Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powodowie R. M. i D. M. wnieśli pozew przeciwko (...) SA w W. o ustalenie na podstawie art. 189 kpc szkody całkowitej za szkodę PL (...) za uszkodzony samochód marki B. (...) E65 rok produkcji 2005, będącej wynikiem wypadku samochodowego z dnia 8.09.2012 r.

Powodowie wskazali w uzasadnieniu, że po zgłoszeniu szkody, pozwany ubezpieczyciel poinformował ich pisemnie, że naprawa auta jest ekonomicznie nieuzasadniona, gdyż przewidywane koszty naprawy przekraczają jego wartość. Z uwagi na określenie niskiej kwoty wartości pojazdu w stanie nieuszkodzonym, powodowie odwołali się od decyzji pozwanego, domagali się też zapłaty za wynajem pojazdu zastępczego. Pozwany
w kolejnym piśmie zmienił swoje stanowisko i ustalił kwotę naprawy uszkodzonego samochodu. Powodowie żądali zakwalifikowania szkody jako szkody całkowitej i dokonania ponownej wyceny samochodu. Pozwany nie znalazł podstaw do uznania roszczeń powodów wskazując, że istnieje możliwość przywrócenia stanu technicznego pojazdu przed szkodą
z wykorzystaniem nowych części zamiennych, a naprawa może być wykonana poza autoryzowaną stacją napraw. Pomimo wezwania pozwanego wysłanego e-mailem z dnia
7 stycznia 2013 r. powodowie nie uzyskali całości odszkodowania. Brak wypłaty odszkodowania oraz brak odpowiedzi ze strony pozwanego sprawił, że powodowie nie wiedzieli, czy auto powinni naprawiać, czy też szkoda zostanie uznana jako całkowita i trzeba je będzie sprzedać.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o solidarne zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany zakwestionował posiadanie przez powodów interesu prawnego
w rozumieniu art. 189 kpc. Ponadto wskazał, że jako ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody przyjął co do zasady odpowiedzialność za skutki zdarzenia
z 8.09.2012 r. i wypłacił powodom odszkodowanie z tytułu kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu w łącznej wysokości netto 25.307,95 zł ustalone z uwzględnieniem średnich cen części i usług na rynku lokalnym. Powodowie mogli realizować swoje prawa w drodze powództwa dalej idącego niż powództwo o ustalenie, tj. w drodze powództwa o zapłatę. Podał także, że powództwo nie zmierza do ustalenia prawa lub stosunku prawnego, a jedynie do określenia metody ustalenia wysokości odszkodowania.

Na rozprawie w dniu 3 lutego 2015 r. pełnomocnik powodów wskazał, że precyzuje pozew i wnosi na podstawie art. 189 kpc o ustalenie odpowiedzialności pozwanego (...) SA za doznaną przez powodów szkodę całkowitą
w związku z treścią art. 363 kc. Podał, że powództwo nie dotyczy ustalenia faktów, ponieważ postępowanie miałoby na celu ustalenie czy doszło do szkody całkowitej, czy nie.

Sąd zważył co następuje.

W rozpoznawanej sprawie okoliczności faktyczne podane przez strony były bezsporne. Powodowie, jak i pozwany potwierdzili zarówno wystąpienie wypadku, w którym doszło do uszkodzenia pojazdu powodów, za który odpowiedzialność ponosił pozwany na mocy umowy odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku, jak i wypłatę odszkodowania za naprawę w łącznej wysokości netto 25.307,95 zł z uwzględnieniem średnich cen części
i usług na rynku lokalnym.

Jako podstawę prawną żądania ustalenia odpowiedzialności pozwanego za szkodę całkowitą będącą wynikiem wypadku samochodowego ich pojazdu marki B. z dnia 8.09.2012 r. powodowie wskazali art. 189 kpc. Powodowie, pomimo zastrzeżeń podniesionych w odpowiedzi na pozew, podtrzymali na rozprawie żądanie pozwu, domagając się ustalenia odpowiedzialności pozwanego za szkodę całkowitą w oparciu o wskazany wyżej przepis.

