Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa P. O.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w L.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 4 września 2014 roku, sygn. akt I C 563/13

oddala apelację oraz nie obciąża powódki P. O. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L..

Sygn. akt II Ca 734/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 września 2014 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie

po rozpoznaniu sprawy z powództwa P. O. przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. o zapłatę oddalił powództwo oraz zasądził od powódki na rzecz powoda kwotę 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 600,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 6 września 2012 roku powódka P. O. prowadziła prace porządkowe w lesie w miejscowości R. na nieruchomości swojej córki U. G. (1). U. G. (1) wysłała do lasu powódkę oraz swojego syna, a wnuka powódki by uporządkowali po burzy las pod linią energetyczną przebiegającą przez jej nieruchomość.

W czasie prowadzonych prac wycinane przez powódkę i jej wnuka drzewo przewróciło się na linię energetyczną (...)kV relacji B.-W.i ją zerwało.

Po przyjechaniu na miejsce uszkodzenia linii energetycznej pogotowia energetycznego powódka P. O. powiedziała, że bierze na siebie odpowiedzialność za zerwanie linii energetycznej, uznała swoją odpowiedzialność za spowodowanie szkody i podpisała w tym zakresie notatkę służbową sporządzoną przez pracownika pogotowia energetycznego.

Koszt wymiany 2 przewodów w uszkodzonej linii (...) kV relacji B.-W.w miejscowości R.wyniósł 2.233,24 zł.

P. O. przekazała kwotę 2.233,24 zł swojej córce U. G. (1), która z własnego rachunku bankowego dokonała zapłaty na rzecz pozwanego (...) S.A. za wyrządzoną szkodę.

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dokumentów złożonych przez strony. Dowody te, w zakresie objętym ustalonym stanem faktycznym, nie budzą żadnych zastrzeżeń ani wątpliwości co do ich wiarygodności. Podstawą poczynionych ustaleń były również zeznania powódki, której zeznania potwierdzają treść złożonych w toku sprawy dokumentów. Sąd nie dał wiary zeznaniom powódki, iż była wystraszona całą sytuacją w związku z uszkodzeniem linii energetycznej i to ze strachu zapłaciła za uszkodzenie linii obawiając się odcięcia jej przez pozwanego dostawy energii elektrycznej. W tym samym zakresie Sąd nie dał wiary zeznaniom córki powódki -U. G. (1). Skoro bowiem powódka nie poczuwała się do winy to w ocenie Sądu niezrozumiałym było postępowanie powódki w zakresie potwierdzenia uszkodzenia linii w notatce służbowej oraz późniejsza zapłata za uszkodzenie linii. Te działania jednoznacznie wskazują, że powódka miała świadomość i uważała się za sprawcę szkody w postaci uszkodzenia linii energetycznej.

Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi art. 405 k.c. statuujący bezpodstawne wzbogacenie. Zgodnie z wskazanym przepisem kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Pierwszą z przesłanek odpowiedzialności z tego tytułu jest wzbogacenie jednej osoby kosztem zubożenia innej osoby. Zubożenie jest w swej istocie uszczerbkiem majątkowym. Kolejną przesłanką jest brak podstawy prawnej co oznacza sytuację, w której uzyskanie korzyści majątkowej nie znajduje usprawiedliwienia w przepisie ustawy, ważnej czynności prawnej, prawomocnym orzeczeniu sądowym albo akcie administracyjnym.

W przedmiotowej sprawie podstawą prawną dokonani zapłaty przez powódkę na rzecz pozwanego kwoty 2.233,24 zł było spowodowanie szkody w mieniu pozwanego w postaci uszkodzenia linii energetycznej (...) kV relacji B.-W.(art. 415 k.c). W ocenie Sądu podnoszone przez powódkę okoliczności, iż do uszkodzenia linii doszło w skutek siły wyższej są bezpodstawne. Powódka jednoznacznie potwierdziła, że do uszkodzenia linii doszło przy pracach porządkowych wykonywanych przez powódkę i jej wnuka. Nieumiejętność wykonywania tych prac spowodowała zerwanie linii energetycznej. Z uszkodzeniem linii energetycznej na skutek siły wyższej mielibyśmy do czynienia w przypadku, gdyby w czasie burzy doszło do uszkodzenia tej linii, a nie w czasie prac wykonywanych przez powódkę i jej wnuka. Przyjmuje się bowiem powszechnie, że siłą wyższą jest zdarzenie zewnętrzne, niemożliwe do przewidzenia (obiektywna niemożność przewidzenia w konkretnej sytuacji skutków siły wyższej) i niemożliwe do zapobieżenia. Powoływane przez powódkę zawirowanie wiatru przy wycinaniu uszkodzonego drzewa nie może w świetle wskazanych przesłanek zostać uznane za silę wyższą. Przystępując do samodzielnej wycinki uszkodzonego drzewa w bezpośrednim sąsiedztwie linii energetycznej obiektywnie możliwe było przewidzenie nieprzewidzianego zachowania się uszkodzonego drzewa przy dokonywaniu wycinki tego drzewa, a tym samym należało odstąpić od samodzielnej wycinki drzewa i zgłosić ten fakt właścicielowi linii energetycznej, by to on usunął zagrażające uszkodzeniem linii drzewo.

