Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2015 r. w Katowicach

sprawy z odwołania L. M. (L. M. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek apelacji ubezpieczonego L. M.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie

z dnia 13 września 2013 r. sygn. akt IV U 1264/13

oddala apelację.

/-/ SSA J. Ansion /-/ SSA E. Piotrowska /-/ SSA M. Małek-Bujak Sędzia Przewodnicząca Sędzia

Sygn. akt III AUa 3193/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 września 2013r. Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił odwołanie ubezpieczonego L. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia 25 kwietnia 2013r., odmawiającej przyznania mu prawa do emerytury pomostowej z uwagi na niewykazanie co najmniej 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych, bowiem organ rentowy do tego okresu nie zaliczył okresu zatrudnienia od 1 kwietnia 1985r. do 31 grudnia 2002r. oraz od
1 października 2005r. do 31 sierpnia 2006r. na stanowisku technika dentystycznego, albowiem prace powołane w świadectwie pracy z dnia 31 sierpnia 2006r. nie znajdują odzwierciedlenia w wykazach prac stanowiących załącznik nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, okresu zatrudnienia od dnia 14 do dnia 31 stycznia 2013r. w Zakładzie Ogrodniczym Usługowo - Handlowym (...) w C. jako pracy wykonywanej bezpośrednio przy ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową, o której mowa w załączniku nr 1 poz. 34, albowiem celem zawartej umowy nie było świadczenie pracy
i osiąganie wynagrodzenia, lecz uzyskanie prawa do emerytury pomostowej, na co wskazuje krótkotrwałe zatrudnienie za minimalnym wynagrodzeniem oraz wyjaśnienia złożone przez ubezpieczonego w toku kontroli.

Odwołanie od decyzji wniósł ubezpieczony podnosząc, że organ rentowy połączył
art. 49 i art. 4 ustawy pomostowej, gdy tymczasem art. 49 dotyczy tylko pracowników których stanowisko pracy i praca jest wymieniona w załączniku nr 1, dotyczącym nowych zasad przyznawania emerytur pomostowych. Zawód technika dentystycznego był uwzględniony w starym Wykazie A. Nadto odwołujący podniósł, iż jego zatrudnienie
w firmie (...) było dopełnieniem wymogu przepracowania chociaż jednego dnia
w warunkach szczególnych po 2008r., a nie obejściem prawa, podobnie jak krótki okres zatrudnienia.

Na rozprawie w dniu 13 września 2013r. organ rentowy podniósł, że praca na stanowisku technika dentystycznego nie jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych i ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (k.31).

Sąd I instancji ustalił, że L. M., ur. dnia (...), w dniu 5 lutego 2013r. złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej. Do wniosku dołączył wystawione przez Spółdzielnię Pracy Lekarzy (...)
w C. świadectwo pracy z dnia 31 sierpnia 2006r., z którego wynika, że w okresach od 1 kwietnia 1985r. do 31 grudnia 2002r. oraz od 1 października 2005r. do 31 sierpnia 2006r. na stanowisku technika dentystycznego wykonywał pracę przy przetwórstwie
i produkcji żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcji surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcji wosków i woskoli, wymienioną w Dziale IV poz. 17, pkt 2 wykazu A stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983r.

Ponadto wnioskodawca w okresie:

1.  od 1 sierpnia 1974r. do 15 kwietnia 1981r. był zatrudniony w Spółdzielni Pracy Lekarzy (...) w C.;

2.  od 1 czerwca 1981r. do 31 marca 1985r. był członkiem Zrzeszenia Transportu Prywatnego w C.;

3.  od 1 kwietnia 1985r. do 31 sierpnia 2006r. był zatrudniony w Spółdzielni Pracy Lekarzy (...) w C., w tym w okresie od 1 stycznia 2003r. do 30 września 2005r. w wymiarze ½ etatu;

4.  od 14 stycznia 2013r. do 31 stycznia 2013r. był zatrudniony w Zakładzie Ogrodniczym Usługowo - Handlowym (...) w C. prowadzonym przez S. P. .

