Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Stanisław Jabłoński (spr.)

Sędziowie SSO Ewa Kilczewska

SSO Agata Regulska

Protokolant Artur Łukiańczyk

przy udziale T. K. Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2013r.

sprawy P. U.

oskarżonego o przestępstwo z art. 270 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków

z dnia 9 października 2012 roku sygn. akt II K 577/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchyla orzeczenie o wymierzeniu oskarżanemu P. U. kary grzywny;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, w tym wymierza mu opłatę w kwocie 120 złotych za obie instancje.

IV Ka 1427/12

UZASADNIENIE

P. U. został oskarżony o to, że w lipcu 2010 r. we W. przedłożył S. M. przerobiony dokument w postaci odpisu decyzji wydanej przez Starostę Powiatu (...) nr (...) z dnia 28 czerwca 2010 r. zatwierdzającej projekt budowlany i udzielającej pozwolenie na budowę budynku mieszkalnego wraz z przyłączem kanalizacyjnym, wodnym, wewnętrznej linii zasilającej n/n, na dz. nr 424/7 AM, w obrębie S., gm. K., tj. o czyn z art. 270 § 1 kk.

Wyrokiem z dnia 9 października 2012 r. sygn. akt II K 577/12 Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu w II Wydziale Karnym:

I.  uznał oskarżonego P. U. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku z ty, że przyjął, iż przerobienia w/w dokumentu dokonał osobiście, tj. przestępstwa z art. 270 § 1 kk i za to na podstawie art. 270 § 1 kk wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 69 § 1 kk i art. 70 § 1 pkt. 1 kk warunkowo zawiesił oskarżonemu P. U. wykonanie orzeczonej w pkt. I kary pozbawienia wolności na okres próby lat 4 (czterech);

III.  na podstawie art. 71 § 1 kk orzekł wobec oskarżonego karę 100 (stu) stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 50 (pięćdziesiąt) złotych każda stawka;

IV.  na podstawie art. 73 § 1 kk oddał oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora;

V.  na podstawie art. 44 § 2 kk orzekł przepadek przedmiotu wymienionego w wykazie dowodów rzeczowych nr I/197/12, poz. 1, w postaci odpisu decyzji k. 109 na rzecz Skarbu Państwa i na podstawie art. 195 kkw pozostawił go w aktach sprawy;

VI.  na podstawie art. 626 § 1 kpk i art. 627 kpk i art. 2 ust. 1 pkt. 2 i art. 3 ust. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonego koszty procesu na rzecz Skarbu Państwa w tym wymierzył mu opłatę w kwocie 620 zł.

Przedmiotowy wyrok zaskarżył obrońca oskarżonego w części dotyczącej orzeczenia zawartego w punkcie III części dyspozytywnej wyroku, w całości. Wyrokowi temu zarzucił:

1)  obrazę przepisów prawa materialnego polegającą na zastosowaniu art. 71 § 1 kk i orzeczeniu na tej podstawie grzywny w sytuacji, gdy – wobec tego, że karę grzywny można było orzec wobec oskarżonego na podstawie art. 270 § 1 kk – przepisu tego nie można było zastosować.

Z ostrożności procesowej zaskarżonemu orzeczeniu obrońca oskarżonego zarzucił:

2)  orzeczenie rażąco wysokiej kary grzywny, przekraczającej stopień winy oskarżonego, ponadto wynikającej z nieuwzględnienia przy jej wymiarze przewagi okoliczności łagodzących nad obciążającymi oraz dochodów oskarżonego, jego warunków osobistych, rodzinnych i stosunków majątkowych i możliwości zarobkowych w chwili obecnej.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wyeliminowanie z jego części dyspozytywnej orzeczenia zawartego pkt. III i niewymierzenie kary grzywny;

ewentualnie (w razie uwzględnienia jedynie zarzutu opisanego w punkcie 2:

- zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie III części dyspozytywnej poprzez obniżenie kary grzywny wymierzonej oskarżonemu;

ewentualnie

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy oskarżonego co do wniosku o uchylenie orzeczenia o wymierzeniu oskarżonemu P. U. kary grzywny jest zasadna.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd I instancji w sposób prawidłowy i wnikliwy przeprowadził postępowanie dowodowe, należycie wykorzystując w toku rozprawy głównej możliwości weryfikacji zarzutu aktu oskarżenia, w zakresie niezbędnym dla ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia kwestii sprawstwa i winy oskarżonego. Sąd Rejonowy poddał szczegółowej analizie ogół faktów istotnych dla przedmiotowego rozstrzygnięcia, w szczególności wyjaśnienia oskarżonego, w całości przyznającego się do postawionego mu zarzutu. Na podstawie całokształtu ujawnionego materiału dowodowego Sąd meriti dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych. Jednakże nie ulega wątpliwości, że Sąd I instancji podejmując rozstrzygnięcie w przedmiocie orzeczenia wobec oskarżonego grzywny w związku z warunkowym zawieszeniem wykonania wymierzonej kary pozbawienia wolności, należycie ustalonym okolicznościom nie przydał należytego znaczenia. Wnoszący apelację zasadnie tym samym, nie kwestionując prawidłowości ustaleń faktycznych, podniósł zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej w punkcie III zaskarżonego wyroku grzywny oraz wniósł o zmianę wyroku w zakresie wskazanego rozstrzygnięcia, wskazując na wadliwość dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny okoliczności sprawy. Tym samym, w ocenie Sądu Odwoławczego, zachodzą podstawy do wzruszenia wyroku w zakresie orzeczenia o wymierzeniu oskarżonemu grzywny na podstawie art. 71 § 1 kk.

Zdaniem Sądu Okręgowego wymierzona na podstawie art. 71 § 1 kk grzywna nie może się ostać. Odnosząc się do podniesionego w apelacji zarzutu obrazy przepisów prawa materialnego polegającego na zastosowaniu art. 71 § 1 kk i orzeczeniu na jego podstawie grzywny w sytuacji, gdy karę grzywny można było orzec wobec oskarżonego na podstawie art. 270 § 1 kk, jedynie na marginesie zaznaczyć należy, że Sąd Odwoławczy dostrzegł związane ze stosowaniem tejże regulacji prawnej wątpliwości. Zarówno poglądy doktryny, jak i judykatury w zakresie możliwości orzeczenia na podstawie art. 71 § 1 kk grzywny w sytuacji, gdy przepis, na podstawie którego została wymierzona wobec oskarżonego kara inna niż grzywna, przewidywał możliwość wymierzenia tej ostatniej, są rozbieżne. Nie przesądzając w tym miejscu kwestii prawidłowości któregokolwiek ze wskazanych stanowisk, a tym samym tego, czy orzeczenie przez Sąd Rejonowy grzywny w związku z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności w okolicznościach niniejszej sprawy było dopuszczalne, wskazać należy, że Sąd Okręgowy swoje rozstrzygnięcie w omawianym zakresie oparł na stwierdzeniu rażącej niewspółmierności kary grzywny, przez co w pełni podzielił stanowisko wyrażone przez obrońcę oskarżonego w drugim z podniesionych zarzutów apelacji.

Przepis art. 438 pkt 4 kpk jako przyczynę odwoławczą wskazuje rażącą niewspółmierność kary. Sąd I instancji, wymierzając karę zobowiązany był kierować się przesłankami jej wymiaru określonymi w art. 53 § 1 i § 2 kk. W art. 53 § 1 kk ustawodawca wskazał ogólne dyrektywy wymiaru kary, która powinna spełniać cele zapobiegawcze i wychowawcze, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości społecznej społeczeństwa. Ponadto na Sądzie spoczywa obowiązek stosowania środków reakcji tak, aby ich dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, przy jednoczesnym uwzględnieniu stopnia społecznej szkodliwości czynu. Natomiast w art. 53 § 2 kk wskazane zostały okoliczności mające znaczenie przy wymiarze kary i innych środków. Dotyczą one zarówno popełnionego czynu zabronionego oraz osoby samego sprawcy. Sąd dokonując wyboru danego rodzaju i wymiaru środka reakcji karnej, winien stosować dyrektywy wymiaru kary oraz uwzględnić okoliczności wskazane w art. 53 § 2 kk.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, że wymierzona w przedmiotowej sprawie kara pozbawienia wolności wraz z zastosowaną instytucją warunkowego zawieszenia jej wykonania, jest adekwatna do stopnia winy oskarżonego oraz realizuje cele zapobiegawcze i wychowawcze w odniesieniu do niego. Na podstawie okoliczności niniejszej sprawy uzasadnione jest założenie o pozytywnym oddziaływaniu wymierzonej kary w zakresie odstraszenia oskarżonego od ponownego wkroczenia na drogę przestępstwa, a cel wychowawczy zostanie zrealizowany poprzez ukształtowanie postawy oskarżonego tak wobec własnego czynu, jak i przestępstwa w ogóle. Nadto kara orzeczona wobec oskarżonego czyni zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości, jak i wywiera pozytywny wpływ w zakresie prewencji generalnej, w tym kształtowaniu świadomości prawnej społeczeństwa.

