Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 16/14
POSTANOWIENIE
Dnia 2 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku J. O.
przy uczestnictwie F. Z., A. O.
i A. P.
o ustanowienie drogi koniecznej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 kwietnia 2014 r.,
zażalenia uczestnika postępowania F. Z.
na postanowienie Sądu Okręgowego w O.
z dnia 20 listopada 2012 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 20 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy w O. odrzucił
apelację uczestnika F. Z. od postanowienia Sądu Rejonowego w P. z dnia 14
marca 2012 r., wobec nieuiszczenia przez pełnomocnika skarżącego opłaty
podstawowej w wysokości 30 zł, zgodnie z art. 14 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze
zm., dalej jako: u.k.s.c.,) w związku z art. 1302
§ 3 k.p.c., które to przepisy miały w
sprawie nadal zastosowanie.
W zażaleniu uczestnik zarzucił naruszenie art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia
2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, art. 8 ust. 1
ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw oraz art. 45 Konstytucji RP i wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest nieuzasadnione.
Ponieważ postanowienie kończące postępowanie przed sądem pierwszej
instancji zapadło 14 marca 2012 r., do postępowania apelacyjnego wszczętego
wniesieniem apelacji, miały zastosowanie przepisy ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.,
dalej: u.k.s.c.), co wynika z art. 149 ust. 1 tej ustawy. Powołany przepis nakazuje
bowiem stosować dotychczasowe przepisy, tj. ustawę o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych z 1967 r., do spraw wszczętych przed dniem wejścia
w życie nowej ustawy, to jest przed dniem 2 marca 2006 r., ale jedynie do czasu
zakończenia postępowania w danej instancji, a zatem do czasu wydania orzeczenia
kończącego postępowanie w danej instancji (por. uchwała Sądu Najwyższego
z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 124/06, OSNC 2007, nr 6, poz. 91). W sprawie
niniejszej, wszczętej w dniu 29 listopada 2005 r., ustawa z dnia 28 lipca 2005 r.
(u.k.s.c.) miała wobec tego zastosowanie od dnia 14 marca 2012 r. Z jej art. 14 ust.
2 wynikał obowiązek uiszczenia przez stronę, od pisma podlegającego opłacie,
opłaty podstawowej w wysokości 30 zł, mimo zwolnienia od kosztów sądowych
w całości (art. 100 ust. 2 u.k.s.c.). Ustawą z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie
3
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 21, poz. 123) art. 14
ust. 2 został uchylony, a art. 100 ust. 2 został zmieniony, jednakże w art. 2 ustawy
zmieniającej ustawodawca postanowił, że do spraw wszczętych przez dniem jej
wejścia w życie stosuje się przepisy dotychczasowe. Ustawa zmieniająca weszła
w życie w dniu 10 marca 2007 r., natomiast sprawa niniejsza, wobec jej wszczęcia
w dniu 29 listopada 2005 r., była niewątpliwie sprawą wszczętą przed dniem
wejścia w życie ustawy zmieniającej. „Wszczęcie sprawy” w rozumieniu art. 2
ustawy zmieniającej, to złożenie wniosku inicjującego postępowanie przed sądem
(w niniejszej sprawie - złożenie wniosku o ustanowienie drogi koniecznej), a nie
środka odwoławczego od postanowienia kończącego postępowanie przed sądem
pierwszej instancji, czy też – jak zdaje się twierdzić uczestnik w zażaleniu –
wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Z kolei, pod pojęciem „przepisów
dotychczasowych” należy rozumieć przepisy poprzednio obowiązujące, tj. przepisy
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu sprzed wejścia
w życie ustawy zmieniającej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
4 października 2007 r., V CZ 82/07, niepublikowane). Z art. 2 ustawy zmieniającej
wynikał zatem, w sprawach wszczętych przez dniem 10 marca 2007 r., obowiązek
stosowania art. 100 ust. 2 i art. 14 ust. 2 również w brzmieniu obowiązującym do
dnia 10 marca 2007 r.
