Ts 147/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
456/6/B/2009
POSTANOWIENIE
z dnia 10 września 2009 r.
Sygn. akt Ts 147/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Wojciech Hermeliński,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Zygmunta G. w sprawie zgodności:
art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 25 kwietnia 2008 r. (złożonej w Trybunale 29 kwietnia 2008 r.) skarżący zarzucił, że art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) nakładający na stronę zwolnioną od kosztów sądowych obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej w kwocie 30 zł, jest niezgodny z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 Konstytucji.
W załączeniu do skargi pełnomocnik skarżącego przedłożył kilkanaście orzeczeń sądowych oraz zarządzeń, które zostały wydane w toku postępowań sądowych zainicjowanych przez skarżącego. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 czerwca 2008 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do usunięcia braków formalnych wniesionej do Trybunału skargi poprzez: wskazanie ostatecznego orzeczenia, z którym skarżący wiąże naruszenie praw lub wolności oraz daty jego doręczenia wraz z uzasadnieniem skarżącemu; wskazanie, jakie wolności lub prawa konstytucyjne zostały naruszone; wskazanie sposobu naruszenia wolności lub praw; podanie dokładnego opisu stanu faktycznego oraz podanie daty wystąpienia do Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia, Wydział I Cywilny z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Pismem z 12 czerwca 2008 r. (złożonym w Trybunale 16 czerwca 2008 r.) pełnomocnik skarżącego odniósł się do powyższych braków.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. W świetle powyższego unormowania nie ulega wątpliwości, że warunkiem skorzystania z tego środka ochrony wolności i praw jest wykazanie, iż przepis (ustawy lub innego aktu normatywnego) będący przedmiotem skargi był podstawą ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie skarżącego. Należy podkreślić, że orzeczenie to winno prowadzić do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności, wskazanych w skardze konstytucyjnej jako jej podstawa. Wprawdzie więc przedmiotem kontroli wykonywanej przez Trybunał Konstytucyjny pozostaje zawsze przepis będący podstawą prawną ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, jednak wydanie takiego orzeczenia jest przesłanką konieczną skorzystania ze skargi konstytucyjnej. Jego brak oznaczałby bowiem uczynienie ze skargi konstytucyjnej środka inicjującego w sposób abstrakcyjny kontrolę konstytucyjności przepisów prawnych, do czego jednak nie ma podstaw w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji. Inaczej rzecz ujmując, dopiero doprowadzenie przez skarżącego do wydania ostatecznego orzeczenia, spełniającego warunki określone w tym przepisie, aktualizuje legitymację skarżącego do skorzystania ze skargi konstytucyjnej.
Należy w tym miejscu podkreślić, że przesłanki wydania w sprawie ostatecznego orzeczenia (art. 79 ust. 1 in fine Konstytucji) nie można utożsamiać z przesłanką wyczerpania drogi prawnej (art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Są to regulacje ściśle powiązane, ale nie tożsame. Warunek, polegający na wydaniu przez sąd lub organ administracji publicznej orzeczenia dotyczącego konstytucyjnych wolności, praw lub obowiązków skarżącego, jest ustanowiony w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Jego konsekwencją jest przewidziana w art. 47 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym powinność załączenia do skargi konstytucyjnej „wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia”. Natomiast warunek „wyczerpania drogi prawnej” został ustanowiony w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w ramach przyznanej ustawodawcy kompetencji do określenia zasad wnoszenia skarg konstytucyjnych i dlatego ustawodawca mógł wyłączyć zastosowanie tego warunku w sytuacji, gdy droga prawna nie jest przewidziana. Przyjąć należy, że w ramach określenia zasad składania skarg konstytucyjnych, art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym precyzuje tylko, jaki jest termin ich składania oraz co oznacza pojęcie „ostateczności orzeczenia”, od którego doręczenia biegnie termin do złożenia skargi konstytucyjnej. Zgodnie z ustawą, jeżeli brak jest środków zaskarżenia, warunek wyczerpania drogi prawnej nie ma znaczenia, a skarżący może złożyć skargę konstytucyjną, przyjmując za jej podstawę orzeczenie odnoszące się do przysługujących mu konstytucyjnych wolności lub praw lub obciążających go konstytucyjnych obowiązków. Nie można natomiast przyjmować, że ustawodawca „zwykły” ma prawo modyfikowania konstytucyjnych warunków dopuszczalności skargi konstytucyjnej, a w szczególności, iż może modyfikować te przesłanki, które precyzyjnie zostały określone w samej Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie bowiem podkreślał, że to ustawy winny być interpretowane przez pryzmat Konstytucji, zaś interpretowanie Konstytucji przy odwoływaniu się do treści pojęć użytych w ustawach byłoby zaprzeczeniem znaczenia Konstytucji jako „najwyższego prawa”.