Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Klara Łukaszewska (spr.)

Sędziowie SR del. do SO Dariusz Kliś SO Waldemar Masłowski

Protokolant Jolanta Kopeć

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze Zbigniewa Jaworskiego

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2014r.

sprawy R. K.

oskarżonego z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze

z dnia 4 lutego 2014 r. sygn. akt II K 873/13

I. utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok wobec oskarżonego R. K. uznając apelację obrońcy oskarżonego za oczywiście bezzasadną,

II. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. Ł. K. kwotę 516,60 zł w tym 96,60 zł podatku od towarów i usług tytułem nieopłaconej obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym,

III. zwalnia oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 506/14

UZASADNIENIE

R. K. został oskarżony o to, że w dniu 14 marca 2011 roku w J., działając z góry powziętym zamiarem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez wprowadzenie w błąd co do swoich możliwości płatniczych, doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w kwocie 18.000 złotych K. P. w ten sposób, że zawarł z K. P. umowę pożyczki bez zamiaru wywiązania się z niej, czym działał na szkodę K. P., przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazanym prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 17 II 2002 roku sygn. akt V K 1540/01 za czyny z art. 286 § 1 k.k. i inne na karę łączną 4 lat pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 4 IV 2001 roku do 31 I 2002 roku i od 18 VIII 2003 roku do 20 X 2006 roku i przed upływem 5 lat od odbycia kary,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

oraz o to, że w dniu 20 lipca 2011 roku w J. w Wydziale Komunikacji Urzędu Miasta jako współwłaściciel samochodu osobowego marki S. nr rej. (...) w celu uzyskania wtórników dowodu rejestracyjnego serii (...) (...) oraz karty pojazdu serii(...)/ (...) przed uprawnionym pracownikiem złożył fałszywe oświadczenie że dokumenty uległy całkowitemu spaleniu poprzez świadome i celowe zatajenie faktu przekazania dowodu rejestracyjnego serii (...) (...) oraz karty pojazdu serii (...)/ (...) K. P.,

tj. o czyn z art. 233 § 6 k.k.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 4 lutego 2014r. w sprawie sygn. akt II K 873/13:

I.  oskarżonego R. K. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, opisanego w punkcie 1 części wstępnej wyroku przy przyjęciu, iż był on wcześniej skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Poznaniu z 17 VII 2002 roku w sprawie V K 1540/01, za czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbywał w ramach kary łącznej orzeczonej tym wyrokiem w okresie od 18 VIII 2003 roku do 20 X 2006 roku, to jest występku z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 286 § 1 k.k., wymierzył mu karę 2 ( dwóch ) lat pozbawienia wolności;

II.  uniewinnił oskarżonego R. K. od popełnienia zarzucanego mu czynu, opisanego w punkcie 2 części wstępnej wyroku;

III.  na podstawie art. 230 § 2 k.p.k., zwrócił Prezydentowi Miasta J. dowód rejestracyjny, znajdujący się w aktach sprawy na k. 102 oraz Urzędowi Miasta w Z. kartę pojazdu, znajdującą się w aktach sprawy na k. 102;

IV.  na podstawie art. 630 k.p.k. stwierdził, iż wydatki postępowania związane z oskarżeniem w części uniewinniającej ponosi Skarb Państwa;

V.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k., zwolnił oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa przypadających od niego kosztów sądowych;

VI.  na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 V 1982 roku prawo o adwokaturze oraz § 14 ust. 2 pkt 1 i § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 IX 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. Ł. K. 576 złotych wraz z kwotą 125,58 złotych jako podatek VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej obrony oskarżonego z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku złożył obrońca oskarżonego, który zarzucił na podstawie art. 427 § 2 kpk w zw. z art. 438 pkt. 3 kpk błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez sąd, iż R. K. w dniu zawarcia umowy pożyczki z K. P. wprowadził go w błąd co do swoich możliwości płatniczych, oraz że działał z góry powziętym zamiarem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podczas gdy dowody z zeznań świadków prowadzą do wniosków przeciwnych.