Na taką ocenę, zdaniem Sądu Okręgowego nie zasługuje natomiast rozstrzygnięcie Sądu I instancji w przedmiocie orzeczenia grzywny w związku z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności. Nie ulega wątpliwości, że funkcją tej grzywny, integralnie związanej ze stosowaniem instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, jest wypełnienie dyrektyw określonych w przytoczonym powyżej art. 53 kk, a w szczególności wskazanie, że zastosowanie środka probacyjnego nie oznacza bezkarności sprawcy przestępstwa (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 29 lipca 1999 r., II AKa 134/99, Prok. i Pr. 2000, z. 1, poz. 19). Zasadniczym celem orzekania tej grzywny jest zatem aspekt psychologiczny oddziaływania kary, także na sprawcę przestępstwa i w konsekwencji odniesienie w stosunku do niego pozytywnych efektów wychowawczych, natomiast marginalne znaczenie powinien mieć zamiar spowodowania rzeczywistej dolegliwości ekonomicznej. Tym samym szczególnie w wypadku orzekania grzywny na podstawie art. 71 § 1 kk istotna jest dyrektywa ujęta w art. 58 § 2 kk. Nie należy zatem orzekać grzywny w ramach warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności lub kary ograniczenia wolności, jeżeli stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe sprawcy przemawiają za tym, że nie da się grzywny wyegzekwować i że zachodzi wysokie prawdopodobieństwo zamiany grzywny na karę zastępczą pozbawienia wolności. Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że wymierzając oskarżonemu grzywnę Sąd I instancji nie dokonał należytej oceny okoliczności decydujących o wyborze środka reakcji karnej, przez co, jak słusznie wskazał obrońca oskarżonego w wywiedzionej apelacji, dopuścił się uchybienia w postaci rażącej niewspółmierności kary. Nie pomijając faktu uprzedniej karalności oskarżonego, należy mieć na uwadze, że przyznał się on do popełnienia zarzucanego mu czynu i złożył obszerne wyjaśnienia, wyrażając jednocześnie skruchę, co świadczy o świadomości naganności swego zachowania. Ponadto sfałszowany dokument został wykorzystany jedynie w relacji między oskarżonym a inwestorem. Nie bez znaczenia pozostaje także wykazana w toku postępowania okoliczność pozostawania oskarżonego, który nie osiąga dochodów, wraz z dwójką niepełnoletnich dzieci na utrzymaniu żony oskarżonego. Na oskarżonym spoczywa m. in. obowiązek spłaty rat kredytowych w wysokości ok. 1300 zł miesięcznie oraz obowiązek uiszczania opłat leasingowych w kwocie ok. 1500 zł, co, biorąc pod uwagę koszty związane z utrzymaniem rodziny oskarżonego, która miesięcznie dysponuje jedynie wynagrodzeniem uzyskiwanym przez żonę oskarżonego, w kwocie ok. 6000 zł brutto, oraz brak posiadania przez oskarżonego znacznego majątku powoduje, że orzeczona grzywna stanowi nadmierną dolegliwość ekonomiczną. Mając na uwadze powyższe, należy uznać, że orzeczenie w przedmiocie grzywny nie odpowiada dyrektywom określonym w art. 53 § 1 i 2 kk i nosi cechy niewspółmiernej surowości. Tym samym, wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego zawartym w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku, nie ulega wątpliwości, jak wykazano to wyżej, że cele kary zostaną osiągnięte w stosunku do oskarżonego pomimo uchylenia orzeczenia o wymierzeniu kary grzywny.

Nie kwestionując pozostałych rozstrzygnięć zawartych w zaskarżonym orzeczeniu, Sąd Okręgowy w pozostałym zakresie utrzymał je w mocy.

Na podstawie art. 627 kpk w zw. z art. 634 kpk Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, w tym na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych, opłatę w kwocie 120 (sto dwadzieścia 00/100) złotych za obie instancje.