Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka D. K. wniosła pozew o:

1) ustalenie, że uchwała nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników pozwanej spółki (...) sp. z o.o. podjęta w dniu 16 września 2013 roku w przedmiocie odwołania powódki z funkcji członka zarządu jest nieważna, ewentualnie

2) uchylenie uchwały nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników pozwanej spółki (...) sp. z o.o. podjętej w dniu 16 września 2013 roku w przedmiocie odwołania powódki z funkcji członka Zarządu

3) zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych,

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że jest wspólnikiem, pozwanej spółki, a do 16.09.2013 roku była również członkiem jej zarządu.

Powódka z uwagi na swój stan zdrowia i faktyczne pozbawienie jej w spółce jakichkolwiek możliwości podejmowania decyzji o których mowa m.in. w art.204 k.s.h, przed terminem zwołanego na dzień 16 września 2013 roku nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników pozwanej spółki przesłała każdemu ze wspólników i dodatkowo zebraniu wspólników oświadczenie w trybie art.202 § 4 k.s.h o rezygnacji z członkostwa w zarządzie.

Doręczenie jednostronnego oświadczenia powódki w sprawie rezygnacji zebraniu wspólników jest bezsporne, z uwagi na zapis w pkt ad.5 protokołu ze zgromadzenia, podobnie jak dotarcie jego treści do świadomości biorących w nim udział w sposób skutkujący na podstawie art.61 KC. Chwila zapoznania się z jego treścią czyniła bezpodstawnym powzięcie uchwały w przedmiocie odwołania powódki z zarządu, gdyż uprzednio - w stosunkach wewnętrznych - doszło do wygaśnięcia mandatu powódki wskutek jej jednostronnego oświadczenia woli prawno kształtującego i nie podlegającego żadnej weryfikacji i akceptacji.

Powódka nadmieniła, że że pełnomocnik powódki, przez którego wykonywała ona swoje uprawnienia na zgromadzeniu sprzeciwił się uchwale i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu w protokole.

Dlatego tez, uchwała jest w ocenie powódki nieważna, albowiem narusza art.203 § 1 KSH oraz art.61 § 1 KC w zw. z art.202 § 5 i w zw. z art.746 § 2 zd.l k.c. Po pierwsze w chwili podejmowania uchwały stosunek organizacyjny członkostwa nie istniał już między powódką, a pozwaną spółką. Po drugie, zgoda czy to na przyjęcie rezygnacji, czy to z uzasadnieniem tejże rezygnacji nie jest wymagana i nie stanowi podstawy bezskuteczności jednostronnego oświadczenia woli powódki.

Z uwagi na możliwość dwojakiego zakwalifikowania uchybienia prawu materialnemu jakiego dopuściło się zgromadzenie wspólników - przede wszystkim jako sprzeczność z prawem (art.252 KSH) ale i sprzeczność z postanowieniem umowy spółki i dobrymi obyczajami (art.249 KSH) będącym powieleniem regulacji ustawowej (§ 20 ust.5 umowy spółki) powódka sformułowała żądanie pozwu w sposób ewentualny, przy czym dalej idące jest żądanie postawione w pkt 1 petitum.

Pozwana spółka w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości i przyznanie pozwanemu od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego wg norm prawem przepisanych.

W pierwszym rzędzie pozwana podniosła zarzut, iż żądanie pozwu jest sformułowane nieprawidłowo, albowiem w oparciu o art. 252 k.s.h. nie można żądać, „ustalenia, że uchwała jest nieważna", gdyż takie żądanie pozwu jest właściwe dla powództwa opartego na art. 189 k.p.c. i odnosi się do żądania wydania orzeczenia o charakterze

deklaratoryjnym. Wyrok wydany na skutek uwzględnienia powództwa z art. 252 k.s.h. ma zaś charakter konstytutywny.

W dalszej części pozwana podniosła zarzut, iż twierdzenie powódki, że zaskarżona uchwała narusza zasady współżycia społecznego, bez wskazania konkretnej zasady czyni takie twierdzenie bezzasadnym , gdyż jest sformułowane zbyt ogólnikowo.

Zdaniem pozwanej, wbrew twierdzeniom powódki zaskarżona uchwała nie jest też sprzeczna z żadnym przepisem ustawy ani umową spółki. Została podjęta z zachowaniem wymogów formalnych (fakt bezsporny), a jej treść nie jest sprzeczna z żadną normą prawa materialnego, w tym zwłaszcza nie stoi w żadnej sprzeczności z art. 203 § 1 k.s.h. (członek zarządu został odwołany uchwałą wspólników).