Stawiając powyższy zarzut wniósł o uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jest niezasadna i to w stopniu oczywistym.

W pierwszej kolejności należy podnieść, iż zarzut błędu w ustaleniach faktycznych powinien wykazywać nieprawidłowości w rozumowaniu sądu, a nie tylko przeciwstawiać możliwość odmiennej oceny dowodów. Wszak to zarzut błędu w ustaleniach faktycznych może być wywodzony z błędnej oceny materiału dowodowego, a nie odwrotnie. (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 21 maja 2009 r., sygn. akt II AKa 120/09, Prok. I Pr. – wkł. 2010/4/28; wyrok SA w Krakowie z dnia 19 maja 2009 r., sygn. akt II AKa 73/09, KZS 2009/9/52).

Zarzut skarżącego zawarty w apelacji stanowi zaś jedynie polemikę z prawidłowymi ocenami i ustaleniami Sądu I instancji.

Należy wskazać, iż Sąd Rejonowy w granicach swobodnej oceny dowodów dokonał analizy całokształtu dowodów ujawnionych w toku postępowania. Jej wynikiem było przeświadczenie Sądu o niewiarygodności wyjaśnień oskarżonego, iż zawierając umowę pożyczki z pokrzywdzonym K. P. kwoty 18.000 zł R. K. miał możliwości płatnicze wywiązania się z niej i to we wskazanym przez siebie terminie. Mając zaś w tym względzie na uwadze zasady logicznego rozumowania i zasady doświadczenia życiowego, Sąd Rejonowy prawidłowo odmówił wiary tej relacji. Powyższe Sąd Rejonowy szczegółowo omówił w uzasadnieniu zaskarżonego wyrok, co wyłącza konieczność ponownego dokładnego odnoszenia się przez Sąd Okręgowy do oceny dowodów.

Podkreślić należy, że istotą przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 k.k. jest doprowadzenie pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia w błąd, bądź wykorzystania takiego błędu. Ustawowe znamię, stanowiące skutek przestępstwa oszustwa określonego w art. 286 § 1 k.k., wypełnione zostaje wtedy, gdy sprawca, działając w sposób opisany w tym przepisie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem, które jest niekorzystne z punktu widzenia interesów tej osoby lub innej osoby pokrzywdzonej. Powstanie szkody w mieniu nie jest koniecznym warunkiem do przyjęcia, że doszło do tak pojmowanego niekorzystnego rozporządzenia. (tak SN w wyroku z dnia 30 sierpnia 2000 r., sygn. akt V KKN 267/2000, OSNKW 2000/9-10/85). Przy ustalaniu zamiaru sprawcy oszustwa, w zasadzie nie przyznającego się do popełnienia czynu, w szczególności przy zawieraniu umów o pożyczkę pieniędzy należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności, na których podstawie można byłoby wyprowadzić wnioski dotyczące realności wypełnienia obietnic złożonych przez sprawcę osobie rozporządzającej mieniem, a w szczególności jego możliwości finansowe, skalę przyjętych zobowiązań, które ma świadczyć z niekorzyścią dla siebie sprawca na korzyść rozporządzającego mieniem, zachowania sprawcy po spełnieniu świadczenia, jego stosunek do rozporządzającego mieniem w związku z upływem terminów płatności pożyczonej sumy z jednoczesną oceną przy zwłoce płatności zmian w sytuacji materialnej sprawcy na niekorzyść oraz przyczyn takiego stanu rzeczy. Tylko bowiem kompleksowa ocena pozwoli logicznie rozstrzygnąć, czy niespłacenie kredytu (pożyczki) stanowi przestępstwo oszustwa, czy jedynie niekaralne niedotrzymanie warunków umowy. (por. wyrok SN z dnia 03 kwietnia 1980r. II KR 73/80, niepublikowany).

