Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2014 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Stowarzyszenia (...) w W.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 19 maja 2014 r. sygn. akt IX GC 222/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz Stowarzyszenia (...) w W. kwotę 384,50 zł (trzysta osiemdziesiąt cztery złote 50/100) i oddala powództwo w pozostałej części oraz w punkcie III w ten sposób, że znosi wzajemnie między stronami koszty procesu;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

I ACa 1146/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 21 listopada 2014 r.

Stowarzyszenie (...) z siedzibą w W. domagało się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 3364,05 zł z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 1491,99 zł od dnia 16 września 2011 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1872,06 zł od dnia 15 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty

oraz zasądzenia kosztów procesu.

Strona powodowa wskazała, że pozwana Spółka nie uiściła zryczałtowanego wynagrodzenia autorskiego z umowy nr (...) za sierpień 2011 r. oraz zryczałtowanego wynagrodzenia autorskiego z umowy nr (...) za maj 2012 r. Żądanie pozwu obejmuje te należności, wraz z odsetkami ustawowymi z tytułu opóźnienia w zapłacie wynagrodzenia z umowy nr (...), liczonymi od 16-go dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który pozwany był zobowiązany zapłacić wynagrodzenie autorskie (§ (...)umowy) oraz z umowy nr (...), liczonymi od dnia następnego po dniu podanym jako termin zapłaty w fakturze VAT (...) (§(...) umowy).

Pozwana (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Zarzuciła, iż uregulowała w całości kwotę należności głównej, natomiast strona powodowa nigdy nie dostarczyła pozwanej oryginałów faktur VAT potwierdzających należność licencyjną za sierpień 2011 r. oraz maj 2012 r. W dniu 18 lutego 2014 r. strona pozwana otrzymała od powoda duplikat faktury (...), obejmującej październik 2011 r., a nie sierpień 2011 r. oraz duplikat faktury VAT (...), dotyczącej należności za maj 2012 r. Kopię faktury potwierdzającej należność licencyjną za sierpień 2011 r strona pozwana otrzymała dopiero wraz z doręczeniem przez Sąd odpisu pozwu w mniejszej sprawie.

W piśmie z dnia 15 kwietnia 2014 r. Stowarzyszenie (...) z siedzibą w W. ograniczyło roszczenie do kwoty 887,92 zł, stanowiącej odsetki od uiszczonej przez stronę pozwaną należności głównej oraz do kosztów postępowania - wskazując, że dochodzone odsetki są liczone od kwoty 1491,99 zł za okres od dnia 15 września 2011 r. do dnia 24 lutego 2014 r oraz od kwoty 1872,06 zł za okres od dnia 15 czerwca 2012 r. do dnia 24 lutego 2014 r.

Wyrokiem z dnia 19 maja 2014 r. Sąd Okręgowy w Krakowie umorzył postępowanie w zakresie kwoty 3364,05 zł jako roszczenia głównego (punkt I); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (punkt II) oraz zasądził od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (punkt III).

