Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie, Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

SSO Anna Budzyńska (Przewodnicząca)

SSO Agnieszka Woźniak

SSO Krzysztof Górski (sprawozdawca)

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2015 roku, w Szczecinie, na posiedzeniu niejawnym

w postępowaniu upadłościowym Zakład (...)–Hurt spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w B.

zażalenia upadłej Zakład (...) (...)spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w B.

oraz zażalenia wierzyciela K. W.

na postanowienie Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 2 lipca 2014 r. w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt V GUp 5/09

postanawia:

oddalić obydwa zażalenia.

SSO Krzysztof Górski SSO Anna Budzyńska SSO Agnieszka Woźniak

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 2 lipca 2014 r. w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt V GUp 5/09 Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim umorzył postępowanie upadłościowe Zakładu (...)–Hurt spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w B.. W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że zaistniały przesłanki do umorzenia postępowania w myśl dyspozycji zawartej w art. 361 § 1 pkt 1 PUiN, zgodnie z którym sąd umorzy postępowanie upadłościowe, jeżeli majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Sąd Rejonowy miał na uwadze, że w niniejszym postępowaniu wierzyciele wielokrotnie wnosili skargi na czynności syndyka, które były przedmiotem rozpraw, co spowodowało przedłużenie czasu trwania postępowania o kolejne 20 miesięcy, wskutek czego doszło do zwiększenia kosztów tego postępowania i skutkowało zniwelowaniem kwoty przeznaczonej na zaspokojenie należności objętych kategorią II. Ostateczny plan podziału stał się nieaktualny i syndyk podjął działania na rzecz zakończenia postępowania poprzez jego umorzenie. Rada wierzycieli na posiedzeniu w dniu 26 lutego 2014 r. podjęła uchwałę zobowiązującą syndyka do podjęcia działań na rzecz zakończenia postępowania upadłościowego. W toku postępowania w pełni zaspokojono koszty postępowania upadłościowego, wynagrodzenia pracownicze z wykorzystaniem środków z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, pożyczkę zaciągniętą w FGŚP oraz należności Skarbu Państwa objęte I kategorią.

W ocenie Sądu Rejonowego w masie upadłości zabrakło środków na pokrycie dalszych wydatków postępowania upadłościowego, co oznacza, że syndyk nie ma możliwości jego dalszego prowadzenia. Zdaniem Sądu nie ma również oczywistych widoków na zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym, co uzasadnia umorzenie postępowania.

Postanowienie to zostało zaskarżone zażaleniami wniesionymi przez upadłą Zakład (...)–Hurt spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w B. (dalej upadła) oraz wierzyciela K. W..

Upadła wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości. Orzeczeniu temu zarzuciła naruszenie art. 361 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U.2012.1112 j.t. ze zm.; dalej p.u.n.) poprzez jego błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie, które doprowadziło do bezpodstawnego umorzenia postępowania. Zdaniem upadłej w niniejszej sprawie nie miała miejsca sytuacja przewidziana w dyspozycji tego przepisu. Skarżąca stanęła na stanowisku, że jej majątek, zbyty przez syndyka w trakcie postępowania, pozwalał na zaspokojenie kosztów postępowania oraz przynajmniej części wierzycieli, albowiem jego wartość wynosiła 4.814.471 zł i przewyższała wartość zobowiązań upadłej, które oscylowały w granicach 1.100.000 zł. Fakt, że koszty postępowania upadłościowego wzrosły z przyczyn od niej niezależnych nie może skutkować umorzeniem postępowania. Upadła stanęła na stanowisku, że Sędzia Komisarz powinien był wydać postanowienie nakładające na wierzycieli obowiązek uiszczenia zaliczki, a dopiero w razie braku jej uiszczenia rozważyć zasadność umorzenia postępowania. Upadła podkreśliła, że nie może jej obciążać fakt niesprawnego prowadzenia postępowania, na skutek którego została pozbawiona jakiegokolwiek majątku, a jej zobowiązania wzrosły. Taka sytuacja jest sprzeczna z celami postępowania upadłościowego, tj. spłatą jak największej liczby wierzycieli i wykreśleniem upadłej z rejestru.

K. W. wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i rozpoznanie wniosków wierzycieli w przedmiocie prowadzonych postępowań przez syndyka, a także postępowań związanych z pozyskaniem środków dla prowadzonego postępowania upadłościowego. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie przepisów postępowania poprzez nierozpoznanie wniosków wierzycieli przed wydaniem postanowienia kończącego postępowanie. Stanęła na stanowisku, że przed umorzeniem postępowania Sąd I instancji powinien był rozpoznać wnioski wierzycieli oraz podjąć decyzję w przedmiocie innych postępowań będących w toku, w których syndyk jest stroną, a upadła może z nich pozyskać środki na zaspokojenie wierzycieli (w tym również przez sprzedaż wierzytelności).

