Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa A. K.

przeciwko W. K.

o zapłatę i wydanie ruchomości

na skutek apelacji i zażalenia powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 5 grudnia 2013 roku, sygn. akt I C 147/13 i zawartego w nim postanowienia o odrzuceniu pozwu

1.  oddala apelację dotyczącą rozstrzygnięcia zawartego w pkt 3 wyroku;

2.  uchyla zawarte w pkt 1 zaskarżonego wyroku postanowienie o odrzuceniu pozwu i sprawę w tym zakresie przekazuje do merytorycznego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt II Ca 436/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Bełchatowie po rozpoznaniu sprawy z powództwa A. K. przeciwko W. K. o zapłatę i wydanie ruchomości odrzucił pozew w zakresie żądania zapłaty kwoty 12.495,00 złotych, umorzył postępowanie w zakresie żądania wydania sprzętu AGD oraz pościeli -wobec cofnięcia pozwu, oddalił powództwo w pozostałej części i orzekł o kosztach postępowania.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

A. K. w czasie trwania małżeństwa z W. K. nabył koła do samochodu, rower górski, spawarkę i inne narzędzia, w garażu były wykonane regały i stojaki. A. K. wraz z bratem M. K. (1) ok. 7 - 8 temu wykonał wylewki w garażu oraz przed garażem

Ruchomości objęte pozwem w niniejszej sprawie - z wyjątkiem roweru i spawarki - zostały nabyte w czasie trwania małżeństwa A. K. i W. K.; nie zostały zgłoszone do podziału w sprawie o podział majątku wspólnego. Kryształy - zielony i niebieski stanowiły pamiątkę po ojcu A. K.. W. K. wyprowadziła się ze wspólnego mieszkania stron położonego w B. przy ul. (...) nr (...)w 2008 r. przed rozwodem. Do października 2010 r. klucze do mieszkania były w posiadaniu A. K.; przebywał tam syn stron.

W. K. wprowadziła się do mieszkania przy ul. (...) w B. dopiero po rozwodzie. W mieszkaniu zastała meble przyznane jej przez Sąd w wyniku sprawy o podział majątku. Nie było żadnych rzeczy osobistych powoda, ubrań, dokumentów ani zdjęć A. K.; nie było też kryształów zielonego i niebieskiego. W mieszkaniu leżało dużo potłuczonego szkła. W garażu zastała deski i kołki nabyte jeszcze w czasie trwania małżeństwa oraz spakowane niepotrzebne rzeczy, w tym dziecięce ubrania. Ponadto był tam rower stanowiący prezent komunijny syna stron. Rzeczy te W. K. usunęła z garażu. Nie było tam żadnych kół, narzędzi, stojaków, piły, spawarki. Nie było też roweru A. K.. Po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku wspólnego A. K. nie przekazał W. K. kluczy do garażu - zmuszona była zlecić wyjęcie drzwi z zawiasów. Komputer stanowił prezent dla syna stron na 18 urodziny / obecnie syn stron ma 27 lat /; jest zepsuty, stoi w piwnicy. Pralka E. została nabyta w czasie trwania małżeństwa stron ponad 10 lat temu, miała spalony silnik, została wyrzucona do śmietnika. W. K. nie otrzymała pieniędzy z odszkodowania za samochód marki C. (...). Po rozwodzie W. K. wyjechała do pracy do W.. W tym czasie w jej mieszkaniu mieszkał syn stron; A. K. dość często tam przyjeżdżał

Małżeństwo A. K. i W. K. zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. wydanym w dniu 17 października 2008 r. w sprawie sygn. I C 920 / 08. Wyrok uprawomocnił się w dniu 8 listopada 2008 r.

Przed Sądem Rejonowym w Bełchatowie prowadzone było postępowanie o podział majątku pomiędzy A. K. a W. K. w sprawie sygn. I Ns 848 / 08. Zakończone zostało postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2010 r., które uprawomocniło się w dniu 9 września 2010 r.

