Pełny tekst orzeczenia

142/4/B/2008


POSTANOWIENIE
z dnia 21 maja 2007 r.
Sygn. akt Ts 238/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Niemcewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Piotra Gadeckiego o zbadanie zgodności:
1) art. 49 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191, ze zm.) z art. 2, art. 32 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 49 ust. 1 zdanie piąte ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191, ze zm.) z art. 175 ust. 1 i art. 177 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 22 września 2006 r. skarżący domaga się zbadania zgodności art. 49 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191, ze zm.; dalej: ustawa o komornikach) z art. 2 i art. 32 Konstytucji, jak też zbadania zgodności art. 49 ust. 1 zdanie piąte ustawy o komornikach z art. 175 ust. 1 i art. 177 Konstytucji.
W wykonaniu zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 16 października 2006 r. skarżący wskazał, że domaga się zbadania zgodności art. 49 ust. 1 zdanie pierwsze i piąte również z art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz podtrzymał zarzuty przedstawione w skardze konstytucyjnej. Niekonstytucyjności art. 49 ust. 1 zd. 1 ustawy o komornikach skarżący upatruje w tym, że wprowadza on bezwzględną instytucję obciążania takimi samymi kosztami postępowania egzekucyjnego wszystkich dłużników, bez względu na to, czy wierzyciel został zaspokojony przez samego dłużnika, czy w wykonaniu przymusu egzekucyjnego zastosowanego przez komornika. Podnosząc zarzut niezgodności z Konstytucją art. 49 ust. 1 zd. 5 ustawy o komornikach, skarżący wskazuje, że zgodnie z art. 175 ust. 1 oraz art. 177 Konstytucji wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawowany jest przez sądy powszechne. Postanowienia komornika dotyczące wysokości kosztów egzekucyjnych są wykonalne bez konieczności nadania przez sąd klauzuli wykonalności; skoro zaś komornik nie sprawuje wymiaru sprawiedliwości, to jego postanowienia powinny podlegać takiemu samemu reżimowi jak inne tytuły egzekucyjne wymienione w art. 777 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.). W piśmie z 2 listopada 2006 r. skarżący podniósł ponadto, iż nie wiadomo, jaki przepis: art. 45 ust. 1 czy art. 49 ustawy o komornikach ma stosować sąd powszechny w przypadku dobrowolnej realizacji świadczenia. Narusza to zdaniem skarżącego prawo do sądu gwarantowane w art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Na wniosek wierzyciela z 1 kwietnia 2003 r. komornik sądowy w Skarżysku Kamiennej wszczął w stosunku do skarżącego postępowanie egzekucyjne oraz dokonał zajęcia renty skarżącego. Skarżący w dniu doręczenia mu korespondencji od komornika zaspokoił wierzyciela i wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego. Dnia 10 kwietnia 2003 r. wierzyciel przekazał komornikowi informację, że został w całości zaspokojony przez wierzyciela. Wykonując postanowienie Sądu Rejonowego w Skarżysku Kamiennej w sprawie o sygn. akt I Co 200/03, komornik postanowieniem z 16 grudnia 2005 r. ustalił wysokość kosztów egzekucyjnych na kwotę 178 zł. Skarga na czynność komornika została oddalona przez Sąd Rejonowy w Skarżysku Kamiennej postanowieniem z 2 marca 2006 r. (sygn. akt I Co 23/06). Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił zażalenie dłużnika postanowieniem z 26 maja 2006 r. (sygn. akt II Cz 502/06).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi szczególny środek ochrony praw i wolności określonych w Konstytucji. Jej wniesienie uzależnione jest od spełnienia przesłanek wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 i art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Podstawową przesłankę złożenia skargi konstytucyjnej stanowi naruszenie praw i wolności skarżącego: przedmiotem badania Trybunału Konstytucyjnego w trybie skargi konstytucyjnej mogą być wyłącznie przepisy, których zastosowanie w sprawie doprowadziło do naruszenia tychże praw. Z tak ujętym kształtem skargi konstytucyjnej korespondują wymagania formalne nałożone na skarżącego przez art. 47 ust. 1 ustawy o TK, obejmujące obowiązek wskazania naruszonych praw lub wolności oraz sposobu tego naruszenia. Ich niedopełnienie, tak jak w niniejszej sprawie, prowadzi do odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Skarżący domaga się w skardze konstytucyjnej zbadania zgodności art. 49 ust. 1 zd. 1 ustawy o komornikach z art. 2 i art. 32 Konstytucji. W piśmie z 2 listopada 2006 r. wskazuje, że doszło do naruszenia prawa do poprawnej i rzetelnej legislacji oraz prawa do równości wobec prawa. Wbrew przekonaniu skarżącego, wskazane wzorce nie są prawidłowe. Art. 2 Konstytucji stwierdza, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawa, z czego wywodzi się m. in. zasada poprawnej legislacji. Zobowiązuje ona organy państwa do zachowywania określonych standardów poprawności (jasności, zrozumiałości, niesprzeczności regulacji itd.), nie tworzy natomiast prawa podmiotowego, które uzasadniałoby indywidualne żądanie przez obywateli określonego zachowania ze strony państwa. Zasadę równości a nie prawo podmiotowe zawiera również art. 32 Konstytucji. Przedmiotem badania w trybie skargi konstytucyjnej może być zgodność przepisu z art. 32 Konstytucji tylko wówczas, gdy do naruszenia zasady równości doszło w zakresie innego prawa podmiotowego określonego w Konstytucji (por. postanowienia TK z: 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 47/98, OTK ZU nr I(30)/1999, poz. 41; 17 czerwca 1998 r., sygn. Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59; 27 kwietnia 1998 r. i 17 czerwca 1998 r., sygn. Ts 46/98, OTK ZU nr I(30)/99, poz. 39 i poz. 40; 3 listopada 1998 r., sygn. Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10; 1 marca 1999 r., sygn. Ts 57/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 72; 17 marca 2003 r., sygn. Ts 189/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 142 oraz 24 października 2001 r., sygn. SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Skarżący mimo wezwania do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, wskazuje konsekwentnie art. 32 Konstytucji jako samodzielny wzorzec kontroli. Skarga konstytucyjna w tym zakresie nie spełnia więc wymogów wynikających z Konstytucji i ustawy o TK i nie jest dopuszczalne nadanie jej dalszego biegu.
Te same argumenty uzasadniają odmowę nadania dalszego biegu zarzutom stawianym wobec art. 49 ust. 1 zd. 5 ustawy o komornikach. Skarżący domaga się mianowicie zbadania jego zgodności z art. 175 ust. 1 i art. 177 Konstytucji. Przepisy te umieszczone są w rozdziale VIII Konstytucji, określającym podstawy ustrojowe funkcjonowania sądów i trybunałów. Nie można zatem wywodzić z nich praw podmiotowych, choć mogą one mieć znaczenie dla stwierdzenia naruszenia takich praw, w szczególności prawa do sądu. Tego rodzaju zarzutu skarżący jednak nie podnosi. Zarówno w skardze konstytucyjnej, jak i w piśmie z 2 listopada 2006 r. przedstawiony został pogląd, że art. 776 k.p.c. dopuszcza prowadzenie egzekucji wyłącznie w oparciu o tytuł wykonawczy pochodzący od sądu powszechnego, sprawującego zgodnie z Konstytucją wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej, a postanowienia komornika powinny być zaopatrywane w klauzulę wykonalności na tych samych zasadach, jak wszystkie inne tytuły egzekucyjne wymienione w art. 777 k.p.c. Tak przedstawione wątpliwości odnoszą się raczej do ewentualnych sprzeczności systemowych w cywilnym postępowaniu egzekucyjnym niż do Konstytucji. Brak wskazania konstytucyjnie chronionych praw pozostawia zarzuty niniejszej skargi konstytucyjnej poza kognicją Trybunału Konstytucyjnego.
W wykonaniu zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego, skarżący podniósł również, że art. 49 ustawy o komornikach pozostaje w sprzeczności z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Trybunał zwraca uwagę, że zarządzenie obejmowało wezwanie skarżącego także do wskazania sposobu naruszenia prawa podmiotowego, tu: wynikającego z art. 45 ust. 1 Konstytucji prawa do sądu. Uzasadnienie zarzutu ogranicza się zaś do stwierdzenia, że „nie wiadomo bowiem jaki przepis w przypadku dobrowolnej realizacji świadczenia ma stosować sąd powszechny – art. 45 ust. 2 czy art. 49 ustawy o komornikach. Podważa to zaufanie obywatela do państwa”. Przypominając, że prawo do sądu, wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji obejmuje prawo do uruchomienia postępowania przed sądem, prawo do obrony swoich praw w tym postępowaniu oraz prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sądowego, Trybunał uznaje, że zacytowane powyżej in extenso uzasadnienie skarżącego, niewskazujące nawet, w jakim aspekcie prawo do sądu zostało naruszone, nie może być poczytane za wskazanie sposobu naruszenia.
Trybunał wyraża na koniec wątpliwość, czy istotnie zakwestionowany przez skarżącego art. 49 ust. 1 zd. 1 ustawy o komornikach stanowił podstawę ostatecznego orzeczenia w zakresie stawianego przez skarżącego zarzutu. Należy zwrócić uwagę, że sytuacja, w której na dłużnika egzekwowanego został nałożony obowiązek zapłaty kosztów egzekucyjnych, mimo, że w toku prowadzonego przez komornika postępowania egzekucyjnego dobrowolnie zaspokoił wierzyciela, stanowiła przedmiot pytania prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Sieradzu Trybunałowi Konstytucyjnemu w sprawie P 18/05 (OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 53). Podstawą obciążenia dłużnika kosztami w tego rodzaju sprawie był art. 49 ust. 1 zd. 3 ustawy o komornikach uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z art. 2 Konstytucji. W uzasadnieniu Trybunał wyraźnie wskazał, że opłata pobierana przez komornika powinna pozostawać w relacji do skuteczności egzekucji. Skutkiem wyroku Trybunału przepis ten został uchylony z dniem 18 maja 2006 r. (Dz. U. Nr 84, poz. 585). Nie obowiązywał on zatem w dniu wydawania przez Sąd Okręgowy w Kielcach postanowienia 26 maja 2006 r. Zarzut przedstawiony w niniejszej skardze konstytucyjnej dotyczy jednak w zasadzie identycznej sytuacji, jak rozpatrywana we wskazanym wyroku Trybunału, lecz zgodnie z żądaniem skarżącego przedmiotem badania w niniejszej sprawie powinny być przepisy określające wysokość kosztów egzekucyjnych. Uzasadnienie skargi konstytucyjnej jednoznacznie odnosi się jednak do podstawy nałożenia kosztów egzekucyjnych na dłużnika, który dobrowolnie zaspokoił wierzyciela po podjęciu przez komornika określonych działań, tej zaś nie stanowi art. 49 ust. 1 zd. 1 ustawy o komornikach.

Mając powyższe na względzie, orzeczono jak w sentencji.