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego powyższy warunek nie został w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej spełniony. Skarżący wiąże swoją skargę z wydaniem przez Prezesa Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia w dniu 24 maja 2007 r. zarządzenia o odrzuceniu wniosku skarżącego o umorzenie należności sądowej (sygn. akt I Co 1576/06). W piśmie stanowiącym odpowiedź uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej pełnomocnik skarżącego wskazał właśnie to zarządzenie jako ostateczne orzeczenie naruszające prawa i wolności swojego mocodawcy. Owo zarządzenie, pomimo tego, że nie przysługuje od niego środek odwoławczy, nie może zostać uznane za orzeczenie ostateczne naruszające prawa lub wolności skarżącego. Jego podstawy nie stanowił przepis będący przedmiotem skargi konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał zwraca uwagę, że postanowieniem z 29 września 2006 r. (sygn. akt I Co 1576/06) referendarz sądowy odrzucił wniosek skarżącego o zwolnienie go z opłaty podstawowej w kwocie 30 zł od wniosku o ustanowienie kuratora. W uzasadnieniu wskazał, że w świetle art. 14 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zwolnienie skarżącego od uiszczenia tej opłaty jest niemożliwe. Na skutek wniesionej przez skarżącego skargi, postanowieniem z 13 listopada 2006 r. (sygn. akt I Co 1576/06), zmienił zaskarżone postanowienie i oddalił wniosek skarżącego o zwolnienie od opłaty podstawowej od wniosku o ustanowienie kuratora. W świetle przepisów k.p.c. sąd rozpoznający skargę działał jako sąd drugiej instancji, w związku z czym stosował odpowiednio przepisy o zażaleniu. Postanowienie sądu rozpoznającego skargę nie jest zaskarżalne zażaleniem, należy więc przyjąć, że to właśnie to postanowienie jest ostatecznym rozstrzygnięciem w sprawie skarżącego na skutek wyczerpania drogi prawnej. W konsekwencji, od daty jego otrzymania należy liczyć trzymiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej. W tym stanie rzeczy nie ulega wątpliwości, że skarga konstytucyjna została złożona ze znacznym przekroczeniem ustawowego terminu.
Niezależnie od powyższych okoliczności, stanowiących samoistną przesłankę odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej, należy również wskazać na inne okoliczności przemawiające za odmową. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego pełnomocnik skarżącego został wezwany między innymi do wskazania sposobu naruszenia wolności lub praw skarżącego. Sformułowanie przez skarżącego zarzutu niezgodności z Konstytucją przepisu, na podstawie którego zostało wydane ostateczne rozstrzygnięcie, jest najważniejszym elementem treściowym skargi konstytucyjnej. Należy wskazać sposób, w jaki kwestionowany przepis narusza unormowania konstytucyjne, stanowiące podstawę podmiotowych praw konkretnego skarżącego. Formalnym wyrazem tego rodzaju zależności jest, wynikający z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone. Dopełnienie tego obowiązku przez skarżącego stanowi jeden z formalnych warunków dopuszczalności wniesienia skargi konstytucyjnej. Właściwe sprecyzowanie w skardze zarzutu niekonstytucyjności zakwestionowanych przepisów ma również znaczenie materialne, wiąże się ono bowiem z proklamowaną w art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zasadą związania Trybunału granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi. Jej konsekwencją jest niedopuszczalność samodzielnego precyzowania przez Trybunał, a tym bardziej uzasadniania – ogólnikowo jedynie sformułowanego zarzutu niekonstytucyjności (por. orzeczenie TK z 24 lutego 1997 r., K. 19/96, OTK ZU nr 1/1997, poz. 6, s. 44). W piśmie z 16 czerwca 2008 r., stanowiącym odpowiedź na powyższe zarządzenie, pełnomocnik skarżącego w żaden sposób nie wskazał sposobu naruszenia praw i wolności skarżącego. Nie można bowiem uznać za wykonanie zarządzenia ogólnikowego jedynie stwierdzenia, że „wskazane orzeczenia w ocenie skarżącego naruszają jego prawo do sądu, prawo do dwuinstancyjności procesu oraz prawo, zgodnie z którym ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw”.
