Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2014 roku wydanym w sprawie z powództwa J. U. (1) i J. U. (2) przeciwko Miejskiemu Przedsiębiorstwu (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością o zapłatę, sygn. akt I C 795/13, Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi : 1. zasądził od Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz J. U. (2) kwotę 50 000 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 21 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty; 2. zasądził od Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz J. U. (2) kwotę 1300 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty; 3. zasądził od Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz J. U. (1) kwotę 25 000 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 21 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty; 4. o kosztach procesu poniesionych przez powódkę J. U. (2) orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi w całości stronę pozwaną; 5. o kosztach procesu poniesionych przez powódkę J. U. (1) orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi w całości stronę pozwaną; 6. zasądził od Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi kwotę 3382 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku złożyło pozwane Miejskie Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. skarżąc je w części, to jest w zakresie punktu 3, 5 i 6. Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił :

1. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 446 § 4 k.c., a to poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzącą do wniosku, że J. U. (1) doznała krzywdy w rozumieniu art. 446 § 4 k.c.;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

a) art. 446 § 4 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że powódka J. U. (1) należy do kręgu „najbliższych członków rodziny zmarłego";

alternatywnie w przypadku nieuwzględnienia powyższych zarzutów

b) art. 446 § 4 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że kwota 25.000 złotych zasądzona na rzecz powódki J. U. (1) stanowi odpowiednią sumę z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę;

Powołując się na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 3 poprzez oddalenie powództwa w zakresie żądanej przez powódkę J. U. (1) kwoty 25.000 złotych tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę oraz - w zakresie pkt 5 i 6 wyroku - poprzez orzeczenie o kosztach postępowania stosownie do merytorycznego rozstrzygnięcia. Alternatywnie w przypadku nie uwzględnienia zarzutów z punktów 1a oraz 2a: zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 3 poprzez zasądzenie kwoty 1.000 złotych tytułem zadośćuczynienia na rzecz J. U. (1) oraz oddalenie powództwa o zasądzenie zadośćuczynienia na rzecz J. U. (1) w pozostałym zakresie oraz - w zakresie pkt 5 i 6 wyroku - poprzez orzeczenie o kosztach postępowania stosownie do merytorycznego rozstrzygnięcia. Ponadto o rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i dlatego podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy aprobuje ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji oraz wyrażone przez ten Sąd oceny prawne. Zarzuty skarżącego zawarte w apelacji nie zasługują na uwzględnienie. Chybiony jest zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że małoletnia powódka doznała krzywdy w rozumieniu art. 446 § 4 k.c. Sąd Rejonowy dokonując ustaleń w zakresie krzywdy doznanej przez małoletnią powódkę w głównej mierze oparł się na opinii biegłego psychologa, co jasno wynika z motywów orzeczenia . Sąd wziął pod uwagę fakt, że z uwagi na wiek małoletnia nie była w stanie zrozumieć wagi zdarzenia, w wyniku którego śmierć poniósł jej dziadek i nie była w stanie zareagować pełnoobjawową żałobą. Małoletnia postrzegała śmierć dziadka jako ,,zniknięcie” osoby, która dotychczas w jej otoczeniu była. Reakcja dwuletniego dziecka co do odczuwania żałoby i zrozumienia wagi zdarzenia z pewnością są ograniczone, nie można jednak negować krzywdy dziecka poniesionej na skutek śmierci dziadka. Fakt, że powódka nie pamięta dziadka i zna go jedynie ze zdjęć nie podważa oceny Sądu, że zmarły był dla niej osobą najbliższą oraz, że doznała krzywdy w rozumieniu art. 446 § 4 k.c.

Nie sposób zgodzić się z twierdzeniami apelacji dotyczącymi naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa materialnego poprzez przyjęcie, że J. U. (1) należy do kręgu najbliższych członków rodziny zmarłego J. G.. Pojęcie najbliższych członków rodziny, jakim posłużył się ustawodawca w art. 446 § 4 k.c. ujmowane jest w judykaturze i piśmiennictwie szeroko. Sąd odwoławczy w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji, że o tym kto jest najbliższym członkiem rodziny decyduje faktyczny układ stosunków pomiędzy określonymi osobami, a nie formalna kolejność pokrewieństwa wynikająca w szczególności z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czy ewentualnie powinowactwa. Każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy. Stanowisko takie znajduje także oparcie w orzecznictwie, gdzie podkreśla się, że najbliższym członkiem rodziny dla małoletniego dziecka są nie tylko rodzice czy rodzeństwo lecz także dalsi zstępni, z którymi dziecko zamieszkuje, którzy sprawują nad nim bezpośrednią opiekę, pieczę ( por. wyrok SN z dnia 27.06.2014 r., V CSK 445/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9.07.2014 r., I A Ca 307/14).