Sąd Rejonowy mając takie ustalenia zważył, iż powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów z dokumentów, zeznań świadka M. K. (1), zeznań powoda - w zakresie ruchomości nabytych w czasie trwania małżeństwa, pochodzenia kryształów zielonego i niebieskiego i spawarki oraz okoliczności wyprowadzenia się pozwanej z mieszkania stron przed rozwodem w 2008 r. oraz zeznań powódki.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka J. C. na okoliczność, iż w mieszkaniu stron pozostały rzeczy osobiste powoda - z uwagi na jego spóźnienie. Dowód ten mógł być zgłoszony wcześniej, pełnomocnik powoda przejawiał znaczną aktywność dowodową i nie było żadnych przeszkód, aby świadka mającego zeznawać na okoliczności kluczowe w sprawie zgłosić już wcześniej, nie zaś dopiero po przesłuchaniu stron. Pozwana nie kryła swojego stanowiska co do bezzasadności pozwu, zarzut, iż nie jest w posiadaniu rzeczy powoda był wyraźnie wyartykułowany w pismach procesowych jej pełnomocnika i zeznania pozwanej w tym zakresie nie mogły stanowić dla pełnomocnika powoda żadnego zaskoczenia. Zdaniem Sądu dowód ten został zgłoszony wyłącznie w celu przedłużenia postępowania. Trzeba podnieść, iż dowód z zeznań świadka J. C. był zgłoszony i przeprowadzony poprzednio w sprawie o podział majątku wspólnego, nie był to zatem dowód, który pojawił się niespodziewanie, w sposób niemożliwy do przewidzenia wcześniej przez pełnomocnika pozwanego. Zgodnie z art. 217 § 2 kpc Sąd pominie środki dowodowe, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione lub gdy strona powołuje dowody jedynie dla zwłoki. Wyjaśnienie okoliczności spornych następuje wówczas, gdy nie budzą one wątpliwości Sądu .

Sąd na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 kpc odrzucił pozew w zakresie żądania zapłaty kwoty 12.495,00 zł, gdyż kwestia ta była już przedmiotem rozpoznania i rozstrzygnięcia w sprawie o podział majątku wspólnego stron. Sąd rozpoznający tę sprawę wprost stwierdził w uzasadnieniu, iż pozwana nie otrzymała połowy kwoty odszkodowania za samochód marki C. (...) .. Co więcej - zarzut apelacji w tym zakresie nie został uwzględniony.

Sąd na podstawie art. 203 § 1 kpc umorzył postępowanie w zakresie żądania wydania pościeli i sprzętu AGD wobec cofnięcia pozwu, czemu nie sprzeciwiła się pełnomocnik pozwanej.

W pozostałej części Sąd oddalił powództwo jako niezasadne z dwóch powodów. Po pierwsze - strona powodowa nie zdołała dowieść, iż ruchomości objęte pozwem w całości lub w części znajdują się w posiadaniu pozwanej. Świadek zgłoszony przez pełnomocnika powoda tego nie potwierdził, pozwana - wprost zaprzeczyła. Sam powód przyznał, iż ruchomości - poza rzeczami stricte osobistymi - zostały nabyte w czasie trwania małżeństwa, a on sam nie zgłosił ich do podziału w sprawie o podział majątku wspólnego, gdyż był „ zakręcony ". Zdaniem Sądu znamienny jest fakt, iż pozwana nie mieszkała w mieszkaniu stron od 2008 r., a powód bywał tam i dysponował kluczami do mieszkania i garażu aż do października 2010 r., co sam przyznał. Trudno przypuścić, aby opuszczając mieszkanie nie zabrał swoich rzeczy osobistych z mieszkania i garażu. Po drugie - nie jest dopuszczalne żądanie de facto podziału majątku wspólnego w postępowaniu procesowym. Cały majątek wspólny powinien podlegać podziałowi w sprawie o podział majątku wspólnego i jest to jedyny dopuszczalny tryb postępowania. Ewentualnie dopuszcza się możliwość przeprowadzenia uzupełniającego podziału majątku wspólnego. Jeżeli okaże się, że z jakichkolwiek przyczyn prawomocne postanowienie o podziale majątku wspólnego nie objęło wszystkich istotnych składników majątku wspólnego, każde z byłych małżonków może wystąpić w odrębnym postępowaniu o przeprowadzenie podziału uzupełniającego co do składników, które nie zostały zgłoszone w orzeczeniu podziałowym .

Art. 618 § 3 kpc uznawany jest za przepis o charakterze materialnoprawnym, wprowadzającym „ swoistą prekluzję ", która polega na wyłączeniu możliwości dochodzenia roszczeń podlegających rozpatrzeniu w postępowaniu działowym i to nawet wówczas, kiedy nie zostały one przez stronę w tym postępowaniu zgłoszone.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc - zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Pozew został w części odrzucony, w części umorzono postępowanie wobec cofnięcia pozwu w toku procesu - co oznacza przyjęcie, iż w tym zakresie powód przegrał proces, w pozostałej części powództwo zostało oddalone. Na zasądzone koszty składają się: kwota 2.400,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, na podstawie § 6 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz kwota 17,00 zł tytułem opłaty pełnomocnictwa.

