Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Padarewska - Hajn

Sędziowie:SSA Jacek Zajączkowski

SSA Anna Szczepaniak-Cicha (spr.)

Protokolant: stażysta Przemysław Trębacz

po rozpoznaniu w dniu 24 sierpnia 2012 r. w Łodzi

sprawy R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi

z dnia 15 grudnia 2011 r., sygn. akt: IX U 722/11;

zmienia zaskarżony wyrok w ten tylko sposób, że prawo do emerytury przyznaje R. K. od dnia 4 czerwca 2011 roku.

Sygn. akt III AUa 276/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 czerwca 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił R. K. prawa do emerytury wobec nie udowodnienia wymaganego 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odwołanie od tej decyzji w dniu 6 lipca 2011 roku złożył R. K. zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia poprzez przyjęcie, że w okresie od l sierpnia 1979 roku do 31 grudnia 1990 roku nie wykonywał on pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy domagał się oddalenia odwołania.

Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2011 roku Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał R. K. prawo do emerytury od dnia 17 maja 2011 roku oraz stwierdził odpowiedzialność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. za nie przyznanie w ustawowym terminie prawa do świadczenia.

Sąd Okręgowy ustalił, że R. K. urodził się w (...)roku. Od dnia 17 lipca 1970 roku do dnia 14 grudnia 2000 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w Ł.. W czasie zatrudnienia w tym zakładzie (...) pracował na następujących stanowiskach pracy:

- nastawiacza maszyn od 17 lipca 1970 roku do 14 kwietnia 1971 roku i od 7 maja 1973 roku do 30 czerwca 1975 roku;

- mistrza apretury od l lipca 1975 roku do 31 lipca 1979 roku, a także od l września 1994 roku do 14 grudnia 1994 roku, od 6 stycznia 1995 roku do l sierpnia 2000 roku i od 6 sierpnia 2000 roku do 14 grudnia 2000 roku;

- kierownika oddziału składalni od l sierpnia 1979 roku do 31 grudnia 1990 roku;

- mistrza oddziału składalni od l stycznia 1991 roku do 27 grudnia 1992 roku, od l stycznia 1993 roku do 31 marca 1993 roku, od l maja 1993 roku do 27 lutego 1994 roku i od 8 marca 1994 roku do 31 sierpnia 1994 roku.

W okresie od 22 kwietnia 1971 roku do 17 kwietnia 1973 roku R. K. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Będąc zatrudnionym w Zakładach (...) w Ł. na stanowisku kierownika oddziału składalni ubezpieczony pracował po 8 godzin dziennie lub więcej w zależności od potrzeb, bezpośrednio na tym oddziale. Jego miejsce pracy znajdowało się w kantorze. Było to pomieszczenie wydzielone ściankami, bez sufitu. R. K. nadzorował pośrednio pracowników produkcyjnych oraz zastępował mistrza, praktycznie wszystkie stanowiska na składalni były stanowiskami pracy w szczególnych warunkach ze względu na znaczną szkodliwość dla zdrowia. S. mieściła się w jednym budynku z farbiarnią i apreturą.

R. K. nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Zdaniem Sądu Okręgowego wnioskodawca spełnił wszystkie wymagane prawem warunki do przyznania mu emerytury w obniżonym wieku na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS, w tym sporną przesłankę 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych, gdyż w takich warunkach świadczył pracę również jako kierownik składalni w okresie od l sierpnia 1979 roku do 31 grudnia 1990 roku. Z tego też względu Sąd Okręgowy, z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję przyznając R. K. prawo do emerytury od dnia 17 maja 2011 roku, tj. od dnia złożenia wniosku o przyznanie prawa do tego świadczenia.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy zaskarżając rozstrzygnięcie w zakresie ustalenia początkowej daty prawa do emerytury od 17 maja 2011 roku i zarzucając naruszenie prawa materialnego - art. 100 ust. l ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS, poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że wnioskodawca prawo do emerytury nabył poczynając od 17 maja 2011 roku, podczas, gdy 60 lat ukończył dopiero w dniu 4 czerwca 2011 roku.

W następstwie tak sformułowanego zarzutu skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie prawa do emerytury od daty 4 czerwca 2011 roku.

R. K. apelację uznał.

Sąd Apelacyjny Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył:

Apelacja organu rentowego jest zasadna.

Zawarty w przepisach przejściowych ustawy z dnia ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) art. 184 dotyczy tych ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, którzy w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) osiągnęli: 1/ okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia emerytury w wieku niższym, niż 65 lat w przypadku mężczyzn (co najmniej 60); 2/ okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn). Takim ubezpieczonym emerytura przysługuje w przypadku nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy, w razie bycia pracownikiem.

Warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest spełnienie w dniu wejścia w życie tej ustawy wymogów stażowych, natomiast ustawodawca nie zakreślił daty zrealizowania pozostałych przesłanek z art. 184, w tym dożycia wymaganego wieku oraz rozwiązania stosunku pracy. W judykaturze panuje jednak pełna zgodność co do tego, że prawo do emerytury na podstawie art. 184 ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia warunki przewidziane tym przepisem, niezależnie od tego, kiedy osiągnął wiek określony w art. 32 ustawy emerytalnej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2007r., I UK 62/07, OSNP 2008/17-18/269). Jasne jest również, że o uprawnieniu do emerytury dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze decyduje łączne spełnienie wszystkich warunków określonych prawem oraz stan udowodnienia tego spełnienia najpóźniej w chwili wyrokowania przez sąd rozpatrujący odwołanie, co ma związek z deklaratywnym charakterem decyzji podejmowanych w postępowaniu o emeryturę. Postępowanie odwoławcze w sprawie o emeryturę na podstawie art. 184 ustawy cechuje bowiem możliwość zgłoszenia nowych faktów i dowodów niebędących dotychczas przedmiotem postępowania przed organem rentowym np. na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach i te nowe fakty bądź dowody mogą stanowić podstawę orzeczenia sądowego w sporze o prawo do emerytury (tak Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 13 stycznia 2009r., II UK 148/08, OSNP 2010/15-16/192).

Rację ma apelujący ZUS, że kwestię dożycia wieku wnioskodawcy rozpatrywać należy w świetle art. 100 ust. 1 powołanej ustawy. Przepis ten reguluje, iż prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Natomiast wypłata przyznanych świadczeń przysługuje od dnia powstania prawa do emerytury, choć nie może być wcześniejsza od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu - art. 129 ust. 1 in principio tej ustawy. Zatem dla ustalenia, na podstawie art. 100 ust. 1 ustawy, daty powstania prawa do świadczenia, dzień złożenia wniosku o emeryturę może mieć znaczenie tylko o tyle, o ile w tej dacie ziściły się już wszystkie przesłanki nabycia prawa do dochodzonego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2010r., II UK 54/10, LEX nr 794787, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2010r., II UK 157/10, LEX nr 989170).

W dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę, tj. 17 maja 2011 roku, R. K. nie osiągnął jeszcze wieku 60 lat, wymaganego art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej oraz w zw. z § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), a więc wszystkie przesłanki powstania prawa do świadczenia nie były jeszcze wówczas spełnione. Ubezpieczony ukończył 60 lat w dniu 4 czerwca 2011 roku i dopiero w tym dniu nabył prawo do emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z powyższych względów i z mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł reformatoryjnie, przez przyznanie R. K. prawa do emerytury od dnia 4 czerwca 2011 roku.

Sędziowie: Przewodnicząca: