Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2015r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2015r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. J.

przeciwko P. R.,(...)Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B., (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. i (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 30 października 2013r., sygn. akt XIV GC 224/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz każdego z pozwanych po 675 (sześćset siedemdziesiąt pięć) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt V ACa 551/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo Z. J. przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością obecnie z siedzibą w B. (k. 206), (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W., (...) Spółce Akcyjnej w W. i P. R. o zapłatę solidarnie kwoty 164.950,38 zł z ustawowymi odsetkami od sum pieniężnych i dat określonych w pozwie oraz orzekł o kosztach procesu.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że powód wniósł o to, żeby solidarnie zasądzić na jego rzecz od pozwanych osób prawnych i od „przypozwanego P. R.” dochodzoną sumę pieniężną z ustawowymi odsetkami, gdyż przysługuje mu wierzytelność względem „przypozwanego P. R.”, jaka została stwierdzona wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z 12 maja 2000 r., sygn. akt XIV GC 2087/99, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności. Na podstawie tego tytułu wykonawczego komornik wszczął egzekucję, w której toku na podstawie art. 882 i art. 883 kpc zajął wynagrodzenie za pracę należne „przypozwanemu P. R.” od spółek pozwanych w niniejszym procesie. Organ egzekucyjny pouczył pozwane spółki o odpowiedzialności wynikającej z art. 886 kpc, w tym o odpowiedzialności względem wierzyciela opartej o art. 886 § 3 kpc. Mimo świadomości konsekwencji wynikających z niespełnienia zajęcia komorniczego, żadna ze spółek nie przekazała jakichkolwiek środków pieniężnych, działając tym samym na szkodę powoda, jako wierzyciela.

Pozwane spółki wniosły o oddalenie powództwa. (...) spółka z o.o. w W. podniosła, że nie przekazała komornikowi informacji o wynagrodzeniu P. R. za pracę, gdyż uzyskiwał je w wysokości minimalnej, która jest wolna od potrąceń na podstawie art. 87 ¹ kp. Natomiast pozostałe pozwane spółki podniosły, że nie przekazały tego rodzaju informacji organowi egzekucyjnemu, gdyż nie zatrudniały P. R. na podstawie umowy o pracę.

Z kolei P. R. umotywował wniosek o oddalenie powództwa tym, że powód uzyskał już tytuł egzekucyjny względem niego, który może być egzekwowany w sposób przewidziany prawem, zaś powód domaga się powtórnego zasądzenia od niego tej samej wierzytelności. Dodatkowo podał, że jest wpisany do rejestru dłużników niewypłacalnych.

