Pełny tekst orzeczenia

154/3/B/2010

POSTANOWIENIE
z dnia 1 kwietnia 2010 r.
Sygn. akt Ts 11/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka J. – PKS TYSOVIA, w sprawie zgodności:
art. 56 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.) oraz obwieszczeń Ministra Finansów w sprawie stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych z dnia: 29 grudnia 1997 r. (M. P. Nr 86, poz. 874); 25 maja 1998 r. (M. P. Nr 16, poz. 254); 17 lipca 1998 r. (M. P. Nr 25, poz. 372); 29 października 1998 r. (M. P. Nr 40, poz. 553); 10 grudnia 1998 r. (M. P. Nr 45, poz. 640); 21 stycznia 1999 r. (M. P. Nr 4, poz. 23); 24 lutego 2000 r. (M. P. Nr 8, poz. 173); 31 sierpnia 2000 r. (M. P. Nr 26, poz. 543); 1 marca 2001 r. (M. P. Nr 8, poz. 146); 29 marca 2001 r. (M. P. Nr 11, poz. 183); 28 czerwca 2001 r. (M. P. Nr 21, poz. 353); 23 sierpnia 2001 r. (M. P. Nr 28, poz. 482); 26 października 2001 r. (M. P. Nr 38, poz. 625); 29 listopada 2001 r. (M. P. Nr 44, poz. 715); 31 stycznia 2002 r. (M. P. Nr 7, poz. 137); 26 kwietnia 2002 r. (M. P. Nr 16, poz. 270); 29 maja 2002 r. (M. P. Nr 21, poz. 375); 27 czerwca 2002 r. (M. P. Nr 28, poz. 458); 28 sierpnia 2002 r. (M. P. Nr 38, poz. 604); 26 września 2002 r. (M. P. Nr 44, poz. 672); 24 października 2002 r. (M. P. Nr 50, poz. 728) oraz 27 listopada 2002 r. (M. P. Nr 58, poz. 793) z art. 2, art. 84, art. 87 ust. 1, art. 92 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 3 stycznia 2008 r., sporządzonej przez pełnomocnika skarżącego – Marka J., PKS TYSOVIA – zakwestionowana została zgodność z Konstytucją następujących przepisów: art. 56 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm., dalej: o.p.) oraz dwudziestu dwóch obwieszczeń Ministra Finansów w sprawie stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, ogłoszonych w okresie od 29 grudnia 1997 r. do 27 listopada 2002 r. (dalej: obwieszczenia). Powyższym unormowaniom skarżący zarzucił niezgodność z art. 2, art. 84, art. 87 ust. 1 oraz art. 92 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rybniku z 13 września 2002 r. (nr 6461209422/46/2002) ustalono wobec skarżącego zaległości z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami za zwłokę. Odwołanie skarżącego od tej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z 7 czerwca 2006 r. (sygn. akt XII U 342/05). Apelacja skarżącego złożona od opisanego wyżej orzeczenia została następnie oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 17 października 2007 r. (sygn. akt III AUa 1786/06).
Uzasadniając zarzuty sformułowane w skardze konstytucyjnej, skarżący wskazał na niezgodność kwestionowanych przepisów z unormowaniami zawartymi w art. 2, art. 84, art. 87 ust. 1 oraz art. 92 ust. 1 i 2 Konstytucji. Istota tej niezgodności polegać ma na oparciu rozstrzygnięcia organu podatkowego na postanowieniach obwieszczeń niebędących źródłami prawa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącego obwieszczenia te nie mogą również określać wysokości daniny publicznej, które to zagadnienie zastrzeżone jest przez art. 84 Konstytucji do uregulowania ustawowego. Wobec art. 56 o.p. skarżący podniósł zarzut braku ustalenia wielkości umożliwiającej wyliczenie wartości odsetek, skoro „wskazany tam współczynnik nie istnieje, a stopa kredytu lombardowego wskazana w art. 53 o.p. nigdy nie została obwieszczona przez Prezesa NBP”. Skarżący podniósł dalej, że „stosowanie do obliczenia odsetek innego produktu prawnego o takiej samej nazwie, lecz uchwalonego i ogłoszonego przez inny organ Państwa (tj. Radę Polityki Pieniężnej) nie znajduje absolutnie żadnych podstaw prawnych”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wniesionej skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, gdyż nie spełnia ona prawnych przesłanek dopuszczalności występowania z tego rodzaju środkiem ochrony praw i wolności.
