Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2014 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa J. D.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w O.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 23 stycznia 2014 r. sygn. akt VII GC 160/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie I kwotę 168.255,57 zł podwyższa do kwoty 219.753,42 zł (dwieście dziewiętnaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt trzy złote 42/100), a kwotę 10.061,50 zł podwyższa do kwoty 17.793 zł (siedemnaście tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt trzy złote);

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 5 270 zł (pięć tysięcy dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I A Ca 1044/14

UZASADNIENIE

Powód J. D. wniósł o zasądzenie od pozwanej (...) spółki z o.o. w O. kwoty 234.211 zł z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu z tytułu wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu powołując się na szereg potrąceń wzajemnych wierzytelności z tytułu kar umownych i odszkodowań.

Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z dnia 23 stycznia 2014r zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 168.255,57 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 19 grudnia 2010r oraz kwotę 10.061 zł tytułem kosztów procesu. W pozostałym zakresie powództwo oddalił i ściągnął brakujące koszty sądowe.

Za podstawę rozstrzygnięcia Sąd przyjął następujący stan faktyczny:

W dniu 1 czerwca 2010r. Pozwany (...) Sp. z o. o. w O. jako Zamawiający zawarł z J. D. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą: (...) Fabryka Maszyn, Urządzeń i Konstrukcji „(...) J. D. w S. jako Wykonawcą umowę Nr (...) kompletnego wykonania i montażu w ramach zadania inwestycyjnego pn.: (...) konstrukcji stalowej dachu budynku Muzeum. Wykonawca zobowiązał się do wykonania robót objętych niniejszą umową zgodnie z projektem technicznym, z należytą starannością, zgodnie ze standardem wykonania i wykończenia, zasadami wiedzy technicznej, obowiązującymi Polskimi Normami oraz przepisami prawa. Wykonawca zobowiązał się do realizacji przedmiotu umowy w terminie do dnia: Rozpoczęcie robót montażowych - 12.07.2010r. Zakończenie robót montażowych- 22.07.2010r. W umowie strony określiły wynagrodzenie Wykonawcy. Za wykonanie przedmiotu umowy wykonanie, dostawa i montaż konstrukcji stalowej ustaliły wynagrodzenie w kwocie netto: 7,20 zł/kg plus VAT – malowanej zestawem farb (...) do odporności ogniowej R30, oraz 6,00 zł/kg plus VAT malowanej farbami bez odporności ogniowej. Strony ustaliły także warunki płatności , warunki gwarancji, kary umowne i odstąpienie od umowy.

Wykonawca wykonał roboty, które zostały odebrane przez Zamawiającego protokołami odbioru robót z dni: 18 listopada 2010 r., 10 lutego 2011 r. oraz 9 marca 2011r. Jakość wykonanych prac określona została jako „dobra”. Dokument z dnia 30 sierpnia 2010r., stwierdzający zgłoszenie zakończenia robót, a także dokument stwierdzający przekazanie w dniu 30 sierpnia 2010r. przedstawicielowi Spółki R. A.2 egzemplarzy dokumentacji powykonawczej inwestycji, z uwagi na okoliczność, iż przedstawiciel Spółki odmówił potwierdzenia odbioru zgłoszenia zakończenia robót, zostały wysłane do Spółki drogą e-mailową w dniu 7 marca 2011r.. Zakres zleconych robót przez pozwanego (...) Sp. z w O. powodowi J. D. na mocy umowy z dnia 1.06.2010r. na obiekcie (...) dotyczy montażu konstrukcji stalowej dachu i wynosi 64,505 ton. W podziale na wyroby malowane i wykonane przez powoda: antykorozyjne ( bez powłoki z farbą pęczniejącą ppoż ) - 16,170 ton, antykorozyjne z powłoką ppoż. - 44,065 ton. Razem powód zużył do wykonania zamówionego przez pozwanego dzieła - 60,235 ton stali. Powód nie wykonał całości zleconych robót. Do zakresu robót wchodziła konstrukcja dachu, ale również konstrukcja wsporcza attyk i tubusów, które w tym przypadku są elementami konstrukcji dachu. Roboty te wykonał pozwany na własny koszt.