Sąd Okręgowy stwierdził, że opierając powództwo o art. 886 § 3 i art. 887 kpc, powód domagał się solidarnego zasądzenia od pozwanych spółek i P. R. kwoty 164.950,38 zł z ustawowymi odsetkami w ramach przysługującego mu roszczenia opisanego prawomocnym wyrokiem z 12 maja 2000 r., sygn. akt XIV GC 2087/99 Sądu Okręgowego w Katowicach. Tym samym powód domagał się zasadzenia roszczenia od pozwanych, które przeciwko przypozwanemu zostało już przez zasądzone wyrokiem sądowym, a zatem żądał zasądzenia tego samego roszczenia od tej samej osoby. Powód dysponuje tytułem wykonawczym wydanym przeciwko P. R., który może być egzekwowany w postępowaniu egzekucyjny. Do roszczenia określonego w pozwie nie ma zastosowania art. 886 § 3 kpc, jaki skierowany jest wyłącznie do pracodawcy dłużnika egzekwowanego, który nie zastosował się do wezwania z art. 881 i art. 882 kpc lub w inny sposób naruszył obowiązki wynikające z zajęcia bądź oświadczenie przewidziane w art. 882 kpc złożył niezgodnie z prawdą albo dłużnikowi wypłacił zajętą część wynagrodzenia i odpowiada za szkodę wyrządzoną przez to wierzycielowi. Przepis art. 887 § 2 kpc reguluje taką sytuację, w której wierzyciel egzekwujący wstępuje w prawa i roszczenia dłużnika egzekwowanego w stosunku do pracodawcy. Wierzyciel wnosząc takie powództwo winien przypozwać dłużnika. Przepis ten nie ma zastosowania do roszczenia odszkodowawczego z art. 886 § 3 kpc. Natomiast art. 886 § 3 kpc reguluje roszczenie o odszkodowanie z tytułu czynu niedozwolonego, które nie może zmierzać do ponownego zasądzenia kwoty dochodzonej w postępowaniu egzekucyjnym na podstawie tytułu wykonawczego. Sąd Okręgowy powołał stanowisko judykatury (postanowienie Sądu Najwyższego z 30 września 1982 r., I CZ 101/82), że: „Roszczenie wierzyciela z art. 886 § 3 k.p.c. jest roszczeniem o odszkodowanie, nie o alimenty. Wysokość tego odszkodowania określa wierzyciel (art. 6 kc), obowiązek zaś zakładu pracy dłużnika alimentacyjnego naprawienia szkody nie jest równoznaczny z obowiązkiem wypłaty wierzycielowi utraconych przez niego świadczeń alimentacyjnych dłużnika, lecz zapłaty odszkodowania stosownie do ogólnych zasad naprawienia szkody, określonych w kodeksie cywilnym, z zastrzeżeniem uregulowania przewidzianego w art. 886 § 3 kpc”. Wyjaśnił też, że powództwo wytoczone przez wierzyciela egzekwującego przeciwko pracodawcy, jako dłużnikowi zajętej wierzytelności, stanowi przypadek substytucji procesowej (podstawienia procesowego). Wytaczając powództwo przeciwko pracodawcy, wierzyciel może żądać w pozwie wypłaty należności do rąk dłużnika, ewentualnie nakazania uiszczenia ich komornikowi lub złożenia do depozytu sądowego. Rozpoznanie powództwa z art. 887 § 2 kpc powinno nastąpić w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy. Wnosząc takie powództwo, wierzyciel powinien przypozwać dłużnika. Przepis art. 887 § 2 kpc nie ma zastosowania do roszczenia odszkodowawczego z art. 886 § 3 kpc, gdyż reguluje sytuację, w której wierzyciel egzekwujący wstępuje w prawa i roszczenia dłużnika egzekwowanego względem pracodawcy Tak więc „przypozwanie” P. R. nie znajduje podstawy prawnej w niniejszym procesie.

Sąd Okręgowy stwierdził, że powód nie wykazał szkody, jaką miał ponieść wskutek niewykonania przez pozwane spółki obowiązków wynikających z art. 881 i art. 882 kpc. Powód określił bowiem dochodzone roszczenie w rozmiarze 164.950,38 zł, lecz nie uzasadnił z czego ta kwota wynika. Uznał, że jego żądanie odszkodowawcze może być tożsame z wierzytelnością, jaka przysługuje mu względem P. R., stwierdzoną prawomocnym wyrokiem, która okazała się nieegzekwowalna.

Skoro pozwany P. R. w (...) spółce z o.o. otrzymywał wynagrodzenie w kwocie minimalnej, nie podlegało ono egzekucji, a w związku z tym niezastosowanie się do art. 881 i art. 881 kpc nie wyrządziło szkody wierzycielowi (powodowi). Nie mogło wyrządzić szkody również postępowanie pozwanego (...) S.A. albowiem pozwany P. R. w tej spółce nie pozostawał w stosunku zatrudnienia.

Orzeczenie o kosztach procesu uzasadnił wynikiem procesu i treścią art. 98 § 1 kpc, w myśl której strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

W apelacji powód w istocie wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku przekazanie spawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Zarzucił naruszenie art. 887 § 2 kpc oraz art. 886 § 3 kpc, wskutek nieuwzględnienia niewykonania przez pozwane spółki obowiązków, o jakich mowa w art. 881 i art. 882 kpc.

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Bezsporne między stronami są następujące okoliczności, które powód wskazał w pozwie, gdyż pozwani nie zaprzeczyli im (art. 230 kpc), wnosząc o oddalenie powództwa z tej przyczyny, że pozwane spółki zachować się miały zgodnie z prawem, jaki – ich zdaniem – zwalniało je od obowiązków, o jakich mowa w art. 881 i art. 882 kpc. Mianowicie Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z 12 maja 2000 r., sygn. akt XIV GC 2087/99, zasądził od P. R. na rzecz powoda kwotę 164.950,38 zł z ustawowymi odsetkami od 63.438,34 zł od 15 listopada 1998 r., od 43.517,34 zł z ustawowymi odsetkami od 17 listopada 1998 r. i 55.994,70 zł z ustawowymi odsetkami od 1 lutego 1999 r. Wyrokowi temu Sąd Okręgowy w Katowicach nadał klauzulę wykonalności. W toku egzekucji na podstawie tego tytułu wykonawczego komornik zajął wynagrodzenie za pracę przysługujące P. R. od pozwanych spółek. Zajmując wynagrodzenie za pracę, komornik zobowiązał pozwane spółki, by potrącały z wynagrodzenia przysługującego P. R. określone należności i przekazywały sumy pieniężne komornikowi oraz zobowiązał je do powiadamiania komornika o okolicznościach określonych w art. 882 kpc, czego pozwane spółki nie wykonały. Sąd Okręgowy ustalił, że wierzytelność określona opisanym już wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach okazała się nieegzekwowana.

