Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Powód - M. Z. domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 3.795 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 8 listopada 2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu podał, że w dniu 2 października 2013 r. sprawca kolizji drogowej posiadający polisę odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych wykupioną u pozwanego uszkodził pojazd marki S. (...) nr rej. (...) należący do (...) Spółki z o.o. (...). Poszkodowana spółka zmuszona była oddać pojazd do naprawy, na jej czas poszkodowany zawarł z powodem na okres od 8 do 31 października 2013 r. umowę najmu pojazdu zastępczego Marku (...). Za usługę najmu powód wystawił poszkodowanemu rachunek na kwotę 6.210 zł. Poszkodowany scedował na powoda wierzytelność o zapłatę odszkodowania z tytułu pojazdu zastępczego. Pismem z dnia 4 listopada 2013 r. powód zgłosił pozwanemu roszczenie o zapłatę kwoty wynikającej z rachunku nr (...). W dniu 20 listopada 2013 r. pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady i przyznał powodowi tytułem zwrotu kosztów najmu kwotę 2.415 zł. Pozwany uznał 23 dni z tytułu naprawy, ale ze stawką dobową 105 zł netto. W wyniku odwołania, pozwany podtrzymał swoją decyzję.

Pozwany w odpowiedzi na pozew domagał się oddalenia powództwa i przyznania kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwany zarzucił, że powód nie posiada legitymacji czynnej, gdyż nie mógł na podstawie umowy cesji nabyć wierzytelności, która jeszcze nie powstała. Ponadto, zdaniem pozwanego, powództwo podlega oddaleniu, gdyż roszczenie jest nieudowodnione i zawyżone. Pozwany podał, że kwota 105 zł netto za najem została ustalona w oparciu o analizę stawek czynszu najmu obowiązującego na lokalnym rynku.

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2014 r., sygn. akt VIII GC 238/14 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu Sąd Rejonowy zważył, że pozwany pomimo wcześniejszej wypłaty określonej kwoty liczonej jako stawka dobowa pomnożona przez 23 dni miał prawo w niniejszym procesie zakwestionować podstawę swej odpowiedzialności, wysokość odszkodowania, czas naprawy i konieczność najmu pojazdu zastępczego przez ten okres. Nawet przy przyjęciu określonego uznania, nie ma ono bowiem, zdaniem Sądu Rejonowego, nieodwołalnego charakteru i może być kwestionowane. W takiej sytuacji zatem na powodzie spoczywał ciężar dowodu m.in. w zakresie zasadności najmu przez okres 23 dni. Powód zaś w tym zakresie zgłosił spóźniony dowód. Ponadto, powód winien był udowodnić celowość i konieczność najmu pojazdu zastępczego, czemu w ocenie Sądu Rejonowego, nie sprostał, nie przedstawił bowiem w tym zakresie żadnych dowodów. W szczególności powód nie wykazał, że koszt najmu pojazdu zastępczego wskazany w spornej fakturze, na kwotę 6.210 zł został pokryty przez poszkodowanego. Sąd I instancji odwołał się przy tym do uchwały SN z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11), gdzie wskazano, że odpowiedzialność ubezpieczyciela tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie lub zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej, obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego, nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej, warunkiem niezbędnym wskazanej odpowiedzialności jest rzeczywiste poniesienie wydatków na taki najem. W tych okolicznościach, niezasadne jest, w ocenie Sądu Rejonowego, stanowisko powoda co do tego, że zapłata za wynajęty pojazd nie stanowi warunku wypłaty odszkodowania. Reasumując Sąd I instancji zważył, że wobec braku wykazania rzeczywistego poniesienia przez powoda (poszkodowanego) kosztów najmu pojazdu zastępczego, a tym samym wobec braku wykazania poniesienia szkody, powództwo podlegało oddaleniu. O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 99 kpc.

Powód w apelacji zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w całości, zarzucając mu:

1/ naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 361 § 2 kpc poprzez jego błędną wykładnię skutkującą uznaniem, że niezaspokojone przez poszkodowanego, lecz wymagalne zobowiązania na rzecz osoby trzeciej nie stanowią szkody majątkowej;

2/ naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 415 kpc poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że w niniejszej sprawie nie zachodzą przesłanki do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego, w szczególności uznanie, że po stronie poszkodowanego nie wystąpiła szkoda.

3/ naruszenie przepisów prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 227 kpc poprzez bezpodstawne oddalenie wniosku powoda o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków J. S. oraz L. C. oraz dowodu z opinii biegłego;

4/ naruszenie przepisów prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 232 kpc poprzez przyjęcie, że powód nie udowodnił zasadności żądania pozwu, w tym konieczności wynajęcia pojazdu zastępczego, a w konsekwencji wydanie wyroku oddalającego roszczenie powoda.

W tej sytuacji skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 3.795 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. liczonymi od dnia 8 listopada 2013 r. do dnia zapłaty, a ponadto przyznania kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, bez konieczności ich ponownego dokonywania i przytaczania, jako znajdujące uzasadnienie w materiale zgromadzonym w aktach sprawy. Wnioski płynące z tych ustaleń, Sąd Okręgowy podziela.