Sąd Okręgowy stwierdza, co następuje:

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zaskarżone postanowienie nie zawiera informacji dotyczących aktualnego stanu środków znajdujących się w dyspozycji masy upadłości na dzień składania wniosku przez syndyka masy upadłości o umorzenie postępowania upadłościowego i Sąd Rejonowy odstąpił od przeprowadzenia bliższej analizy tych danych. Niemniej jednak w uzasadnieniu odwołano się do wniosku syndyka masy upadłości złożonego na podstawie art. 361 prawa upadłościowego. Natomiast syndyk we wniosku odwoływał się do sporządzanych prze niego bieżących sprawozdań oraz ostatecznego sprawozdania opisowego i rachunkowego z dnia 1 kwietnia 2014 r. W efekcie materiał procesowy okazał się wystarczający dla oceny zaskarżonego orzeczenia w ramach kontroli instancyjnej.

W myśl art. 361 ust. 1 pkt 1) PUiN sąd umorzy postępowanie upadłościowe, jeżeli majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego ma charakter rozstrzygnięcia formalnego, podejmowanego, gdy tylko zaistnieją przesłanki enumeratywnie wymienione w tym przepisie. Kontynuacja postępowania upadłościowego, w sytuacji braku środków na jego przeprowadzenie, stałaby się bezcelowa, skoro zniweczona zostałaby możliwości osiągnięcia jego celu, tj. równomiernego, choćby częściowego zaspokojenia wierzycieli poprzez spieniężenie całego majątku niewypłacalnego dłużnika. Nie jest zgodnym z celem postępowania upadłościowego działanie, które sprowadzać się będzie do pozyskiwania przychodów starczających wyłącznie na pokrycie bieżących kosztów postępowania.

Nie ulega wątpliwości, iż norma zawarta w art. 361 § 1 pkt. 1) PUiN wymaga stwierdzenia tego stanu rzeczy (braku wystarczającego majątku) w sposób stanowczy. Jeśli to stwierdzenie nastąpi, wówczas Sąd zobowiązany jest umorzyć postępowanie. Zatem Sąd nie ma możliwości kontynuowania postępowania w sytuacji, gdy stwierdzone zostanie, że ze względu na brak środków cel jego nie może być osiągnięty.

W niniejszej sprawie taka sytuacja zaistniała. Ze sprawozdania finansowego syndyka sporządzonego na dzień 31 grudnia 2013 r. wynika, że upadła nie posiada żadnego majątku trwałego, jej stan należności z tytułu dostaw i usług wyniósł 20.803,38 zł, z tytułu podatku od towarów i usług – 11.243,57 zł, natomiast stan środków pieniężnych wskazanych w bilansie wartości nominalnej wyniósł 36.973,42 zł. Masa upadłości osiągnęła w 2013 r. przychody w kwocie 8.406,76 zł przy kosztach 67.738,90 zł, poniosła więc stratę w wysokości 59.332,13 zł. Upadła nie ma majątku, który generowałby dochód, który pozwoliłby na pokrycie kosztów postępowania oraz na uzyskanie środków na zaspokojenie wierzycieli. Natomiast miesięczne koszty postępowania wynoszą, co wynika z pisma syndyka z dnia 27 września 2012 r. (k. 1095 akt) 4.634,90 zł.

Z dokumentów zgromadzonych w aktach postępowania upadłościowego nie wynika również, żeby istniał majątek np. wierzytelności, o których zapłatę syndyk mógłby wystąpić w celu uzyskania środków na zaspokojenie wierzycieli, co zostanie omówione poniżej. Wprawdzie ze spisu inwentarza sporządzonego przez syndyka w dniu 15 czerwca 2009 r. wynika, że według ksiąg upadłego należności od dłużników wynosiły 111.799,50 zł (k. 378 i 394), a syndyk ściągnął należności w kwocie 47.973,38 złotych (co wynika z ostatecznego sprawozdania finansowego z dnia 1 kwietnia 2014 r. – k. 1738-1744), jednak egzekucja pozostałych nieściągniętych należności od dłużników S. P., B. G., (...) sp. z o. o. w M., (...) sp. z o. o. w W. oraz przedsiębiorcy Firmy Handlowo-Usługowej (...) okazała się bezskuteczna (k. 1536 akt – fragment opinii biegłego księgowego S. K., sporządzonej na zlecenie Sądu Rejonowego). Oznacza to, że majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Zaistniały więc podstawy do umorzenia postępowania, co w świetle powołanego wyżej art. 361 PUiN uzasadnia podjętą przez Sąd Rejonowy decyzję.