Sąd pierwszej instancji ustalił, że strony w dniu 11 marca 2011 r. zawarły umowę licencyjną, na podstawie której pozwany nabył licencję na publiczne odtwarzanie utworów pochodzących z repertuaru powoda, w sieci obiektów handlowych SKLEPY (...), wyszczególnionych w załączniku nr(...) do umowy. Z tytułu udzielonej licencji pozwany był zobowiązany do zapłaty zryczałtowanego wynagrodzenia autorskiego w miesięcznej kwocie 1350 zł netto do 15-go dnia każdego następnego miesiąca. Zgodnie z (...) umowy, wymieniona kwota nie obejmowała podatku VAT. Stowarzyszenie (...) zostało na mocy art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r., nr 54, poz. 535 z późn. zm.) objęte podatkiem VAT. Przepis ten został wprowadzony ustawą z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., nr 64 poz. 332). W związku z powyższą nowelizacją ustawy o podatku VAT, z dniem l kwietnia 2011 r. strona powodowa jest traktowana jako podmiot, który nabywa i odsprzedaje prawa do korzystania z praw autorskich. Umowa z dnia 11 marca 2011 r. została zastąpiona umową licencyjną nr (...), zawartą przez strony w dniu 9 marca 2012 r. (§(...) umowy). Zgodnie z nową umową i załącznikiem nr(...)stanowiącym jej integralną część, zmieniono wysokość ryczałtu miesięcznego (1693 zł netto, a 1522 zł netto po udzielonym upuście) oraz termin zapłaty należności – wynosił on 14 dni od wystawienia faktury. Wynagrodzenie miało zostać powiększone o kwotę podatku VAT według stawki obowiązującej na dzień powstania obowiązku podatkowego (§ (...)umowy). Umowa została zawarta na czas nieokreślony i mogła być rozwiązana przez każdą ze stron za trzymiesięcznym wypowiedzeniem (§ (...) umowy). Strona pozwana w dniu 25 kwietnia 2012 r. złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, co skutkowało rozwiązaniem umowy po upływie terminu wypowiedzenia, na koniec okresu rozliczeniowego, tj. na dzień 31 lipca 2012 r. (...) S.A. z siedzibą w W. nie zapłaciła wynagrodzenia za sierpień 2011 r. i maj 2012 r. W każdym z tych przypadków nie otrzymała oryginału faktur. Powód w dniu 26 kwietnia 2013 r. oraz 23 sierpnia 2013 r. skierował do pozwanego wezwanie do zapłaty kwoty 2081,42 zł. Strona pozwana po otrzymanych wezwaniach wielokrotnie kontaktowała się z powodem telefonicznie celem wyjaśnienia wezwań i ustalenia salda, a przede wszystkim wskazania faktur, za które Stowarzyszenie (...) żądało zapłaty. W dniu 18 lutego 2014 r. - po wniesieniu pozwu, strona pozwana otrzymała od powoda duplikat faktury (...), która dotyczyła października 2011 r., a nie sierpnia 2011 r. oraz duplikat faktury VAT (...) na kwotę 1872,06 zł, obejmującej okres maja 2012 r. Duplikaty zostały wystawione w dniu 13 lutego 2014 r. Wraz z doręczonym przez Sąd odpisem pozwu pozwany otrzymał kopię faktury za sierpień 2011 r. na kwotę 1491,99 zł. W dniu 21 lutego 2014 r. strona pozwana dokonała zapłaty kwoty 1491,99 zł i kwoty 1872,06 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że wynagrodzenie z umowy z dnia 11 marca 2011 r. wynosiło 1350 zł miesięcznie, postanowienia tej umowy nie przewidywały powiększenia wynagrodzenia o kwotę podatku VAT i strony nie zawarły w tym zakresie aneksu do umowy. Skoro strona powodowa – z uwagi na zmianę przepisów podatkowych – żądała zapłaty należności wraz z podatkiem VAT, to powinna, w ocenie Sądu pierwszej instancji, doręczyć pozwanej Spółce fakturę VAT nr (...). Oryginału tej faktury pozwany nigdy nie otrzymał. Z kolei wynagrodzenie z faktury VAT nr (...) dotyczyło umowy z dnia 9 marca 2012 r., w której zastrzeżono, iż będzie ono zwiększone o podatek VAT (§ (...) umowy), a w § (...)umowy przewidziano konieczność wystawienia przez powoda faktury VAT. Zdaniem Sądu Okręgowego, Stowarzyszenie (...) nie wykazało, aby doręczyło stronie pozwanej ostatnio wymienioną fakturę w sposób określony umową. W wezwaniu do zapłaty z dnia 26 czerwca 2013 r. znalazło się odwołanie do tej faktury, ale nie udowodniono faktu jej doręczenia. Duplikaty faktur zostały wystawione przez stronę powodową w dniu 13 lutego 2014 r. i pozwana Spółka otrzymała w dniu 18 lutego 2014 r. duplikat faktury VAT (...) za maj 2012 r. na kwotę 1872,06 zł, a w dniu 19 lutego 2014 r. (wraz z odpisem pozwu) duplikat faktury nr (...) za sierpień 2011 r. na kwotę 1491,99 zł. Zapłata tych należności nastąpiła w dniu 21 lutego 2014 r. Tym samym - w ocenie Sądu pierwszej instancji – strona pozwana nie pozostawała w opóźnieniu w zapłacie i brak było podstaw do naliczania odsetek za okres objęty żądaniem pozwu. Rozstrzygając o kosztach procesu, Sąd Okręgowy zastosował przepis art. 101 k.p.c., podnosząc, iż (...) S.A. nie dała podstaw do wytoczenia powództwa, bowiem zapłaciła wynagrodzenie niezwłocznie po otrzymaniu duplikatów faktur i udokumentowaniu przez stronę powodową okresu, za który była dochodzona należność.