W okresach od 1 sierpnia 1974r. do 15 kwietnia 1981r. oraz od 1 kwietnia 1985r. do 31 sierpnia 2006r. ubezpieczony był zatrudniony w Spółdzielni Pracy Lekarzy (...) w C. na stanowisku technika dentystycznego i w tych okresach wykonywał prace protetyczne zlecane (...) przez inne podmioty. Pracę tę wykonywał w wyodrębnionym dla stomatologów i techników dentystycznych pomieszczeniu, z super - akrylu na protezy i super - pontu na mostki, przy czym z czasem materiały te ulegały zmianom. Niektóre elementy protez wykonywał ze stali. Ubezpieczony wykonywał również korony i mostki, składające się z 2-3 koron i łącznika. Była to praca wykonywana typowo
w ramach służby zdrowia dla osób fizycznych .

W okresie od 14 do 31 stycznia 2013r, ubezpieczony był zatrudniony w Zakładzie Ogrodniczym Usługowo - Handlowym (...)w C. prowadzonym przez S. P. przy ręcznej ścince drzew, przenośną pilarką z piłą łańcuchową. Przed podjęciem zatrudnienia ukończył kurs pilarza oraz uzyskał orzeczenie lekarskie, iż jest zdolny do wykonywania pracy przy ręcznej ścince drzew i obsłudze pilarki spalinowej. Umowa
o pracę została rozwiązana za porozumieniem stron, z inicjatywy odwołującego. W trakcie zatrudnienia wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na obcinaniu gałęzi drzew znajdujących się pod linią wysokiego napięcia .

W oparciu o dokonane ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy odwołał się do art. 4 i 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r.
o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008r. nr 237, poz. 1656 ze zm.), wymieniających warunki do nabycia emerytury pomostowej.

Za bezsporne Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony urodził się po dniu 31 grudnia 1948r., przekroczył wiek wynoszący 60 lat, ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący powyżej 25 lat i nastąpiło rozwiązanie z nim stosunku pracy.

Jednak w ocenie Sądu I instancji ubezpieczony nie legitymuje się co najmniej
15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (praca technika dentystycznego nie została wymieniona w załącznikach nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych), a zatem podstawą do przyznania mu prawa do emerytury pomostowej może być tylko art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że w okresie od 1 sierpnia 1974r. do 15 kwietnia 1981r. oraz od 1 kwietnia 1985r. do 31 sierpnia 2006r. ubezpieczony był zatrudniony w Spółdzielni Pracy Lekarzy (...) w C. na stanowisku technika dentystycznego, na którym wykonywał prace protetyczne zlecane (...) przez inne podmioty. Pracę odwołujący wykonywał w wyodrębnionym dla stomatologów i techników dentystycznych pomieszczeniu, z super-akrylu na protezy i super-pontu na mostki. Niektóre elementy protez wykonywał ze stali. Była to praca wykonywana typowo w ramach służby zdrowia dla osób fizycznych.

Ten charakter pracy nie jest sporny, sporna jedynie jest kwestia, czy taka praca jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów art. 32 i art. 33 z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U.
z 2009r. nr 153, poz. 1227 ze zm.), tj. czy można ją zakwalifikować jako pracę na jednym
ze stanowisk wymienionych w Wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. nr 8, poz. 43
ze zm.).

Sąd podkreślił, że Wykaz A wymieniający stanowiska pracy, na których wykonywana jest praca w warunkach szczególnych stanowiący załącznik rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r., systematyzuje te stanowiska według branż, w jakich wykonywane było zatrudnienie,
a przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach.

Usystematyzowanie prac o znacznej szkodliwości i uciążliwości do oddzielnych działów oraz poszczególnych stanowisk w ramach gałęzi gospodarki nie jest przypadkowe, gdyż należy przyjąć, że konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione. Konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy
z procesem technologicznym właściwym dla danego działu gospodarki.

