Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi, I Wydział Cywilny w sprawie o sygnaturze akt I C 929/13 z powództwa R. C. przeciwko (...) SA w L. Oddział (...) o zapłatę w pkt 1. oddalił powództwo, a w pkt 2. orzekł o kosztach procesu stosownie do wyniku sporu pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Powyższe rozstrzygnięcie oparte zostało na ustaleniach i wnioskach, z których najistotniejsze elementy przedstawiają się następująco:

Powód jest właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości L., gmina G., oznaczonej jako działka nr (...), obręb nr 4 L., dla której Sąd Rejonowy w Skierniewicach, VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...). Powód nabył nieruchomość na podstawie umowy darowizny z dnia 6 września 2002 roku. Przez przedmiotową nieruchomość przebiega napowietrzna linia energetyczna średniego napięcia 15 kV wraz z słupem posadowionym na gruncie. Sporna linia energetyczna została oddana do użytku w dniu 30 kwietnia 1982 roku. Zarówno powód jak i jego poprzednicy prawni nie utrudniali konserwacji i napraw linii energetycznej przez pracowników pozwanej i jej poprzedników prawnych .

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy zważył, iż roszczenie powoda, znajdujące oparcie w art. 224 § 2 k.c. i art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c., nie może zostać uwzględnione, gdyż w rozpoznawanej sprawie doszło do nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Sąd I instancji wskazał, iż pozwana oraz jej poprzednicy prawni korzystali nieprzerwanie z widocznych i trwałych urządzeń znajdujących się na nieruchomości powoda od dnia odbioru przedmiotowej linii tj. od dnia 30 kwietnia 1982 roku. Zdaniem Sądu meriti pozwana może do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 roku doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. W tym stanie Sąd Rejonowy uznał, iż do zasiedzenia służebności doszło w dniu 30 kwietnia 2012 roku. Sąd a quo przyjął bowiem złą wiarę i tym samym trzydziestoletni okres zasiedzenia. Jednocześnie Sąd I instancji podniósł, iż nie doszło do przerwania biegu zasiedzenia, gdyż powód wystąpił przeciwko pozwanej z przedmiotowym roszczeniem dopiero w 2013 roku, czyli po upływie trzydziestoletniego terminu zasiedzenia. Sąd Rejonowy zważył także, iż upływ terminu zasiedzenia wyłącza możliwość dochodzenia wynagrodzenia za korzystanie z cudzej nieruchomości.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. / wyrok wraz z uzasadnieniem – k. 138, 143-146/

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I.  naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wydane orzeczenie tj.:

1.  art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie tej oceny na zasadzie dowolności, wysunięcie z materiału dowodowego wniosków i ustalenie stanu faktycznego sprawy, które w dowodach tych nie znajdują żadnego uzasadnienia, co szczegółowo zostaje uzasadnione poniżej, a zwłaszcza:

-

ustalenie, że posiadanie służebności gruntowej o treści odpowiadającej treści służebności przesyłu zostało w odniesieniu do służebności przesyłowych umiejscowionych na nieruchomości stanowiącej własność powoda przeniesione przez Skarb Państwa na poprzedników prawnych pozwanej, a następnie na pozwaną i że było wykonywane w sposób nieprzerwany;

-

ustalenie, że początkowa data biegu okresu zasiedzenia w niniejszej sprawie to 30 kwietnia 1982 roku;

-

ustalenie, że w niniejszej sprawie nie doszło do przerwania biegu zasiedzenia;

2.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku powoda
o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania powoda, mimo że wniosek ten zmierzał do ustalenia istotnych okoliczności w sprawie, a dotyczących w szczególności niewyrażania przez powoda zgody na korzystanie przez pozwaną ze stanowiącej własność powoda nieruchomości i oparciu ustaleń Sądu w przeważającej mierze na zeznaniach świadka B. U.;

3.  nierozpoznania istoty sprawy poprzez brak orzeczenia o żądaniu powoda, jak również brak przeprowadzenia dowodów z opinii biegłego wnioskowanych przez powoda na okoliczność ustalenia powierzchni jaką zajmują urządzenia przesyłowe stanowiące własność pozwanej na nieruchomości powoda;

