Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 4 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Ciechanowicz (spr.)

Sędziowie: SO Małgorzata Grzesik

SO Tomasz Szaj

po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2015 r. w Szczecinie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku wierzyciela (...) z siedzibą w W.

przeciwko dłużnikowi H. B. (1)

o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego

na skutek zażalenia wierzyciela

na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 24 października 2014 r., sygn. akt IX Co 5292/14

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 24 października 2014 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie oddalił wniosek wierzyciela o nadanie klauzuli na rzecz następcy prawnego.

W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, iż wierzyciel wystąpił z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu w postaci nakazu zapłaty wydanemu w elektronicznym postępowaniu upominawczym przez Referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym Lublin – Zachód w Lublinie w VI Wydziale Cywilnym w dniu 30 października 2012 roku, sygn. akt (...)przeciwko dłużnikowi - na swoją rzecz wskazując, iż przeszły na niego uprawnienia wierzyciela(...) w W..

W ocenie Sądu przedmiotowy wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie, albowiem wbrew dyspozycji art. 788 § 1 k.p.c. nie zostało przez wnioskodawcę wykazane za pomocą stosownych dokumentów przejście uprawnień z wierzyciela pierwotnego. Zważył, iż wnioskodawca powoływał się na zawartą w zwykłej formie pisemnej umowę sprzedaży wierzytelności z dnia 1 sierpnia 2013 roku wraz z Załącznikiem. Przedłożył kserokopię umowy poświadczoną za zgodność z oryginałem przez występującego w sprawie radcę prawnego. Z poświadczenia wynika, iż stwierdzona została jedynie własnoręczność podpisów a nie własnoręczność paraf złożonych na załącznikach do umowy. Z uwagi na powyższe Sąd Rejonowy uznał, iż wskazane dokumenty nie mogą prowadzić do nadania na rzecz wnioskodawcy klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty, albowiem niektóre z dokumentów załączone do wniosku, a w szczególności Załącznik do umowy, stanowiący wykaz wierzytelności sprzedawanych na podstawie umowy, nie odpowiadają wymaganiom formalnym określonym w art. 788 § 1 k.p.c. Ponadto w ocenie Sądu I instancji samo poświadczenie dokumentów za zgodność z oryginałem przez występującego w sprawie radcę prawnego nie spełnia ustawowo wymaganych cech. Wbrew bowiem art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych, pełnomocnik wnioskodawcy w poświadczeniu nie wskazał, że pewne fragmenty załącznika do umowy zostały usunięte.

W tych okolicznościach Sąd Rejonowy orzekł jak na wstępie.

Powyższe postanowienie zaskarżył w całości wierzyciela domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenia na jego rzecz kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie:

1. art. 788 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku wierzyciela rzecz w sytuacji, gdzie wszystkie przesłanki przewidziane w tym przepisie zostały spełnione,

2. art. 23 k.c. w zw. z art. 23 i 27 ustawy o ochronie danych osobowych poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, iż dołączone do wniosku fragmenty załącznika są niekompletne, bowiem pewne ich fragmenty zostały usunięte,

3. art. 6 ust. 3 ustawa o radcach prawnych poprzez jego niewłaściwe niezastosowanie i przyjęcie, że pełnomocnik winien był stwierdzić w poświadczeniu, że pewne fragmenty załącznika zostały usunięte,

4. art. 96 ustawy prawo o notariacie poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż poświadczenie podpisów winno obejmować poświadczenie złożonych na załączniku paraf.

W uzasadnieniu żalący podniósł, iż w świetle z art. 6 ust 3 ustawy o radcach prawnych, poprzez cechy szczególne dokumentu, których zaistnienie radca prawny winien zaznaczyć w dokonanym poświadczeniu, należy rozumieć wyłącznie takie zmiany, które polegają na bezpośredniej ingerencji w treść poświadczanych dokumentów. Za ingerencję w treść dokumentu nie można w ocenie wierzyciela potraktować sytuacji, w której dochodzi wyłącznie do zasłonięcia pewnej jego części, czy zamazania pewnych jego fragmentów, niepolegających jednak na fizycznej zmianie ich treści. Podkreślił, przy tym, iż działanie wierzyciela polegające na zasłonięciu części poświadczonego za zgodność z oryginałem dokumentu, uzasadnione jest przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego braku poświadczenia złożonych na załączniku paraf, wierzyciel podniósł, iż z uwagi na integralność załącznika i umowy nie było potrzeby, aby załącznik ten został przez strony podpisany, a podpis ten we właściwy sposób poświadczony. Wystarczającym jest bowiem sam podpis złożony pod umową, który zgodnie z obowiązującym prawem winien zostać umieszczony pod tekstem zbierającym w swej treści oświadczenie woli, którego to oświadczenia nie sposób doszukać się w samej treści załącznika. Złożenie na kartach załącznika wyłącznie samych paraf miało na celu wyłącznie zaakceptowanie przez strony jego treści. Zdaniem wierzyciela, z uwagi na treść art. 96 ustawy prawo o notariacie i zawarte tam uregulowanie, zgodnie z którym notariusz poświadcza własnoręczność podpisu, a nie parafy, twierdzenie Sądu I Instancji co do braku poświadczenia złożonej na załączniku parafy, uznać należy za nieuzasadnione.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zażalenie wierzyciela okazało się niezasadne.