W ramach rozliczenia części z wykonanych prac powód wystawił dla pozwanej następujące faktury VAT: fakturę z dnia 18 listopada 2010r. numer (...) na kwotę 183.000,00 zł, termin płatności: 18 grudnia 2010r. fakturę z dnia 10 lutego 2011r. numer(...)na kwotę 239.233,09 zł, termin płatności wskazanej należności oznaczony został na dzień 12 marca 2011r., fakturę z dnia 14 marca 2011r. numer (...) na kwotę 48.033,41 zł, termin płatności 4 kwietnia 2011r.. W dniu 20 kwietnia 2011r. pozwana spółka uregulowała część należności powodowi, dokonując przelewu bankowego na kwotę 219.953,99zł za wykonane roboty podczas realizacji inwestycji W. – P.. Powód dokonał rozliczenia wskazanej wpłaty w następujący sposób:

1.  kwota 173.243,79 zł została zaliczona na poczet części z wymagalnej należności głównej wynikającej z faktury VAT nr (...) z dnia 10 lutego 2011 r., termin zapłaty: 12 marca 2011r.. (kwota faktury pomniejszona o 3,5 % kwoty faktury brutto, co do której Zamawiającemu przysługuje prawo zatrzymania tytułem zabezpieczenia).

2.  kwota 36.482,69 zł ( została zaliczona na poczet wymagalnej należności głównej tytułem wynagrodzenia za realizację inwestycji W.- P., określonego na fakturze VAT nr (...) z dnia 14 marca 2011 r. poz. 1, termin zapłaty: 4 kwietnia 2011 r. (kwota wynagrodzenia pomniejszona o 3,5 % kwoty wynagrodzenia brutto opisanego na fakturze, co do której Zamawiającemu przysługuje prawo zatrzymania tytułem zabezpieczenia).

3.  kwota 10.227,51 zł została zaliczona na poczet niespłaconej wymagalnej należności głównej tytułem wynagrodzenia za realizację inwestycji przy ul. (...) w W., określonego w poz. 2 na fakturze VAT nr (...) z dnia 14 marca 2011 r., termin zapłaty: 4 kwietnia 2011r.

Pismem z dnia 2 marca 2011 roku pozwany złożył powodowi oświadczenie o potrąceniu w/w kwot z wierzytelnością powoda z tytułu faktury VAT nr (...) z dnia 18 listopada 2010r. w kwocie 176.595,00zł, pomniejszonej o kaucje gwarancyjne przewidziane w § 13 ust. 5 umowy).

W toku procesu, Sąd Okręgowy dopuścić dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa K. C. na okoliczności ustalenia zakresu zleconych robót przez pozwanego (...) Sp. z o.o. w O. powodowi J. D. na mocy umowy z dnia 1.06.2010r. na obiekcie (...), jakości ich wykonania ze sztuką budowlaną w tym stwierdzonych wad, terminów ich wykonania, zgłoszenia do odbioru wykonanych robót przez pozwanego od powoda, a także ustalenia wartości, nadto ustalenia przyczyn opóźnień w wykonaniu robót przez powoda z określeniem ości dni opóźnień w stosunku do umówionego w umowie terminu zakończenia robót, z uwzględnieniem dat przedstawienia powodowi przez pozwanego pełnej dokumentacji technicznej, a także zleconych mu przez pozwanego prac dodatkowych a ponadto na okoliczność ustalenia jaki był zakres ewentualnych nie wykonanych robót przez powoda objętych przedmiotem w/w umowy stron nie wykonanych robót przez powoda, a objętych przedmiotem umowy.