Pozwana podniosła też, że zgromadzenie wspólników podjęło zaskarżoną uchwałę z ostrożności, albowiem powódka nie stawiła się na zgromadzeniu, a od dnia 16.08.2013 przebywała na zwolnieniu lekarskim wystawionym przez lekarza psychiatrę. Z uwagi na ten fakt zgromadzenie wspólników miało podstawy do uznania, że zachodzi uzasadniona obawa, iż oświadczenie o rezygnacji z funkcji członka zarządu zostało złożone w warunkach wyłączających świadome i swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Poza powyższym, w pozwanej spółce, stanowiącej de facto spółkę rodzinną (wspólnikami są krewni), występuje od jakiegoś czasu konflikt między wspólnikami, a mając na względzie powyższe zaświadczenie od lekarza psychiatry zachodziło ryzyko powołania się przez powódkę na nieważność oświadczenia woli (art. 82 k.c.).

Zdaniem pozwanej, w niniejszej sprawie nie można więc mówić o sprzeczności uchwały z ustawą. W przypadku, gdyby oświadczenie powódki o rezygnacji uznać za skutecznie złożone, to zaskarżona uchwała mogłaby co najwyżej być uchwałą zbędną (niebyłą) i przybrać charakter uchwały często stosowanej w praktyce spółek handlowych, a mianowicie uchwały wyrażającej zgodę na przyjęcie rezygnacji. Fakt zbędności takiej uchwały i niewywoływania skutku prawnego, który nastąpiłby już wcześniej na skutek rezygnacji, nie czyni z tej uchwały automatycznie uchwały sprzecznej z ustawą, a tym bardziej nie czyni jej uchwałą zaskarżalną, gdyż nie ma czego zaskarżać wobec braku skutków prawnych. W tej kwestii przydatne jest dominujące stanowisko doktryny i judykatury odnoszące się do tzw. uchwał nieistniejących, które też nie podlegają zaskarżeniu. Idąc za ww. twierdzeniem, pozwana podniosła zarzut bezzasadności powództwa z uwagi na bezprzedmiotowość żądania pozwu.

Z powyższego stanowiska prawnego wynika oczywisty wniosek, iż powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały może mieć sens prawny tylko wtedy, gdy wadliwa (sprzeczna z ustawą) uchwała wywołała skutki prawne. Ochrona prawna z art. 249-252 k.s.h. nie służy do zaskarżania wszelkich uchwał wspólników, lecz tylko takich uchwał, które spełniają przesłanki określone w tych przepisach, a zarazem wywołują skutek prawny.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje.

W piśmie z dn. 11.09.2013 r. skierowanym do zgromadzenia wspólników spółki (...) Spółka z o.o w B., powódka D. K. złożyła oświadczenie woli o jej rezygnacji, ze skutkiem na dzień doręczenia tego pisma, z funkcji członka zarządu w tej spółce.

Jak wskazała powódka, powodem jej rezygnacji jest jej stan zdrowia uniemożliwiający jej bezpośrednie wykonywanie czynności w zarządzie spółki.

(dowód: oświadczenie powódki k-54)

W dn. 16.09.2013 r. na zgromadzeniu wspólników spółki (...) Spółka z o.o w B. przewodniczący zgromadzenia poinformował wspólników, że do zgromadzenia wpłynęło oświadczenie woli członka zarządu tj. powódki D. K. o jej rezygnacji z tej funkcji.

Wspólnicy J. G. i M. G. oświadczyli, iż kwestionują przyczyny podane jako podstawa tej rezygnacji jako nieprawdziwe, za wyjątkiem stanu zdrowia.

Zgromadzenie S. podjęło uchwałę o odwołaniu powódki z funkcji członka zarządu spółki (...) Spółka z o.o w B..

Pełnomocnik powódki obecny na zgromadzeniu złożył ł sprzeciw do tej uchwały, który został zaprotokołowany.

Na zgromadzeniu tym podjęto również uchwałę o powołaniu w skład zarządu spółki B. L..

(dowód: protokół zgromadzenia wspólników k-16-17; pełnomocnictwo powódki k-19 )

Zarząd spółki (...) Spółka z o.o w B. zożył wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o wykreślenie z niego powódki i wpisanie B. L.. Wpis taki został w rejestrze dokonany.