Na wstępie wskazać należy, iż stosownie do dyspozycji przepisu art. 788 § 1 k.p.c., jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.

Powyższy przepis umożliwia realizację tytułu egzekucyjnego, jeżeli wymienione w nim osoby nie są wierzycielami lub dłużnikami i na ich miejsce na skutek następstwa prawnego pod tytułem ogólnym lub pod tytułem szczególnym weszły inne podmioty, przy czym możliwość nadania klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego jest uzależniona od spełnienia określonych warunków. Na gruncie przepisu art. 788 § 1 k.p.c. niezbędną przesłanką do skutecznego ubiegania się przez następcę prawnego wierzyciela o nadanie klauzuli wykonalności jest wykazanie przez wnioskodawcę, oprócz istnienia samego tytułu egzekucyjnego nadającego się do wykonania, także faktu przejścia praw lub obowiązków za pomocą ściśle określonych środków dowodowych w postaci oryginałów dokumentów urzędowych lub prywatnych z podpisem urzędowo poświadczonym lub też ich odpisów, poświadczonych przez osobę posiadającą upoważnienie ustawowe. Sąd orzekający w postępowaniu klauzulowym ocenia te dokumenty pod względem formalnym, tj. w zakresie dotyczącym ustalenia, czy spełniają one kryteria wymagane od dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 244 k.p.c. lub czy podpisy na dokumencie prywatnym zostały urzędowo poświadczone.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd Odwoławczy doszedł do przekonania, że dokumenty przedłożone przez wnioskodawcę nie dają podstaw do ustalenia, że przeszła na niego wierzytelność objęta przedmiotowym tytułem wykonawczym.

Godzi się bowiem zauważyć, iż w toku niniejszego postępowania wierzyciel dla uzasadnienia swego wniosku o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego powoływał się na umowę sprzedaży wierzytelności z dnia 1 sierpnia 2013 r. zawartą pomiędzy nim a pierwotnym wierzycielem. Umowa ta zawarta została w zwykłej formie pisemnej przez równorzędne podmioty prawa cywilnego. Własnoręczność podpisów złożonych na wskazanej umowie została potwierdzana przez notariusza. Z notarialnego poświadczenia wynika, iż poświadczona została własnoręczność podpisów złożonych w obecności notariusza „ na poprzedniej karcie (...)Co istotne, na połączonym dokumencie na karcie 1-10 znajduje się umowa, na karcie 11 poświadczenie notarialne, zaś na następnych kartach załączniki do umowy. W tych okolicznościach podkreślenia wymaga, iż klauzula poświadczeniowa może być umieszczona na odrębnej karcie (wówczas powinna być umieszczona za dokumentem - nigdy przed), trwale z nim połączona, spojona pieczęcią i parafowana, bądź na samym dokumencie, na jego końcu ( J. B. P. M. Czynności poświadczeniowe w praktyce notarialnej (...) (...)

W ocenie Sądu Odwoławczego w realiach niniejszej sprawy nic nie wskazuje na takowe połączenie aktu poświadczenia z dokumentami, które zdaniem pełnomocnika wskazują na przejście uprawnień na wnioskodawcę. Istotna jest bowiem okoliczność, iż klauzula poświadczeniowa nie znajduje się za załącznikiem, lecz przed nim, a zatem w świetle powyższego nie sposób jest przyjąć, iż notarialne poświadczenie podpisów odnosi się w istocie również do tychże załączników. Wręcz przeciwnie, nie sposób nie zauważyć, iż z treści klauzuli poświadczeniowej w sposób wyraźny wynika, iż dotyczy ona wyłącznie podpisów złożonych na stronie 10 umowy, nie obejmuje własnoręczność paraf złożonych na załącznikach do umowy.