Apelacje od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł powód zaskarżając wyrok w części tj. w zakresie pkt 1 i 3. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił obrazę prawa procesowego art. 233 § 1 kpc przez błędną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie, w szczególności zeznań stron i przesłuchanego świadka, w następstwie błędne ustalenie, iż wskazane przedmioty nie znajdowały się w chwili wytoczenia powództwa w posiadaniu pozwanej, naruszenie prawa procesowego art. 207 § 3 kpc przez błędne stwierdzenie, że dowód z zeznań świadka J. C. był spóźniony i zgłoszony jedynie w celu przedłużenia trwającego postępowania, a nadto obrazę prawa procesowego art. 199 § 1 pkt 2 kpc przez błędne przyjęcie, iż dochodzona kwota roszczenia była objęta postępowaniem o podział majątku dorobkowego.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę wyroku w zaskarżonej części i zasądzenie na rzecz powoda od pozwanej kwoty 12.495 zł oraz części rzeczy (wskazanych w uzasadnieniu apelacji), ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja w części dotyczącej żądania wydania rzeczy jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Nie znajduje jakiegokolwiek uzasadnienia zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Skarżący w środku zaskarżenia nie wskazuje w jaki sposób doszło do naruszenia tego przepisu. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. wymaga od skarżącego nie polemiki, lecz wskazania, że sąd I instancji uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd doniosłości (wadze) poszczególnych dowodów, ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu pierwszej instancji.(por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 stycznia 2013r. VI ACa 1036/12 www.orzeczenia.ms.gov.pl)

Ponadto należy zwrócić uwagę , iż apelacja została ograniczona do trzech przedmiotów których wydania żądał powód a mianowicie do kół samochodowych , roweru turystycznego i spawarki. Sąd Rejonowy w sposób przekonujący wyjaśnił dlaczego dał wiarę pozwanej w tym zakresie , zwrócił przy tym uwagę , iż powód przez dłuższy czas posiadał klucze do garażu. Z zeznań pozwanej wynika także – czemu nie zaprzeczył powód - iż w pewnym okresie klucze do mieszkania posiadał też syn stron.

Reasumując nie zostało zatem wykazane aby pozwana była w posiadaniu przedmiotów o których mowa w apelacji. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na powodzie. Powód jednak nie zdołał tych okoliczności udowodnić .

Sąd słusznie oddalił wniosek pełnomocnika powoda o przesłuchanie świadka J. C. albowiem przesłuchanie tego świadka było zupełnie zbędne. Istotą sporu była bowiem okoliczność czy pozwana dysponuje ruchomościami których powód domagał się wydania w pozwie tzn. czy ruchomości te znajdują się aktualnie w jej posiadaniu. Natomiast świadek miała być przesłuchana na okoliczność rzeczy powoda pozostawionych w mieszkaniu stron i w garażu. Fakt , iż powód pozostawił w garażu czy też w mieszkaniu stron określone rzeczy nie świadczy automatycznie o tym , iż rzeczy te w dalszym ciągu znajdują się w posiadaniu pozwanej , a dopiero takie ustalenie pozwalałoby na ewentualne uwzględnienie powództwa. Poza tym powód nie wykazał , iż rzeczy te należały do jego majątku osobistego , jeśli zaś należały do majątku wspólnego i nie zostały zgłoszone do podziału to należałoby uprzednio dokonać uzupełniającego podziału tego majątku.

Reasumując apelacja w części dotyczącej żądania wydania trzech rzeczy tj. kół samochodowych , roweru turystycznego i spawarki została oddalona, a to na podstawie art. 385 k.p.c. a co do pozostałych przedmiotów wskazywanych w pozwie uprawomocnił się wyrok sądu I instancji wobec jego niezaskarżenia w tym zakresie .

Rozważając w dalszej kolejności kwestie złożonej apelacji należy zwrócić uwagę na sprawę zasadniczą wiążącą się zarówno z treścią zaskarżonego orzeczenia jak i rodzajem przysługujących w związku z tym stronom środków zaskarżenia.