Ostatnio wskazane ustalenie faktyczne nie zostało zakwestionowane, a zatem Sąd Apelacyjny podziela je i, jako prawidłowe, przyjmuje za własne, mając na uwadze, że podstawa faktyczna powództwa określona jest przede wszystkim okolicznościami bezspornymi między stronami.

Prawidłowo Sąd Okręgowy stwierdził, że art. 887 § 2 kpc nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie. W doktrynie wyjaśniono, a stanowisko to zasługuje na uwzględnienie, że w sprawie opartej o art. 887 § 2 kpc wierzyciel egzekwujący (tu: powód) nie dochodzi własnego roszczenia, lecz działa jako osoba podstawiona w prawa dłużnika egzekwowanego (tu: P. R.), przy czym legitymacja wierzyciela egzekwującego wynika z zajęcia wierzytelności, wskutek którego wierzyciel egzekwujący może wykonywać wszelkie prawa i roszczenia dłużnika, jak wynika z art. 887 § 1 kpc. Z tego właśnie wynika wskazana w art. 887 § 2 kpc powinność przypozwania dłużnika egzekwowanego, przy czym idzie tu o przypozwanie w rozumieniu art. 84 kpc, to jest o interwencję uboczną. Tymczasem powód dochodził nie tego, co przysługuje dłużnikowi egzekwowanemu (P. R.) od pozwanych spółek, lecz domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych spółek oraz od P. R. odszkodowania za szkodę, którą miał ponieść powód wskutek tego, że spółki te nie wykonały obowiązków określonych w zajęciu wierzytelności P. R. z wynagrodzenia. Dochodzi zatem roszczenia odszkodowawczego, o którym mowa w art. 886 kpc, to jest roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, o którym mowa w tym przepisie.

Przesłankami odpowiedzialności z art. 886 § 3 kpc są bezprawne i zawinione zachowanie pracodawcy, powstanie szkody w majątku wierzyciela egzekwującego oraz związek przyczynowy między zachowaniem pracodawcy a szkodą. Skuteczność omawianego powództwa uzależniona jest od kumulatywnego spełnienia wskazanych przesłanek. Sąd Okręgowy trafnie zwrócił uwagę na to, że powód nie wykazał szkody, której naprawienia dochodzi. Świadczenie polegające na obowiązku naprawienia szkody nie jest bowiem równoznaczne z obowiązkiem wynikającym z tytułu wykonawczego, na podstawie którego zajęto wierzytelność. Powód błędnie utożsamił szkodę, o jakiej mowa w art. 886 § 3 kpc z wierzytelności określoną w wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 12 maja 2000 r., sygn. akt XIV GC 2087/99, który został zaopatrzony w klauzulę wykonalności. W efekcie nie wykazywał szkody, jaką poniósł przez to, że pozwane spółki nie wykonały obowiązków z art. 881 i art. 882 kpc.

Niewykazanie szkody zwalnia od konieczności odnoszenia się do tego, czy pozwane spółki obowiązane były wykonać to, o czym mowa była w zajęciach wierzytelności. Wynik sprawy jest bowiem niezależny od tego, czy zajęcie i wynikające z niego obowiązki dotyczą jedynie wynagrodzenia za pracę czy też innych świadczeń uzyskiwanych od pracodawcy na podstawie stosunków prawnych odmiennych niż stosunek pracy. Dotyczy to też pozostałych przesłanek odpowiedzialności opartej o art. 886 § 3 kpc.

Apelacja – jako bezzasadna – podlegała zatem oddaleniu (art. 385 kpc).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono stosownie do wyniku sprawy w drugiej instancji oraz wartości przedmiotu zaskarżenia, mając na względzie, że pozwanych reprezentował ten sam adwokat, co miało wpływ na jego nakład pracy (art. 98 § 1 i 3 oraz art. 109 § kpc, a także § 6 pkt 6 w związku z § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – tekst jednolity w Dz. U. z 2013 r., poz. 461).