Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku B. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę

na skutek apelacji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału

w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VIII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 7 września 2012 r. sygn. akt VIII U 1839/11

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. na rzecz B. K. kwotę (...) zł oraz 23% tej kwoty jako podatek od towarów i usług z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu w postępowaniu apelacyjnym przez adwokata J. L..

Sygn. akt III AUa 1499/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 września 2012r. Sąd Okręgowy w Krakowie, uwzględniając odwołanie B. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 30 września 2011r., odmawiającej wnioskodawcy prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, w punkcie 1. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał B. K. emeryturę od 3 sieprnia 2011r., a w punkcie 2. orzekł o kosztach pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu.

Sąd Okręgowy ustalił, że B. K. w okresie od 2 stycznia 1971r. do 31 stycznia 1982r. był zatrudniony jako malarz –lakiernik samochodowy oraz mechanik samochodowy równocześnie w Zakładzie Usług (...) w K., którego następcą prawnym jest (...) S.A. W zależności od potrzeb pracował na warsztacie przy naprawie samochodów i był przenoszony na lakiernię . następnie od 1 lutego 1982r. do 30 kwietnia 1983r. pracował jako mechanik na warsztacie przy naprawie samochodów na kanale. Od 1 maja 1983 dostał angaż na lakiernika samochodowego i w takim charakterze pracował do 30 kwietnia 1986r. , z uwagi jednak na zdrowotne przeciwwskazania do pracy lakiernika został przeniesiony do pracy mechanika, którą wykonywał do 28 lutego 1990 r. Końcowe lata pracy w przekształconym już przedsiębiorstwie do 13 lipca 1998r. przepracował na lakierni, z tym, że od stycznia 1998 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim z powodu wyprysku skóry stóp i dłoni , który został w maju 1998 uznany mu za chorobę zawodową .

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie akt osobowych, zawierających pisma i angaże ze wskazanym stanowiskiem wnioskodawcy oraz na podstawie zgodnych z dokumentami zebranymi w aktach osobowych, w szczególności ze świadectwem pracy z dnia 14 września 2011r. zeznań świadka S. K. i wnioskodawcy, które Sąd ocenił jako wiarygodne i pomocne dla ustalenia, że w okresie od 1979 do 1982 r. wnioskodawca pracował naprzemiennie przez miesiąc jako mechanik , a potem jako lakiernik . Sąd Okręgowy uznał, że powyższego okresu nie można uznać za okres pracy w warunkach szczególnych, gdyż nie da się odróżnić w jakich okresach czasu odwołujący pracował jako mechanik na kanale, a w jakich na lakierni, choć oba te zawody wiązały się ze szkodliwymi dla zdrowia czynnościami i kontaktami z toksycznymi substancjami. Sąd Okręgowy ustalił także, że wykonując prace mechanika nie mógł równocześnie pracować jako lakiernik, gdyż stanowiska te znajdowały się w odrębnych pomieszczeniach, choć początkowo usytuowanych na jednej wielkiej hali .

Sąd Okręgowy wskazał także, że z protokołów kwalifikacyjnych w akt osobowych wnioskodawcy wynika ,że w trakcie zatrudnienia odwołujący w latach 1971 i 1973 uzyskał kwalifikacje ślusarza remontowego, w marcu 1977r. ukończył kurs mechanika samochodowego a w kwietniu 1978r. mistrza w zawodzie ślusarza samochodowego karoserii co może odpowiadać specjalizacji w ramach mechaniki samochodowej . W grudniu 1978 otrzymał angaż na mechanika samochodowego .Dokumenty znajdujące się w aktach osobowych potwierdzają ,że do maja 1983r. był ślusarzem w Zakładzie (...) .Od maja 1983r. do kwietnia 1986 r. był lakiernikiem ( notatka o spożywaniu alkoholu na tym stanowisku) po czym znów od maja 1986r. do lutego 1990r. wykonywał pracę mechanika . W latach 1996, 1997 ,1998 są dokumenty wystawione na lakiernika , co pokrywa się ze świadectwem z dnia 14 września 2011 r. wydanym zapewne na podstawie akt osobowych. W ocenie Sądu Okręgowego zarówno praca na stanowisku malarza – lakiernika samochodowego , jak i mechanika napraw pojazdów samochodowych na kanale są pracami zaliczanymi do wykonywanych w szczególnych warunkach. Nawet gdyby nie zaliczyć pierwszego okresu pracy od 2 stycznia1971r. do 1982 z wykonywanymi naprzemiennie w krótkich odstępach czasu czynnościami mechanika i lakiernika , to pozostały okres nawet po odliczeniu zasiłków chorobowych daje B. K. 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach a w związku z tym prawo do emerytury od ukończenia 60 roku życia , dlatego na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