Sąd Rejonowy powyższym wymaganiom sprostał. Zarzut podnoszony przez skarżącego sprowadza się wyłącznie do polemiki z ustaleniami sądu, a powinien wskazywać jakich konkretnie uchybień w zakresie, określonym treścią art. 7 k.p.k. dopuścił się Sąd I instancji, dokonując oceny dowodów i czyniąc ustalenia co do sprawstwa i winy oskarżonego. Tymczasem obrońca oskarżonego w istocie przedstawia alternatywną wersję tejże oceny w oparciu przede wszystkim o wyjaśnienia oskarżonego, nie popartą przy tym argumentami tego rodzaju, które mogłyby skutecznie podważyć stanowisko Sądu I instancji.

Skarżący we wniesionym środku odwoławczym podnosi, że R. K. nigdy nie wprowadził w błąd pokrzywdzonego co do swoich możliwości płatniczych, bowiem z zeznań K. P., jak i świadka T. P. wynika, że oskarżony informował o swoich problemach finansowych, a mężczyźni wiedzieli że sytuacja ta jest zła. Jednocześnie oskarżony liczył na zwrot kwoty 300.000 zł, którą pożyczył B. P. (1). A o braku zamiaru doprowadzenia pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem miało świadczyć ustanowienie zastawu na należącym do R. K. i jego matki samochodzie, jak i dokonanie późniejszych wpłat w kwocie 4000 zł po wydaniu nakazu zapłaty przez sąd cywilny, jak i kolejnych 2000 zł po wszczęciu postępowania egzekucyjnego wobec oskarżonego.

Obrońca oskarżonego jednakże pomija na co słusznie zwraca uwagę Sąd I instancji, że R. K. zawierając umowę zarówno u pokrzywdzonego, jak i T. P. wytworzył przekonanie, że jest on poważnym przedsiębiorcą inwestującym w budowę kliniki, lekarzem ginekologiem ze stałym źródłem dochodu, praktykującym w szpitalu w K. oraz w S., a jego kłopoty finansowe mają charakter przejściowy, pieniądze zaś są mu potrzebne na odbiór przesyłki z Anglii i w krótkim okresie czasu mają zostać zwrócone, a co przecież nie polegało na prawdzie.

Skarżący także pomija zachowanie oskarżonego po upływie terminu pożyczki, kiedy to R. K. zapewniał, że zwróci pieniądze podając różne powody zwłoki bądź też twierdząc że pieniądze wpłacił, choć tego nie uczynił lub też unikał kontaktu z wierzycielem nie odbierając od niego telefonu, a K. P. aby skontaktować się z oskarżonym musiał dzwonić z innych, nieznanych pożyczkobiorcy numerów. (zeznania pokrzywdzonego k. 28, k. 66).

Nie przekonuje też okoliczność, że oskarżony w celu zabezpieczenia wierzytelności pokrzywdzonego ustanowił prawo zastawu na stanowiącym jego współwłasność samochodzie, skoro R. K. podjął wszelkie działania zmierzające do tego, aby pokrzywdzony nie mógł podjąć skutecznych kroków zmierzających do zaspokojenia swej wierzytelności z przedmiotu zastawu. Także zauważyć należy, że oskarżony zlikwidował rachunek bankowy znany K. P., tak że komornik nie mógł dokonać jego zajęcia w trakcie postępowania egzekucyjnego (zeznania pokrzywdzonego na k. 66).

Nie przekonują także twierdzenia skarżącego, że oskarżony pomimo dotychczasowej zwłoki w płatności przez B. P. (2) mógł liczyć na to, iż wkrótce zwróci ona pożyczone od oskarżonego pieniądze co pozwoli mu zaspokoić dług wobec pokrzywdzonego. Pomijając już, że obrońca oskarżonego nie wskazuje okoliczności, które wskazywałyby na realność oczekiwań oskarżonego to zauważyć należy, że od 2009 r. zobowiązanie praktycznie w takiej samej wysokości co należna mu wierzytelność ciążyło na oskarżonym wobec H. Z., a o fakcie tym nie informował ani K. P., ani T. P..