(dowód: odpis z Krajowego Rejestru Sądowego k-9-15)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, których autentyczności i prawdziwości strony nie kwestionowały.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 252 § 1 k.s.h osobom lub organom spółki, wymienionym w art. 250, przysługuje prawo do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą. Chodzi tu przy tym o sprzeczność uchwały nie tylko z kodeksem spółek handlowych ale z wszelkimi obowiązującymi normami prawa. Poza tym, mogą zapadać uchwały wspólników, które w świetle postanowień art. 58 § 1 k.c (czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna), powinny być niewątpliwie uznane za nieważne z mocy prawa (S.Sołtysiński, A.Szajkowski, A.Szumański – „Kodeks spółek handlowych –komentarz tom II”, W-wa 2002 r. – str. 588).

Dodatkowo, Sąd Okręgowy podziela powyższe stanowisko, które zaaprobował też Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dn. 29.11.2012 r. (I ACa 374/12, Lex nr 1246843) stwierdzając, że na równi ze sprzecznością z ustawą trzeba traktować przesłankę obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c w zw.z art. 2 k.s.h), jeżeli wspólnicy podejmując uchwałę, zmierzają do obejścia bezwzględnie obowiązujących przepisów. Mamy wówczas też do czynienia z nieważnością uchwały.

Sprzeczność z prawem może przy tym odnosić się do samej treści uchwały, jak i do sposobu zwoływania i obradowania zgromadzenia wspólników oraz trybu podejmowania uchwał ( tak A.Kidyba – Komentarz do art. 252 k.s.h – System Informacji prawnej Lex 27/2012; wyrok Sądu Najwyższego z dn. 9.09.2010 r., I CSK 530/09, Lex nr 672663).

W ocenie sądu, zaskarżona przez powódkę uchwała zgromadzenia wspólników spółki (...) spółka z o.o z dn. 16.09.2013 r. o odwołaniu z zarządu D. K. jest sprzeczna z ustawą, a mianowicie z art.203 § 1 k.s.h.

Zgodnie z treścią tego przepisu uchwałą wspólników może być w każdym czasie odwołany członek zarządu.

Jak zaś wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w momencie podejmowania przez zgromadzenie wspólników uchwały z dn. 16.09.2013 r. o odwołaniu D. K. z funkcji członka zarządu spółki (...) spółka z o.o - D. K. nie była już członkiem zarządu tej spółki. Wcześniej bowiem złożyła ona skuteczne oświadczenie o rezygnacji z pełnienia funkcji w zarządzie. Okoliczność ta wynika przede wszystkim z protokołu zgromadzenia wspólników spółki (...) spółka z o.o, gdzie w pkt-cie 5 zapisano, że Przewodniczący przed podjęciem zaskarżonej uchwały zgromadzenia wspólników stwierdził, iż do zgromadzenia wspólników wpłynęło oświadczenie woli członka zarządu o rezygnacji z funkcji członka zarządu.

Fakt ten potwierdza też pisemne oświadczenie powódki z dn. 11.09.2013 r., które spółka dołączyła do wniosku o jej wykreślenie z Krajowego Rejestru Sądowego. W oświadczeniu tym powódka wskazała, że rezygnuje na dzień doręczenia niniejszego pisma zgromadzeniu wspólników z członkostwa w zarządzie (...) spółka z o.o.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dn. 7.05.2010 r. (III CSK 176/09, Lex nr 677761) rezygnacja jest jednostronną czynnością prawną członka zarządu, podobnie jak odwołanie jest jednostronną czynnością prawną spółki. Oświadczenie woli o rezygnacji z funkcji członka zarządu wymaga przy tym zakomunikowania go tej spółce, zatem do czynności tej odnosi się regulacja wynikająca z art. 61 k.c Oświadczenie takie winno być złożone organowi spółki. Rezygnacja z pełnienia funkcji członka zarządu następuje poprzez złożenie oświadczenia woli i jest ona skuteczna – zgodnie z art. 61 i 746 § 2 k.c w zw. z art. 202 § 5 k.s.h – w chwili zakomunikowania go spółce. Jest to jednostronna czynność prawna i jej skuteczność nie zależy od jej przyjęcia przez spółkę ani od istnienia i podania ważnych powodów, następuje ona ze skutkiem ex nunc i prowadzi do wygaśnięcia z mocy prawa korporacyjnego stosunku członkostwa w zarządzie spółki , z chwilą zakomunikowania woli rezygnacji właściwemu organowi spółki w sposób umożliwiający zapoznanie się z treścią złożonej rezygnacji , która nie wymaga ich akceptacji.