W okolicznościach niniejszej sprawy rację ma Sąd Rejonowy, że małoletnią J. U. (1) należało uznać za osobę najbliższą zmarłego J. G.. Pomiędzy zmarłym a wnuczką niewątpliwie istniała bliska więź emocjonalna. Mimo, że w chwili zdarzenia powódka była zaledwie 2 letnim dzieckiem, to wykazywała dostrzegalny bliski związek z dziadkiem, dla którego była przysłowiowym ,,oczkiem w głowie”. Zmarły przed śmiercią utrzymywał z nią stałe, regularne i częste kontakty. Prawidłowo Sąd Rejonowy uznał, że małoletniej przysługuje prawo do zadośćuczynienia tytułem rekompensaty za krzywdę, której doznała na skutek nagłej, przedwczesnej śmierci ukochanego dziadka. Trafnie Sąd wskazał, że utrata dziadka jest dla dziecka wyjątkowo dotkliwa i będzie trwać przez całe życie, a jej skutki są dziś trudne do przewidzenia. Nie sposób dziś przewidzieć jaki wpływ będzie miała utrata dziadka na dalszy rozwój i kształtowanie osobowości powódki ale pewne jest, że J. U. (1) została trwale pozbawiona radości obcowania z dziadkiem, wspólnych zabaw i rozmów z nim oraz wsparcia i opieki z jego strony w szerokim tego słowa znaczeniu. Dla małoletniej strata dziadka macierzystego jest tym bardziej dotkliwa, że drugi dziadek dziewczynki ( ze strony ojca) jest po przebytym wylewie i nie ma z nim żadnego kontaktu. Krzywda wywołana przedwczesną śmiercią dziadka jest niewątpliwie dla powódki bardzo dotkliwa z uwagi na rodzaj i siłę więzów rodzinnych oraz rolę pełnioną w rodzinie przez dziadka. Świadomość jej doznania będzie u powódki narastała wraz z wiekiem. Jak trafnie zauważył Sąd I instancji, szkoda ujawni się dopiero z upływem lat, wraz z uświadomieniem sobie przez dziecko braku dziadka i dorastaniem bez niego, wówczas będzie najintensywniejsza i rozciągnięta w czasie.

Odnosząc się natomiast do twierdzeń apelacji o przyznaniu powódce zadośćuczynienia w zawyżonej wysokości podnieść należy, że zarzut niewłaściwego ustalenia kwoty zadośćuczynienia może być skuteczny w postępowaniu odwoławczym tylko wtedy, gdy orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalania wysokości tego świadczenia. Praktycznie rzecz biorąc ma to miejsce tylko przy ustaleniu kwoty symbolicznej bądź też nadmiernie wysokiej. Korekta w postępowaniu odwoławczym przyznanej przez sąd pierwszej instancji tytułem zadośćuczynienia sumy pieniężnej możliwa jest zatem jedynie wtedy, gdy suma ta rażąco odbiega od tej, która byłaby adekwatna do rozmiarów doznanej krzywdy.

W realiach niniejszej sprawy nie sposób stwierdzić, że ustalone przez Sąd Rejonowy zadośćuczynienie przyznane powódce w kwocie 25.000 złotych jest nieadekwatne, i to w sposób rażący, do rozmiarów doznanej krzywdy. Sąd Rejonowy w motywach rozstrzygnięcia szczegółowo odniósł się do przesłanek, którymi kierował się przy ustaleniu kwoty zadośćuczynienia, wskazując okoliczności, które zadecydowały o tym, iż za odpowiednie zadośćuczynienie uznał kwotę 25.000 złotych . Sąd dostrzegł odmienną sytuację małoletniej powódki oraz jej matki J. U. (2), obie trafnie ocenił i wyważył. Prawidłowo przyznał małoletniej J. U. (1) sumę o połowę niższą, aniżeli J. U. (2), to jest kwotę 25 000 zł.

Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd Rejonowy określając wysokość zadośćuczynienia nie naruszył przepisu art. 446 § 4 k.c. Zważyć należy, że zadośćuczynienie winno mieć charakter całościowy i obejmować swoim zakresem zarówno cierpienia fizyczne i psychiczne związane ze śmiercią osoby najbliższej już znane, jak i te, które mogą wystąpić w późniejszym okresie ( por. wyrok SA w Łodzi z dnia 13.08.2014 roku, sygn. akt I A Ca 246/14). W rozpatrywanej sprawie przyznana przez Sąd I instancji kwota zadośćuczynienia jest adekwatna do krzywdy doznanej przez powódkę.

Mając powyższe na uwadze, wobec bezzasadności zarzutów sformułowanych w apelacji oraz nieujawnienia okoliczności, które winny być uwzględnione w toku postępowania drugoinstancyjnego z urzędu, Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego w oparciu o art. 385 k.p.c., jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z wyrażoną w art. 99 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.200 złotych. Na kwotę tę złożyło się jedynie wynagrodzenie pełnomocnika powódki w postępowaniu odwoławczym ustalone w oparciu o § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 461).