Strona powodowa wniosła apelację od powyższego wyroku, zaskarżając rozstrzygnięcia z punktu II i III orzeczenia Sądu Okręgowego. Zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

- bezzasadne przyjęcie na podstawie umowy licencyjnej z dnia 11 marca 2011 r. nr (...), że strony nie określiły terminu płatności należności licencyjnych,

- ustalenie, że stronie pozwanej nie doręczono oryginału faktury VAT nr (...), wystawionego na podstawie umowy licencyjnej z dnia 9 marca 2012 r. nr (...) niezwłocznie po jej wystawieniu,

- bezzasadne przyjęcie, iż strona pozwana miała dokonać zapłaty po otrzymaniu faktur oraz że nie była w opóźnieniu z zapłatą należności licencyjnych,

- brak uwzględnienia okoliczności, iż już w sierpniu 2013 r. strona powodowa skierowała wezwanie do zapłaty do strony pozwanej, gdzie była jednoznacznie wskazana faktura, a strona pozwana nie zareagowała na to wezwanie w jakikolwiek sposób (wcześniej otrzymując analogiczne wezwanie z 26 kwietnia 2013 r.),

podczas gdy:

- w umowie z dnia 11 marca 2011 r. w § 6 ust. 1 wskazano, że miesięczne należności licencyjne winny być uiszczane do 15-tego dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który należne jest wynagrodzenie autorskie, a w § 6 ust. 1 umowy z dnia 9 marca 2012 r. wskazano, iż miesięczne należności licencyjne mają być płacone w terminie 14 dni od dnia wystawienia faktury, co jednoznacznie wskazuje, że pozwana była w opóźnieniu z zapłatą należności licencyjnych, a termin płatności nie był uzależniony od doręczenia faktur,

- faktura VAT nr (...), wystawiona w dacie widniejącej na oryginale i duplikacie została niezwłocznie po jej wystawieniu przesłana do strony pozwanej listem nierejestrowanym, zgodnie z praktyką panującą w obrocie gospodarczym,

- strona powodowa dołączyła do pozwu wezwanie do zapłaty z dnia 23 sierpnia 2013 r., w którym na drugiej stronie jest podany numer faktury, co zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego wskazuje, iż strona pozwana miała pełną świadomość konieczności zapłaty wynagrodzenia, a pomimo tego dokonała zapłaty dopiero po wytoczeniu powództwa - około dziesięć miesięcy po otrzymaniu wezwania z dnia 26 kwietnia 2013 r.

b) art. 101 k.p.c. poprzez zobowiązanie strony powodowej do zwrotu kosztów postępowania stronie pozwanej, w związku z uznaniem przez Sąd, że strona pozwana nie dała podstaw do wytoczenia powództwa, podczas gdy strona pozwana dała podstawy do wytoczenia powództwa, nie uiszczając w terminie należności licencyjnych, a także nie uiszczając ich po wezwaniach do zapłaty wystosowywanych przez stronę powodową oraz nie uznając przy pierwszej czynności procesowej, tj. w odpowiedzi na sprzeciw żądania pozwu, a wnosząc o jego oddalenie w całości;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego przez jego niewłaściwe zastosowanie – art. 481 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, iż nie doszło do opóźnienia w zapłacie należności licencyjnych i nie zaktualizował się obowiązek zapłaty odsetek przez stronę pozwaną, podczas gdy doszło do opóźnienia w terminie zapłaty należności wynikających zarówno z umowy z dnia 11 marca 2011 r., jak i faktury VAT nr (...), wystawionej na podstawie umowy z dnia 9 marca 2012 r. nr (...).