Ubezpieczony w spornym okresie był zatrudniony w Spółdzielni Pracy Lekarzy (...) w C., a zatem w zakładzie pracy należącym do resortu (branży) służby zdrowia. Stanowiska pracy, na których w tym resorcie wykonywana jest praca w warunkach szczególnych wymienione zostały w Dziale XII Wykazu A i nie zostało wśród nich wymienione stanowisko technika dentystycznego.

Faktyczny charakter pracy na żadnym z wymienionych tam stanowisk nie odpowiada charakterowi pracy na stanowisku technika dentystycznego. Jednocześnie praca na stanowisku technika dentystycznego nie może zostać zakwalifikowana do przemysłu chemicznego - tak jak chce tego odwołujący - albowiem jest ona ściśle związana
z działalnością medyczną. Natomiast Dział IV Wykazu A odnosi się wyłącznie do branży przemysłu chemicznego, a nie wszelkich prac, które mają jakikolwiek związek z procesami chemicznymi.

Odwołujący przy ocenie charakteru wykonywanej pracy powoływał się wprawdzie na zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach resoru zdrowia i opieki społecznej, zaliczające pracę technika dentystycznego do prac wykonywanych w warunkach szczególnych, jednak obecnie zarządzenia resortowe zawierające uściślenia dokonane
w innym okresie przez właściwych ministrów, polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, powołane w świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych nie mają wartości normatywnych, lecz jedynie informacyjne, bowiem nie jest dopuszczalne zamieszczanie
w rozporządzeniu jako akcie wykonawczym upoważnienia do podejmowania określonych działań przez inny podmiot i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze.

W rezultacie zatem o spełnieniu przesłanki „praca w szczególnych warunkach” przesądza wykonywanie pracy wymienionej w załącznikach „A” i „B” do rozporządzenia
z dnia 7 lutego 1983r., które stanowią integralną część rozporządzenia jako aktu wykonawczego, niezależnie od tego, w jakim zakładzie praca taka była (lub jest) wykonywana.

Dlatego Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony nie legitymuje się okresami pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu w warunkach w wymiarze 15 lat, nawet włączając w to wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych w Zakładzie Ogrodniczym Usługowo - Handlowym (...) w C. prowadzonym przez S. P. po dniu 31 grudnia 2008r. - od 14 stycznia 2013r. do 31 stycznia 2013r., w konsekwencji ubezpieczony nie spełnił wszystkich warunków określonych w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych do uzyskania prawa do żądanego świadczenia.

Apelację od wyroku wniósł pełnomocnik ubezpieczonego.

Zaskarżając w całości wyrok Sądu I instancji apelujący zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1/ sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego, na skutek naruszenia przepisów postępowania, jakie mogło mieć wpływ na wydanie orzeczenia, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c., poprzez brak wszechstronnej oceny dowodów (np. świadectw pracy), w tym dowodów wskazujących, że praca technika dentystycznego jest pracą w szczególnych warunkach,

2/ naruszenie prawa materialnego - art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS oraz § 1
ust. 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a także poz. 17 ust. 2 z wykazu A działu IV załącznika do tego rozporządzenia poprzez błędne uznanie, że praca na stanowisku technika dentystycznego nie jest pracą wykonywaną w warunkach szczególnych.

W oparciu o podniesione zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i przyznanie prawa do żądanego świadczenia względnie uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że w zakresie klasyfikacji pracy
w charakterze technika dentystycznego jako pracy w szczególnych warunkach orzecznictwo sądów nie jest jednolite. Przedstawił przykładowe orzeczenia, w których sąd przyjął, że praca na stanowisku technika dentystycznego odpowiada pracy wymienionej w wykazie A, Dział IV, pkt 17 ust. 2, uznając, że w/w zapis nie może być interpretowany wyłącznie literalnie oraz dodano, że organ rentowy kwestionując zaliczenie pracy technika dentystycznego do prac
w warunkach szczególnych nie uwzględnił tej szkodliwości.