Przepisy kodeksu cywilnego przewidują ponadto sytuacje, w których świadczenie nie podlega zwrotowi. Zgodnie z art. 411 k.c. nie można żądać zwrotu świadczenia:

1.  jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej;

2.  jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego;

3.  jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu;

4.  jeżeli świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała się wymagalna.

Analiza stanu taktycznego jednoznacznie prowadzi do konstatacji, że powódka spełniając świadczenie na rzecz pozwanego wiedziała, że jest do niego zobowiązana jako sprawca wyrządzenia pozwanemu szkody.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 §1 i §3 k.p.c. biorąc pod uwagę zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Pozwany w całości wygrał powództwo i należy mu się zwrot poniesionych kosztów, na które składają się koszty zastępstwa procesowego określone w oparciu o przepis podstawie § 6 pkt 3 i § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r. poz. 461).

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik powódki zaskarżając go w całości, zarzucając:

a. błąd w ustaleniach faktycznych sprawy polegający na bezzasadnym przyjęciu przez Sąd 1 instancji, że powódka faktycznie wycinała drzewo w lesie, bo podpisała notatkę urzędową, w której przyznała się do wyrządzenia pozwanej szkody, podczas gdy powódka to siedemdziesięcioletnia kobieta, o masie ciała niemalże 100 kg, z licznymi problemami zdrowotnymi jak krążenie, tarczyca i problemy z chodzeniem, a przyjmując na siebie odpowiedzialność za zdarzenie chciała w ten sposób uwolnić od niej wnuka i z obawy przed odcięciem dostawy energii do domu w którym samotnie mieszka, na nieruchomości w której doszło do powstania szkody,

b. zaniechanie wskazania w uzasadnieniu wyroku dlaczego zdaniem Sądu dowód z przesłuchania powódki i zeznań U. G. (2) nie zasługuje na uwzględnienie z zakresie w jakim dotyczy on przyczyn z powodu których powódka dokonała zapłaty, pomimo iż szkody nie wyrządziła, skoro powódka to starsza osoba, nie znająca przepisów prawa, mieszkająca w środowisku wiejskim, gdzie mieszkańcom wsi wielokrotnie grożono, że brak zgody na działania dostawcy prądu doprowadzą do odcięcia im dopływu prądu,

c. sprzeczne z zasadami współżycia społecznego obciążenie powódki kosztami naprawy linii energetycznych, które poprzednik prawny pozwanej posadowił na przedmiotowej nieruchomości bez podstawy prawnej, a aktualnie toczy się przed Sądem Rejonowym w Bełchatowie sprawa z wniosku U. G. (2) - córki powódki o usunięcie linii energetycznych z jej nieruchomości, ewentualnie o ustanowienie służebności przesyłu, z uwagi na fakt, że pozwana wyrządza w uprawach i drzewostanie stanowiących własność córki powódki znaczne szkody przy pracach naprawczych czy porządkowych wzdłuż linii.

