B., skutki w postaci wygaśnięcia wierzytelności przysługującej stronie pozwanej wobec powoda z tytułu czynszu za lokal mieszkalny były bowiem związane z czynnością potrącenia z wierzytelnością wzajemną, a nie z rezygnacją Spółdzielni z dochodzenia tej należności. Przedstawionej argumentacji w żadnym razie nie podważa twierdzenie apelującego o zaksięgowaniu zadłużenia powoda , co ma potwierdzać wykaz zaległości czynszowych złożony do akt sprawy. W sposób oczywisty ujęcie w księgach rachunkowych strony pozwanej określonych należności nie przesądza o ich bycie prawnym i nie niweczy skutków prawnych potrącenia.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, iż w relewantnej prawnie dacie tj. w dniu podejmowania uchwały Rady Nadzorczej nr (...) powód mógł zakładać w sposób w pełni uzasadniony okolicznościami sporu , iż nie istniała żadna zaległość z tytułu czynszu za zajmowany przez małżonków B. lokal mieszkalny znajdujący się w zasobach Spółdzielni. Jedynie na marginesie wypada zauważyć, że wskazana uchwała odwołuje się do zaległości w opłatach eksploatacyjnych , a zatem nawiązuje do dyspozycji art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych ( tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz.1116). Strona pozwana przez cały okres trwania postępowania nie wskazywała jednak, by po stronie powoda istniały inne jeszcze zaległości związane ze spółdzielczym prawem do lokalu , poza powoływanymi zaległościami z tytułu czynszu.

Niezasadny pozostaje również zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwą ocenę zachowań pozwanej Spółdzielni w postaci cofnięcia pozwu w sprawie sygn. I C 26/11,a także błędne przypisanie jej zaniedbania w rzetelnym wyjaśnieniu kwestii zwrotu kwoty 12.500 zł wpłaconej przez żonę powoda w wykonaniu umowy nr (...). Twierdzenia apelującego przywołane dla uzasadnienia omawianego zarzutu pozostają w sprzeczności z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Uważna lektura pisma złożonego na rozprawie w dniu 12 lipca 2011 r. w sprawie sygn. I C 26/11 i protokołu tej rozprawy w żadnym razie nie daje podstaw do wnioskowania, iż cofnięcie pozwu było czynnością kauzalną, uzależnioną od zawarcie przez strony ugody pozasądowej. Strona pozwana nie ujawniała woli ugodowego załatwienia sporu ani na rozprawie w dniu 12 lipca 2011 r. , ani też w odpowiedzi na wystosowane przez małżonków B. w dniu 21 czerwca 2011 r. wezwanie do próby ugodowej w sprawie sygn. I Co 715/11 Sądu Rejonowego w Opocznie. Warto zaznaczyć, że odpis wniosku złożonego przez małżonków B. w trybie art.185 § 1 k.p.c. został doręczony pozwanej Spółdzielni w dniu 14 lipca 2011 r. i pozostał całkowicie bez odpowiedzi. Strona pozwana nie stawiła się także na termin posiedzenia w sprawie sygn. I Co 715/11 w dniu 13 września 2011 r. ( vide akta sprawy sygn. I Co 715/11).

Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje również wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ujemną ocenę zachowania Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O. , polegającego na zaniechaniu ostatecznego i rzetelnego wyjaśnienia kwestii wzajemnych rozliczeń stron. Nie budzi wątpliwości, iż u podstaw krytyki pozwanej Spółdzielni leży analiza treści prawomocnych orzeczeń wydanych uprzednio w sprawach sygn. I C 135/08 ( sygn. II Ca 635/09 Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim) oraz sygn. I C 48/10 Sądu Rejonowego w Opocznie. W obu postępowaniach sądowych nakierowanych na pozbawienie wykonalności tytułów wykonawczych uzyskanych przez Spółdzielnię przeciwko małżonkom B., powództwa opierały się na przepisie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. i zarzucie potrącenia objętych tytułami wykonawczymi należności z tytułu opłat czynszowych z wzajemną wierzytelnością E. B. , wynikającą z tytułu zwrotu kwoty 12.500 zł z odsetkami wpłaconej w wykonaniu umowy nr (...) z 12 kwietnia 2000 r. Prawomocne wyroki pozbawiające wykonalności tytuły wykonawcze wydane w sprawach sygn. VI Nc136/07 i sygn. VI Nc 135/07 opierały się zatem na przesądzeniu kwestii istnienia wzajemnej wierzytelności E. B. przedstawianej do potrącenia i samej dopuszczalności potrącenia . W myśl art. 365 § 1 k.p.c. , orzeczenie prawomocne wiąże strony i sąd, który je wydał, a także inne sądy w ewentualnych dalszych postępowaniach. W orzecznictwie przyjmuje się, że skutkiem zasady mocy