Zgodnie z powołanym przepisem art. 189 kpc, powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego, gdy ma w tym interes prawny.

Należy stwierdzić, że nie ma interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie w trybie art. 189 kpc ten, kto może poszukiwać ochrony prawnej w drodze innego powództwa. Interes ten nie istnieje wówczas, gdy jest możliwe wytoczenie powództwa
o świadczenie, chyba że ze spornego stosunku prawnego wynikają jeszcze dalsze skutki, których dochodzenie w drodze powództwa o świadczenie nie jest możliwe lub nie jest jeszcze aktualne (wyrok SN z dnia 30 października 1990 r., I CR 649/90, Lex nr 158145).
W przypadku gdy dojdzie już do naruszenia prawa, w związku z którym powodowi służy roszczenie o świadczenie (danie, czynienie, zaniechanie, znoszenie), wyłączona jest możliwość skutecznego wystąpienia z powództwem o ustalenie, skoro sfera podlegająca ochronie jest w takiej sytuacji szersza, a rozstrzygnięcie o różnicy zdań w stanowiskach stron nabiera charakteru przesłankowego (zob. m.in. także wyrok SN z dnia 1 kwietnia 2004 r., II CK 125/03, OSP 2005, z. 2, poz. 23, uzasadnienie uchwały SN z dnia 17 grudnia 1993 r., III CZP 171/93, OSNCP 1994, nr 7-8, poz. 149 i uzasadnienie uchwały SN z dnia 25 stycznia 1995 r., III CZP 179/94, OSNCP 1995, nr 5, poz. 76).

Podsumowując wskazać trzeba, jak zgodnie przyjmuje się w orzecznictwie, że warunkiem koniecznym dla uwzględnienia powództwa opartego na art. 189 kpc jest wystąpienie sytuacji, w której sfera prawna powoda jest zagrożona lub została naruszona,
a brak jest innych środków prawnych pozwalających na wyeliminowanie tego stanu,
a jednocześnie sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. Innymi słowy, powództwo o ustalenie musi stanowić jedyny środek ochrony zagrożonej lub naruszonej sfery prawnej powoda (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 10 kwietnia 2014 r., I ACa 825/13, czy wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2012 r., III CSK 181/11).

W rozpoznawanej sprawie powodowie mogli uzyskać wystarczającą ochronę swych praw występując z roszczeniem o świadczenie (odszkodowanie) w żądanej wysokości. Ustalenie okoliczności, czy powodom należy się odszkodowanie w wysokości kosztów naprawy pojazdu, czy też odszkodowanie w wysokości wyliczonej przez rzeczoznawcę szkody całkowitej stanowi kwestię faktu. Może to, co najwyżej wpływać na wysokość żądanego odszkodowania.

Ocena rozmiaru szkody nie ma natomiast nic wspólnego z przesłankami powództwa
o ustalenie, tj. ustaleniem istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego. W tym zakresie pozwany w żaden sposób nie kwestionował swojej odpowiedzialności, jako ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody. W odpowiedzi na pozew potwierdził przyjęcie odpowiedzialności za skutki zdarzenia co do zasady oraz wypłatę przyznanego odszkodowania z tytułu naprawy uszkodzonego pojazdu.

Tym samym powodom, jeśli kwestionowali wypłaconą kwotę, przysługiwało dalej idące roszczenie o zapłatę zgodnie z przepisem art. 822 § 1 kc w zw. z art. 361 kc
i art. 363 kc.

Z tych względów powództwo o ustalenie podlegało oddaleniu w oparciu o przepis
art. 189 kpc a contrario.

O kosztach postępowania Sąd orzekł stosując zasadę odpowiedzialności za wynik postępowania i zasadę zwrotu niezbędnych kosztów celowej obrony wyrażoną w art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 § 1 kpc. Na należne pozwanemu koszty postępowania złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości stawki minimalnej określonej w § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. Nr 490 t.j.).