Wniesionej przez skarżącego skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, również dlatego, że merytoryczne rozpatrzenie sformułowanych w niej zarzutów jest zbędne. Kwestionowany przez skarżącego przepis był już przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego, także w kontekście wskazanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli. Wyrokiem z 17 listopada 2008 r. o sygnaturze SK 33/07 Trybunał Konstytucyjny orzekł między innymi, że „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 126, poz. 876, oraz z 2007 r. Nr 21, poz. 123, Nr 82, poz. 560, Nr 123, poz. 849, Nr 125, poz. 873 i Nr 191, poz. 1371), w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 21, poz. 123) i art. 100 ust. 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, są zgodne z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji”. Biorąc pod uwagę powyższe rozstrzygnięcie, jak również argumenty przedstawione w skardze konstytucyjnej, należy stwierdzić, że wydanie przez Trybunał orzeczenia w odniesieniu do art. 176 Konstytucji stanowiącego dodatkowy wzorzec kontroli wniesionej skargi, jest zbędne.
Art. 39 ust. l pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis prawny był już przedmiotem kontroli jego zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22).
Zważywszy, że skarga konstytucyjna nie spełnia wymogów formalnych, jak również, że przedmiot niniejszej sprawy jest zbieżny z materią, co do której Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się szczegółowo we wspomnianym wyroku z 17 listopada 2008 r. (SK 33/07), należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
POSTANOWIENIE
z dnia 10 września 2009 r.
Sygn. akt Ts 147/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Wojciech Hermeliński,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Zygmunta G. w sprawie zgodności:
art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 25 kwietnia 2008 r. (złożonej w Trybunale 29 kwietnia 2008 r.) skarżący zarzucił, że art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) nakładający na stronę zwolnioną od kosztów sądowych obowiązek uiszczenia opłaty podstawowej w kwocie 30 zł, jest niezgodny z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 Konstytucji.
W załączeniu do skargi pełnomocnik skarżącego przedłożył kilkanaście orzeczeń sądowych oraz zarządzeń, które zostały wydane w toku postępowań sądowych zainicjowanych przez skarżącego. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 czerwca 2008 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do usunięcia braków formalnych wniesionej do Trybunału skargi poprzez: wskazanie ostatecznego orzeczenia, z którym skarżący wiąże naruszenie praw lub wolności oraz daty jego doręczenia wraz z uzasadnieniem skarżącemu; wskazanie, jakie wolności lub prawa konstytucyjne zostały naruszone; wskazanie sposobu naruszenia wolności lub praw; podanie dokładnego opisu stanu faktycznego oraz podanie daty wystąpienia do Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia, Wydział I Cywilny z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Pismem z 12 czerwca 2008 r. (złożonym w Trybunale 16 czerwca 2008 r.) pełnomocnik skarżącego odniósł się do powyższych braków.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. W świetle powyższego unormowania nie ulega wątpliwości, że warunkiem skorzystania z tego środka ochrony wolności i praw jest wykazanie, iż przepis (ustawy lub innego aktu normatywnego) będący przedmiotem skargi był podstawą ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie skarżącego. Należy podkreślić, że orzeczenie to winno prowadzić do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności, wskazanych w skardze konstytucyjnej jako jej podstawa. Wprawdzie więc przedmiotem kontroli wykonywanej przez Trybunał Konstytucyjny pozostaje zawsze przepis będący podstawą prawną ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, jednak wydanie takiego orzeczenia jest przesłanką konieczną skorzystania ze skargi konstytucyjnej. Jego brak oznaczałby bowiem uczynienie ze skargi konstytucyjnej środka inicjującego w sposób abstrakcyjny kontrolę konstytucyjności przepisów prawnych, do czego jednak nie ma podstaw w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji. Inaczej rzecz ujmując, dopiero doprowadzenie przez skarżącego do wydania ostatecznego orzeczenia, spełniającego warunki określone w tym przepisie, aktualizuje legitymację skarżącego do skorzystania ze skargi konstytucyjnej.
