Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lutego 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SA Irena Raczkowska (spr.)

Sędziowie: SA Anna Kubasiak

SA Krystyna Sitkowska

Protokolant: sekr. sądowy Marta Brzezińska

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2015 r. w Warszawie

sprawy K. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji K. W.

od wyroku Sądu Okręgowego(...) w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 19 listopada 2013 r. sygn. akt VII U 1935/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego z dnia 28 września 2012 r. znak: I (...) w ten sposób, że przyznaje K. W. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 października 2012 r. do dnia 11 października 2016 r.;

II.  w pozostałym zakresie apelację oddala.

Sygn. akt III AUa 343/14

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy (...)w Warszawie - VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 19 listopada 2013r. ( sygn. akt VII U 1935/12) oddalił odwołanie K. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 28 września 2012 r., a którą to decyzją organ rentowy przyznał mu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 października 2012r. do dnia 11 października 2015r.

Sąd Okręgowy ustalił, że K. W. (ur. (...)), od dnia 1 sierpnia 2002r. pobierał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy; prawo do powyższego świadczenia przysługiwało do dnia 30 września 2012r. (k. 60 a.r.).

W dniu 18 lipca 2012 r., odwołujący się złożył do organu rentowego wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (k. 158 a.r.).

W toku postępowania przed organem rentowym, lekarz-orzecznik w orzeczeniu z dnia 28 maja 2012 r. stwierdził, że K. W. jest częściowo niezdolny do pracy do dnia 11 października 2015 r. (k. 161 a.r.).

Z uwagi na wniesienie przez K. W. sprzeciwu, został on skierowany na badanie do Komisji Lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 20 września 2012 r. również uznała, iż jest on częściowo niezdolny do pracy do dnia 11 października 2015 r. (k. 165 a.r.).

W tej sytuacji, organ rentowy wydał skarżoną w niniejszej sprawie decyzję.

W toku postępowania sądowego, zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy stanowiło ustalenie stanu zdrowia odwołującego się.

Sąd Okręgowy, w oparciu o opinię biegłego sądowego lekarza kardiologa z dnia 26 lutego 2013 r., stwierdził iż, u odwołującego się występuje pozawałowe uszkodzenie mięśnia serca u osoby otyłej z chwiejnym nadciśnieniem tętniczym i pozawałowym tętniakiem akinetycznym lewej komory serca, w okresie względnej wydolności krążenia oraz komorowe zaburzenia rytmu serca leczone w czerwcu 2011 r. ablacją. Odwołujący się posiada graniczne ciśnienie tętnicze, jednakże nie zaobserwowano u niego cech jawnej niewydolności serca. Z powyższych względów jego stan zdrowia w zakresie kardiologicznym spełnia kryteria orzeczenia czasowej niezdolności do pracy do końca 2015 r. (opinia biegłego kardiologa - k. 39-39v a.s).

Sąd Okręgowy, w oparciu o opinię biegłego sądowego specjalisty chorób wewnętrznych nefrologa z dnia 23 stycznia 2013 r., wskazał, iż u odwołującego się występuje potrójne unaczynienie nerki prawej, dodatkowe tętnice odchodzą tuż poniżej głównego pnia oraz w dystalnym odcinku aorty brzusznej - jednakże tętnice nerkowe nie posiadają zwężeń. Wydolność nerek została zachowana, brak jest także odchyleń od stanu prawidłowego w zakresie układu moczowego. Ze względu na częste oddawanie moczu, celowa jest diagnostyka stercza w poradni urologicznej, jednakże z uwagi na brak istotnych patologii w zakresie układu moczowego stan zdrowia K. W. w zakresie nefrologicznym nie powoduje jego niezdolności do pracy nawet częściowej (opinia nefrologa - k. 30 a.s).

Natomiast w oparciu o opinię biegłego sądowego lekarza specjalisty endokrynologa z dnia 29 czerwca 2013 r., Sąd Okręgowy stwierdził u odwołującego się guzek tarczycy małych rozmiarów, bez objawów uciskowych, przy czym wykonana u niego biopsja cienkoigłowa nie wykazała zmian o charakterze rozrostowym. Posiada on nieznaczne obniżenie (...), jednak przy prawidłowych stężeniach hormonów tarczycowych, nie powoduje to naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym niezdolność do pracy. Odwołujący się - w zakresie endokrynologicznym - nie jest osobą niezdolną do pracy (opinia endokrynologa - k. 93-94 a.s).