Dalej nie uszło uwadze Sądu II instancji, iż dokumenty powyższe zostały przez wierzyciela złożone w formie kserokopii potwierdzonej za zgodność z oryginałem przez reprezentującego wnioskodawcę radcę prawnego. Zaznaczyć przy tym należy, iż w świetle art. 129 § 2 k.p.c. poświadczony przez pełnomocnika odpis dokumentu ma charakter dokumentu urzędowego w tym znaczeniu, że potwierdza się w nim z mocą dokumentu urzędowego istnienie dokumentu „źródłowego” o treści takiej samej jak odpis. Powyższe jednakże jak słusznie uznał Sąd Rejonowy w okolicznościach niniejszej sprawy nie jest wystarczające do uwzględnienia wniosku albowiem nie wszystkie dokumenty, które zdaniem wnioskodawcy wskazują na przejście uprawnienia na następcę prawnego, zostały złożone w odpowiedniej, a wymaganej wyżej przytoczonymi przepisami formie.

Godzi się zauważyć, iż sam skarżący podkreślił w wywiedzionym zażaleniu, że załączniki stanowią integralną część umowy, z drugiej jednakże strony nie dostrzega, iż jako nieopatrzone podpisami notarialnie poświadczonymi nie mogą stanowić dowodu przejścia prawa w trybie przepisu art. 788 k.p.c. Wbrew bowiem zapatrywaniu żalącego, potwierdzenie przez notariusza własnoręczności podpisów złożonych pod umową w żadnej mierze nie rozciąga się na parafowane załączniki. Tymczasem to właśnie z treści załącznika do umowy sprzedaży wierzytelności wynikać miałoby jakie konkretnie wierzytelności przeszły na wnioskodawcę, w tym w szczególności, iż wśród nich miałaby się znajdować ta przysługująca pierwotnemu wierzycielowi w stosunku do dłużnika H. B. (2).

Pomijając powyższe, Sąd Okręgowy podziela zapatrywanie Sądu I instancji, iż sposób potwierdzania za zgodność z oryginałem załączników - na których naniesione zostały zmiany w postaci wykreślenia pewnych danych - nie odpowiada wymogom przewiedzianym w treści art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (...) w myśl którego radca prawny ma prawo sporządzania poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem w zakresie określonym odrębnymi przepisami. Poświadczenie powinno zawierać podpis radcy prawnego, datę i oznaczenie miejsca jego sporządzenia, na żądanie - również godzinę dokonania czynności. Jeżeli dokument zawiera cechy szczególne (dopiski, poprawki lub uszkodzenia) radca prawny stwierdza to w poświadczeniu. Zdaniem Sądu Odwoławczego znakiem szczególnym dokumentu w omawianej sytuacji jest usunięcie poszczególnych fragmentów załącznika. Skoro taki znak szczególny nie został uwzględniony w poświadczeniu, to w świetle ugruntowanego już orzecznictwa ( m.in. postanowienie SN z dnia (...) (...) poświadczenie takie z uwagi na brak ustawowo wymaganych cech, nie jest wierzytelne. Niewątpliwie dokument, który nie zawiera pełnej treści oryginału nie jest jego odpisem lecz wyciągiem, a w konsekwencji również klauzula poświadczeniowa sporządzona przez radcę prawnego winna ten fakt uwzględniać.

Mając powyższe na względzie uznać należało, iż w niniejszej sprawie wnioskodawca nie zdołał wykazać, aby rzeczywiście doszło do przejścia na jego rzecz wierzytelności objętej wskazanym tytułem egzekucyjnym. W rezultacie nie ziściły się przesłanki umożliwiające nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu z uwzględnieniem przejścia uprawnień z niego wynikających, wobec czego wniosek wierzyciela słusznie został oddalony.

Podkreślić bowiem należy, iż wierzyciel musi mieć na uwadze, że postępowanie w trybie art. 788 k.p.c. jest uproszczoną formą uzyskania klauzuli wykonalności, co następuje na podstawie przedłożonych dokumentów, mającą na celu przyspieszenie tego postępowania. Postępowanie to ma charakter jedynie formalny, sprawa zostaje rozpoznana bez udziału dłużnika na posiedzeniu niejawnym i w związku z tym należy dochować wszelkiej staranności, aby wykazać następstwo prawne.

Tak argumentując, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

(...)

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)