Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 marca 2013 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku S. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. W..

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawcy S. W.

od wyroku Sądu Okręgowego - w P.

z dnia 12 września 2012 r. sygn. akt VII U 1082/12

u c h y l a zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Poznaniu

do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 czerwca 2012 r. pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił S. W. prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej ubezpieczony odwołał się do Sądu Okręgowego w Poznaniu.

Wyrokiem z dnia 12 września 2012 r. odwołanie oddalono.

U podstaw powołanego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

S. W. ur. (...) z zawodu jest pracownikiem socjalnym. Na dzień 1 stycznia 1999 r. posiada ponad 28 lat 4 miesiące i 17 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

W dniu 23 grudnia 2010 r. S. W. złożył wniosek o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Decyzją z 24 marca 2011 r. pozwany wydał decyzję odmowną, od której ubezpieczony odwołał się do Sądu Okręgowego w Poznaniu. Wyrokiem z dnia 28 lipca 2011 r. odwołanie zostało oddalone, zaś apelację oddalono wyrokiem Sądu Apelacyjnego z 16 lutego 2012 r.

Ubezpieczony jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku za pośrednictwem pozwanego na dochody budżetu państwa.

W dniu 4 kwietnia 2012 r. S. W. ponowił wniosek emerytalny.

Odwołujący pozostaje nadal w stosunku pracy z (...) Ośrodkiem Pomocy Społecznej we W., będąc od 2 lipca 2008 r. zatrudnionym na stanowisku konsultanta.

W tak ustalonym – bezspornym stanie faktycznym – Sąd Okręgowy uznał wniesione odwołanie za bezzasadne. Oparł się na niekwestionowanych przez strony dokumentach zgromadzonych w aktach pozwanego oraz treści zeznań odwołującego.

Sąd wskazał na wstępie, że skutki prawne wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze określone są w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.Dz.U. z 2009 r., nr 153 poz.1227 ze zm.) i utrzymanymi w mocy przepisami Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8 poz.43 ze zm.).

Dla analizy zasadności odwołania sąd uznał za konieczne powołanie dodatkowo art.184 ustawy emerytalnej, zgodnie z brzmieniem którego ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl ust. 2 emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

W sprawie pozostawało poza granicami sporu, że w dacie zgłoszenia wniosku emerytalnego odwołujący osiągnął 60 rok życia oraz, że wnioskował o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa. Niekwestionowany był także wymagany okres składkowy i nieskładkowy ponad 25 lat na dzień 1 stycznia 1999 r.

Sąd Okręgowy podkreślał , że odwołujący nie spełnił niezbędnego w rozumieniu art.184 ustawy emerytalnej warunku rozwiązania na swój wniosek stosunku pracy.

Fakt pozostawania w stosunku pracy potwierdził aktualny pracodawca odwołującego, fakt ten przyznał na rozprawie także sam wnioskodawca.

Sąd podkreślał także, przywołując aktualne orzecznictwo sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, iż nie jest władny dokonać ustalenia faktu legitymowania się okresem pracy w warunkach szczególnych. Badaniu sądu podlega wyłącznie prawo do emerytury a więc spełnienie wszystkich ustawowych przesłanek dla jej nabycia .

Apelację od powołanego orzeczenia wywiódł S. W. domagając się zmiany orzeczenia i przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku.

W uzasadnieniu wniesionego środka zaskarżenia apelujący wywodził, że organ rentowy zwlekał z rozpoznaniem wniosku emerytalnego, skupiając się na treści świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych w (...) w P.. Sąd z kolei wydał wyrok oddalający jego odwołanie od odmownej decyzji pozwanego warunkując jego rozpatrzenie od rozwiązania stosunku pracy. Zdaniem apelującego takie stanowisko jest nieracjonalne i niezrozumiale nadto stawia odwołującego w bardzo niekorzystnej sytuacji. Rozwiązanie umowy o pracę na swój wniosek wiąże się ogromnym ryzykiem , także finansowym . w uznaniu apelującego ta kwestia wina być ostatnią – po zakończeniu sprawy zasadniczej jaką jest uzyskanie prawa do wcześniejszej emerytury.

Pozwany organ rentowy nie zajął wobec wniesionej apelacji merytorycznego stanowiska.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja S. W. jest zasadna.

Na wstępie Sąd II instancji wskazuje, że w pełni podziela ustalenia faktyczne poczynione na etapie postępowania piewszoinstancyjnego, przez co całkowicie zbędne staje się ich ponowne w tym miejscu szczegółowe przywoływanie.