Pełnomocnik pozwanej na rozprawie w dn. 19.03.2014 r. przyznał, iż podstawą wykreślenia powódki z rejestru było właśnie jej oświadczenie o złożeniu rezygnacji z funkcji członka zarządu spółki (k-57). Pozwana podniosła też w odpowiedzi na pozew, że uchwała o odwołaniu powódki została podjęta przez zgromadzenie wspólników jedynie z ostrożności, albowiem powódka nie stawiła się na zgromadzeniu wspólników w dn. 16.09.2013 r., a od 16.08.2013 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim, które zostało wystawione przez lekarza psychiatrę. Zdaniem pozwanej, z uwagi na ten fakt, zgromadzenie wspólników miało podstawy do uznania, że zachodzi uzasadniona obawa, iż oświadczenie o rezygnacji z funkcji członka zarządu zostało złożone w warunkach wyłączających świadome i swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Na potwierdzenie tej okoliczności pozwana złożyła wniosek o przeprowadzenie dowodu z zaświadczenia lekarskiego na okoliczność, że zgromadzenie wspólników miało podstawy do uznania, iż zachodzi uzasadniona obawa, że oświadczenie o rezygnacji z funkcji członka zarządu zostało złożone w warunkach wyłączających świadome i swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Jednakże w ocenie sądu, przedłożone zaświadczenia lekarskie okoliczności takiej nie wykazują. Z ich treści nie wynika przede wszystkim okoliczność, którą zamierzała wykazać pozwana. W tym celu niezbędne było by pozyskanie wiadomości specjalnych i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lekarza psychiatry, a takiego dowodu pozwana nie złożyła.

Skoro zatem pozwana nie wykazała w toku procesu, iż powódka składając oświadczenie woli o rezygnacji z funkcji członka zarządu rzeczywiście znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, a tym samym że jej oświadczenie dotknięte było nieważnością (art. 82 k.c) , uznać należało, że złożyła ona skuteczne oświadczenie woli o rezygnacji z funkcji członka zarządu spółki (...) spółka z o.o. A skoro tak i skoro jej oświadczenie dotarło do zgromadzenia wspólników przed podjęciem uchwały o jej odwołaniu, wywarło ono skutek przed podjęciem tej uchwały. Co prawda, przedział czasowy pomiędzy powzięciem przez zgromadzenie wspólników wiedzy o rezygnacji powódki, a podjęciem uchwały o jej odwołaniu był niewielki, niemniej jednak uznać należy, że w momencie podejmowania przez zgromadzenie wspólników spółki (...) spółka z o.o w B. uchwały o odwołaniu powódki z zarządu tej spółki – nie była ona już członkiem jej zarządu. Tymczasem, zgodnie z art. art.203 § 1 k.s.h uchwałą wspólników może być w każdym czasie odwołany jedynie członek zarządu. Wspólnicy odwołali zaś z zarządu osobę, która nie była członkiem zarządu, a zatem uchwała ta była sprzeczna z art. 203 § 1 k.s.h.

Pozwana powołała się przy tym na okoliczność, iż często podejmowane są w spółkach uchwały o przyjęciu rezygnacji członków zarządu, tyle tylko, że zaskarżona uchwała będąca przedmiotem niniejszego postępowania nie była uchwałą o przyjęciu rezygnacji członka zarządu ale o odwołaniu członka zarządu.

Mając zatem na uwadze powyższe okoliczności i dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w trybie art. 233 k.p.c , w ocenie sądu roszczenie powódki zasługiwało na uwzględnienie, o czym orzeczono w pkt-cie 1 wyroku.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c., który w § 1 stanowi, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Ponieważ pozwana przegrała w całości niniejszą sprawę, należało zgodnie z przywołaną wyżej zasadą odpowiedzialności za wynik procesu zasądzić od niej na rzecz powódki zwrot niezbędnych, celowych kosztów jakie poniosła.. Koszty te zaś stanowiły w niniejszej sprawie kwoty: kwota 2.000 zł. z tytułu opłaty sądowej od pozwu, kwota 370 zł. z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika procesowego, określonego na podstawie § 10 ust. 1 pkt 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 28.09.2002 r. – w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (DZ. U nr 163, poz. 1349 ze zm.) oraz kwota 17 zł. z tytułu opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa, co w sumie dało kwotę 2.377 zł. zasądzoną na rzecz powódki.