Problem ponoszenia określonej w art. 14 ust. 2 i art. 100 ust. 2 u.k.s.c. opłaty
podstawowej od apelacji wniesionej po dniu 10 marca 2007 r. przez stronę
zwolnioną od kosztów sądowych w całości, został rozstrzygnięty w uchwale Sądu
Najwyższego z dnia 27 czerwca 2008 r. (III CZP 48/08, OSNC 2009, nr 7-8
poz. 102), którą Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela. W uzasadnieniu
uchwały Sąd Najwyższy wywiódł, że art. 2 ustawy nowelizującej u.k.s.c. jest normą
międzyczasową, opartą na zasadzie jednolitości postępowania. Zamieszczając ten
przepis, ustawodawca wyraźnie odstąpił od reguły bezpośredniego działania nowej
ustawy procesowej. Naturalną konsekwencją oparcia normy intertemporalnej na
zasadzie jednolitości postępowania jest konieczność stosowania przepisów
wcześniej obowiązujących w sprawach toczących się po wejściu w życie nowej
ustawy. Ustawa z dnia 14 grudnia 2006 r. nowelizująca u.k.s.c. uchyliła zatem
obowiązek uiszczania opłaty podstawowej od pism wnoszonych przez osoby
4
zwolnione od kosztów sądowych w całości tylko w sprawach wszczętych po dniu
10 marca 2007 r.
Z powyższego wynika, że uchylenie art. 14 ust.2 i zmiana treści art. 100 ust.
2 u.k.s.c. nie zmieniało sytuacji wnoszącego apelację uczestnika. Uczestnik, jak
trafnie wskazał Sąd Okręgowy, mimo zwolnienia od kosztów sądowych w całości,
miał obowiązek, zgodnie z art. 14 ust 2 u.k.s.c., uiszczenia opłaty podstawowej od
apelacji w kwocie 30 zł.
Opłata podstawowa określona w art. 14 ust. 2 i 3 u.k.s.c. jest opłatą
w wysokości stałej w rozumieniu art. 1302
§ 3 k.p.c. Zgodnie zaś z art. 1302
§ 3
k.p.c., sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty pismo wniesione przez
adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego środki odwoławcze lub
środki zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego,
zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza sądowego)
podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej
przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia. Powołany przepis został co prawda
uchylony z dniem 1 lipca 2009 r. (art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
Dz.U. z 2008r. Nr 234, poz.1571), jednakże w myśl art. 8 ust. 1 tej ustawy, jej
przepisy mają zastosowanie do postępowań wszczętych po dniu wejścia w życie
ustawy. Zważywszy, że postępowanie w sprawie – jak wskazano powyżej –
zostało wszczęte w dniu 29 listopada 2005 r., art.1302
§ 3 k.p.c. miał nadal
zastosowanie, co też oznacza, że apelacja wniesiona przez uczestnika wobec
braku uiszczenia opłaty podstawowej, podlegała odrzuceniu.
Odrzucenie zatem przez Sąd Okręgowy na podstawie art. 1302
§ 3 k.p.c.
apelacji uczestnika wniesionej przez zawodowego pełnomocnika nie mogło być
poczytane za nieprawidłowe.
Odnosząc się natomiast do zarzutu naruszenia art. 45 Konstytucji RP
wypada wskazać, że Trybunał Konstytucyjny, do którego wyłącznej kompetencji
należy badanie zgodności obowiązującego prawa z Konstytucją, zajmował się
oceną zgodnością powołanych przepisów z Konstytucją RP i orzekł, że zarówno
przepis art. 1302
§ 3 k.p.c. w zakresie w jakim przewiduje, że sąd odrzuca
5
nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika
patentowego bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jak i art. 14
ust. 2 i art. 100 ust. 2 u.k.s.c. w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie
ustawy z 14 grudnia 2006 r. nowelizującej u.k.s.c., są zgodne z art. 2, art. 31 ust. 3,
art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji RP (por. wyroki Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 17 listopada 2008 r., SK 33/07, OTK-A 2008, nr 9, poz. 154
i z dnia 23 marca 2010 r., SK 47/08 OTK-A 2010, nr 3, poz. 25).
Z przytoczonych powodów, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13