W apelacji od powyższego wyroku organ rentowy, zaskarżając wyrok w całości, zarzucił naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227) w związku z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43) oraz naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233§1 k.p.c. i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Organ rentowy zarzucił, że z uzasadnienia Sądu Okręgowego nie wynika wprost jakie okresy pracy wnioskodawcy i na jakich konkretnie stanowiskach zostały uznane za pracę w warunkach szczególnych. Z jednej bowiem strony Sąd pierwszej instancji nie zaliczył do pracy w warunkach szczególnych okresu pracy od 2 stycznia 1971r. do 31 stycznia 1982r., uznając, że naprzemienne wykonywanie pracy mechanika i lakiernika uniemożliwia ustalenie, w jakich okresach czasu wnioskodawca pracował na kanale jako mechanik a w jakich jako lakiernik. Z drugiej strony, pomimo identycznych wątpliwości, sąd ten zaliczył jako pracę w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 1 lutego 1982r. do stycznia 1998r., nie precyzując przy tym, na jakich konkretnie stanowiskach zgodnych z wykazem A załącznika do wyżej wymienionego rozporządzenia i w jakim czasie wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze. Sąd pierwszej instancji powołał się bowiem ogólnikowo na akta osobowe wnioskodawcy, które w ocenie apelującego nie dają podstaw do takich ustaleń.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji jako bezzasadnej oraz zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej mu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zawiera uzasadnionych zarzutów.

W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) przewidziano możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę, przed osiągnięciem tzw. powszechnego wieku emerytalnego. Dotyczy to m.in. pracowników o których mowa w art. 32 ust. 2 i 3 powyższej ustawy, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, które zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43). Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów.

Z uwagi na fakt, iż wnioskodawca urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r. ((...).) warunkiem uzyskania przez niego prawa do wcześniejszej emerytury było spełnienie łącznie wszystkich przesłanek określonych w art. 184 ust. 1 i ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z art. 184 ust. 1 powyższej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzny oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn). Ponadto w myśl art. 184 ust. 2 emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy.

W rozpoznawanej sprawie nie budzi wątpliwości osiągnięcie przez wnioskodawcę określonego wieku emerytalnego i ogólnego stażu zatrudnienia jak również spełnienie przesłanki rozwiązania stosunku pracy i nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego. Kwestia sporna dotyczyła natomiast zakwalifikowania jego pracy w (...) SA Zakładzie Usług (...), (...)w K. w okresie od 2 stycznia 1971r. do 13 lipca 1998r. jako pracy w warunkach szczególnych. Z ustaleń Sądu Okręgowego, opartych na dokumentach z akt osobowych wnioskodawcy z tego okresu, w tym na świadectwie pracy w warunkach szczególnych z dnia 21 września 2011r. oraz na zeznaniach wnioskodawcy i świadka S. K., wynika, że w tym okresie od 2 stycznia 1971r. do 31 stycznia 1982r. wnioskodawca wykonywał naprzemiennie pracę lakiernika samochodowego oraz mechanika samochodowego w kanałach remontowych, od 1 lutego 1982r. do 30 kwietnia 1983r. wykonywał pracę mechanika samochodowego w kanałach remontowych, od 1 maja 1983r. do 30 kwietnia 1986r. pracę lakiernika samochodowego, od 1 maja 1986r. do 28 lutego 1990r. pracę mechanika w kanałach remontowych i od 1 marca 1990r. do 13 lipca 1998r. pracę lakiernika samochodowego, przy czym praca w okresach od 1 lutego 1982r. do 13 lipca 1998r. na stanowiskach lakiernika oraz mechanika samochodowego w kanałach remontowych, wykonywana stale i w pełnym wymiarze, stanowiła pracę w warunkach szczególnych, uprawniającą wnioskodawcę do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postępowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem I instancji uzupełnione dodatkowym przesłuchaniem wnioskodawcy przed tutejszym Sądem dało podstawę do ustalenia, że wnioskodawca w istocie przez cały sporny okres stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43), tj. w Wykazie A Dziale XIV pod poz. 16 – prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych oraz pod. poz.17- lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane, a także w Wykazie A Dziale XIV „Prace różne” punkt 17 poz. 4 oraz punkt 16 poz. 2 załącznika do Zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji , na których wykonywane są prace w warunkach szczególnych, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę (Dz.Urz. Nr 10 poz. 77). W szczególności na podstawie uzupełniającego przesłuchania wnioskodawcy Sąd Apelacyjny ustalił, że w okresie od 2 stycznia 1971r. do 31 stycznia 1982r. wnioskodawca pracował głównie jako mechanik samochodowy, zajmując się naprawą podwozi samochodów ciężarowych w kanałach remontowych, wykonując prace w brygadzie liczącej od 2 do 4 mechaników, z których wszyscy pracowali jednocześnie w 1 kanale, a każda z kilku brygad na bazie posiadała własny kanał remontowy. Oprócz pracy w kanale remontowym w tym okresie wnioskodawca wykonywał wyłącznie pracę lakiernika samochodowego, a to z uwagi na fakt nieobecności innego lakiernika i konieczność zastąpienia go. W następnym okresie od 1 lutego 1982r. do 30 kwietnia 1983r. wnioskodawca pracował w 4-osobowej brygadzie mechaników samochodowych, wykonującej naprawy samochodów ciężarowych wyłącznie w kanale remontowym, gdyż naprawy podwozia wymagały takiego świadczenia pracy. Pracodawca zatrudniał ogółem około 200 mechaników samochodowych na wielu posiadanych bazach, po około 12-20 mechaników na każdej bazie, a specyfika pracy w brygadzie wnioskodawcy, zajmującej się naprawą podwozi, wymuszała pracę w kanałach remontowych. Także wykonując pracę mechanika samochodowego na budowach wnioskodawca wykonywał pracę w kanale remontowym, który był przygotowany na takiej budowie na potrzeby naprawy sprzętu ciężkiego. W taki sam sposób wnioskodawca pracował jako mechanik samochodowy w okresie od 1 maja 1986r. do 28 lutego 1990r. Z kolei w okresach od 1 maja 1983r. do 30 kwietnia 1986r. oraz od 1 marca 1990r. do 13 lipca 1998r. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze pracował jako lakiernik samochodowy.