wiążącej prawomocnego wyroku, o której mowa w art. 365 § 1 k.p.c, jest to, że przesądzenie we wcześniejszym wyroku kwestii o charakterze prejudycjalnym oznacza, iż w procesie późniejszym kwestia ta nie może być już badana, a w konsekwencji zachodzi ograniczenie dowodzenia faktów. Podkreśla się także, że powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu ( tak SN w wyroku z dnia 22 czerwca 2011 r. w sprawie I PK 4/11, Lex nr 1044011, w wyroku z dnia 10 lutego 2010 r. w sprawie II PK 212/09, Lex nr 584741). Rację ma zatem Sąd Okręgowy zwracając uwagę, iż w świetle zapadłych między stronami prawomocnych wyroków, strona pozwana nie mogła skutecznie negować istnienia obowiązku zwrotu zatrzymanej kaucji w kwocie 12.500 zł wraz z odsetkami, a tym samym kwestionować co do zasady przedstawianej do potrącenia wierzytelności E. B.. W tej sytuacji przywołane w apelacji stanowisko pozwanej polegające na stałym wzywaniu powoda do zapłaty zaległych opłat czynszowych i nie uznawaniu w toku postępowań sądowych zarzutu potrącenia, trudno uznać za rzetelne wyjaśnienie kwestii wzajemnych rozliczeń stron , zmierzające do zakończenia długoletniego konfliktu. Obrana postawa procesowa, całkowicie negująca istnienie prawomocnych orzeczeń sądowych, nie może premiować Spółdzielni w istniejącym między nią a jej członkiem konflikcie. Zamierzonego skutku prawnego nie mogły odnieść także zarzuty pozwanego dotyczące przedawnienia roszczenia wzajemnego E. B., bowiem całkowicie pomijają one nie tylko treść art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c. i wpływ składanych przez powoda w latach 2007, 2009 i 2011 r. wezwań do próby ugodowej ( vide wyrok SN z dnia 14 lipca 2010 r. w sprawie V CSK 30/10, Lex nr 852596; wyrok SN z dnia 19 marca 2012 r. w sprawie II PK 175/11, Lex nr 1164729), ale także dyspozycję przepisu art. 502 k.c.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że podstawa faktyczna rozstrzygnięcia została przez Sąd I instancji zakreślona prawidłowo, z uwzględnieniem całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego i po jego wnikliwym rozważeniu.

Z uwagi na okoliczności podnoszone przez powoda dla wykazania braku materialnoprawnych podstaw dla podjęcia zaskarżonych uchwał, analizę przywołanych w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego wypada rozpocząć od tych , które nakierowane zostały na wykazanie niedopuszczalności potrącenia wzajemnych wierzytelności stron. Skarżący w ramach zarzucanego naruszenia art. 24 § 2 pr.spółdz. w związku z art. 498 § 1 i 2 k.c. wyprowadza wniosek o bezskuteczności podnoszonego przez powoda zarzutu potrącenia z uwagi na brak podstawowej przesłanki wzajemności wierzytelności. Z niekwestionowanych ustaleń Sądu I instancji wynika, że wierzytelność o zwrot kwoty 12.500 zł wraz z odsetkami wywodzona z umowy nr (...) z dnia 12 kwietnia 2000 r. przysługuje stronie tego stosunku prawnego tj. E. B.. Uwadze apelującego najwyraźniej uszło, że wszystkie oświadczenia o potrąceniu załączone do akt spraw sygn. I C 26/11 i I C 29/12 Sądu Rejonowego w Opocznie składane były przez E. B. , a pisma zawierające oświadczenia opatrzone zostały podpisami obojga małżonków B.. Zgodnie z przepisem art. 4 ust. 6 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych E. B. pozostawała wraz z powodem współdłużnikiem solidarnym z tytułu opłat wskazanych w art. 4 ust. 1 powołanej ustawy. W taki też sposób traktowała i traktuje ją strona pozwana w toku postępowań sądowych, których przedmiotem pozostawały zaległości z tytułu opłat za pozostający w zasobach Spółdzielni lokal mieszkalny zajmowany przez małżonków B.. Obie wierzytelności wzajemne były wyrażone w pieniądzu i wymagalne. Niewątpliwie zatem istniał stan potrącalności, o którym mowa w art. 498 § 1 k.c. Wobec powyższego nie może budzić wątpliwości, że materialnoprawne oświadczenie woli w rozumieniu art. 499 k.c. pochodziło od osoby uprawnionej tj. osoby posiadającej przymiot wierzyciela wzajemnego i dłużnika Spółdzielni. Wszystkie oświadczenia zostały doręczone adresatowi tj. pozwanej Spółdzielni ze skutkiem z art. 61 § 1 k.c. przed podjęciem zaskarżonej uchwały Rady Nadzorczej z dnia 23 września 2010 r. W judykaturze i piśmiennictwie w sposób wyraźny rozróżnia się oświadczenie o potrąceniu o charakterze materialno prawnym od zarzutu potrącenia będącego czynnością procesową. Oświadczenie o potrąceniu, o którym mowa w art. 499 k.c., jest czynnością materialnoprawną powodującą - w razie wystąpienia przesłanek określonych w art. 498 § 1 k.c. - odpowiednie umorzenie wzajemnych wierzytelności, natomiast zarzut potrącenia jest czynnością procesową, polegającą na żądaniu określonego rozstrzygnięcia z powołaniem się na okoliczność, że roszczenie wygasło wskutek potrącenia. Oświadczenie o potrąceniu stanowi zatem materialnoprawną podstawę zarzutu potrącenia ( tak SN w wyroku z dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie IV CSK 356/08, Lex nr 492155; podobnie SA w Katowicach w wyroku z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie V Ca 245/09, Lex nr 551987). W realiach sporu argumenty pozwu niewątpliwie zmierzały do wykazania, że w dacie podejmowania zaskarżonych uchwały organów Spółdzielni po stronie powoda nie występował dług z tytułu opłat eksploatacyjnych związanych z zajmowanym lokalem mieszkalnym. W istocie zatem powód odwoływał się do już zaistniałych materialnoprawnych skutków wcześniejszych oświadczeń o potrąceniu wywodząc, że wierzytelność strony pozwanej wygasła wobec skutecznego potrącenia dokonanego przez współdłużnika solidarnego. O dopuszczalności tego rodzaju zarzutu przekonuje treść art. 375 § 1 k.c. Na gruncie powołanego przepisu do grupy tzw. zarzutów wspólnych zgodnie zalicza się min. zarzut zaspokojenia wierzyciela na skutek potrącenia dokonanego przez innego dłużnika solidarnego ( tak Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna pod red. A. Kidyby, Lex 2010, teza 3 do art. 375 k.c.; podobnie Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania Tom 1 pod red. G. Bieńka – Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, W-wa 2005 , s. 106).

Powyższe wywody przekładają się również na ocenę stawianej w toku postępowania i podtrzymanej w apelacji tezy o niedopuszczalności potrącenia wynikającej z postanowień § 113 statutu Spółdzielni w związku z art. 505 pkt 4 k.c. Apelujący nie ustrzegł się przy tym wzajemnej sprzeczności swych twierdzeń, z jednej strony odwołując się do dyspozytywnego charakteru art. 498 k.c. i możliwości umownego wyłączenia potrącenia w drodze umowy wielostronnej , jaką jest statut Spółdzielni ( vide pismo procesowe pozwanej k 100) , przy jednoczesnym wyprowadzeniu wniosku, że w okolicznościach sporu postanowienia § 113 statut pozwanej Spółdzielni mają charakter przepisu szczególnego w rozumieniu art. 505 pkt. 4 k.c. Tymczasem na gruncie powołanej normy kodeksu cywilnego wyłączenie potrącenia może wynikać jedynie z ustawy lub aktu normatywnego wydanego na jej podstawie. Statut spółdzielni jest szczególnym rodzajem umowy, a jego postanowienia stanowią umownie wprowadzone normy obowiązujące spółdzielców i spółdzielnię, czego konsekwencją jest to, iż instytucjonalnie jest on związany z reżimem cywilnych czynności prawnych ( tak SN w wyroku z dnia 30 września 2009 r. w sprawie V CSK 86/09, Lex nr 627242). Nie negując zatem możliwości umownego wyłączenia potrącenia w ramach statutu, należy podkreślić, że tego rodzaju regulacja obowiązywałaby jedynie strony tej czynności prawnej tj. pozwaną Spółdzielnię i powoda. Umowny zakaz potrącenia, nie mający umocowania w przepisie art. 505 k.c., nie odnosiłby skutku wobec osób trzecich, w tym wobec E. B., która nie jest ze Spółdzielnią związana stosunkiem członkostwa. Już choćby z tej przyczyny argumentacja strony pozwanej przytoczona na poparcie zarzutu naruszenia art.505 pkt 4 k.c. i § 113 statutu nie może się ostać. Niezależnie jednak od powyższego, wypada zgodzić się z Sądem I instancji, że redakcja § 113 ust. 6 statutu nie daje podstaw dla wyprowadzenia wniosku, iż wolą stron było umowne wyłączenie możliwości potrącenia wierzytelności z tytułu opłat eksploatacyjnych. Omawiane postanowienie statutu nawiązuje w swej treści do regulacji art. 4 ust. 6 ³ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i odnosi się do sposobu wykorzystania opłat wpłaconych na rzecz Spółdzielni m.in. przez jej członków. Z postanowienia tego trudno wyprowadzić kategoryczny zakaz dokonywania czynności dyspozytywnych ( w tym także potrącenia), których przedmiotem miała by być wierzytelność z tytułu opłat wymienionych w § 113 ust. 1-3 statutu. Tego rodzaju zakaz, jako umowny wyjątek od regulacji art. 498 k.c., winien być sformułowany w sposób jednoznaczny i precyzyjny.