W pełni prawidłowe są także poczynione przez Sąd Okręgowy rozważania prawne i zaprezentowana argumentacja przemawiająca za oddaleniem odwołania ubezpieczonego.

Dla subsumpcji stanu faktycznego pod normę prawa sąd prawidłowo przywołał art.184 ustawy emerytalnej, zgodnie z brzmieniem którego ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1 – jak stanowi ustęp 2 przepisu - przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Prawidłowo uznał Sąd I instancji za bezsporne w sprawie ,że w dacie zgłoszenia wniosku emerytalnego odwołujący osiągnął 60 rok życia oraz, że wnioskował o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa. Poza sporem był także wymagany okres składkowy i nieskładkowy ponad 25 lat na dzień 1 stycznia 1999 r.

W pełni zasadnie także uznał sąd, iż niespełnienie przez odwołującego przesłanki rozwiązania na swój wniosek stosunku pracy wyklucza możliwość przyznania wnioskowanego świadczenia emerytalnego.

Sąd Apelacyjny musi jednak mieć na względzie brzmieniem art.316 k.p.c.

Zgodnie z przywołanym unormowaniem po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy.

Stan rzeczy brany pod uwagę przez sąd przy wydaniu wyroku obejmuje podstawę faktyczną i podstawę prawną wyroku (wyroki SN: z dnia 13 marca 1997 r., II CKN 70/96, OSNC 1997, nr 8, poz. 113, z dnia 8 lutego 2006 r., II CSK 153/05, Lex nr 192012). Zatem w obu zakresach decydujące znaczenie ma chwila orzekania.

Należy mieć także na uwadze, że w obowiązującym systemie apelacyjnym zasada aktualności orzeczenia sądowego ma zastosowanie do sądów obu instancji, gdyż instancja odwoławcza jest tu przede wszystkim sądem merytorycznym, a nie tylko kontrolnym (wyrok SN z dnia 8 lutego 2006 r., II CSK 153/05, Lex, nr 192012).

W wyroku z dnia 8 lutego 2006 r. II CSK 153/05 Sąd Najwyższy wskazywał :” Stosownie do treści art. 316 § 1 k.p.c. sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy (zasada aktualności orzeczenia sądowego). Przez "stan rzeczy" rozumie się tu zarówno stan faktyczny, jak i prawny. W systemie apelacyjnym zasada ta ma zastosowanie do sądów obu instancji, gdyż instancja odwoławcza jest tu przede wszystkim sądem merytorycznym, a nie tylko kontrolnym”. LEX nr 192012

Podobnie – w swym wyroku z dnia 5 listopada 2009 r. II UK 103/09, gdzie wskazywał : "Stanem rzeczy" w rozumieniu art. 316 § 1 k.p.c. są zarówno okoliczności faktyczne sprawy jak i przepisy prawa, na podstawie których ma być wydane rozstrzygnięcie (ich zmiana pomiędzy wytoczeniem powództwa lub złożeniem odwołania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych a zamknięciem rozprawy)”. LEX nr 577839

Odnosząc powyższe do rozpoznawanej sprawy Sąd II instancji podkreśla, że w dacie orzekania w postępowaniu apelacyjnym obowiązywała odmienna treść art.184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych .

Mocą art.1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2012 poz. 637) wprowadzono nowe brzmienie art.184 ustawy emerytalnej od dnia 1 stycznia 2013 r. :

Art. 184. 1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

2. ⁽⁶⁴⁾ Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

3. Przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury ubezpieczonego, który złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa, składki na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowane na jego koncie w Zakładzie, zwiększa się przez pomnożenie wskaźnikiem korygującym 19,52/12,22, stanowiącym stosunek pełnej wysokości składki na ubezpieczenie emerytalne do wysokości zaewidencjonowanej na koncie ubezpieczonego w Zakładzie.

Mając na względzie skreślenie zapisu o konieczności rozwiązania stosunku pracy przyjąć należy konieczność przeprowadzenia przez sąd I instancji postępowania dowodowego w całości na okoliczność spełnienia przez odwołującego przesłanki z ust.1pkt 1 powołanego przepisu to jest okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Mając na względzie przywołane okoliczności orzeczono jak w sentencji w oparciu o treść art.386 §4 k.p.c.

SSA Marta Sawińska SSA Marek Borkiewicz SSA Ewa Cyran