Wskazując na powyższe zarzuty, strona powodowa wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie wyroku w tej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, a także o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana (...) S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na apelację domagała się oddalenia apelacji i zasądzenia od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Skarżący ma rację, że Sąd Okręgowy dokonał wadliwych ustaleń co do terminu płatności zryczałtowanego wynagrodzenia autorskiego z umowy nr (...), zawartej przez strony w dniu 11 marca 2011 r. Stosownie do § (...)umowy, wynagrodzenie to miało być uiszczane miesięcznie na wskazany rachunek bankowy do 15-tego dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który wynagrodzenie było należne (k. 13v). Wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji, postanowienia umowy nie uzależniały obowiązku zapłaty wynagrodzenia od wystawienia i doręczenia przez stronę powodową faktury VAT. Z brzmienia § (...) umowy jednoznacznie wynikało bowiem, iż wynagrodzenia autorskie ustalone umową nie obejmowały podatku od towarów i usług (VAT) – k. 13. Ponadto, zgodnie z § (...) umowy, jej zmiany wymagały zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności (k. 13v). W toku procesu nie zostało wykazane, aby strony dokonały w formie pisemnej zmiany umowy, polegającej na powiększeniu zryczałtowanego wynagrodzenia autorskiego o kwotę podatku VAT oraz na powiązaniu terminu płatności wynagrodzenia z doręczeniem stronie pozwanej faktury wystawionej przez Stowarzyszenie (...). Tym samym (...) S.A. z siedzibą w W. powinna zapłacić stronie powodowej zryczałtowane wynagrodzenie autorskie za sierpień 2011 r. w kwocie 1213 zł (po uwzględnieniu upustu określonego w załączniku nr(...)do umowy – k. 14) w terminie do 15 września 2011 r. Skoro zapłata nastąpiła dopiero w dniu 21 lutego 2014 r. (k. 36), to za okres od 16 września 2011 r. do 21 lutego 2014 r. (890 dni) stronie powodowej należały się, stosownie do art. 481 § 1 i 2 k.c., odsetki ustawowe od kwoty 1213 zł, wynoszące 384,50 zł. Wysokość odsetek ustawowych w wymienionym okresie została ustalona w § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych (Dz. U. nr 220, poz. 1434) na 13 % w stosunku rocznym.

