Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 19 lipca 2011 r.

Sygn. akt Ts 106/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Teresa Liszcz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Sławomira R. w sprawie zgodności:

art. 31 ust. 1 pkt 2 lit. a, b i c w związku z art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424, ze zm.) z art. 51 ust. 3 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej zarzucono niezgodność art. 31 ust. 1 pkt 2 lit. a, b i c w związku z art. 30 ust. 2 pkt 2 (mylnie oznaczonym w skardze jako art. 30 ust. 1 pkt 2) ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424, ze zm.; dalej: ustawa o IPN) z art. 51 ust. 3 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Skarga została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Skarżący złożył do Instytutu Pamięci Narodowej (dalej: IPN) wniosek o udostępnienie dokumentów stanowiących podstawę umieszczenia jego nazwiska na liście tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Decyzją z 5 grudnia 2007 r. (nr 118/07) Prezes IPN odmówił skarżącemu dostępu do niektórych dokumentów, wskazując jako podstawę decyzji art. 31 ust. 1 pkt 2 ustawy o IPN. Decyzją z 4 marca 2008 r. (nr 60/08), wydaną w wyniku wniesienia przez skarżącego wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, Prezes IPN utrzymał w mocy powyższą decyzję. Od tej decyzji skarżący wniósł skargę, która została oddalona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 9 października 2008 r. (sygn. akt II SA/Wa 650/08). Złożona przez skarżącego skarga kasacyjna od tego wyroku została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 stycznia 2009 r. (sygn. akt I OSK 1542/08).

Zdaniem skarżącego, zaskarżone przepisy ustawy o IPN naruszają jego prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych (art. 51 ust. 3 Konstytucji) oraz zasady ograniczania konstytucyjnych wolności i praw regulowane w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Uniemożliwiają bowiem dostęp do dokumentów IPN oraz dokonanie weryfikacji zawartych w nich twierdzeń. Skarżący podnosi, że mimo iż art. 51 ust. 3 Konstytucji przewiduje możliwość ustawowego wprowadzenia ograniczeń prawa dostępu do dokumentów i zbiorów danych, to ograniczenia dokonane w zakwestionowanych przepisach ustawy o IPN nie spełniają wymogu proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji).



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony wolności i praw, precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z jej art. 46 ust. 1, skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

Zasadniczym powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej jest ustalenie, że skarga została wniesiona z naruszeniem terminu wskazanego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 stycznia 2009 r., który skarżący wskazuje jako ostateczne rozstrzygnięcie w swojej sprawie, został doręczony jego pełnomocnikowi ustanowionemu w postępowaniu sądowoadministracyjnym 26 stycznia 2009 r. Skarżący złożył wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem wniesienia skargi konstytucyjnej 25 marca 2009 r., w związku z czym na podstawie art. 48 ust. 2 ustawy o TK zawieszeniu uległ bieg terminu do wniesienia skargi. Zarządzeniem z 18 grudnia 2009 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga uwzględnił wniosek skarżącego, zaś 1 lutego 2010 r. jego pełnomocnik otrzymał pismo Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie informujące o wyznaczeniu go pełnomocnikiem z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Skarga w niniejszej sprawie została nadana w placówce pocztowej 26 kwietnia 2010 r. W związku z powyższym należy uznać, że bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczął się 26 stycznia i uległ zawieszeniu 25 marca 2009 r. (58 dni). Rozpoczęcie dalszego biegu terminu nastąpiło 1 lutego 2010 r., zaś skarga konstytucyjna złożona została 26 kwietnia 2010 r. (53 dni). Łącznie okres, w którym biegł termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, wyniósł 111 dni. Termin trzech miesięcy, wskazany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, został więc przekroczony, co przesądza o niedopuszczalności nadania biegu skardze wniesionej w niniejszej sprawie.

Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny wskazuje, że przedstawiony przez skarżącego w niniejszej sprawie problem konstytucyjny był przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału w wyroku z 20 października 2010 r. (sygn. akt P 37/09, OTK ZU nr 8/A/2010, poz. 79). Trybunał orzekł w nim między innymi, że art. 31 ust. 1 pkt 2 ustawy o IPN w brzmieniu obowiązującym do dnia 26 maja 2010 r. (a więc w brzmieniu, które było podstawą wydania rozstrzygnięć w sprawie skarżącego) jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 47 oraz art. 51 ust. 3 i 4 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Uznał, że wprowadzone w tym przepisie proceduralnym ograniczenia dostępu do dokumentów IPN dotyczących osoby wnioskującej o uzyskanie takiego dostępu stanowią nieproporcjonalną ingerencję w prawo dostępu do dokumentów i zbiorów danych (art. 51 ust. 3). Przepis ten nadmiernie ogranicza także środki, na podstawie których jednostka mogłaby realizować konstytucyjnie gwarantowane prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą (art. 51 ust. 4 Konstytucji). Tym samym Trybunał podzielił wątpliwości konstytucyjne podniesione przez skarżącego. Wcześniej, w wyroku z 11 maja 2007 r. (K 2/07, OTK ZU nr 5/A/2007, poz. 48) Trybunał stwierdził natomiast niezgodność z Konstytucją, powołanego w petitum skargi jako przepis związkowy wobec głównego przedmiotu zaskarżenia, art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o IPN, w wyniku czego przepis ten utracił moc obowiązującą z dniem 15 maja 2007 r.

Orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności z Konstytucją przepisów zaskarżonych w niniejszej sprawie powoduje zaistnienie przesłanki zbędności wydania orzeczenia, o której mowa w art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK (zob. postanowienie TK z 14 grudnia 2010 r., SK 43/09, OTK ZU nr 10/A/2010, poz. 134 i cytowane tam orzecznictwo). W postępowaniu wstępnym stanowi to samoistną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej (zob. np. postanowienie TK z 16 marca 2009 r., Ts 127/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 18). Również z tego powodu należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.



Mając powyższe na względzie, Trybunał odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.