Zatem w świetle powyższych okoliczności nie sposób uznać, że późniejsza wpłata pieniędzy na rzecz pokrzywdzonego i to niestanowiącej nawet połowy zaciągniętej pożyczki, znacznie po terminie wynikającym z zawartej umowy i po podjęciu przez pokrzywdzonego kroków prawnych w celu odzyskania pieniędzy świadczy o braku zamiaru po stronie oskarżonego do podstępnego doprowadzenia K. P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Zasadnie natomiast została potraktowana przez Sąd I instancji jako okoliczność łagodząca przy wymiarze kary.

Wobec powyższego stwierdzić należy, iż kwestionowane w apelacji ustalenia i oceny poprzedzone zostały ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.), i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.) oraz stanowią wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.), a także zostały wyczerpujące i logicznie - z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego - umotywowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.). W tym stanie rzeczy przekonanie sądu orzekającego o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k. Pod tą ochroną pozostają zarazem będące jej wynikiem ustalenia i oceny stanowiące podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia (por. wyrok SN z dnia
22 lutego 1996 r., sygn. akt II KRN 199/95, OSN PiPr 1996/10/10; wyrok SN z dnia
16 grudnia 1974 r., sygn. akt Rw 618/74, OSNKW 1975/3-4/47; wyrok SN z dnia
9 listopada 1990 r., sygn. akt WRN 149/90, OSNKW 199/7-9/41).

Brak jest tym samym jakichkolwiek usprawiedliwionych podstaw, aby kwestionować prawidłowość przypisania oskarżonemu popełnienia zarzucanego mu przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. Sąd I instancji dokonał także prawidłowej kwalifikacji prawnej zachowania oskarżonego w zakresie powrotu do przestępstwa, zaś prawidłowe ustalenia w tym zakresie pozwalały na przypisanie mu występku oszustwa w warunkach art. 64 § 1 k.k.

Kierunek apelacji zobowiązywał Sąd Odwoławczy do kontroli również zaskarżonego wyroku co do rozstrzygnięcia o karze.

Kara, którą wymierzył Sąd I instancji za przypisane oskarżonemu R. K. przestępstwo w żadnej mierze nie razi swą surowością. Sąd Rejonowy wymierzył ją w granicach sędziowskiego uznania, prawidłowo wartościując okoliczności przemawiające na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego mając przede wszystkim na uwadze sposób jego działania, dotychczasowy tryb życia jak i uprzednią karalność. Stąd też należało przyjąć, iż jest to kara sprawiedliwa, współmierna do stopnia zawinienia, jak i społecznej szkodliwości czynu, którego popełnienia dopuścił się oskarżony. Pomimo dopuszczenia się przez oskarżonego występku w warunkach powrotu do przestępstwa z art. 64 § 1 k.k., wymierzona mu kara nadal pozostaje w dolnej granicy zagrożenia ustawowego, a tym samym nie jest karą rażąco surową.

Stąd też brak jest podstaw do zmiany kary wymierzonej oskarżonemu R. K.. Należy przy tym podkreślić, że zasadnie Sąd I instancji przyjął, iż zarówno okoliczności podmiotowe, jak i przedmiotowe nie dają podstaw do postawienia wobec niego pozytywnej prognozy kryminologicznej. Dotychczasowe zachowanie oskarżonego, a zwłaszcza jego uprzednia karalność, i dopuszczenie się kolejnych przestępstw nie daje podstaw do przyjęcia przypuszczenia, że w przyszłości nie popełni on ponownie przestępstwa.

W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok podlegał utrzymaniu w mocy jako prawidłowy. Nie był bowiem rażąco niesprawiedliwy, ani dotknięty uchybieniami opisanymi w art. 439 § 1 k.p.k.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżonemu orzeczono na podstawie art. 29 ust. 1 Prawa o adwokaturze.

Natomiast o kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie
art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. mając na uwadze sytuację materialną oskarżonego, który nie posiada stałego zatrudnienia.