Ts 57/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
295/6/B/2007
POSTANOWIENIE
z dnia 8 października 2007 r.
Sygn. akt Ts 57/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Mirosław Wyrzykowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka Gołębia w sprawie zgodności:
art. 3989 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 28 lutego 2007 r. skarżący zarzucił, że art. 3989 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przepis ten zamyka dochodzenie na drodze sądowej naruszonych wolności i praw, jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego zaskarżony przepis, poprzez zwolnienie sądu z obowiązku sporządzenia pisemnego uzasadnienia postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej, spowodował niemożność poznania przez stronę i jej pełnomocnika argumentów, którymi kierował się Sąd Najwyższy przy rozstrzyganiu sprawy. W ocenie skarżącego przepis ten prowadzi do arbitralności i dowolności interpretacyjnych sądu.
Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego:
W dniu 3 marca 2000 r. skarżący skierował do Sądu Rejonowego Wydział I Cywilny w Gdańsku pozew przeciwko Józefowi B. o orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwany ma zapłacić powodowi kwotę 70.000 zł z weksla wraz z ustawowymi odsetkami od 9 marca 1999 r. Sąd Rejonowy w Gdańsku mocą postanowienia z 17 kwietnia 2000 r. uznał się za rzeczowo niewłaściwy i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu Wydział I Cywilny w Gdańsku. Sąd ten wyrokiem z 10 grudnia 2004 r. (sygn. akt. I C 1713/04) oddalił powództwo. Apelacja skarżącego w tej sprawie została 20 kwietnia 2006 r. oddalona przez Sąd Apelacyjny I Wydział Cywilny w Gdańsku (sygn. akt I ACa 235/05).
Postanowieniem z 10 listopada 2006 r. (sygn. akt IV CSK 322/06), doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 29 listopada 2006 r., Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej Henryka Gołębia do rozpoznania.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji podstawą wystąpienia ze skargą konstytucyjną może być wyłącznie naruszenie podmiotowych praw lub wolności konstytucyjnych przysługujących skarżącemu. Odnosząc zarzuty skarżącego do kwestii odmowy przyjęcia kasacji, należy stwierdzić, że prawo do rozpoznania kasacji przez Sąd Najwyższy nie ma charakteru prawa konstytucyjnego. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego podkreślano już wielokrotnie, iż zarówno art. 77 ust. 2, jak i art. 45 ust. 1 Konstytucji nie mogą być uznane za podstawę normatywną do konstruowania podmiotowego prawa skarżącego do korzystania ze skargi kasacyjnej (zob. wyrok z 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 143; postanowienia z: 15 grudnia 1999 r., Ts 111/99, OTK ZU nr 1/2000, poz. 23; 13 listopada 2001 r. i 23 stycznia 2002 r., Ts 117/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 90 i 91; 15 listopada 2001 r. i 4 lutego 2002 r., Ts 107/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 87 i 88; 12 grudnia 2001 r. i 23 stycznia 2002 r., Ts 135/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 102 i 103; 5 listopada 2001 r. i 29 stycznia 2002 r., Ts 95/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 74 i 75).
Przepisy Konstytucji gwarantują dwuinstancyjność postępowania w odniesieniu do spraw, które od początku do końca są rozpoznawane przez sądy. Żaden z przepisów Konstytucji nie ustanawia natomiast gwarancji trójinstancyjności postępowania sądowego. Tym samym, co wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie, prawo do wniesienia kasacji w postępowaniu cywilnym nie stanowi koniecznego elementu prawa do sądu (wyrok z 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK ZU nr 5/2000, s. 819). Nie oznacza to jednak, że przepisy ustalające zakres i granice kasacji nie mogą stać się przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego. We wszystkich tych bowiem wypadkach, gdy ustawodawca zwykły uznał za uzasadnione ustanowienie dostępu do skargi kasacyjnej, musi to być unormowane w zgodzie z normami, zasadami i wartościami konstytucyjnymi. Wykluczone jest więc np. ujmowanie kasacji w sposób, który jej rozpoznawanie pozostawiałby arbitralnemu uznaniu sądów, czy też w sposób, który naruszałby konstytucyjną zasadę równości (zob. np. postanowienie TK z 10 sierpnia 2001 r., Ts 58/01, OTK ZU nr 6/2001, poz. 207).
Ponadto należy podkreślić, iż w niniejszej sprawie, niektóre regulacje prawne będące przedmiotem zaskarżenia były już oceniane przez Trybunał Konstytucyjny, który wyrokiem z 30 maja 2007 r. (SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53) uznał, iż art. 3989 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Sentencja tego orzeczenia została opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 106, poz. 731. W tym stanie rzeczy ponowne rozstrzyganie o zarzutach, które pokrywają się z tymi, podniesionymi w sprawie SK 68/06 jest niedopuszczalne.
Biorąc wszystkie okoliczności pod uwagę, należało orzec jak na wstępie.
