Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 102/13
POSTANOWIENIE
Dnia 25 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa M. S.
przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Zakładu Karnego w Ł., Dyrektorowi
Aresztu Śledczego w Ł. i Dyrektorowi Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej
w Ł.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 kwietnia 2014 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 18 września 2013 r.
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 18 września 2013 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek
powoda o przywrócenie terminu do zgłoszenia żądania sporządzenia uzasadnienia
wyroku z dnia 20 grudnia 2012 r. oddalającego jego apelację i odrzucił ponownie
zgłoszone żądanie sporządzenia uzasadnienia tego wyroku.
Ustalił, że na rozprawie w dniu 20 grudnia 2012 r., po zamknięciu której
został ogłoszony wyrok, powód był reprezentowany przez pełnomocnika w osobie
adwokata ustanowionego z urzędu. Pełnomocnik powoda nie zgłosił w przepisanym
terminie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie go wraz
z uzasadnieniem. W dniu 27 grudnia 2012 r. powód osobiście złożył wniosek
o doręczenie mu wyroku z dnia 20 grudnia 2012 r. W uwzględnieniu tego wniosku
Sąd w dniu 8 stycznia 2013 r. doręczył powodowi odpis sentencji wyroku, a w dniu
15 stycznia 2013 r. powód złożył w administracji zakładu karnego wniosek
o sporządzenie uzasadnienia wyroku z dnia 20 grudnia 2012 r. i doręczenie go
wraz z uzasadnieniem oraz o ustanowienie pełnomocnika z urzędu do
postępowania kasacyjnego. Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2013 r.
Sąd Apelacyjny odrzucił wniosek powoda, jako spóźniony. Zażalenie powoda na to
postanowienie zostało przez Sąd Najwyższy oddalone postanowieniem z dnia
21 sierpnia 2013 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że termin do złożenia wniosku
o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie wyroku z uzasadnieniem upłynął z dniem
27 grudnia 2012 r., że pełnomocnik ustanowiony dla powoda z urzędu, po pierwsze,
był uprawniony do zgłoszenia żądania sporządzenia uzasadnienia wyroku z dnia
20 grudnia 2012 r., po drugie, powinien poinformować powoda o możliwości
skorzystania ze skargi kasacyjnej oraz że akceptowanie zarzutów co do sposobu
nadania biegu wnioskowi powoda z dnia 27 grudnia 2012 r. dezawuowałoby
potrzebę i sens ustanowienia pełnomocnika z urzędu.
W dniu 30 stycznia 2013 r. zostało doręczone powodowi postanowienie
z dnia 23 stycznia 2013 r. o odrzuceniu jego wniosku z dnia 15 stycznia 2013 r.,
a w dniu 6 lutego 2013 r. powód złożył w administracji zakładu karnego wniosek
o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku
z dnia 20 grudnia 2012 r. i doręczenie go wraz z uzasadnieniem (k. 553).
3
Sąd Apelacyjny uznał, że powód nie uprawdopodobnił braku swej winy
w uchybieniu terminu do zgłoszenia żądania sporządzenia uzasadnienia wyroku
z dnia 20 grudnia 2012 r. i doręczenia go wraz z uzasadnieniem, ponieważ był
reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, a działania i zaniechania
pełnomocnika procesowego wywołują skutki wobec reprezentowanego. Z treści
wniosku nie wynikają jakiekolwiek przyczyny, z powodu których pełnomocnik nie
mógłby wystąpić w przepisanym terminie z wnioskiem o sporządzenie i doręczenie
uzasadnienia wyroku z dnia 20 grudnia 2012 r., do czego – zgodnie z utrwalonym
orzecznictwem – był umocowany. W tej sytuacji Sąd nie miał obowiązku pouczania
powoda o możliwości, sposobie i terminie wniesienia skargi kasacyjnej, a ponowne
powoływanie się na wadliwe rozpoznanie jego wniosku z dnia 27 grudnia 2013 r.
nie może odnieść zamierzonego skutku, wniosek ten bowiem był sprecyzowany
w sposób wyraźny, dotyczył nadesłania wyroku i w żaden sposób nie nawiązywał
do zamiaru jego zaskarżenia. Poza tym zarzuty te podlegały już ocenie Sądów dwu
instancji, w tym Sądu Najwyższego.
W zażaleniu na postanowienie z dnia 18 września 2013 r., odrzucające
wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku z dnia 20 grudnia
2012 r., powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz o rozpoznanie
w trybie art. 380 w związku z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c. postanowienia
oddalającego wniosek o przywrócenie terminu. Skarżący zarzucił naruszenie art.