Z kolei w innym wyroku kolejny Sąd wskazał, że zarządzenie Ministra Zdrowia
i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 roku nie stanowi powszechnie obowiązującego prawa, jednakże wskazał, że akt ten dalej obowiązuje. W ocenie tego Sądu regulacja zawarta w § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia, uprawniająca wymienione w nich podmioty do sporządzania w podległych i nadzorowanych zakładach pracy wykazów stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazach A i B, nie rozszerzała ani nie ograniczała uprawnień pracowników, gdyż wykazy branżowe musiały być dostosowane do treści załączników do rozporządzenia i co do zasady stanowiły jedynie konkretyzację zakresu prac objętych tym rozporządzeniem w poszczególnych resortach
i należących do nich zakładach. Wymienione przepisy - uwzględniając specyfikę danego resortu i wchodzących w jego skład zakładów - określały szczegółowo stanowiska pracy, na których występowały rodzaje prac wymienionych w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. W tym zakresie zarządzenie resortowe może być pomocne przy ocenie charakteru i kwalifikacji prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach
i rentach. W efekcie Sąd ten zaliczył pracę w charakterze technika dentystycznego do pracy
w warunkach szczególnych z poz. 17 ust. 2 Wykazu A, Działu IV.

Jednocześnie z w/w zarządzenia Ministra Zdrowia wynika, że praca technika dentystycznego jest pracą o szczególnej szkodliwości i jest wykonywana w sposób ciągły. Stwierdzenie takie jest zatem konkretyzacją rozporządzenia wymieniającego rodzaje pracy
w warunkach szczególnych.

Ponadto, dla oceny, czy pracownik pracował w warunkach szczególnych bez znaczenia pozostaje nazwa stanowiska pracy, istotnym jest natomiast dokonane oceny zakresu wykonywanej pracy, to jest w pierwszym rzędzie szkodliwości danej pracy podczas, gdy Sąd I instancji poprzestał jedynie na ocenie prawnej zarządzenia Ministra Zdrowia.

Pełnomocnik apelującego przedstawił także konsekwencje zdrowotne narażenia zawodowego techników dentystycznych co wskazuje na szczególną szkodliwość takiej pracy
i zasadność jej zaliczenia do prac wykonywanych w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja podlega oddaleniu.

Spór w rozstrzyganej sprawie dotyczył spełnienia jednego z warunków do przyznania emerytury pomostowej - to jest posiadania przez ubezpieczonego okresu 15 lat pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. Dz. U. z 2009r.,
Nr 153, poz.1227) - art. 32 i 184 oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43 ze zm.), z uwzględnieniem zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej (Dz. Urz. MZ z dnia 30 sierpnia 1983r., Nt 8,
poz. 40).

Paragraf 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku stanowi, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Poza sporem było, że ubezpieczony spełnia warunek dotyczący wymaganego wieku oraz posiada wymaganą ilość okresów składkowych i nieskładkowych, a także nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i rozwiązał stosunek pracy.

Kwestia sporna sprowadzała się do oceny, czy skarżący spełnia ostatni z wymaganych warunków, a zatem czy posiada co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Istota sporu dotyczyła uznania za pracę w warunkach szczególnych okresu jego zatrudnienia
w okresie od 1 sierpnia 1974r. do 15 kwietnia 1981r. oraz od 1 kwietnia 1985r. do 31 sierpnia 2006r. w Spółdzielni Pracy Lekarzy (...) w C. na stanowisku technika dentystycznego, na którym wykonywał prace protetyczne zlecane (...) przez inne podmioty.

Dla wyjaśnienia tego zagadnienia Sąd Okręgowy w Częstochowie właściwie przeprowadził postępowanie, prawidłowo ustalił okoliczności faktyczne oraz dokonał trafnej oceny zebranego materiału wyciągając słuszne wnioski końcowe. Zarówno ustalenia faktyczne, jak i dokonaną ocenę końcową w pełni podziela Sąd Apelacyjny.

Słusznie zauważył Sąd I instancji, że w wykazie A dziale XII stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r., zawierającym prace w szczególnych warunkach w służbie zdrowia i opiece społecznej nie zostało wymienione stanowisko zajmowane przez ubezpieczonego w spornym okresie, tj. technika dentystycznego. W pozycji 2 tego działu wymieniono jedynie prace lekarzy stomatologów.

Stanowisko technika dentystycznego nie zostało także ujęte w zarządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 12 lipca 1983r. w sprawie prac wykonywanych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej (Dz. Urz. MZ Nr 8 poz.40 ze zm.). W załączniku nr 1 - do tego zarządzenia - zawierającym wykaz stanowisk pracy, na których wykonywane są prace
w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę,
w wykazie A dziale XII (dotyczącym służby zdrowia i opieki społecznej) pod poz.2b pkt 1 wyszczególniono jedynie prace lekarzy stomatologów przyjmujących pacjentów. Stanowisko uprawnionego technika dentystycznego i technika dentystycznego zostało natomiast wymienione w wykazie A dziale IV poz. 17 pkt 1 i pkt 2 stanowiącym załącznik do tego zarządzenia. Pozycja 17 dotyczy prac przy produkcji i przetwórstwie żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcji surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcji wosków i woskoli. Dział ten dotyczy jednak chemii, w którym ubezpieczony jednak nie pracował.

Podkreślić należy, na co prawidłowo wskazał Sąd I instancji odwołując się do przytoczonych w uzasadnieniu wyroku orzeczeń Sądu Najwyższego, że wyodrębnienie prac w szczególnych warunkach w wykazie A ma charakter stanowiskowo-branżowy. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje charakter świadczonych w nich prac i warunki w jakich są one wykonywane, a także uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można więc swobodnie, czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym.

Stanowisko pracy technika dentystycznego opisuje także wydany przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej „Przewodnik po zawodach” (Departament Rynku Pracy MGPiPS, Warszawa 2003) charakteryzujący pracę technika dentystycznego (T II,
str. 373) w sposób następujący:

„ Technik dentystyczny zajmuje się wytwarzaniem i naprawą protez zębowych, stałych
i ruchomych (tzn. wyjmowanych i zakładanych przez użytkownika) oraz aparatów ortodontyczno - szczękowych (zakładanych na uzębienie celem korekcji wad zgryzu powstałych głównie w okresie rozwoju uzębienia). Zadania swoje wykonuje na zlecenie lekarza stomatologa, czasami też w trakcie bezpośredniej współpracy z lekarzem stomatologiem, podczas leczenia pacjenta w gabinecie dentystycznym (np. pobieranie miary do protezy i późniejsze jej przymiarki). Jest to więc praca o charakterze produkcyjno-usługowym w zakresie ochrony zdrowia, zaliczana do kategorii prac lekkich lub średnio-ciężkich, wykonywana najczęściej w pozycji siedzącej i stojącej. Wymaga ona dużej dokładności, precyzji, poczucia estetyki i cierpliwości. Technik dentystyczny używa w swojej pracy materiałów ceramicznych, metalowych i tworzyw sztucznych. Ich obróbki dokonuje przy pomocy narzędzi ręcznych i elekromechanicznych (np. szlifierka, wiertarka czy różnego rodzaju obrabiarki precyzyjne znacznie mniejszych rozmiarów niż te. które używane są np.
w warsztacie ślusarskim). Obróbka materiałów protetycznych zwykle odbywa się w specjalnie przygotowanym warsztacie, wymagającym intensywnego oświetlenia (naturalnego lub sztucznego).”

Odnosząc się do środowiska pracy wskazano, że „ praca technika dentystycznego wykonywana jest zawsze w warunkach „kameralnych”. Pomieszczenia, w których pracuje
w szpitalach przychodniach lub gabinetach prywatnych, noszą nazwę „pracowni protetycznych”. Wyjątkowo może pracować w gabinetach stomatologicznych lekarzy,
z którymi współpracuje.

Silniki elektryczne urządzeń elektromechanicznych oraz ich elementy robocze (np. obracające się tarcze szlifierskie) są potencjalnym źródłem hałasu i wibracji. Ponadto przy obróbce materiałów protetycznych powstają pyły, nie zawsze dające się całkowicie usunąć, pomimo zastosowania miejscowych odciągów wentylacyjnych. Obecność pyłów oraz intensywne oświetlenie stanowiska pracy powoduje wzrost ryzyka zapadania na choroby układu oddechowego i narządu wzroku.”