POSTANOWIENIE
z dnia 8 października 2007 r.
Sygn. akt Ts 57/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Mirosław Wyrzykowski,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka Gołębia w sprawie zgodności:
art. 3989 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 28 lutego 2007 r. skarżący zarzucił, że art. 3989 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przepis ten zamyka dochodzenie na drodze sądowej naruszonych wolności i praw, jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego zaskarżony przepis, poprzez zwolnienie sądu z obowiązku sporządzenia pisemnego uzasadnienia postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej, spowodował niemożność poznania przez stronę i jej pełnomocnika argumentów, którymi kierował się Sąd Najwyższy przy rozstrzyganiu sprawy. W ocenie skarżącego przepis ten prowadzi do arbitralności i dowolności interpretacyjnych sądu.
Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego:
W dniu 3 marca 2000 r. skarżący skierował do Sądu Rejonowego Wydział I Cywilny w Gdańsku pozew przeciwko Józefowi B. o orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwany ma zapłacić powodowi kwotę 70.000 zł z weksla wraz z ustawowymi odsetkami od 9 marca 1999 r. Sąd Rejonowy w Gdańsku mocą postanowienia z 17 kwietnia 2000 r. uznał się za rzeczowo niewłaściwy i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu Wydział I Cywilny w Gdańsku. Sąd ten wyrokiem z 10 grudnia 2004 r. (sygn. akt. I C 1713/04) oddalił powództwo. Apelacja skarżącego w tej sprawie została 20 kwietnia 2006 r. oddalona przez Sąd Apelacyjny I Wydział Cywilny w Gdańsku (sygn. akt I ACa 235/05).
Postanowieniem z 10 listopada 2006 r. (sygn. akt IV CSK 322/06), doręczonym pełnomocnikowi skarżącego 29 listopada 2006 r., Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej Henryka Gołębia do rozpoznania.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji podstawą wystąpienia ze skargą konstytucyjną może być wyłącznie naruszenie podmiotowych praw lub wolności konstytucyjnych przysługujących skarżącemu. Odnosząc zarzuty skarżącego do kwestii odmowy przyjęcia kasacji, należy stwierdzić, że prawo do rozpoznania kasacji przez Sąd Najwyższy nie ma charakteru prawa konstytucyjnego. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego podkreślano już wielokrotnie, iż zarówno art. 77 ust. 2, jak i art. 45 ust. 1 Konstytucji nie mogą być uznane za podstawę normatywną do konstruowania podmiotowego prawa skarżącego do korzystania ze skargi kasacyjnej (zob. wyrok z 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 143; postanowienia z: 15 grudnia 1999 r., Ts 111/99, OTK ZU nr 1/2000, poz. 23; 13 listopada 2001 r. i 23 stycznia 2002 r., Ts 117/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 90 i 91; 15 listopada 2001 r. i 4 lutego 2002 r., Ts 107/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 87 i 88; 12 grudnia 2001 r. i 23 stycznia 2002 r., Ts 135/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 102 i 103; 5 listopada 2001 r. i 29 stycznia 2002 r., Ts 95/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 74 i 75).
Przepisy Konstytucji gwarantują dwuinstancyjność postępowania w odniesieniu do spraw, które od początku do końca są rozpoznawane przez sądy. Żaden z przepisów Konstytucji nie ustanawia natomiast gwarancji trójinstancyjności postępowania sądowego. Tym samym, co wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie, prawo do wniesienia kasacji w postępowaniu cywilnym nie stanowi koniecznego elementu prawa do sądu (wyrok z 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK ZU nr 5/2000, s. 819). Nie oznacza to jednak, że przepisy ustalające zakres i granice kasacji nie mogą stać się przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego. We wszystkich tych bowiem wypadkach, gdy ustawodawca zwykły uznał za uzasadnione ustanowienie dostępu do skargi kasacyjnej, musi to być unormowane w zgodzie z normami, zasadami i wartościami konstytucyjnymi. Wykluczone jest więc np. ujmowanie kasacji w sposób, który jej rozpoznawanie pozostawiałby arbitralnemu uznaniu sądów, czy też w sposób, który naruszałby konstytucyjną zasadę równości (zob. np. postanowienie TK z 10 sierpnia 2001 r., Ts 58/01, OTK ZU nr 6/2001, poz. 207).
Ponadto należy podkreślić, iż w niniejszej sprawie, niektóre regulacje prawne będące przedmiotem zaskarżenia były już oceniane przez Trybunał Konstytucyjny, który wyrokiem z 30 maja 2007 r. (SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53) uznał, iż art. 3989 § 2 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 oraz nie jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Sentencja tego orzeczenia została opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 106, poz. 731. W tym stanie rzeczy ponowne rozstrzyganie o zarzutach, które pokrywają się z tymi, podniesionymi w sprawie SK 68/06 jest niedopuszczalne.
Biorąc wszystkie okoliczności pod uwagę, należało orzec jak na wstępie.