Wyżej przedstawione zeznania wnioskodawcy korespondują z materiałem dowodowym w postaci dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy oraz ze świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 8 września 1998r.(akt osobowe –k. 11) oraz z dnia 14 września 2011r.(akta emerytalne –k.6). Okoliczność, że nazwa stanowisk pracy, na jakich był zatrudniony wnioskodawca, nie odpowiada literalnie stanowiskom wymienionym w załączniku do cytowanego wyżej Zarządzenia Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983r., w świetle zebranego materiału dowodowego, nie podważa prawidłowości ustaleń Sądu Okręgowego co do wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych. Podkreślić bowiem należy, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638). Zatem Sąd I instancji prawidłowo zaliczył wnioskodawcy okres od 1 lutego 1982r. do 13 lipca 1998r. jako okres pracy w warunkach szczególnych i w konsekwencji trafnie uznał, iż posiada on ponad 15 lat pracy w tych warunkach. W ocenie Sądu Apelacyjnego również początkowy okres zatrudnienia wnioskodawcy w(...)od 2 stycznia 1971r. do 31 stycznia 1982r. można uznać za pracę w warunkach szczególnych, albowiem w tym okresie wnioskodawca naprzemiennie, w zależności od potrzeb pracodawcy wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie dwa rodzaje pracy zakwalifikowanej w cytowanym wyżej rozporządzeniu jako praca w warunkach szczególnych, tj. pracę w charakterze mechanika samochodowego w kanale remontowym oraz lakiernika samochodowego. Na marginesie zauważyć jedynie należy, że wbrew twierdzeniom Sądu Okręgowego, w przypadku wnioskodawcy, od okresów pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, nie podlegają odliczeniu okresy pobierania zasiłków chorobowych, o jakich mowa w art. 32 ust.1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227), albowiem przepis ten nie znajduje zastosowania w przypadku osób ubiegających się o emeryturę na podstawie art. 184 tej ustawy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010r., II UK 313/09, OSNP 2011/19-20/260, z dnia 13 lipca 2011r., I UK 12/11, Lex nr 989126).

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, wbrew twierdzeniu skarżącego, uznać należało, iż wnioskodawca spełnia przesłanki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jedn. Dz.U z 2009r. Nr 39 poz. 353 ze zm.) i w zw. z §2 i §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. (Dz. U. z 1983 r. Nr 8 poz 43 ze zm.).

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z §2 ust.3, §12ust.2 i §13 ust.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu( tekst jednol. Dz.U.2013/461), biorąc pod uwagę nakład pracy pełnomocnika z urzędu .