Jeśli chodzi o warunki organizacyjne, to m. in. „ technik dentystyczny pracuje od 3 do 6 godzin dziennie, godziny pracy nie są stałe i zależą od liczby i rodzaju otrzymanych zleceń.”

Niezależnie od powyższego zauważyć należy, że wykazy stanowisk pracy ustalane przez właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, zgodnie z utrwalonymi już
w orzecznictwie i literaturze poglądami, nie mają mocy aktów prawnych, a jedynie charakter informacyjny, techniczno-porządkujący (por. wyrok Sądu Najwyższego z 16.12.2004r., II UK 79/04, publik. OSNP 2005, NR 14, poz.214 oraz glosę T. Bińczckiej-Majewskiej do wyroku Sądu Najwyższego z 7.07.1999r., III RN 25/99, OSP 2002, Nr 4, poz.48; J. Pióro „Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy” PiZS 2002, Nr 3, s.40). Dla oceny, czy praca na określonym stanowisku jest pracą w szczególnych warunkach należy ustalić, czy odpowiada ona rodzajowi pracy wymienionemu w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r.

Wprawdzie, w ocenie Sądu Apelacyjnego na rynku pracy mogły zdarzać się sytuacje, gdy technik dentystyczny byłby zatrudniony w większym zakładzie pracy zajmując się wyłącznie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynnościami określonymi w wykazie A dziale IV poz. 17 pkt 1 i pkt 2 załącznika do zarządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 12 lipca 1983r, jednakże ustalony i bezsporny stan faktyczny w niniejszej sprawie nie potwierdza przemysłowego charakteru pracy ubezpieczonego w spornym okresie.

W tym kontekście stwierdzić należy, że praca związana „z przetwórstwem” żywicy akrylowej przy wykonywaniu protez nie zajmowała całej dniówki roboczej, bowiem proces taki nie trwa całej dniówki roboczej, a jedynie jej część, zaś pozostała część dniówki wykorzystywana jest na innego rodzaju czynności.

W toku uzupełniającego postępowania dowodowego przed Sądem Apelacyjnym Ministerstwo Zdrowia pismem z dnia 10 listopada 2014 roku wskazało, że zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej, zgodnie z tytułem, odnosi się jedynie do zakładów pracy resortu zdrowia i opieki społecznej. Dlatego też wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej, stanowiący załącznik nr 1 do ww. zarządzenia, w którym pod pozycją 17 pkt 1 i 2 - produkcja i przetwórstwo żywic i tworzyw sztucznych oraz produkcja surowców, półproduktów i środków pomocniczych stosowanych do ich produkcji i przetwórstwa, produkcja wosków i woskoli - został wymieniony uprawniony technik dentystyczny i technik dentystyczny, odnosi się do jedynie do zakładów pracy resortu zdrowia i opieki społecznej. Tym samym stanowiska te nie odnoszą się do produkcji w całym przemyśle chemicznym.

Stanowisko to (będące jedynie opinią Ministerstwa) podziela ocenę Sądu Apelacyjnego, jak i ocenę Sądu I instancji w niniejszej sprawie.

Dlatego nie można uznać, aby został spełniony tu warunek wykonywania pracy
w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jak wymaga tego § 2
ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. nawet przy przyjęciu, że było to stanowisko pracy z działu chemii, jak tego domaga się ubezpieczony.

W konsekwencji uznać należało, że ubezpieczony nie wykazał, aby przez okres 15 lat wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a tym samym nie spełnia przesłanek do przyznania mu żądanego świadczenia na podstawie przepisów wskazanych na wstępie.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny, na mocy art. 385 k.p.c. orzekł
o oddaleniu apelacji jako bezzasadnej.

/-/ SSA J. Ansion /-/ SSA E. Piotrowska /-/ SSA M. Małek-Bujak Sędzia Przewodnicząca Sędzia

JM