W toku postępowania sądowego organ rentowy podnosił, iż nie wnosi uwag do opinii sporządzonych przez biegłych lekarzy sądowych.

W ocenie Sądu Okręgowego opinie biegłych lekarzy specjalistów: kardiologa z dnia 26 lutego 2013 r., nefrologa z dnia 23 stycznia 2013 r. oraz endokrynologa z dnia 29 czerwca 2013 r., są wiarygodnymi dowodami w sprawie, gdyż biegli lekarze są specjalistami w swoich dziedzinach, posiadającymi bogatą wiedzę medyczną i wieloletnie doświadczenie zawodowe. Jednocześnie na podkreślenie zasługuje fakt, iż opinie wydane przez biegłych specjalistów lekarzy zostały sporządzone po zapoznaniu się przez biegłych z dokumentacją sądowo-lekarską, a także po przeprowadzeniu badania odwołującego, są wyczerpujące i sporządzone w sposób jasny i logiczny, odpowiadają także na wszystkie zadane przez Sąd pytania. Dokonane przez biegłych ustalenia w zakresie stanu zdrowia odwołującego się, Sąd uznał za własne.

Na uwagę zasługuje przy tym okoliczność, że odwołujący się nie zakwestionował oceny zdolności do pracy dokonanej przez biegłych, a jedynie sposób w jaki przeprowadzone zostało badanie przez biegłego nefrologa oraz wnioski wynikające z opinii biegłego kardiologa, nie wnosząc przy tym o dopuszczenie dowodu z opinii innych lekarzy specjalistów. Zdaniem Sądu Okręgowego zarzuty odwołującego się co do opinii powołanych w sprawie biegłych nefrologa i kardiologa są ogólnikowe, przy czym odwołujący się nie wskazał konkretnych i merytorycznych zarzutów co do poszczególnych opinii, w szczególności do opinii biegłego kardiologa której zarzucił jedynie, iż biegły ten nie wykazał jakie zagrożenia niesie za sobą tętniak serca.

Jeśli chodzi o zastrzeżenia do opinii biegłego nefrologa tj. jakoby lekarz sporządzający opinię nie zapoznał się z danymi CD, którą odwołujący się chciał przekazać biegłemu - należy stwierdzić, iż odwołujący w żaden sposób nie wykazał, że zapoznanie się przez biegłego z treścią przedmiotowej płyty było niezbędne dla prawidłowego sporządzenia opinii, tym bardziej, że z treści tej opinii wynika, że na płycie znajdował się zapis wykonanej odwołującemu tomografii komputerowej (angio - TK), a biegły zapoznał się z opisem przedmiotowego i jego wyniki uwzględnił opiniując stan zdrowia odwołującego się.

Dodatkowo Sąd Okręgowy zgodził się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 30 maja 2007 r. (sygn. akt IV CSK 41/07, LEX nr 346211), w którym Sąd Najwyższy stwierdził między innymi, iż okoliczność, że opinia biegłych nie ma treści odpowiadającej stronie, zwłaszcza gdy w sprawie wypowiadało się kilku kompetentnych pod względem fachowości biegłych, nie stanowi dostatecznego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z opinii dalszych biegłych. Potrzeba powołania innego biegłego, czy konieczności przeprowadzenia dodatkowych badań powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony. Sąd Okręgowy podzielił powyższą argumentację Sądu Najwyższego wskazując na konieczność jej powołania w niniejszej sprawie.

W związku z powyższym zdaniem Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym dokumentacji akt rentowych stanowił wystarczająca podstawę do wydania orzeczenia kończącego postępowanie.

Sąd Okręgowy Warszawa zważył, że odwołanie K. W. jest bezzasadne i podlega oddaleniu.

Elementem spornym niniejszego postępowania było ustalenie, czy odwołujący K. W. jest całkowicie czy też częściowo niezdolny do pracy, a w związku z tym czy przysługuje mu prawo do świadczenia rentowego z tytułu całkowitej czy też częściowej niezdolności do pracy.

W myśl art. 57 ust 1. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, zwanej dalej „ustawą o emeryturach”) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1. jest niezdolny do pracy;

2. ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3. niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych wymienionych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Z powyższego jednoznacznie wywieść można, iż w przepisie tym określono warunki konieczne do powstania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Warunki te muszą być spełnione łącznie. Prawo do renty uzależnione pozostaje przede wszystkim od samego faktu wystąpienia niezdolności do pracy, a ponadto niezbędne jest posiadanie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego oraz powstanie niezdolności do pracy nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania okresów wymienionych w ustawie (z uwzględnieniem art. 57 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego - art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej (wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2004 r., II UK 222/03).