Nie są natomiast zasadne zarzuty apelacji dotyczące opóźnienia strony pozwanej w zapłacie kwoty 1872,06 zł, stanowiącej zryczałtowane wynagrodzenie autorskie za maj 2012 r., wynikające z umowy nr (...) zawartej w dniu 9 marca 2012 r. Sąd Okręgowy trafnie zwrócił uwagę na odmienne - w stosunku do poprzedniej umowy - uregulowanie w tej umowie kwestii związanych z płatnością wynagrodzenia, które wynosiło - po uwzględnieniu upustu - 1522 zł netto (§ (...)umowy i załącznik nr (...) do umowy – k. 16v, k. 18) oraz miało być powiększone o kwotę podatku VAT według stawki obowiązującej na dzień powstania obowiązku podatkowego (§(...)umowy). Stosownie do §(...)umowy z dnia 9 marca 2012 r., (...) w pierwszym dniu miesiąca okresu rozliczeniowego miał wystawić fakturę VAT z terminem płatności należności w ciągu 14 dni od wystawienia faktury. Zgodnie z § (...) umowy, otrzymana przez licencjobiorcę faktura VAT miała stanowić wezwanie do spełnienia świadczenia na rzecz (...)u, które miało być przekazane na rachunek bankowy wskazany w fakturze VAT (§ (...)umowy), a licencjobiorca był zobowiązany do wskazania w tytule wpłaty numeru faktury VAT, której dotyczyła wpłata (§(...) umowy). Brzmienie przywołanych postanowień umownych nie pozostawia zatem wątpliwości, iż termin zapłaty wynagrodzenia z umowy z dnia 9 marca 2012 r. był uzależniony od otrzymania przez stronę pozwaną faktury VAT. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu pierwszej instancji, że strona powodowa nie wykazała, aby doręczyła (...) S.A. z siedzibą w W. przed dniem 18 lutego 2014 r. fakturę VAT nr (...) (art. 6 k.c.). Bezsporne między stronami było, iż do wezwań do zapłaty z dnia 26 kwietnia 2013 r. i 23 sierpnia 2013 r. nie był dołączony duplikat bądź kopia tej faktury. W ocenie Sądu odwoławczego, zeznania świadka A. P. dowodzą, że po doręczeniu stronie pozwanej powyższych wezwań, wielokrotnie kontaktowała się ona telefonicznie z przedstawicielami strony powodowej, domagając się przesłania faktury VAT i wyrażając gotowość uregulowania należności po dostarczeniu faktury przez powoda. Niezwłocznie po otrzymaniu w dniu 18 lutego 2014 r. duplikatu faktury VAT nr (...), wystawionego w dniu 13 lutego 2014 r. (k. 41), (...) S.A. w dniu 21 lutego 2014 r. uiściła należność z tej faktury w kwocie 1872,06 zł (k. 39). Skoro płatność wynagrodzenia – zgodnie z umową nr (...) – miała nastąpić po doręczeniu faktury, to nie można przyjąć, by strona pozwana pozostawała w opóźnieniu uzasadniającym naliczanie przez stronę powodową odsetek ustawowych od kwoty 1872,06 zł za okres od dnia 15 czerwca 2012 r. do dnia 24 lutego 2014 r. (art. 481 § 1 i 2 k.c.).

Dlatego też Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że zasądził od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Stowarzyszenia (...) z siedzibą w W. kwotę 384,50 zł i oddalił powództwo w pozostałej części.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, zmianie podlegało również zawarte w punkcie III wyroku Sądu Okręgowego rozstrzygnięcie o kosztach procesu. Koszty poniesione przed Sądem Okręgowym przez stronę powodową wyniosły 786 zł (169 zł – opłata od pozwu, 17 zł – opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa, 600 zł – wynagrodzenie pełnomocnika – adwokata, wynikające z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 461), natomiast koszty poniesione przez stronę pozwaną wyniosły 617 zł (17 zł – opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa, 600 zł – wynagrodzenie pełnomocnika – adwokata, wynikające z § 6 pkt 3 powołanego wcześniej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.). Zbliżony stopień wygrania i przegrania sprawy przez każdą ze stron przed Sądem pierwszej instancji oraz porównywalna wysokość poniesionych przez strony kosztów procesu, uzasadniały wzajemne zniesienie tych kosztów – na podstawie art. 100 k.p.c.

W pozostałej części Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako bezzasadną - na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Koszty postępowania apelacyjnego poniesione przez stronę powodową wyniosły 180 zł (45 zł - opłata od apelacji, 135 zł [75% ze 180 zł] - wynagrodzenie pełnomocnika – adwokata - § 6 pkt 2 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 461), natomiast koszty postępowania apelacyjnego poniesione przez stronę pozwaną to kwota 135 zł (wynagrodzenie pełnomocnika – adwokata - § 6 pkt 2 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 powołanego wcześniej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.). Strona powodowa wygrała sprawę w drugiej instancji w 43 % (384,50 zł : 888 zł), a strona pozwana wygrała sprawę w drugiej instancji w 57 %. (503,50 zł : 888 zł). Tym samym, przy matematycznym rozliczeniu kosztów postępowania apelacyjnego, Stowarzyszenie (...) z siedzibą w W. powinno zwrócić (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 76,95 zł (57 % ze 135 zł), a strona pozwana powinna zwrócić powodowi kwotę 77,40 zł (43 % ze 180 zł). Różnica tych kwot wynosi 0,45 zł, co uzasadnia wzajemne zniesienie między stronami kosztów postępowania apelacyjnego.