Ts 312/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
422/5/B/2009
POSTANOWIENIE
z dnia 21 kwietnia 2009 r.
Sygn. akt Ts 312/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Grażyny J. w sprawie zgodności:
1) art. 14 ust. 2 oraz art. 100 ust. 2 zdanie drugie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) w związku z art. 149 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) w związku z art. 1 pkt 2 i 18 oraz art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 21, poz. 123) z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 77 ust. 2 w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 7 października 2008 r. zarzucono, że art. 14 ust. 2 oraz art. 100 ust. 2 zdanie drugie 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.; dalej: u.k.s.c.) w związku z art. 149 u.k.s.c. w związku z art. 1 pkt 2 i 18 oraz art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 21, poz. 123) są niezgodne z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji w zakresie naruszenia prawa do sądu, w tym prawa do sądu w aspekcie zasad określoności przepisów prawa i zasady prawidłowej legislacji, jak również w zakresie naruszenia zasady ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, ze szczególnym podkreśleniem zasady ochrony praw nabytych. Skarżąca zarzuciła również, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest niezgodny z art. 77 ust. 2 w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji w zakresie naruszenia zakazu wyłączenia przez ustawę drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw, ze szczególnym uwzględnieniem prawa do rozpatrzenia sprawy przez drugą instancję.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z 4 marca 2008 r. oddalił powództwo skarżącej o zapłatę (sygn. akt I C 3879/04/5). Wnosząca niniejszą skargę w dniu 27 marca 2008 r. złożyła apelację od powyższego wyroku, którą Sąd Okręgowy w Poznaniu postanowieniem z 7 kwietnia 2008 r. odrzucił z powodu niewniesienia opłaty podstawowej w kwocie 30 zł (sygn. akt I C 3879/04). W dniu 21 kwietnia 2008 r. skarżąca złożyła do Sądu Apelacyjnego w Poznaniu zażalenie na powołane wyżej postanowienie, które postanowieniem z 2 lipca 2008 r. (sygn. akt I A Cz 535/08) zostało oddalone jako niezasadne. Orzeczenie to zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącej 9 lipca 2008 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Odnosząc się do niniejszej skargi, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że nie może być nadany jej dalszy bieg, albowiem merytoryczne rozpatrzenie sformułowanych zarzutów jest zbędne.
Dla oceny dopuszczalności nadania analizowanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu przesądzające znaczenie ma okoliczność uprzedniego poddania przez Trybunał Konstytucyjny kwestionowanych przepisów u.k.s.c. oraz k.p.c. merytorycznej kontroli z punktu widzenia zgodności z przepisami Konstytucji, stanowiącymi wzorzec kontroli także w niniejszej sprawie. W wyroku z 17 listopada 2008 r. (SK 33/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154), Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: (1) art. 1302 § 3 k.p.c. w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji; (2) art. 14 ust. 2 u.k.s.c. w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i art. 100 ust. 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie u.k.s.c., są zgodne z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji.
Artykuł 39 ust. l pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis był już przedmiotem kontroli zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22). Trybunał Konstytucyjny stoi przy tym na stanowisku, że konieczność uwzględniania określonej w ustawie o TK przesłanki zbędności wydania orzeczenia uwidacznia się na każdym etapie postępowania inicjowanego skargą (por. postanowienie TK z 3 września 2007 r., Ts 94/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 75).
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, powyższa argumentacja determinuje konieczność stwierdzenia braku podstaw do nadania dalszego biegu także w odniesieniu do pozostałej części przedmiotu, jak i podstawy wniesionej skargi konstytucyjnej. Uwaga ta dotyczy art. 149 w związku z art. 1 pkt 2 i 18 oraz art. 2 u.k.s.c. Zarzuty skarżącej dotyczące wyżej wymienionych przepisów pozostają w bezpośrednim związku z art. 14 ust. 2 oraz art. 100 ust. 2 u.k.s.c., które Trybunał Konstytucyjny uznał za zgodne z Konstytucją. Podobna uwaga odnosi się do powołanego jako podstawa niniejszej skargi art. 176 ust. 1 Konstytucji. Wywodzona z tego przepisu zasada dwuinstancyjności postępowania sądowego jest jednym z istotnych elementów, które wyznaczają treść prawa do sądu. Zakłada ona w szczególności dostęp do sądu drugiej instancji oraz odpowiednie ukształtowanie procedury przed sądem drugiej instancji. Trybunał Konstytucyjny w wyżej powołanym wyroku stwierdził, że brak jest podstaw do uznania, że nałożony przez ustawodawcę rygor odrzucenia nieopłaconej apelacji wniesionej przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika narusza prawo do zaskarżenia orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji, a tym samym prawo do sądu. Wynikająca stąd formalna odmienność podstawy oraz przedmiotu niniejszej skargi konstytucyjnej nie pozbawia zasadności stwierdzenia o zaistnieniu przesłanki zbędności ponownego weryfikowania konstytucyjności tych unormowań.
Zważywszy, że przedmiot niniejszej sprawy jest zbieżny z materią, co do której Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się szczegółowo we wspomnianym wyroku z 17 listopada 2008 r., należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wniesionej przez skarżącą z uwagi na zbędność orzekania.