d. bezzasadne obciążenie powódki obowiązkiem i kosztami wezwania odpowiednich służb zajmujących się usuwaniem skutków burzy w lesie stanowiącym własność córki, podczas gdy drzewo i nieruchomość stanowi własność córki powódki, a pozwana korzysta z terenu powódki bez podstawy prawnej, przez bez mała 30 lat nie ponosząc z tego tytułu żadnych opłat wobec pierwotnie powódki a aktualnie jej córki,

e. bezzasadne przyjęcie przez Sąd, że świadomość powódki, że nie jest do spełnienia świadczenia zobowiązana jest tym samym, co jej wiedza w tym zakresie, i że to powódka a nie pozwana winni te okoliczności udowodnić, podczas gdy treść art. 411 pkt. 1 k.c. nakazuje wzbogaconemu wykazać, że zubożony spełniając świadczenie wiedział, że nie był do tego zobowiązany, a zobowiązanie nie zostało wykonane w celu uniknięcia przymusu,

f. zaniechanie wskazania w uzasadnieniu wyroku, dlaczego Sąd nie przyjął solidarnej odpowiedzialności powódki i jej wnuka za uszkodzenie linii energetycznej, skoro jak twierdzi przy wycince drzewa pracowała nie tylko powódka ale i jej wnuk, a przypisał odpowiedzialność za szkodę wyłącznie powódce, podczas gdy z treści notatki urzędowej nie wynika, że powódka przyjęła na siebie odpowiedzialność za skutki zdarzenia, ale że podpisała się za sprawcę.

Biorąc pod uwagę powyższe apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powódki kwoty dochodzonej pozwem oraz zasądzenie kosztów postępowania w sprawie, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, według norm prawem przewidzianych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wnosił o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie jest uzasadniona.

Wbrew zarzutom jej autorki poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia są prawidłowe i nie mogą być skutecznie kwestionowane.

Ocena dowodów przeprowadzonych przez Sąd I instancji została dokonana przy uwzględnieniu reguł wskazanych w art. 233 k.p.c.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy upoważniał Sąd do stwierdzenia, że powódka była współsprawcą czynu niedozwolonego, który polegał na powaleniu drzewa, co skutkowało uszkodzeniem linii energetycznej stanowiącej własność przedsiębiorstwa pozwanego Zakładu. Fakt ten potwierdzają: notatka służbowa (k.35), zeznania powódki w powiązaniu z jej wyjaśnieniami (k. 52 i k. 43) i zeznania świadka D. W. (k. 51 i k. 52).

Zarzut autorki apelacji, że Sąd nie wziął pod uwagę jej zeznań jest całkowicie chybiony i jest zapewne wynikiem nie dość dokładnej lektury motywów pisemnych zaskarżonego wyroku. Ustalając stan faktyczny Sąd przywołał w nim w/w dowód (por. k. 54, k. 55). To samo dotyczy zeznań świadka U. G. (por. k. 54, k. 55). W tym ostatnim przypadku wiedza świadka dotycząca przebiegu zdarzenia była znikoma z uwagi na fakt, iż nie uczestniczył on w pracach przy usuwaniu drzew.

Całkowicie nieskuteczny jest zarzut obrazy zaskarżonym wyrokiem dyspozycji art. 5 k.c. Zasady współżycia społecznego mogą niekiedy stanowić element obrony pozwanego. Nie jest natomiast możliwe oparcie powództwa na tym przepisie. Dochodzonego roszczenia należy bowiem poszukiwać w przepisach prawa materialnego.

Jurydycznego znaczenia pozbawiona jest okoliczność, że do zdarzenia doszło na gruncie stanowiącym własność córki powódki. To samo dotyczy zarzutów, że w innym postępowaniu toczy się sprawa o usunięcie linii energetycznych z nieruchomości U. G..

Dla oceny zgromadzonego w pozwie żądania nie ma znaczenia fakt, że przedmiotowe nasadzenia nie stanowiły własności powódki.

Rozważania dotyczące wykładni art. 411 pkt 1 k.c. są poprawne, jednakże są zupełnie nieprzydatne. Sytuacja, o której mowa w tymże przepisie zachodzi wówczas, gdy dochodzący roszczenia nie był do świadczenia zobowiązany. Tymczasem zaś, powódka, jako współsprawca deliktu, była odpowiedzialna za naprawienie szkody (art. 415 k.c.).

Nietrafny jest także zarzut zawarty w punkcie 2f petitum apelacji, skoro niniejsza sprawa została zainicjowana jedynie przez P. O. i nie było potrzeby analizowania współodpowiedzialności odszkodowawczej wnuka powódki.

Z tych więc przyczyn i na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. Nie obciążając powódki kosztami, wzięto pod uwagę jej wiek oraz ograniczone jej możliwości płatnicze (świadczenia emerytalne).