Sąd Okręgowy podzielił w całości stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z 18 maja 2010 r., w którym wskazano, że stosując art. 57 ustawy z 17 grudnia 1998 r. należy brać pod uwagę „niezdolność do pracy w prawnym, a nie potocznym znaczeniu, gdyż nie każdy gorszy stan zdrowotny uzasadnia stwierdzenie niezdolności do pracy. Tę uzasadnia dopiero utrata w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 3 ustawy emerytalnej). Niezdolność do pracy w stopniu mniejszym niż „znaczny” nie jest niezdolnością do pracy objętą ochroną rentową” (por. wyrok Sądu Najwyższego - z 18 maja 2010 r., I UK 22/10).

Art. 12 ustawy o emeryturach, rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 w/w przepisu częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy (art. 12 ust. 2 ustawy). Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2000 r., II UKN 134/00 i z dnia 7 września 1979 r., II URN 111/79).

Na podstawie zebranego materiału dowodowego nie ulega wątpliwości, iż brak jest podstaw do zmiany decyzji organu rentowego poprzez przyznanie odwołującemu się prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, albowiem w żaden sposób nie zostało wykazane, aby utracił on zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a nie tylko pracy zgodnej z posiadanymi przez niego kwalifikacjami. K. W. wprawdzie cierpi na liczne schorzenia zdrowotne, jednak - jak wykazane zostało w niniejszym postępowaniu - dysfunkcje tarczycy oraz nerek nie powodują u niego żadnej, nawet częściowej niezdolności do pracy, a jedynie schorzenia kardiologiczne w tym w szczególności pozawałowe uszkodzenie mięśnia serca wraz z pozawałowym tętniakiem akinetycznym lewej komory serca powodują u niego częściową niezdolność do pracy. Zauważyć należy, iż zarówno organ rentowy w przeprowadzonym postępowaniu jak też biegli specjaliści: kardiolog, nefrolog oraz endokrynolog powołani w sprawie przez Sąd wskazali, że występujące u odwołującego się dysfunkcje, nie są tak daleko posunięte, aby powodowały jego całkowitą niezdolność do pracy, w szczególności biegły kardiolog w żaden sposób nie wskazał, by K. W. nie był zdolny podjąć żadnej pracy oraz by powstała z uwagi na jego stan częściowa niezdolność do pracy miała trwać dłużej niż do końca 2015 roku.

Mając powyższe na uwadze, zdaniem Sądu Okręgowego, nie było przesłanek do zmiany spornej decyzji organu rentowego.

Apelację od powyższego wyroku złożył K. W..

W uzasadnieniu apelujący podnosi przede wszystkim zarzuty co do dokonanej oceny stanu zdrowia przez biegłych sądowych. Podnosi także, iż po dniu 11 października 2016r. nabędzie prawo do emerytury, podczas, gdy ustalono, iż jego częściowa niezdolność do pracy ma trwać jedynie do końca 2015r. W tej sytuacji apelujący nie widzi możliwości, aby mógł po 1 stycznia 2016r. – jako 65-letni mężczyzna – znaleźć pracę.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 5 lutego 2015r. odwołujący się popierał apelację, wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego poprzez przyznanie mu prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy do dnia ukończenia wieku emerytalnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja odwołującego się zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Sąd Okręgowy poczynił co do zasady prawidłowe ustalenia faktyczne, jednakże dokonując jego oceny prawnej naruszył przepis prawa materialnego tj. art. 57 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 3a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm. dalej zwana „ustawa emerytalną”).

Ustawodawca wprowadzając z dniem 1 listopada 2005r. do ustawy emerytalnej, przepis art. 13 ust. 3a objął swoistą ochroną osoby, które długotrwale - co najmniej 5 lat - były uprawnione do renty i brakuje im do osiągnięcia wieku emerytalnego okres krótszy niż 5 lat. Przepis ten ma przede wszystkim ochronić osoby, które z racji długotrwałej niezdolności do pracy zostały wykluczone z rynku pracy na dłuższy okres i ma on na celu ochronę tych osób przed koniecznością poszukiwania przez nie pracy w sytuacji niewielkiego prawdopodobieństwa jej znalezienia. Z doświadczenia życiowego i zasad logicznego rozumowania wynika bowiem, że prawdopodobieństwo znalezienia zatrudnienia przez osobę, której do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje mniej niż 5 lat i która długotrwale była niezdolna do pracy, jest nikłe. Tym samym w przypadku rzeczywistej poprawy stanu zdrowia osoby, która dotychczas była niezdolna do pracy, na krótko przed osiągnięciem wieku uprawniającego ubezpieczonego do przyznania prawa do emerytury, w konsekwencji może doprowadzić do pozostawienia takiej osoby bez środków do życia.

