Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 3 listopada 2011 r.

Sygn. akt Ts 111/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Maria Gintowt-Jankowicz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Grzegorza R. w sprawie zgodności:

art. 485 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w związku z art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282, ze zm.) i art. 517 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 64, poz. 93, ze zm.) z art. 2, art. 22, art. 45 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:





odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 17 kwietnia 2011 r. (data nadania) Grzegorz R. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 485 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w związku z art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282, ze zm.; dalej: prawo wekslowe) i art. 517 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 64, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) „w zakresie, w jakim pozbawiają powoda możliwości uzyskania nakazu zapłaty na podstawie wypełnionego przez niego weksla in blanco bez posuwania się do fałszu intelektualnego, polegającego na wykazaniu swej legitymacji w oparciu o indos dokonany niezgodnie z przepisami prawa oraz tym samym pozbawiają dłużnika zarzutów wekslowych przyznanych mu w art. 10 prawa wekslowego, wskutek częściowego w skutkach weksla gwarancyjnego z wekslem, któremu nadano funkcję obiegową” z art. 2, art. 22, art. 45 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Skarga została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. 25 kwietnia 2006 r. Sąd Okręgowy w Warszawie – Wydział XXV Cywilny wydał wobec skarżącego nakaz zapłaty (sygn. akt XXV Nc 38/06), który został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie – Wydział XXV Cywilny z 23 lipca 2008 r. (sygn. akt XXV C 1378/06). Wyrokiem z 22 października 2009 r. (sygn. akt VI A Ca 228/09), doręczonym skarżącemu 18 stycznia 2010 r., Sąd Apelacyjny w Warszawie – VI Wydział Cywilny oddalił apelację skarżącego od powyższego wyroku. Następnie skarżący wniósł skargę kasacyjną, która została oddalona wyrokiem Sądu Najwyższego z 25 listopada 2010 r. (sygn. akt I CSK 387/10), doręczonym skarżącemu 17 stycznia 2011 r.

Skarżący upatruje niekonstytucyjność zaskarżonych przepisów w ich wzajemnej niespójności, pozwalającej na pogorszenie sytuacji dłużnika wekslowego w wypadku zbycia weksla in blanco w drodze indosu. Zdaniem skarżącego przepisy te uniemożliwiają dłużnikowi podniesienie wobec nabywcy takiego weksla zarzutów, które mógłby podnieść wobec jego zbywcy.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 14 czerwca 2011 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez: podanie adresu zamieszkania skarżącego; doręczenie odpisów orzeczeń Sądu Okręgowego oraz Sądu Apelacyjnego w Warszawie zapadłych w sprawie skarżącego wraz z 4 kopiami; podanie daty doręczenia skarżącemu wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 października 2009 r.; wskazanie, w jakim zakresie zaskarżone przepisy stanowiły podstawę wydania orzeczenia, które skarżący uważa za ostateczne w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) oraz dokładne określenie sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego, wyrażonych w art. 2, art. 22, art. 45 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, przez zaskarżone przepisy.

Pismem z 27 czerwca 2011 r. pełnomocnik skarżącego ustosunkował się do powyższego zarządzenia. Przesłał kopie wymienionych rozstrzygnięć oraz podał adres zamieszkania skarżącego, a także wskazał, że wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 października 2009 r. został doręczony skarżącemu 18 stycznia 2010 r. Pełnomocnik skarżącego stwierdził, że naruszenie zasady przyzwoitej legislacji (art. 2 Konstytucji) polega na istnieniu luki w zaskarżonych przepisach, które w niewystarczający sposób regulują możliwość przeniesienia weksla in blanco przed jego wypełnieniem, pozbawiając tym samym dłużnika możliwości podniesienia wobec nabywcy weksla zarzutów ze stosunku podstawowego oraz nakazania sądom wydawania nakazów zapłaty bez możliwości ustalenia, czy weksel został wypełniony przed, czy po jego przeniesieniu w drodze indosu. Ponadto podniósł, że naruszenie prawa do swobodnego prowadzenia działalności gospodarczej polega na istnieniu możliwości pozbawienia skarżącego majątku produkcyjnego bez podstawy ustawowej, a jedynie w oparciu o wykładnię opartą na „analogii do ustawy”, zaś prawa do sądu na tym, że zaskarżone przepisy tworzą sytuację, w której dłużnik wekslowy nie ma możliwości podniesienia wszystkich zarzutów, jakie mógłby podnieść wobec osoby, której wręczył weksel.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony wolności i praw, precyzuje ustawa o TK. W myśl jej art. 46 ust. 1 skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

Powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej w niniejszej sprawie jest ustalenie, że została ona wniesiona z naruszeniem terminu wskazanego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego termin do wniesienia skargi konstytucyjnej określony w tym przepisie jest związany z uzyskaniem w ramach drogi prawnej orzeczenia niepodlegającego zaskarżeniu przy użyciu zwykłych środków zaskarżenia, a więc w wypadku postępowania sądowego prawomocnego wyroku lub postanowienia. Konstytucja i ustawa o TK nie wymagają natomiast użycia środków o charakterze nadzwyczajnym, których wniesienie uzależnione jest od spełnienia szczególnych warunków.

Na gruncie procedury cywilnej oznacza to, że do wyczerpania drogi prawnej dochodzi po skorzystaniu przez skarżącego z możliwości wniesienia zażalenia lub apelacji do sądu drugiej instancji i uzyskaniu ostatecznego rozstrzygnięcia tego sądu. Elementem wyczerpania drogi prawnej w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK nie jest natomiast wniesienie skargi kasacyjnej. Jak bowiem konsekwentnie przyjmuje Trybunał Konstytucyjny, od czasu reformy postępowania kasacyjnego dokonanej ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) skarga kasacyjna ma charakter nadzwyczajnego środka wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych, a skorzystanie z niej nie jest konieczne do wniesienia skargi konstytucyjnej (zob. np. postanowienie TK z 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55). Bieg terminu do złożenia skargi konstytucyjnej rozpoczyna się więc w momencie uzyskania przez skarżącego prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji wydanego na podstawie kwestionowanych w skardze przepisów, zaś wniesienie skargi kasacyjnej jako nadzwyczajnego środka zaskarżenia nie powoduje ani przerwania, ani zawieszenia tego biegu (zob. np. postanowienia TK z: 25 stycznia 2008 r., Ts 58/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 107; 14 grudnia 2009 r., Ts 97/08, OTK ZU nr 1/B/2010, poz. 16 oraz 21 grudnia 2010 r., Ts 11/10, niepubl.).

Trybunał Konstytucyjny ustalił, że ostatecznym orzeczeniem wydanym w sprawie skarżącego jest więc wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 października 2009 r. i to od daty jego doręczenia skarżącemu, tzn. od 18 stycznia 2010 r., należy liczyć trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej , który upłynął 18 kwietnia 2010 r. Skarga została nadana w placówce pocztowej 17 kwietnia 2011 r., a więc z przekroczeniem terminu przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK o niemal rok. W myśl art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK okoliczność ta stanowi podstawę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Niezależnie od powyższego Trybunał stwierdza, że skarga konstytucyjna wniesiona w niniejszej sprawie nie spełnia także innych wymogów skorzystania z tego środka prawnego określonych w art. 47 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy o TK. Stwierdzenie, że skarga została wniesiona z przekroczeniem ustawowego terminu do jej wniesienia zwalnia jednak Trybunał Konstytucyjny z konieczności badania zaistnienia w niniejszej sprawie innych przesłanek odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.



Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.