Z opinii biegłego sądowego K. C. wynika, że zgodnie z zawartą umową wartość robót wykonanych przez powoda wynosi: 16.169,75 kg X 6,00 zł (konstrukcja malowana antykorozyjnie) = 97.018,50 zł i 44.065,00 kg X 7,20 zł (konstrukcja dodatkowo malowana farb o podwyższonej odporności ogniowej) = 317.268,00 zł. Łącznie wartość robót wynosiła 414.286,50 zł. Z uwagi na nie wykonanie malowania nawierzchniowego i nie wykonanie poprawek malowania konstrukcji po montażu (uszkodzenia powierzchni są możliwe podczas transportu i montażu – warstwa farby może ulec mechanicznym uszkodzeniom podczas załadunki i wyładunku oraz montażu) należy powyższe wyliczenia wykonane zgodnie z zawartą pomiędzy stronami umową pomniejszyć o koszty ponownego zabezpieczenia antykorozyjnego i odpowiednio farbą o podwyższonej odporności ogniowej konstrukcji po montażu i malowania nawierzchniowego konstrukcji. Zgodnie z fakturą Nr (...) koszt malowania nawierzchniowego konstrukcji poniesiony przez pozwaną wyniósł 12.186,80 zł. Przy założeniu konieczności malowania całości konstrukcji, tj. 60.234,75 kg cena poniesiona przez pozwaną jest ceną adekwatną do cen rynkowych. Razem wartość robót wykonanych przez powoda, biegły sądowy ocenił na kwotę 402.289,70zł.

Biegły sądowy stwierdził, iż w aktach sprawy nie znajduje zlecenia ani jakiejkolwiek innej dokumentacji potwierdzającej konieczność wykonania robót dodatkowych podpisanej przez przedstawiciela pozwanej, brak też wpisów w dzienniku budowy, w związku z powyższym brak jest możliwości określenia faktycznego zakresu robót dodatkowych wykonanych przez powoda. Nadto biegły sądowy stwierdził, że nie było zleconych robót dodatkowych ze strony pozwanej. Protokół odbioru robót „Wykonanie, dostawa i montaż konstrukcji stalowej dachu Budynku (...)” z dnia 9 marca 2011r. podpisany przez obie strony – wg. zapisów „wykonawca nie wykonał malowania nawierzchniowego konstrukcji zmontowanej, przeróbki konstrukcji źle zmontowanych tubusów”. W świetle zebranych dokumentów biegły sądowy stwierdził, że roboty nie wykonane przez powoda, a objęte zawartą między stronami umową, są następujące: nie wykonanie poprawek malowania konstrukcji po montażu brak ponownego zabezpieczenia antykorozyjnego i o podwyższonej odporności ogniowej nie wykonanie malowania nawierzchniowego. Biegły sądowy stwierdził, że 30 sierpnia 2010r. datą zakończenia robót przez powoda. Biegły sądowy stwierdził, że nie został wykonany pełny zakres ilościowy stali w stosunku do ilości na stronie internetowej inwestora, a powód zużył na wykonanie konstrukcji 60,235 kg i niedowaga wynosi 4,260 kg, z tego wynika, że powód nie wykonał konstrukcji attyk, którą to konstrukcję wykonywał inny wykonawca. W opinii biegły sądowy ustalił 18 dni opóźnienia w wykonaniu przedmiotu przez powoda i dotyczyły one przyczyn takich jak: ( opóźnienie w przekazaniu placu budowy 7 dni, opóźnienie w robotach związanych z wykonywaniem ścian żelbetowych - 10 dni, brak dokumentacji - 1 dzień).