II.  naruszenie prawa materialnego:

1.  art. 292 k.c. w zw. z art. 172 k.c. poprzez przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie zostały spełnione przesłanki potrzebne do zasiedzenia służebności,
a w szczególności w postaci nieprzerwanego posiadania przez wymagany przez przepisy ustawy okres, upływu czasu koniecznego do zasiedzenia;

2.  art. 225 k.c. w zw. z art. 20 k.c. w zw. z art. 352 § 2 k.c. poprzez uznanie, że powodowi nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie bez podstawy prawnej przez pozwaną z nieruchomości powoda;

3.  art. 176 § 1 k.c. w zw. z art. 172 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że pozwana może doliczyć do czasu swojego posiadania okres posiadania służebności przez Skarb Państwa;

4.  art. 348 k.c. w zw. z art. 352 § 2 k.c. poprzez przyjęcie, że w niniejszej sprawie doszło do przeniesienia posiadania służebności w odniesieniu do urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomości powoda przez Skarb Państwa na poprzedników prawnych pozwanej, a następnie na pozwaną.

W konkluzji powyższych zarzutów powód wniósł o zmianę wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Nadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. / apelacja – k. 148-155/

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych. / odpowiedź na apelację – k. 163-166/

Na rozprawie odwoławczej w dniu 25 listopada 2014 roku strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe. / protokół rozprawy apelacyjnej – k. 173-174/

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie jest zasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Na wstępie podkreślić należy, że nie sposób zarzucić Sądowi Rejonowemu, iż nie rozpoznał istoty sprawy. Nierozpoznanie istoty sprawy ma miejsce wówczas, gdy Sąd I instancji nie orzekł merytorycznie o żądaniu strony, zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania albo pominął merytoryczne zarzuty pozwanego i w swoim rozstrzygnięciu w istocie nie odniósł się do tego co było przedmiotem sprawy. Żaden z tych przypadków nie zachodził w rozpatrywanej sprawie. Nie ma racji skarżący twierdząc, że zostały spełnione wszelkie przesłanki warunkujące zasadność roszczeń powoda, a zatem istota niniejszej sprawy sprowadza się do ustalenia ich wysokości. Pozwem z dnia 28 czerwca 2013 roku powód dochodzi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości. Zatem rozważenia wymaga kwestia czy pozwanej przysługuje skuteczne względem powoda prawo do korzystania z jego nieruchomości. Dopiero w razie negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie wyłania się kwestia wysokości dochodzonego przez powoda roszczenia. Wbrew twierdzeniom powoda zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu i jako takie musi się ostać.

Na uwzględnienie nie zasługują także zarzuty odnoszące się do oddalenia przez Sąd I instancji postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2014 roku wniosków skarżącego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego i przesłuchanie powoda. W ocenie skarżącego oddalenie wskazanych wniosków dowodowych było niezasadne i miało istotny wpływ na treść zapadłego w pierwszej instancji rozstrzygnięcia. Zgodnie z art. 380 k.p.c. na wniosek strony zakresem kognicji sądu rozpoznającego apelację mogą zostać objęte niezaskarżalne postanowienia sądu pierwszej instancji, jeżeli tylko wywarły one wpływ na treść zaskarżonego wyroku. W niniejszej sprawie wywiedziona przez powoda apelacja nie zawiera wprost sformułowanego wniosku o rozpoznanie wskazanego postanowienia Sądu Rejonowego w trybie art. 380 k.p.c. Nadto po wydaniu postanowienia o oddaleniu wniosków dowodowych pełnomocnik powoda nie zgłosił zastrzeżenia do protokołu w trybie 162 k.p.c. W opisanym stanie rzeczy wskazać należy, iż skarżący nie może skutecznie zarzucić w apelacji uchybienia przez Sąd I instancji przepisom postępowania, polegającego na wydaniu postanowienia z dnia 9 kwietnia 2014 roku o oddaleniu wniosków dowodowych. Jeśli uchybienie "utrwalone" w postanowieniu nie zostanie zgłoszone w terminie określonym w art. 162 k.p.c., strona utraci możliwość powołania się na nie w drodze zarzutu apelacyjnego, a tym samym wyłączona zostanie także kontrola przewidziana w art. 380 k.p.c. ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 lutego 2014 roku, sygn. akt VI ACa 1079/13, LEX nr 1477383). Abstrahując jednakże od powyższego na marginesie należy wskazać, iż Sąd Rejonowy zasadnie oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, gdyż wobec skutecznego podniesienia zarzutu zasiedzenia służebności przesyłowej przeprowadzenie tego dowodu stało się zbędę.

