Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

z dnia 18 stycznia 2011 r.

Sygn. akt Ts 187/10



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Teresa Liszcz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Andrzeja Z. w sprawie zgodności:

art. 98 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68, ze zm.) z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 28 lipca 2010 r. Andrzej Z. (dalej: skarżący) zarzucił, że art. 98 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68, ze zm.; dalej: ustawa o PSP) rozumiany w ten sposób, że funkcjonariuszowi Państwowej Straży Pożarnej po przejściu na emeryturę nie przysługuje w zamian za czas pełnienia ponadnormatywnej służby ekwiwalent pieniężny, jest niezgodny z art. 2 oraz art. 32 Konstytucji.

Za naruszenie wskazanych w petitum skargi postanowień Konstytucji skarżący w szczególności uznaje brak w ustawie o PSP regulacji uprawniającej do uzyskania rekompensaty pieniężnej za czas wolny od służby w zamian za czas pełnienia ponadnormatywnej służby, który – w przekonaniu skarżącego – powinien być udzielony najpóźniej do dnia zwolnienia ze służby. Skarżący nie dostrzega racjonalnych powodów, dla których ustawodawca odmiennie uregulował sytuację prawną funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej, funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym. Wyrokiem z 9 października 2009 r. (sygn. akt IV Pa 125/09) Sąd Okręgowy w Olsztynie – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację skarżącego od wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy w Bartoszycach z 10 czerwca 2009 r. (sygn. akt IV P 31/09). Postanowieniem z 15 kwietnia 2010 r. (sygn. akt I PK 22/10) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Powyższe rozstrzygnięcie zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącego 10 maja 2010 r.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skardze konstytucyjnej nie może zostać nadany dalszy bieg. Zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), skarga konstytucyjna może zostać wniesiona do Trybunału Konstytucyjnego po wyczerpaniu drogi prawnej, jeśli nie upłynął trzymiesięczny termin od doręczenia prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Dla ustalenia biegu wskazanego terminu kluczowe znaczenie ma więc obowiązek uzyskania przez skarżącego „prawomocnego orzeczenia” w ramach przysługującej mu i „wyczerpanej” drogi prawnej. Wskazane przesłanki należy rozumieć w ten sposób, że na skarżącym ciąży obowiązek wykorzystania zwykłych środków odwoławczych, tak by orzeczenie wydane w sprawie nie uzyskało waloru prawomocności. Innymi słowy, skarga konstytucyjna byłaby niedopuszczalna w sytuacji, gdyby orzeczenie stało się prawomocne na skutek nieskorzystania z przysługujących w zwykłym trybie środków zaskarżania nieprawomocnych orzeczeń lub też gdyby wniesione środki okazały się niemożliwe do rozpoznania z powodów formalnych. Warunkiem koniecznym wniesienia skargi konstytucyjnej jest legitymowanie się prawomocnym orzeczeniem, które cechę tę uzyskało w wyniku skutecznego wniesienia przez stronę środków odwoławczych. Jednocześnie zbyt daleko idącym ograniczeniem praw skarżącego byłoby oczekiwanie podejmowania prób pozbawienia wydanych rozstrzygnięć cechy prawomocności poprzez nadzwyczajne środki zaskarżenia. Z tego powodu uzyskanie prawomocnego orzeczenia jest także warunkiem wystarczającym do wniesienia do Trybunału Konstytucyjnego skargi konstytucyjnej.