Apelację od tego wyroku wniósł powód w zakresie dotyczącym niezasądzenia na rzecz powoda kwoty 65.955,57 zł, nieuwzględnienia powiększenia zasądzonych kwot o należny podatek VAT oraz niezasądzenia odsetek ustawowych od całej kwoty od dnia wymagalności faktur VAT do dnia zapłaty.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 227, art. 233 § 1 i 2 oraz art. 328 § 2 kpc - poprzez nierozważenie i niewyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, przekroczenie swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego oraz zaniechanie wszechstronnego rozważania materiału dowodowego, co wyrażało się w nieuzasadnionym przyjęciu, że całkowita wartość prac zleconych pierwotnie powodowi przez pozwaną stanowiła kwotę 402.289,70 zł, podczas gdy z dokumentów wchodzących w skład materiału dowodowego, w szczególności umowy nr (...) z dnia 1 czerwca 2010 r., protokołów odbioru robót budowlanych potwierdzonych przez przedstawiciela pozwanej - świadka R. A., a także przyjętych faktur wystawionych z tytułu rozliczenia robót budowlanych, wydanej w sprawie opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa, a także okoliczności, iż powód wykonywał prace działając jako samodzielny przedsiębiorca oraz płatnik podatku VAT - wynika, iż pełna wartość prac zleconych powodowi wynosiła kwotę 402.289,70 zł netto, którą należy powiększyć o kwotę podatku VAT liczonego według stawki odpowiednio 22 % i 23 %.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, wniósł o zmianę w wyroku w postulowany sposób i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego. Z ostrożności procesowej zarzuciła błędne wyliczenie przysługującego podatku VAT, który jej zdaniem powinien wynieść kwotę 51.497 zł

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji, uznał ją za częściowo uzasadnioną.

Sąd I Instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny przyjął za swoje, oraz trafnie zastosował przepisy prawa procesowego. W zakresie ustaleń niezasadnie pominął jedynie, że biegły sądowy wyliczył należne powodowi wynagrodzenie, bez doliczenia podatku od towarów i usług (VAT), a zatem powodowi rzeczywiście należy się podwyższenie wynagrodzenia z tego tytułu, choć problemem podlegającym rozstrzygnięciu pozostaje prawidłowe jego wyliczenie.

W pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny w całości podzielił ustalenia faktyczne i wnioski prawne Sądu I Instancji, zatem ich powielanie nie byłoby racjonalne.

Wskazać należy, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji (art. 378 §1 k.p.c.) na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (art.382 k.p.c.) z tym zastrzeżeniem, że przed sądem pierwszej instancji powinny być przedstawione wyczerpująco kwestie sporne, zgłoszone fakty i dowody, a prezentacja materiału dowodowego przed sądem drugiej instancji ma miejsce wyjątkowo (art. 381 kpc).

Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów (III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz.55), której nadano moc zasady prawnej, sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego.

Odnosząc się do zarzutów apelacji należy wskazać, że prawidłowe zastosowanie prawa materialnego jest uzależnione od poczynienia prawidłowych ustaleń w zakresie stanu faktycznego sprawy. Temu służy postępowanie dowodowe zgodnie z którym na podstawie art.6 k.c. i 232 k.p.c. strony zobowiązane są przedstawić sądowi rozpoznającemu sprawę dowody na poparcie swych twierdzeń.

Należy zgodzić się z apelującym, że prawidłowość wyliczeń potwierdzona została w wydanej przez biegłego sądowego K. C. opinii. Także ilość prac, do których wykonania zobowiązany był skarżący wskazana została w sposób prawidłowy w uzasadnieniu Sądu Okręgowego.

Skarżący nie kwestionuje też zasadności pomniejszenia obliczenia należnego mu wynagrodzenia o koszt niewykonanej przez niego konstrukcji attyk, czy też koszt wykonania zastępczego dodatkowego malowania części dostarczonej przez skarżącego, jako wykonawcę, konstrukcji stalowej. Zasadnie natomiast jednak zarzuca, iż Sąd Okręgowy popełnił błąd przyjmując za podstawę wydanego rozstrzygnięcia, za treścią opinii biegłego przedstawionej w sprawie, wskaźnik, przy pomocy którego wynagrodzenie skarżącego miało zostać obliczone, w wysokości netto, tj. bez należytego powiększenia tych kwot o wartość podatku VAT, mimo treści § 12.1 umowy z dnia 1 czerwca 2010 r.

Na wysokość dochodzonego przez powoda roszczenia składały się kwoty netto wykonanych robót oraz wartość podatku VAT od wykonanych robót budowlanych według stawki odpowiednio 22%, gdyż faktycznie do odbioru robót doszło w roku 2010. Powód nie może kwestionować swego opóźnienia w wykonaniu robót, twierdząc, że prace wykonał w roku 2010 i powoływać się jedynie na formalno- potwierdzający odbiór w roku 2011r dla celów administracyjno- prawnych i wystawioną potem fakturę VAT na uzasadnienie żądania wyższego wynagrodzenia.