W świetle przedstawionej argumentacji nie sposób również zaakceptować podnoszonego przez apelującego zarzutu naruszenia art. 24 § 2 pr. spółdz. w związku z § 19 ust. 2 pkt 3 statutu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O. przez nieuzasadnione przyjęcie, że zachowanie powoda nie spełniało kryteriów jego wykluczenia , w sytuacji, gdy w ocenie skarżącego, powód uporczywie uchylał się od wykonywania istotnych zobowiązań wobec Spółdzielni, a w szczególności zalegał z uiszczaniem opłat eksploatacyjnych. Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje wypracowaną w orzecznictwie wykładnię przepisu art. 24 § 2 pr. spółdz., do której nawiązał także Sąd I instancji. Jeśli przyczyną wykluczenia członka ze spółdzielni było nieregulowanie obciążających go należności na rzecz spółdzielni, przy ocenie zasadności wykluczenia decydujące znacznie ma nie to, czy istotnie miał on obowiązek należności te uiścić, lecz to, czy sprzeciwiając się ich płaceniu miał, przynajmniej w swoim przekonaniu, usprawiedliwione podstawy do powstrzymania się ze świadczeniem ( tak SN w wyroku z dnia 26 września 2007 r. w sprawie IV CSK 122/07, M.Spół. 2008/1/48; w wyroku z dnia 17 kwietnia 2009 r. w sprawie II CSK 322/08, M.Spół. 2009/5/33-36). Wbrew wywodom apelującego, przyjęta wykładnia art. 24 § 2 pr. spółdz. ma charakter uniwersalny i nie odnosi się wyłącznie do sytuacji, gdy członkowi spółdzielni przysługuje wzajemna wierzytelność wynikająca ze spółdzielczego stosunku członkostwa. Uzasadnione przekonanie członka spółdzielni o braku obowiązku regulowania należności na rzecz spółdzielni może wynikać także z okoliczności faktycznych pozostających poza tym stosunkiem i opierać się - tak jak w rozpatrywanej sprawie – na relacjach łączących spółdzielnię ze współdłużnikiem solidarnym. W realiach sporu powód mógł w umotywowany sposób zakładać, że w dacie podejmowania zaskarżonej uchwały Rady Nadzorczej nr (...) z dnia 23 września 2010 r. nie istniały po jego stronie żadne zaległości z tytułu opłat eksploatacyjnych, bowiem opisana wierzytelność Spółdzielni uległa umorzeniu na skutek dokonywanych sukcesywnie przez współdłużnika solidarnego – E. B. potrąceń z przysługującą jej wierzytelnością wzajemną. Trzeba zaznaczyć, że to powód pozostawał stroną aktywną w sporze, dążąc do polubownego rozliczenia wzajemnych należności w drodze kolejnych prób ugodowych i kierując do Spółdzielni wspólnie z małżonką kolejne pisma zawierające oświadczenia E. B. o potrąceniu. Warto także zwrócić uwagę na skutki potrącenia wynikające z dyspozycji art. 499 zdanie drugie k.c. Moc wsteczna oświadczenia o potrąceniu sprawia, iż z chwilą jego złożenia trudno mówić o zwłoce dłużnika ( wierzyciela wzajemnego) w spełnieniu świadczenia na rzecz Spółdzielni. Pozwana Spółdzielnia dopiero na etapie apelacji powołała się na nowe okoliczności w postaci zarzutu potrącenia na kwotę 17.450,06 zł podnoszonego w sprawie sygn. I C 208/11 Sądu Rejonowego w Opocznie, w której przedmiotem sporu jest czynsz dzierżawny związany z pozostającą poza stosunkiem członkostwa umową dzierżawy łączącą strony. Apelujący nie tylko nie wskazuje przesłanek z art. 381 k.p.c. warunkujących możliwość powołania nowych twierdzeń na etapie postępowania odwoławczego, ale przywołanych okoliczności faktycznych w żaden sposób nie wykazał. Co więcej, brak jest jakichkolwiek danych co do daty złożenia kolejnego oświadczenia o potrąceniu, a jedynie