POSTANOWIENIE
z dnia 21 kwietnia 2009 r.
Sygn. akt Ts 312/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Grażyny J. w sprawie zgodności:
1) art. 14 ust. 2 oraz art. 100 ust. 2 zdanie drugie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) w związku z art. 149 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.) w związku z art. 1 pkt 2 i 18 oraz art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 21, poz. 123) z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 77 ust. 2 w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 7 października 2008 r. zarzucono, że art. 14 ust. 2 oraz art. 100 ust. 2 zdanie drugie 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, ze zm.; dalej: u.k.s.c.) w związku z art. 149 u.k.s.c. w związku z art. 1 pkt 2 i 18 oraz art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 21, poz. 123) są niezgodne z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji w zakresie naruszenia prawa do sądu, w tym prawa do sądu w aspekcie zasad określoności przepisów prawa i zasady prawidłowej legislacji, jak również w zakresie naruszenia zasady ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, ze szczególnym podkreśleniem zasady ochrony praw nabytych. Skarżąca zarzuciła również, że art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) jest niezgodny z art. 77 ust. 2 w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji w zakresie naruszenia zakazu wyłączenia przez ustawę drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw, ze szczególnym uwzględnieniem prawa do rozpatrzenia sprawy przez drugą instancję.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z 4 marca 2008 r. oddalił powództwo skarżącej o zapłatę (sygn. akt I C 3879/04/5). Wnosząca niniejszą skargę w dniu 27 marca 2008 r. złożyła apelację od powyższego wyroku, którą Sąd Okręgowy w Poznaniu postanowieniem z 7 kwietnia 2008 r. odrzucił z powodu niewniesienia opłaty podstawowej w kwocie 30 zł (sygn. akt I C 3879/04). W dniu 21 kwietnia 2008 r. skarżąca złożyła do Sądu Apelacyjnego w Poznaniu zażalenie na powołane wyżej postanowienie, które postanowieniem z 2 lipca 2008 r. (sygn. akt I A Cz 535/08) zostało oddalone jako niezasadne. Orzeczenie to zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącej 9 lipca 2008 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Odnosząc się do niniejszej skargi, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że nie może być nadany jej dalszy bieg, albowiem merytoryczne rozpatrzenie sformułowanych zarzutów jest zbędne.
Dla oceny dopuszczalności nadania analizowanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu przesądzające znaczenie ma okoliczność uprzedniego poddania przez Trybunał Konstytucyjny kwestionowanych przepisów u.k.s.c. oraz k.p.c. merytorycznej kontroli z punktu widzenia zgodności z przepisami Konstytucji, stanowiącymi wzorzec kontroli także w niniejszej sprawie. W wyroku z 17 listopada 2008 r. (SK 33/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154), Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: (1) art. 1302 § 3 k.p.c. w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji; (2) art. 14 ust. 2 u.k.s.c. w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i art. 100 ust. 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie u.k.s.c., są zgodne z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji.
Artykuł 39 ust. l pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis był już przedmiotem kontroli zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22). Trybunał Konstytucyjny stoi przy tym na stanowisku, że konieczność uwzględniania określonej w ustawie o TK przesłanki zbędności wydania orzeczenia uwidacznia się na każdym etapie postępowania inicjowanego skargą (por. postanowienie TK z 3 września 2007 r., Ts 94/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 75).
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, powyższa argumentacja determinuje konieczność stwierdzenia braku podstaw do nadania dalszego biegu także w odniesieniu do pozostałej części przedmiotu, jak i podstawy wniesionej skargi konstytucyjnej. Uwaga ta dotyczy art. 149 w związku z art. 1 pkt 2 i 18 oraz art. 2 u.k.s.c. Zarzuty skarżącej dotyczące wyżej wymienionych przepisów pozostają w bezpośrednim związku z art. 14 ust. 2 oraz art. 100 ust. 2 u.k.s.c., które Trybunał Konstytucyjny uznał za zgodne z Konstytucją. Podobna uwaga odnosi się do powołanego jako podstawa niniejszej skargi art. 176 ust. 1 Konstytucji. Wywodzona z tego przepisu zasada dwuinstancyjności postępowania sądowego jest jednym z istotnych elementów, które wyznaczają treść prawa do sądu. Zakłada ona w szczególności dostęp do sądu drugiej instancji oraz odpowiednie ukształtowanie procedury przed sądem drugiej instancji. Trybunał Konstytucyjny w wyżej powołanym wyroku stwierdził, że brak jest podstaw do uznania, że nałożony przez ustawodawcę rygor odrzucenia nieopłaconej apelacji wniesionej przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika narusza prawo do zaskarżenia orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji, a tym samym prawo do sądu. Wynikająca stąd formalna odmienność podstawy oraz przedmiotu niniejszej skargi konstytucyjnej nie pozbawia zasadności stwierdzenia o zaistnieniu przesłanki zbędności ponownego weryfikowania konstytucyjności tych unormowań.
Zważywszy, że przedmiot niniejszej sprawy jest zbieżny z materią, co do której Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się szczegółowo we wspomnianym wyroku z 17 listopada 2008 r., należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wniesionej przez skarżącą z uwagi na zbędność orzekania.