Powyższe wynika z okoliczności, iż zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej „ustawa"), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, natomiast art. 8 ust. 1 tej ustawy stanowi, iż przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...). Stawka podatku, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Jednakże, zgodnie z art. 146a pkt 1 ustawy, wprowadzonym na mocy art. 19 ustawy z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych podatku w przypadku realizowania czynności w okresie, w którym uległy zmianie stawki podatkowe uregulowane zostały, na mocy art. 19 pkt 2 lit. b) ww. ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej, w dodanych z dniem 1 stycznia 2011 r. przepisach art. 41 ust. 14a-14h ustawy. I tak, jak stanowi art. 41 ust. 14a ustawy, w przypadku czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem, która została wykonana przed dniem zmiany stawki podatku, dla której obowiązek podatkowy powstaje w dniu zmiany stawki podatku lub po tym dniu, czynność ta podlega opodatkowaniu według stawek podatku obowiązujących dla tej czynności w momencie jej wykonania. Dla robót budowlanych oraz budowlano-montażowych ustawodawca przewidział szczególny moment powstania podatkowego. Jak stanowi art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d) ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30- go dnia, licząc od dnia wykonania usług budowlanych lub budowlano-montażowych.

W tej sytuacji pozostaje kwestia prawidłowego wyliczenia podatku, będącego z mocy ustawy i umowy stron składnikiem wynagrodzenia. Powód nie przedstawił w apelacji szczegółowego wyliczenia tego roszczenia.

Należy zatem zwrócić uwagę na następujące dane: całość prac wykonanych przez powoda biegły wyliczył na 414.286,50 zł netto. Łącznie wartość brutto robót uwzględniając podatek VAT od kwot netto zawartych w fakturach wynosiłaby: 507.765,02 zł. Kwota ta winna być pomniejszona według Sądu I instancji o 3,5 % z tytułu zabezpieczenia należytego wykonania umowy, tj. o kwotę 17.771,77 zł, co dawałoby kwotę 489.993,25 zł. W stosunku do tej kwoty należałoby za biegłym: dodać kwotę 890 zł (brutto) dodatkowych prac i odjąć kwotę 14.989,76 zł brutto (co stanowi wskazaną przez biegłego kwotę netto 12.186,80 zł) kosztów malowania poniesionych przez pozwaną - co powodowałoby obniżenie kwoty brutto robót do kwoty 475.893,49 zł. Z tej należności należy odjąć niedochodzoną pozwem fakturę nr (...), z uwagi na jej zapłatę, w kwocie 36.186,08 zł przelewem z dnia 17 stycznia 2011 r. (prace objęte tą fakturą w sposób niekwestionowany przez strony zostały rozliczone) i kwotę 219.953,99 zł zapłaconą przelewem z dnia 20 kwietnia 2011 r. na poczet dalszych prac - co dałoby należność w wysokości 219.753,42 zł, jako nierozliczoną należność za prace brutto przy uwzględnieniu stanowiska biegłego sądowego w zakresie wyliczenia wartości prac netto, wartości robót dodatkowych i niewykonanych, oraz uwzględnieniu przez Sąd I instancji zasady pomniejszenia należności o wartość podlegającą zatrzymaniu na poczet należytego wykonania umowy. W tej sytuacji, po odjęciu od wskazanej powyżej wartości brutto, kwoty zasądzonej zaskarżonym wyrokiem (219.753,42 zł - 168.255,57 zł), apelacja powoda jest zasadna do kwoty 51.497,85 zł.

Biorąc pod uwagę podniesione argumenty Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego za obie instancje rozstrzygnięto na podstawie art. 100 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 6 w związku z § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U. Nr 163, poz.1348) dokonując ich stosunkowego rozdzielenia.