Prawo do emerytury przyznawane jest osobom, które obok wymienionych w ustawie emerytalnej warunków, osiągnęły stosowny wiek emerytalny wskazany w art. 24 ust. 1a (kobiety) i 1b ( mężczyźni) ustawy emerytalnej. W przypadku mężczyzn urodzonych w okresie od dnia 1 (...). do dnia (...) r. wiek emerytalny wynosi co najmniej 66 lat.

Odwołujący się osiągnie zatem wiek emerytalny, o którym wyżej mowa w dniu 11 października 2016r.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest to, że odwołujący się od 1 sierpnia 2002r. pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy. Niekwestionowana przez żadną ze stron jest również okoliczność, że odwołującemu się, zarówno w momencie przeprowadzania badania przez Komisję Lekarską ZUS w dniu 20 września 2012 r., jak i badania przez biegłych sądowych w dniach 23 stycznia 2013r., 26 lutego 2013 r. i 29 czerwca 2013r. oraz w dacie wydania wyroku przez Sąd Okręgowy tj. 19 listopada 2013r., brakowało do osiągnięcia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 24 ust. 1b pkt 8 ustawy emerytalnej, mniej niż 5 lat.

Nie było także sporne, że odwołujący się został uznany za częściowo niezdolnego do pracy zarówno przez lekarza-orzecznika ZUS, jak i Komisje Lekarską ZUS, co dawało podstawę do wydania skarżonej w niniejszej sprawie decyzji z dnia 28 września 2012r., mocą której organ rentowy przyznał mu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 1 października 2012r. do dnia 11 października 2015r.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, już przy zakreślaniu w decyzji organu rentowego czasokresu trwania częściowej niezdolności do pracy, miało miejsce uchybienie wymienionemu na wstępie zapisowi art. 13 ust. 3a ustawy emerytalnej.

Nie mniej jednak – wobec złożonego odwołania od tejże decyzji i kwestionowania jej przez odwołującego się poprzez domaganie się prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy – powinnością Sądu Okręgowego było dokonanie stosownej oceny stanu zdrowia odwołującego co do istnienia u niego całkowitej niezdolności do pracy.

Biegli sądowi lekarze nie stwierdzili istnienia u odwołującego się całkowitej niezdolności do pracy, natomiast jedynie biegły kardiolog w opinii z dnia 26 lutego 2013r. stwierdził, że odwołujący się spełnia kryteria częściowej niezdolności do pracy do końca 2015r. (k. 39-39v a.s.).

Organ rentowy nie kwestionował opinii biegłych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny stwierdza, iż w przedmiotowej sprawie winna znaleźć zastosowanie regulacja określona w art. 13 ust. 3a ustawy emerytalnej; odwołujący się spełnia bowiem wszystkie przesłanki wskazane w tym przepisie.

Tym samym - mając na uwadze treść analizowanego przepisu, którego powyższa interpretacja nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego - należy stwierdzić, że bez znaczenia dla niniejszej sprawy jest to, że jeden z biegłych sądowych uznał, iż niezdolność do pracy odwołującego się jest czasowa i będzie trwała do końca 2015r. Sąd Apelacyjny dokonał analizy przedmiotowej opinii w kontekście treści art. 13 ust. 3a ustawy emerytalnej i stwierdził, że co prawda przepis ten mówi o orzeczeniu niezdolności do pracy, czyli o zakresie kompetencji lekarzy-orzeczników i biegłych sądowych, to jednakże w niniejszej sprawie sprawie ocena stanu zdrowia odwołującego się na podstawie art. 13 ust. 3a ustawy emerytalnej, nie wymaga wiadomości specjalnych. Lekarz biegły kardiolog, kierując się treścią omawianego przepisu, winien był orzec o niezdolności odwołującego się do pracy do osiągnięcia wieku emerytalnego.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny - na podstawie art. 386 §1 k.p.c. - orzekł, jak w punkcie I sentencji wyroku, zaś - na podstawie art. 385 k.p.c. - oddalił apelację w pozostałym zakresie jako nie nieuzasadnioną ( punkt II wyroku).

Sędziowie: PRZEWODNICZĄCY

(...)

(...)