W myśl art. 316 k.p.c., sąd po zamknięciu rozprawy wydaje wyrok rozstrzyga tym samym spór co do istoty sprawy. Jeżeli natomiast kodeks nie przewiduje wydania wyroku lub nakazu zapłaty sad wydaje postanowienie ( art. 354 k.p.c.) .

Kodeks postępowania cywilnego w zasadzie dopuszcza zamieszczenie w sentencji wyroku tylko postanowienia w przedmiocie kosztów czy też rygoru natychmiastowej wykonalności. Należy zatem przyjąć , iż inne postanowienia choćby wydane w tej samej dacie co wyrok powinny być wydawane w formie odrębnych postanowień . Do podziału orzeczeń na orzeczenia rozstrzygające co do istoty sprawy i na orzeczenia rozstrzygające kwestie proceduralne dostosowane zostały środki odwoławcze. Zgodnie z art. 367 k.p.c. od wyroków sądu I instancji przysługuje apelacja do sądu II instancji , a od postanowień kończących postępowanie w sprawie oraz innych postanowień a także od zarządzeń przewodniczącego wskazanych w art. 394 k.p.c. przysługuje zażalenie. Wyjątkiem jest uregulowanie zawarte w art. 394§ 1 pkt 9 k.p.c. w myśl którego zażalenie do sądu II instancji przysługuje na postanowienie sądu I instancji którego przedmiotem jest zwrot kosztów jeżeli jednak strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy. W sytuacji zatem gdy strona skarży orzeczenie merytoryczne to rozstrzygnięcie o kosztach mimo , iż jest w istocie postanowieniem może być zaskarżone jedynie apelacją. Poza tym wyjątkowym wypadkiem ustawodawca nie przewiduje w postępowaniu procesowym takiego połączenia.

Przyjmuje się powszechnie , iż o rodzaju środka odwoławczego decyduje nie forma jaką nadał swojemu orzeczeniu sąd ale przedmiot rozstrzygnięcia.

W przedmiotowej sprawie w zaskarżonym wyroku obok rozstrzygnięcia dotyczącego istoty sprawy zawartego w pkt 3 umieszczono także rozstrzygnięcie o odrzuceniu pozwu co do żądania zasądzenia kwoty 12.495 zł ( pkt 1 wyroku) . Uchybienie tego rodzaju nie odbiera jednak charakteru przedmiotowemu roszczeniu gdyż nadal rozstrzygnięcie to będzie stanowić postanowienie zaskarżalne w drodze zażalenia, a nie apelacji. Powód jednak wniósł tylko apelację kwestionując w niej zarówno rozstrzygnięcie merytoryczne jak i rozstrzygnięcie o odrzuceniu pozwu dostosował tym samym swój środek zaskarżenia do zastosowanej przez Sąd I instancji formy orzeczenia. Apelację od rozstrzygnięcia zawartego w pkt 1 wyroku należy traktować jako zażalenie które zostało wniesione z uchybieniem terminu z art. 394§ 2 k.p.c. Nie było jednak podstaw do tego aby zażalenie to potraktować jako spóźnione bowiem zgodnie z uchwałą połączonych Izb Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 6 marca 1972r. III CZP 22/71 w razie odrzucenia pozwu wyrokiem środek odwoławczy podlega rozpoznaniu jako zażalenie również wtedy gdy skarżący nazwał go apelacją , nie może być jednak odrzucony z powodu niezachowania terminu przewidzianego w art. 394§ 2 k.p.c. ( por. także postanowienie SN z 17 grudnia 2009r. IV CZ 86/09, postanowienie SN z 25 listopada 2010r. II PZ 37/10 ).

Reasumując Sąd Okręgowy rozpoznał apelacje od rozstrzygnięcia zawartego w pkt 1 wyroku jako zażalenie.

Zażalenie okazało się być zasadne.

Słusznie skarżący zarzuca naruszenie art. 199§ 1 pkt 2 k.p.c.. przez błędne przyjęcie, iż dochodzona pozwem kwota była objęta postępowaniem o podział majątku wspólnego. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie w tym zakresie Sąd Rejonowy ograniczył się tylko do lakonicznego stwierdzenia , iż żądanie zapłaty kwoty 12.495 zł było już przedmiotem rozpoznania i rozstrzygnięcia w sprawie o podział majątku wspólnego . Dodatkowo w uzasadnieniu wskazano , iż sąd rozpoznający sprawę ( o podział majątku) wprost stwierdził , iż pozwana nie otrzymała połowy kwoty odszkodowania za samochód marki C. (...).