Należy w tym miejscu podkreślić, że przesłanki wydania w sprawie ostatecznego orzeczenia (art. 79 ust. 1 in fine Konstytucji) nie można utożsamiać z przesłanką wyczerpania drogi prawnej (art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Są to regulacje ściśle powiązane, ale nie tożsame. Warunek, polegający na wydaniu przez sąd lub organ administracji publicznej orzeczenia dotyczącego konstytucyjnych wolności, praw lub obowiązków skarżącego, jest ustanowiony w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Jego konsekwencją jest przewidziana w art. 47 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym powinność załączenia do skargi konstytucyjnej „wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia”. Natomiast warunek „wyczerpania drogi prawnej” został ustanowiony w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w ramach przyznanej ustawodawcy kompetencji do określenia zasad wnoszenia skarg konstytucyjnych i dlatego ustawodawca mógł wyłączyć zastosowanie tego warunku w sytuacji, gdy droga prawna nie jest przewidziana. Przyjąć należy, że w ramach określenia zasad składania skarg konstytucyjnych, art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym precyzuje tylko, jaki jest termin ich składania oraz co oznacza pojęcie „ostateczności orzeczenia”, od którego doręczenia biegnie termin do złożenia skargi konstytucyjnej. Zgodnie z ustawą, jeżeli brak jest środków zaskarżenia, warunek wyczerpania drogi prawnej nie ma znaczenia, a skarżący może złożyć skargę konstytucyjną, przyjmując za jej podstawę orzeczenie odnoszące się do przysługujących mu konstytucyjnych wolności lub praw lub obciążających go konstytucyjnych obowiązków. Nie można natomiast przyjmować, że ustawodawca „zwykły” ma prawo modyfikowania konstytucyjnych warunków dopuszczalności skargi konstytucyjnej, a w szczególności, iż może modyfikować te przesłanki, które precyzyjnie zostały określone w samej Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie bowiem podkreślał, że to ustawy winny być interpretowane przez pryzmat Konstytucji, zaś interpretowanie Konstytucji przy odwoływaniu się do treści pojęć użytych w ustawach byłoby zaprzeczeniem znaczenia Konstytucji jako „najwyższego prawa”.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego powyższy warunek nie został w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej spełniony. Skarżący wiąże swoją skargę z wydaniem przez Prezesa Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia w dniu 24 maja 2007 r. zarządzenia o odrzuceniu wniosku skarżącego o umorzenie należności sądowej (sygn. akt I Co 1576/06). W piśmie stanowiącym odpowiedź uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej pełnomocnik skarżącego wskazał właśnie to zarządzenie jako ostateczne orzeczenie naruszające prawa i wolności swojego mocodawcy. Owo zarządzenie, pomimo tego, że nie przysługuje od niego środek odwoławczy, nie może zostać uznane za orzeczenie ostateczne naruszające prawa lub wolności skarżącego. Jego podstawy nie stanowił przepis będący przedmiotem skargi konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał zwraca uwagę, że postanowieniem z 29 września 2006 r. (sygn. akt I Co 1576/06) referendarz sądowy odrzucił wniosek skarżącego o zwolnienie go z opłaty podstawowej w kwocie 30 zł od wniosku o ustanowienie kuratora. W uzasadnieniu wskazał, że w świetle art. 14 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zwolnienie skarżącego od uiszczenia tej opłaty jest niemożliwe. Na skutek wniesionej przez skarżącego skargi, postanowieniem z 13 listopada 2006 r. (sygn. akt I Co 1576/06), zmienił zaskarżone postanowienie i oddalił wniosek skarżącego o zwolnienie od opłaty podstawowej od wniosku o ustanowienie kuratora. W świetle przepisów k.p.c. sąd rozpoznający skargę działał jako sąd drugiej instancji, w związku z czym stosował odpowiednio przepisy o zażaleniu. Postanowienie sądu rozpoznającego skargę nie jest zaskarżalne zażaleniem, należy więc przyjąć, że to właśnie to postanowienie jest ostatecznym rozstrzygnięciem w sprawie skarżącego na skutek wyczerpania drogi prawnej. W konsekwencji, od daty jego otrzymania należy liczyć trzymiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej. W tym stanie rzeczy nie ulega wątpliwości, że skarga konstytucyjna została złożona ze znacznym przekroczeniem ustawowego terminu.
