Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 9 stycznia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie I Wydział Cywilny w składzie następującym

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2015 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy
z powództwa Spółdzielni (...) w (...) Oddział w S.

przeciwko S. L.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego S. L.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Krośnie

z dnia 17 października 2014 r., sygn. akt I Nc 13/14

p o s t a n a w i a:

z m i e n i ć zaskarżone postanowienie w pkt II w ten sposób, że ustanowić dla pozwanej S. L. adwokata z urzędu, którego wyznaczy Okręgowa Rada Adwokacka w R.;

UZASADNIENIE

Pozwana S. L. w zarzutach od nakazu zapłaty wniesionych od wydanego przez Sąd Okręgowy w Krośnie w dniu 21 marca 2014 r sygn. I Nc 13/14 nakazu zapłaty wnosiła o udzielenie pozwanej zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia dla niej adwokata z urzędu w osobie adw. M. L..

Postanowieniem z dnia 17 października 2014 r. Sąd Okręgowy w Krośnie zwolnił pozwaną od kosztów sądowych w całości i oddalił jej wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu.

Z treści uzasadnienia postanowienia Sądu Okręgowego wynika, że sąd pierwszej instancji ustalił, że pozwana utrzymuje się z zasiłku macierzyńskiego i ma na utrzymaniu dziecko w wieku jednego roku. Sąd Okręgowy ocenił, że udział profesjonalnego pełnomocnika po stronie pozwanej nie jest niezbędny. Dokonując takiej oceny wziął pod uwagę, że pozwana potrafiła w sposób samodzielny sformułować pismo procesowe zawierające zarzuty od nakazu zapłaty.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodziła się pozwana, która zaskarżając postanowienie w części oddalającej wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu zażaleniem zakwestionował ocenę dokonaną przez Sąd Okręgowy argumentując, że zarzuty od nakazu zapłaty sformułował na jej prośbę profesjonalny pełnomocnik. W ocenie skarżącej po jej stronie występują szczególne, społecznie uzasadnione okoliczności dające podstawę do ubiegania się o pomoc Państwa w postaci sfinansowania pomocy prawnej.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie rozpoznając zażalenie pozwanej zważył, co następuje:

Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki ustanowienia w postępowaniu cywilnym na rzecz osoby fizycznej adwokata lub radcy prawnego z urzędu określił ustawodawca w art. 117 § 1- 5 k.p.c.

Zasadniczymi przesłankami do uwzględnienia wniosku są uzyskanie przez stronę ubiegającą się o ustanowienie adwokata zwolnienia od kosztów sądowych oraz dokonana przez sąd ocena uzasadniająca udział profesjonalnego pełnomocnika po stronie osoby korzystającej ze zwolnienia od kosztów sądowych.

Ponieważ w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy zwolnił pozwaną z kosztów sądowych – przez co pozwana spełnia kryteria wymienione w art. 177 § 1 k.p.c. – do uwzględniania wniosku konieczne było rozważenie przez Sąd Okręgowy potrzeby udziału w niniejszym postępowaniu po stronie pozwanej adwokata z urzędu. W ocenie Sądu Apelacyjnego dokonując na podstawie art. 117 § 5 k.p.c. oceny istnienia potrzeby ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika na rzecz pozwanej należało rozważyć nie tylko treść pisma procesowego wniesionego przez pozwaną – tym bardziej, ze pozwana w zażaleniu zaprzeczyła aby była autorem podpisanego przez nią tekstu – ale przede wszystkim czy ze względu na sytuację materialną, rodzinną, warunki osobiste, charakter sprawy i charakter podniesionych w zarzutach od nakazu zapłaty okoliczności pozwana podoła samodzielnej obronie swoich praw. Dokonując oceny zasadności podniesionych przez pozwaną zarzutów – sformułowanych przez pozwaną dosyć ogólnie - Sąd Apelacyjny miał na uwadze, że pomoc Państwa polegająca na zwolnieniu strony od kosztów sądowych lub zapewnieniu stronie bezpłatnej pomocy prawnej jest realizacją konstytucyjnego prawa do sprawiedliwego rozpoznania sprawy ( art. 45 ust. 1 Konstytucji R.P) , a przede wszystkim prawa do sprawiedliwego procesu w rozumieniu art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950r. - ratyfikowanej przez Polskę 19 stycznia 1993r., które zgodnie z wykładnią Europejskiego Trybunału Praw Człowieka obejmuje swoją treścią również prawo dostępu do sądu, które ustawodawca krajowy winien zapewnić każdemu obywatelowi w sposób skuteczny.

Oceniając z tego punktu widzenia przesłanki do ustanowienia w niniejszej

sprawie po stronie pozwanej profesjonalnego pełnomocnika trzeba było mieć na względzie złożoność sprawy, znaczenie sprawy dla osoby ubiegającej się o ustanowienie pełnomocnika, ocenę możliwości samodzielnego reprezentowania swoich spraw przed sądem osobiście przez pozwaną. Dokonana z tej perspektywy przez Sąd Apelacyjny ocena dawała podstawę do stwierdzenia, że odmawiając pozwanej ustanowienia pełnomocnika z urzędu Sąd Okręgowy nie uwzględnił w sposób dostateczny okoliczności, że ze względu na sytuację majątkową i osobistą pozwana ma ograniczone możliwości samodzielnego występowała przed sądem. Ze złożonego przez pozwaną oświadczenia wynika, że była ona w trakcie urlopu macierzyńskiego i opiekowała się małym dzieckiem. Charakter rozpoznawanej sprawy w ocenie Sądu Apelacyjnego wymagać będzie dużego zaangażowania chociażby na zapoznanie się z dokumentami na podstawie których powód dochodzi swojego roszczenia oraz osobistej obecności w sądzie, położonym w innej miejscowości niż ta w której zamieszkuje pozwana. Sytuacja materialna pozwanej i konieczność sprawowania opieki nad małym dzieckiem w znacznym stopniu ogranicza pozwaną w możliwości osobistego udziału w postępowaniu sądowym. Ze względu na charakter dochodzonych przez powoda roszczeń, posiadane przez powoda zabezpieczenie rzeczowe w postaci hipoteki, wartość dochodzonych świadczeń należało ocenić, że sprawa niniejsza ma dla pozwanej życiowe znaczenie. Również ze względu na rodzaj występujących w sprawie zagadnień, wynikających chociażby z treści zarzutów, sprawa należy do skomplikowanych pod względem faktycznym i prawnym.

W sytuacji gdy pozwana oświadczyła, że samodzielnie nie podoła obronie swoich praw i zaprzeczyła, że samodzielnie sporządziła zarzuty od nakazu zapłaty, a treść tych zarzutów wskazuje na udział profesjonalisty w ich sformułowaniu, to dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę o braku przesłanek do ustanowienia pełnomocnika z urzędu na rzecz pozwanej należało ocenić jako nieprawidłową.

Sąd Apelacyjny nie podzielając tej oceny stwierdza, że tylko udział profesjonalnego pełnomocnika po stronie pozwanej, w skuteczny sposób pozwoli na realizację prawa pozwanej do sprawiedliwego procesu.

Ocena taka uzasadniała uwzględnienie zażalenia skarżącej na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c.

Prośba pozwanej o wyznaczenie dla niej jako adwokata z urzędu A.. M. L. będzie przekazana Okręgowej Radzie Adwokackiej w R., która może prośbę uwzględnić zgodnie z art. 117 ³ § 3 k.p.c. w miarę możliwości i po porozumieniu się ze wskazanym przez pozwaną adwokatem.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.