Jednym z podstawowych wymogów nałożonych przez ustawodawcę na podmiot występujący ze skargą konstytucyjną jest obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego i w jaki sposób – jego zdaniem – zostały naruszone przez przepisy będące przedmiotem wnoszonej skargi konstytucyjnej (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 2007 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm; dalej: ustawa o TK). Jest to konsekwencja założenia, zgodnie z którym legitymowanym do wniesienia skargi konstytucyjnej może być tylko podmiot, którego prawa lub wolności określone w Konstytucji doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia wskutek zastosowania w jego sprawie kwestionowanych przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego (art. 79 ust. 1 Konstytucji). Tym samym skarżący, podejmując próbę wszczęcia ich kontroli przez Trybunał, musi precyzyjnie określić podstawę wnoszonej skargi konstytucyjnej, konstruowaną w oparciu o przepisy Konstytucji wyrażające takie prawa lub wolności skarżącego, które zostały w danym przypadku naruszone.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego analizowana skarga konstytucyjna tego – podstawowego dla dopuszczalności korzystania z tego środka ochrony – wymogu nie spełnia. Kwestionując art. 56 o.p. oraz postanowienia obwieszczeń Ministra Finansów, skarżący formułuje zarzut naruszenia praw wynikających z art. 2, art. 84, art. 87 ust. 1 oraz art. 92 ust. 1 i 2 Konstytucji.
W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 87 ust. 1 oraz art. 92 ust. 1 i 2 Konstytucji należy stwierdzić całkowitą bezpodstawność ich przywołania jako podstawy skargi konstytucyjnej. Z unormowań wyliczających źródła prawa powszechnie obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej (art. 87 ust. 1 Konstytucji), jak i określających warunki wydawania rozporządzeń (art. 92 Konstytucji), nie wynikają żadne podmiotowe prawa skarżącego, których naruszenie uzasadniałoby kontrolę zaskarżonych przepisów. Dodatkowo należy stwierdzić brak jakiegokolwiek związku merytorycznego, jaki zachodziłby między art. 56 § 3 o.p. oraz postanowieniami zamieszczonymi w obwieszczeniach Ministra Finansów, a uregulowaniami Konstytucji dotyczącymi całkiem odmiennego – od zaskarżonych – aktu normatywnego, jakim jest rozporządzenie.
Zgodnie z utrwalonym już w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego poglądem, wzorcem kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej nie może być również art. 84 Konstytucji. W tym kontekście Trybunał podkreślił, że z przepisu Konstytucji, zastrzegającego ustawową formę nakładania obowiązków, w tym świadczeń podatkowych, nie wynikają bezpośrednio prawa lub wolności, które mogłyby stanowić podstawę skargi konstytucyjnej. W szczególności w wyroku z 5 listopada 2008 r. (SK 79/06, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 153) Trybunał Konstytucyjny – odwołując się do swojego wcześniejszego orzecznictwa – potwierdził, że przepisy nakładające na jednostki obowiązki finansowe wobec państwa i innych podmiotów prawa publicznego nie funkcjonują „równolegle” i bez związku z konstytucyjnymi przepisami o wolnościach i prawach człowieka i obywatela, niezależnie od treści tych przepisów. Trybunał uznał w związku z tym, że przepisy Konstytucji, gwarantujące określone wolności lub prawa, mogą być o tyle adekwatnym wzorcem kontroli także dla unormowań nakładających obowiązki, o ile występuje rzeczywisty związek pomiędzy wymogiem wykonania danego obowiązku a ingerencją prawodawcy w sferę konkretnej konstytucyjnej wolności lub prawa. Trybunał podkreślił również, że regulacja prawna, dotycząca obowiązków podatkowych, mając wyraźną podstawę konstytucyjną, nie powinna być analizowana wyłącznie w kategoriach ograniczeń w korzystaniu z konstytucyjnych wolności i praw (zob. postanowienie pełnego składu TK z 16 lutego 2009 r., Ts 202/06, OTK ZU nr 1/B/2009, poz. 23).
Wymogu określonego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK nie wypełniło także odwołanie się przez skarżącego do treści art. 2 Konstytucji. Jak to już wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie TK (również w orzeczeniach dotyczących skarg konstytucyjnych kierowanych przez skarżącego), zasady wywodzone z tego przepisu Konstytucji mogą stanowić podstawę skargi konstytucyjnej jedynie wówczas, gdy zostaną skorelowane z treścią konkretnych praw podmiotowych, wyrażonych w innych przepisach konstytucyjnych (zob. postanowienie pełnego składu TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60). Ze wskazanych wyżej przyczyn, obowiązku takiego doprecyzowania nie zrealizowało zaś powołanie się przez skarżącego na unormowania art. 84, art. 87 ust. 1 oraz art. 92 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 oraz art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.