wykazanie, że oświadczenie, na które powód powołuje się w sprawie zawisłej pod sygn. I C 208/11, poprzedzało oświadczenia E. B. o potrąceniu należności z tytułu opłat czynszowych za okres od lipca 2007 r. do września 2010 r. z przysługującą jej wierzytelnością wzajemną, mogłoby otwierać pole do rozważań co do zasadności przekonania powoda o wygaśnięciu wierzytelności Spółdzielni , która legła u podstaw podjęcia zaskarżonej uchwały Rady Nadzorczej. W tym stanie rzeczy na pełną akceptację zasługuje stanowisko Sądu Okręgowego , który w zachowaniu powoda nie dopatrzył się cech umyślności czy rażącego niedbalstwa , które uzasadniałyby jego wykluczenie z grona członków Spółdzielni. Korzystanie przez członka ze swoich uprawnień i domaganie się wyjaśnienia kwestii zatrzymanej należności , a w rezultacie wieloletni spór między stronami, w którym kilkakrotnie sądy powszechne prawomocnymi wyrokami potwierdzały słuszność stanowiska powoda, nie mogą być utożsamiane z działaniami sprzecznymi z postanowieniami statutu lub dobrymi obyczajami. W rezultacie powód zasadnie domaga się wyeliminowania bezzasadnej uchwały numer (...) Walnego Zgromadzenia Członków pozwanej Spółdzielni obradującego w dniach 28 i 29 czerwca 2011 r. w części dotyczącej powoda oraz poprzedzającej ją uchwały Rady Nadzorczej Spółdzielni numer (...) z dnia 23 września 2010 r. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego , skorzystanie przez powoda z drogi postępowania wewnątrzspółdzielczego zgodnie z art. 24 § 6 pkt 1 pr. spółdz. nie wyklucza potrzeby uchylenia pierwotnej uchwały Rady Nadzorczej zwłaszcza w sytuacji, gdy zaskarżona uchwała Walnego Zgromadzenia ogranicza się w swej treści do utrzymania w mocy decyzji Rady Nadzorczej ( podobnie na gruncie dawnego stanu prawnego SA w Lublinie w wyroku z dnia 18 lutego 1998 r. w sprawie I ACa 36/98 , Apel. – Lub. 1998/4/17). Przepis art. 32 § 2 pr. spółdz. skłania do przyjęcia stanowiska, iż wobec wniesienia odwołania od uchwały Rady Nadzorczej z dnia 23 września 2010 r. w trybie wewnątrzspółdzielczym, zastrzeżony w art. 24 § 6 pkt 2 pr. spółdz. termin zawity dla zaskarżenia uchwały do sądu uległ zawieszeniu do czasu podjęcia uchwały przez Walne Zgromadzenie, a zatem w okolicznościach sporu został przez powoda zachowany.

Mając powyższe na uwadze , Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację strony pozwanej jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego, obejmującego w rozpatrywanej sprawie koszty postępowania wywołanego zażaleniem powoda i apelacją strony pozwanej , Sąd Apelacyjny orzekł dokonując ich rozliczenia, przy uwzględnieniu, że zażalenie powoda zostało częściowo uwzględnione ( w 50 %) – przy braku wniosku pozwanego o przyznanie kosztów postępowania zażaleniowego, zaś apelacja pozwanej Spółdzielni oddalona. W rezultacie po stronie pozwanej powstał obowiązek uiszczenia poniesionych przez powoda kosztów postępowania apelacyjnego w całości oraz połowy kosztów postępowania zażaleniowego. Na koszty postępowania apelacyjnego poniesione przez powoda złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 270 zł ustalone w oparciu o art. 109 § 2 k.p.c. i § 11 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Na poniesione koszty postępowania zażaleniowego złożyła się opłata sądowa w kwocie 30 zł i wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 120 zł ustalone w oparciu o § 13 ust. 2 pkt 2 powołanego rozporządzenia.