Niezależnie od powyższych okoliczności, stanowiących samoistną przesłankę odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej, należy również wskazać na inne okoliczności przemawiające za odmową. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego pełnomocnik skarżącego został wezwany między innymi do wskazania sposobu naruszenia wolności lub praw skarżącego. Sformułowanie przez skarżącego zarzutu niezgodności z Konstytucją przepisu, na podstawie którego zostało wydane ostateczne rozstrzygnięcie, jest najważniejszym elementem treściowym skargi konstytucyjnej. Należy wskazać sposób, w jaki kwestionowany przepis narusza unormowania konstytucyjne, stanowiące podstawę podmiotowych praw konkretnego skarżącego. Formalnym wyrazem tego rodzaju zależności jest, wynikający z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone. Dopełnienie tego obowiązku przez skarżącego stanowi jeden z formalnych warunków dopuszczalności wniesienia skargi konstytucyjnej. Właściwe sprecyzowanie w skardze zarzutu niekonstytucyjności zakwestionowanych przepisów ma również znaczenie materialne, wiąże się ono bowiem z proklamowaną w art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zasadą związania Trybunału granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi. Jej konsekwencją jest niedopuszczalność samodzielnego precyzowania przez Trybunał, a tym bardziej uzasadniania – ogólnikowo jedynie sformułowanego zarzutu niekonstytucyjności (por. orzeczenie TK z 24 lutego 1997 r., K. 19/96, OTK ZU nr 1/1997, poz. 6, s. 44). W piśmie z 16 czerwca 2008 r., stanowiącym odpowiedź na powyższe zarządzenie, pełnomocnik skarżącego w żaden sposób nie wskazał sposobu naruszenia praw i wolności skarżącego. Nie można bowiem uznać za wykonanie zarządzenia ogólnikowego jedynie stwierdzenia, że „wskazane orzeczenia w ocenie skarżącego naruszają jego prawo do sądu, prawo do dwuinstancyjności procesu oraz prawo, zgodnie z którym ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw”.
Wniesionej przez skarżącego skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, również dlatego, że merytoryczne rozpatrzenie sformułowanych w niej zarzutów jest zbędne. Kwestionowany przez skarżącego przepis był już przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego, także w kontekście wskazanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli. Wyrokiem z 17 listopada 2008 r. o sygnaturze SK 33/07 Trybunał Konstytucyjny orzekł między innymi, że „art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 126, poz. 876, oraz z 2007 r. Nr 21, poz. 123, Nr 82, poz. 560, Nr 123, poz. 849, Nr 125, poz. 873 i Nr 191, poz. 1371), w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 21, poz. 123) i art. 100 ust. 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, są zgodne z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji”. Biorąc pod uwagę powyższe rozstrzygnięcie, jak również argumenty przedstawione w skardze konstytucyjnej, należy stwierdzić, że wydanie przez Trybunał orzeczenia w odniesieniu do art. 176 Konstytucji stanowiącego dodatkowy wzorzec kontroli wniesionej skargi, jest zbędne.
Art. 39 ust. l pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis prawny był już przedmiotem kontroli jego zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22).
Zważywszy, że skarga konstytucyjna nie spełnia wymogów formalnych, jak również, że przedmiot niniejszej sprawy jest zbieżny z materią, co do której Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się szczegółowo we wspomnianym wyroku z 17 listopada 2008 r. (SK 33/07), należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.