Chybiony jest nadto zarzut skarżącego błędu w ustaleniach faktycznych, to jest naruszenia dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Nie sposób zgodzić się z apelującym, iż ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie można wprowadzić wniosku, iż linia energetyczna średniego napięcia 15 kV biegnąca przez nieruchomość powoda została oddana do użytku w dniu 30 kwietnia 1982 roku. Powyższa okoliczność wynika jednoznacznie załączonych do akt sprawy decyzji administracyjnej oraz protokołu odbioru technicznego w korelacji z treścią złożonych przez świadka B. U. zeznań. Zamierzonego przez skarżącego skutku nie może odnieść także jego argumentacja, iż żaden z dokumentów załączonych do akt sprawy nie pozwala na ustalenie, iż pomiędzy pozwaną a jej poprzednikami prawnymi była przenoszona własność urządzeń przesyłowych posadowionych na gruncie powoda, a co za tym idzie czy następowało przeniesienie posiadania służebności. Przede wszystkim wskazać należy, iż w rozpoznawanej sprawie nie chodzi o wykazanie, iż pozwana spółka jest następcą prawnym swojego poprzednika, lecz o wykazanie przeniesienia posiadania służebności przesyłu przez Skarb Państwa na poprzednika prawnego pozwanej lub pozwaną. Nadto nie jest trafna teza powoda, iż przeniesienie prawa własności należy wiązać z przeniesieniu posiadania (vide uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2014 roku, sygn. akt II CSK 433/13, www.sn.pl). Bez wątpienia pozwana jest posiadaczem spornej linii, co wynika jednoznacznie z ustalonego stanu faktycznego – pracownicy pozwanej oraz jej poprzedników prawnych dokonywali konserwacji i napraw linii energetycznej. Abstrahując jednak od powyższego nawet jeżeli powód miałby rację, iż pozwana nie jest właścicielem spornej linii średniego napięcia i nie jest jej posiadaczem to i tak powództwo podlegało by oddaleniu, gdyż pozwana nie miałaby legitymacji procesowej do występowania w niniejszej sprawie. A zatem zaskarżone rozstrzygnięcie odpowiadałoby prawu.

Nietrafna jest także argumentacja skarżącego, iż powodowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie bez podstawy prawnej z jego nieruchomości za okres sprzed upływem terminu zasiedzenia służebności. Wskazać bowiem należy, iż upływ terminu zasiedzenia wyłącza możliwość dochodzenia wynagrodzenia za korzystanie z cudzej nieruchomości także w okresie jego biegu. Choć posiadania prowadzące do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie nie jest tożsame z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własność nieruchomości, to przedmiotem zasiedzenia jest prawo na cudzej rzeczy, skutek zasiedzenia w postaci nabycia służebności gruntowej wynika z mocy samego prawa, ma charakter pierwotny i nieodpłatny. Tak więc jeżeli doszło również do zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu - tak jak w rozpoznawanej sprawie - roszczenie uzupełniające wygasa i nie może być skutecznie dochodzone także za okres sprzed zasiedzenia. Powód nie może skutecznie domagać się zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwaną z jego nieruchomości także za okres przed zasiedzenia służebności przesyłowej, bowiem przysługujące powodowi roszczenia uzupełniające wygasły ( zob. uzasadnienie wyroku Sadu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 listopada 2014 roku, sygn. akt I ACa 237/14, LEX nr 1527216).

Z powyższych względów, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z wyrażoną w art. 99 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu zasądzając od R. C. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w L. kwotę 600 złotych. Na kwotę tę złożyło się jedynie wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej w postępowaniu odwoławczym ustalone w oparciu o § 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 490).