Skarżący niesłusznie zarzucił naruszenie art. 361 § 2 kpc. W tym miejscu zwrócić należy uwagę na stanowisko wyrażone w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., sygn. akt III CZP 5/11 (OSNC 2012, nr 3, poz. 28), które Sąd Okręgowy podziela, iż zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie lub zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione „wydatki” na najem pojazdu zastępczego. Chodzi tu zatem o sytuację, w której doszło już do poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie naprawy albo - przy tzw. szkodzie całkowitej - w okresie niezbędnym do nabycia nowego pojazdu, co prowadzi do zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty (361 § 2 k.c). Odwrotnie niż w przypadku naprawy samochodu, która nie jest warunkiem wypłaty odszkodowania, w sytuacji najmu pojazdu zastępczego, strata majątkowa, powstaje dopiero z chwilą rzeczywiście poniesionych kosztów z tego tytułu.

Stanowisko przedstawione w uchwale z dnia 17 listopada 2011 r., sygn. akt III CZP 5/11 podzielił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 listopada 2013 r., sygn. akt III CZP 76/13, stwierdzając, że niemożność korzystania z pojazdu może być źródłem szkody o charakterze majątkowym wtedy, gdy spowoduje „wydatki” posiadacza uszkodzonego lub zniszczonego pojazdu na najem pojazdu zastępczego, stratę bowiem w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. stanowią „wydatki”, które służą ograniczeniu negatywnych następstw doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia bądź zniszczenia rzeczy.

Roszczenie o zapłatę z tytułu najmu samochodu zastępczego powód wywiódł z treści umowy zawartej z poszkodowanym, a przede wszystkim z faktury VAT o nr (...) z dnia 31.10.2013 r. Tymczasem w trakcie przedmiotowego postępowania powód nie wykazał, aby poszkodowany faktycznie poniósł koszty związane z najmem pojazdu zastępczego. Faktury VAT nie są źródłem stosunku cywilno-prawnego, nie zastępują zgodnego oświadczenia woli stron, stanowiąc w znaczeniu cywilno prawnym wyłącznie jednostronne oświadczenie powoda. Faktura jest dokumentem techniczno-rozliczeniowym. Pozostaje jednak bez znaczenia zwłaszcza, gdy strona, której przypisuje się w sporze zobowiązanie z gruntu kwestionuje zasadność wystawienia faktury. Wystawiona z podpisami faktura VAT nie jest wystarczającym dowodem istnienia obowiązku zapłaty. W braku odrębnej umowy stron przyjęcie faktury nie oznacza akceptacji objętego nią zobowiązania, a w szczególności nie zastępuje czynności w postaci potwierdzenia wykonania przez wystawcę wzajemnego świadczenia umownego (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 21 maja 2013 r., sygn. akt I ACa 1520/12).

W przedmiotowej sprawie okolicznością bezsporną był fakt, że poszkodowany nie uiścił należności z tytułu pojazdu zastępczego, co oznacza, w świetle prezentowanych wyżej uwag, że nie poniósł szkody w tym zakresie. Strata majątkowa (szkoda) powstaje bowiem dopiero z chwilą rzeczywistego poniesienia kosztów najmu zastępczego auta. Skoro w majątku poszkodowanego nie powstała strata, to oczywistym jest, że powód nie mógł nabyć wierzytelności przyszłej (w ramach umowy przelewu wierzytelności z dnia 8 października 2013 r., zawartej z J. S.), jeżeli ona w ogóle nie powstała. Wynika to nie tylko z treści przedmiotowej umowy cesji, która nie nakładała na poszkodowanego obowiązku zapłaty czynszu najmu, ale także z przepisów Kodeksu cywilnego, regulujących dopuszczalność cesji wierzytelności w postaci klasycznej (por. uchwałę SN z dnia 19 września 1997 r., III CZP 45/97, OSNC 1998, nr 2, poz. 22). Warunkiem skutecznej cesji wierzytelności jest istnienie tego prawa. Dlatego wierzytelność przyszła może przejść na nabywcę dopiero z chwilą jej powstania. Powyższe wymaganie należy uznać za spełnione, gdy umowa dotycząca przelewu wierzytelności przyszłej zawiera dane pozwalające ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, iż to właśnie ona była objęta zawartą wcześniej umową (por. wyrok SN z dnia 16 października 2002 r., sygn. akt IV CKN 1471/00). W tych okolicznościach, uprawnionym, w ocenie Sądu Okręgowego, stwierdzeniem jest, że cesja wierzytelności pomiędzy powodem a J. S., nie mogła stanowić skutecznej podstawy dochodzenia roszczenia przez powoda.

Mając powyższe uwagi na względzie, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia, a w konsekwencji oddalił apelację powoda, jako nieuzasadnioną, o czym na podstawie art. 385 kpc, postanowił jak w pkt 1 sentencji.

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98 kpc w związku z § 6 pkt 3 w związku z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, Dz.U.2013.490 j.