168 § 1 k.p.c. przez przyjęcie, że nie dochował terminu do złożenia wniosku
o sporządzenie uzasadnienia wyroku z dnia 20 grudnia 2012 r., i art. 130 § 1 oraz
art. 118 § 2 w związku z art. 363 § 1 k.p.c. przez przyjęcie, że występowanie
w sprawie profesjonalnego pełnomocnika, który obowiązany jest działać do chwili
wydania wyroku przez sąd drugiej instancji, wyłącza obowiązek sądu zwrócenia się
do strony o sprecyzowanie wątpliwości dotyczących treści jej pisma złożonego już
po wydaniu wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący, powołując się na postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
11 sierpnia 1999 r., I CKN 413/99 (nie publ.), z dnia 5 września 2001 r., I CZ 110/01
(nie publ.) i z dnia 7 stycznia 2003 r., I PZ 104/02 (OSNP 2004, nr 13, poz. 231),
zmierzał do wykazania, że Sąd Apelacyjny powinien potraktować jego wniosek
4
złożony w dniu 27 grudnia 2012 r. jako wniosek o sporządzenie uzasadnienia
wyroku z dnia 20 grudnia 2012 r. i doręczenie go wraz z uzasadnieniem. Oceny tej
nie powinna przy tym zmieniać okoliczność, że korzystał z pomocy adwokata
ustanowionego z urzędu, gdyż, zgodnie z art. 118 § 2 k.p.c., adwokat lub radca
prawny ustanowiony przez sąd jest obowiązany zastępować stronę do
prawomocnego zakończenia postępowania, a zakończenie takie nastąpiło z chwilą
wydania wyroku z dnia 20 grudnia 2012 r.
Podzielając prezentowany w powołanych orzeczeniach Sądu Najwyższego
pogląd, że z art. 130 § 1 zdanie drugie k.p.c. wypływa dyrektywa rozpoznania
pisma zgodnie z jego treścią, także wtedy, gdy zostanie ono mylnie oznaczone lub
dotknięte innymi oczywistymi niedokładnościami oraz że niedokładność ta może
dotyczyć treści pisma, jeżeli została ona niewłaściwie zredagowana, trzeba
zauważyć, że każde z tych orzeczeń zapadło w odmiennym stanie faktycznym od
występującego w niniejszej sprawie.
Treść pisma skarżącego z dnia 27 grudnia 2012 r. została jasno
zredagowana i nie zawierała żadnych dodatkowych wzmianek, wskazujących na to,
że intencją autora było złożenie wniosku w trybie art. 387 § 3 k.p.c. Treść tego
pisma nie budziła zatem wątpliwości, które uzasadniałyby zwrócenie się do autora
„…z wnioskiem o doprecyzowanie…”.
Skarżący nie wskazał też żadnych przyczyn usprawiedliwiających
niedotrzymanie terminu do zgłoszenia żądania sporządzenia uzasadnienia wyroku
z dnia 20 grudnia 2012 r. przez ustanowionego dla niego pełnomocnika
procesowego. Powołał się jedynie na brzmienie art. 118 § 2 k.p.c., które mogło
budzić u pełnomocnika uzasadnione wątpliwości co do jego umocowania
w zakresie czynności związanych z pouczeniem strony o możliwości zaskarżenia
prawomocnego orzeczenia i koniecznych czynnościach, jakie w tym celu należy
podjąć. Powołał się przy tym na fragment uzasadnienia postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 18 stycznia 2012 r., II CZ 148/11 (nie publ.).
Wątpliwości interpretacyjne nie zwalniały jednak pełnomocnika
ustanowionego przez sąd od złożenia wniosku w trybie art. 387 § 3 k.p.c. oraz
pouczenia skarżącego o możliwości wniesienia skargi kasacyjnej i czynnościach,
jakie w tym celu należy podjąć, tym bardziej że Sąd Najwyższy już w uchwale
5
składu siedmiu sędziów z dnia 5 czerwca 2008 r., III CZP 142/07 (OSNC 2008,
nr 11, poz. 122) wyjaśnił, że „…dopuszczalne, mieszczące się z mocy samego
prawa w zakresie pełnomocnictwa procesowego, jest dokonywanie czynności przez
umocowanego w sprawie pełnomocnika – w sensie czasowym – już po
uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, ale –
w sensie merytorycznym – dotyczących wcześniejszych jego faz. Przykładowo,
pełnomocnik może w ramach umocowania określonego w art. 91 k.c. złożyć już po
prawomocnym zakończeniu sprawy wniosek o wydanie odpisu wcześniej
wydanego orzeczenia, wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia albo
wniosek o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej itp. …”.
Ustanowienie adwokata lub radcy prawnego przez sąd jest natomiast
równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego (art. 118 § 1 k.p.c.).
Sąd Najwyższy, rozpoznając w niniejszej sprawie zażalenie na
postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 23 stycznia 2013 r. o odrzuceniu wniosku
skarżącego z dnia 15 stycznia 2013 r., przesądził, że obowiązkiem ustanowionego
pełnomocnika z urzędu było złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku
z dnia 20 grudnia 2012 r. oraz udzielenie skarżącemu informacji odnoszących się
do możliwości skorzystania ze skargi kasacyjnej.
Trzeba zatem stwierdzić, że Sąd Apelacyjny, oddalając wniosek
o przywrócenie terminu, nie naruszył art. 168 § 1 k.p.c. oraz że w tej sytuacji
odrzucenie ponownie zgłoszonego żądania sporządzenia uzasadnienia wyroku
z dnia 20 grudnia 2012 r. było uzasadnione.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.