Bezspornym w sprawie jest, że między stronami toczyło się postępowanie o podział majątku wspólnego. W toku tego postępowania powód zgłaszał , iż pozwana otrzymała połowę odszkodowania za naprawę wspólnego pojazdu czemu pozwana zaprzeczała. Sąd ustalił , iż pozwana tych pieniędzy nie otrzymała. Jednakże okoliczność ta do której także sąd I instancji przywiązuje tak dużą wagę dla rozstrzygnięcia żądania powoda nie ma najmniejszego znaczenia. Stwierdzić bowiem należy , że po pierwsze w dniu 16 kwietnia 2008r. miał miejsce wypadek drogowy w wyniku którego uszkodzeniu uległ samochód osobowy marki C. (...) będący wspólną własnością stron. Pismem z dnia 23 czerwca 2008r. Towarzystwo (...) przyznało odszkodowanie w kwocie 11.243,73 zł Kwota ta miała być po połowie przekazana powodowi i pozwanej ( miała być przekazana na adres domowy pozwanej ). Następnie w dniu 8 listopada 2008r. uprawomocnił się wyrok rozwodowy , a 11 grudnia 2008r. wszczęta została sprawa o podział majątku wspólnego. Sprawa ta została zakończona prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 9 września 2010r. w sprawie II Ca 398/10

W toku tego procesu powód nie zgłaszał formalnie do podziału kwoty wpłaconej przez niego za naprawę pojazdu domagając się jedynie zaliczenia kwoty uczestniczki którą to kwotę rzekomo miała pobrać i uwzględnienia tej kwoty przy podziale. Nie ulega wątpliwości, iż dług związany z naprawą pojazdu obciąża majątek wspólny , a zatem skoro powód spłacił część tego długu w okresie już po ustaniu wspólności to mógł zgłosić stosowne żądanie w sprawie o podział majątku wspólnego jednakże lektura akt nie wskazuje aby takie zgłoszenie miało miejsce. Skoro nie zostało takie żądanie formalnie zgłoszone to nie mogło być przedmiotem rozpoznania przez sąd. Tym samym brak było podstaw do odrzucenia pozwu.

Poza tym wskazać należy , iż w stosunku do powoda został wydany w dniu 8 listopada 2010r. nakaz zapłaty w sprawie I Nc 2382/10 Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. na mocy którego powód został zobowiązany do zapłaty na rzecz M. K. (2) kwoty 5.527,86 zł plus odsetki ustawowe i koszty postępowania. Należność wynikała z naprawy pojazdu stron. Nakaz zapłaty został wydany już po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku wspólnego . Powód z własnych środków dokonał spłaty tego zadłużenia a właściwie należność została ściągnięta w drodze egzekucji . Zupełnym nieporozumieniem było zatem odrzucenie pozwu w tym zakresie bowiem nie mogło być to przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego skoro powód uregulował ten dług już po zakończeniu sprawy o podział tego majątku. W takiej sytuacji nie można mówić także o tym , iż należności te zostały objęte prekluzją z art. 618 § 3 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c. i art. 567§ 3 k.p.c. Nie ma zatem przeszkód aby długi obciążające majątek wspólny które w chwili podziału tego majątku nie zostały spłacone , a zostały uregulowane przez jedną ze stron już po zakończeniu sprawy o podział majątku wspólnego mogły być dochodzone w odrębnym procesie.

Na marginesie jedynie dodać należy , iż objęcie należności prekluzją z art. 618§3 k.p.c. nie powoduje odrzucenia pozwu gdyż jak wskazał sam Sąd Rejonowy w/w przepis jest traktowany jako mający charakter materialnoprawny. Skoro tak to powództwo o należności objęte prekluzją winno być oddalone.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd dokona ustaleń kiedy i jakie kwoty zapłacił powód M. K. (2) w związku z naprawą wspólnego pojazdu oceni żądanie powoda zapłaty kwoty 12.495 zł pod kątem przepisów prawa materialnego i wyda merytoryczne rozstrzygnięcie.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 386§4 k.p.c. w zw. z art. 397§2 k.p.c. należało uchylić zaskarżone postanowienie zawarte w pkt 1 wyroku i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie albowiem na skutek błędnego odrzucenia pozwu nie została rozpoznana istota sprawy.