Przenosząc te rozważania na płaszczyznę Kodeksu postępowania cywilnego, Trybunał Konstytucyjny po raz kolejny podkreśla, że z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) doszło do zmiany rozumienia przesłanki prawomocności orzeczenia w powiązaniu z wyczerpaniem drogi prawnej. Od dnia 6 lutego 2005 r. skarga kasacyjna nie przysługuje już od orzeczeń nieprawomocnych, lecz stanowi nadzwyczajny, przysługujący w szczególnych sytuacjach środek wzruszania orzeczeń prawomocnych. Tak więc, o ile w poprzednim stanie prawnym zaskarżone kasacją orzeczenie nie spełniało warunku przewidzianego w art. 46 ustawy o TK, o tyle obecnie złożenie skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego nie wpływa na prawomocność rozstrzygnięcia. Uruchomienie kasacyjnych kompetencji Sądu Najwyższego pozostaje poza zakresem konstytucyjnego wymogu wyczerpania drogi prawnej. Po opisanych zmianach charakteru postępowania cywilnego termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji, niezależnie od tego, czy w sprawie może jeszcze zostać wniesiona skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego. Jest to stanowisko wielokrotnie już wyrażane przez Trybunał Konstytucyjny (por. postanowienia TK z: 27 lutego 2007 r., Ts 43/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 36; 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 130; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 22 lutego 2008 r., Ts 14/08, OTK ZU nr 4/B/2008, poz. 174).

Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że ostatecznym orzeczeniem w rozpatrywanej sprawie jest wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z 9 października 2009 r. Od daty jego doręczenia biegł tym samym trzymiesięczny termin, przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Wystąpienie do Sądu Najwyższego ze skargą kasacyjną nie miało znaczenia prawnego. Wniesienie niniejszej skargi konstytucyjnej 28 lipca 2010 r. nastąpiło zatem ze znacznym przekroczeniem terminu ustawowego.

Niezależnie od powyższej okoliczności, samoistnie przesądzającej o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, Trybunał zwraca uwagę, że nie spełnia ona również pozostałych wymogów określonych w ustawie o TK. Jedną z podstawowych przesłanek nadania skardze dalszego biegu, wynikającą z istoty tego środka prawnego, jak również z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, jest wykazanie, iż poprzez wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia doszło do naruszenia konstytucyjnego prawa lub wolności o charakterze podmiotowym.

Skarżący upatruje uprawnienia do wniesienia skargi konstytucyjnej w naruszeniu zasad: demokratycznego państwa prawnego, równości wobec prawa oraz niedyskryminacji, wynikających z art. 2 i art. 32 Konstytucji. Problem dopuszczalności powoływania się na art. 32 Konstytucji, jako na źródło konstytucyjnych praw lub wolności, których naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej, został omówiony w szeregu orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, w tym najpełniej w postanowieniu z 24 października 2001 r., wydanym w pełnym składzie (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Zgodnie z powyższym rozstrzygnięciem, wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną, mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich – „samoistnie”. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego „Zasada ta oznacza przede wszystkim, że wszyscy są równi »w godności, wolności i prawach«, o których w innych przepisach mówi Konstytucja, i że nie jest dopuszczalna dyskryminacja w realizacji tych wolności i praw”. Równość nie ma zatem charakteru abstrakcyjnego i absolutnego, ale „funkcjonuje zawsze w pewnym kontekście sytuacyjnym, odniesiona być musi do zakazów lub nakazów albo nadania uprawnień określonym jednostkom (grupom jednostek) w porównaniu ze statusem innych jednostek (grup)”. W związku z powyższym dopuszczalność powołania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie zasady równości powinna zostać ograniczona wyłącznie do przypadków, w których zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo, wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona.

Również z art. 2 Konstytucji nie wynikają dla skarżącego żadne prawa o charakterze podmiotowym. Normy wywodzone z tego przepisu wyznaczają jedynie standard kreowania przez ustawodawcę wolności i praw, nie wprowadzając jednocześnie konkretnej wolności czy konkretnego prawa (zob. postanowienia TK z: 10 stycznia 2001 r., Ts 72/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 12; 20 lutego 2008 r., SK 27/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 22). Art. 2 Konstytucji może stanowić wzorzec kontroli tylko wówczas, gdy zasady z niego płynące zostaną odniesione do przepisów Konstytucji, które prawa i wolności wyrażają.



Mając na uwadze powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49, art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, postanowił jak w sentencji.