Przed odniesieniem się do zarzutów podnoszonych przez skarżących należy podkreślić ponownie, że głównym celem postępowania upadłościowego jest zaspokojenie wierzycieli ze środków uzyskanych przez syndyka masy upadłości z likwidacji majątku upadłego poprzez jego spieniężenie. Zbadanie zasadności umorzenia postępowania w tym konieczności podjęcia przez Sąd odpowiednich czynności poprzedzających podjęcie decyzji o umorzeniu powinny być rozpatrywane w kontekście osiągnięcia celu tego postępowania.

W zażaleniu upadła wyraziła swoje niezadowolenie z powodu sposobu przeprowadzenia niniejszego postępowania. Tymczasem z akt niniejszej sprawy wynika, że w toku całego postępowania ani razu nie wnosiła zastrzeżeń co do składanych przez syndyka sprawozdań z zarządu masą upadłości. Podkreślenia wymaga, że w przypadku zaistnienia okoliczności określonych w art. 361 ust. 1 pkt 1 PUiN nie podlega badaniu sposób prowadzenia tego postępowania ani sposób zarządzania przez Syndyka masą upadłości. Wadliwe działanie syndyka może stanowić w takiej sytuacji przesłankę dla formułowania roszczeń odszkodowawczych, co jednak nie jest przedmiotem badania w postępowaniu zażaleniowym dotyczącym zasadności umorzenia postępowania.

Odnosząc się do zarzutu niewydania przez Sędziego Komisarza postanowienia nakładającego na wierzycieli obowiązku uiszczenia zaliczki na koszty postępowania od wierzycieli, którzy składali skargi na czynności syndyka, należy odnieść się do treści art. 232 PUiN Zgodnie z tym przepisem w razie potrzeby, sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli w przedmiocie podjęcia uchwały co do wpłacenia przez wierzycieli zaliczki na koszty postępowania albo zobowiąże wierzycieli mających największe wierzytelności, których łączna wysokość wynosi co najmniej 30% ogólnej sumy wierzytelności przypadających wierzycielom uprawnionym do uczestniczenia w zgromadzeniu, do złożenia zaliczki na koszty postępowania. Powyższy przepis nie nakłada na sędziego komisarza obowiązku wezwania do uiszczenia zaliczek od wierzycieli, którzy składają skargi na czynności podejmowane przez syndyka w postępowaniu upadłościowym.

Art. 232 PUiN, reguluje sytuację, gdy w postępowaniu upadłościowym brak jest funduszów masy, które mogłyby być przeznaczone na koszty postępowania, jednak w masie upadłości istnieje majątek, który może być spieniężony i tą drogą będzie można zaspokoić wierzycieli (istnieje perspektywa nie tylko zwrotu zaliczek na podstawie art. 233 PUiN ale też pozyskania środków na zaspokojenie wierzytelności przysługujących wobec upadłego). Uzasadnieniem tego uregulowania jest to żeby zapewnić środki na dalsze prowadzenie postępowania, jeżeli w jego toku będzie możliwe pozyskanie dalszych środków na zaspokojenie wierzycieli. W sytuacji zaś braku majątku, który mógłby służyć choćby częściowemu zaspokojeniu wierzycieli, zobowiązanie do uiszczenia zaliczek jawi się nie tylko jako nieracjonalne ale też narażające zobowiązanych wierzycieli na ponoszenie kosztów, których zwrotu nie otrzymają.

Zatem nieodzowne jest przed zobowiązaniem do uiszczenia zaliczki zbadanie stanu masy i realności prognozy co do uzyskania odpowiednich wpływów w przypadku kontynuowania postępowania. W zakresie pozyskania funduszów na dalsze prowadzenie postępowania upadłościowego decyduje Sędzia Komisarz wydając w tym zakresie stosowne postanowienia, które nie polega zaskarżeniu.

Analiza akt sprawy wskazuje na to, że zaniechanie wezwania wierzycieli do uiszczenia zaliczki nie może być uznane za wadliwe, skoro jak wskazano wyżej brak jest racjonalnych perspektyw na pozyskanie środków wystarczających na dalsze koszty postępowania (nie mówiąc o zaspokojeniu wierzycieli).

Odnosząc się do zarzutów sformułowanych przez K. W. wskazać należy, że ze sformułowania przepisu art. 361 p.u.n. wynika dla sądu nie możliwość, ale jak wskazano wyżej - obowiązek umorzenia postępowania. Umorzenie dotyczy całości postępowania upadłościowego, niezależnie od etapu na jakim znajduje się wykonanie poszczególnych planów podziału. Przepis art. 361 p.u.n., nakazując w określonych w tym przepisie sytuacjach umorzenie postępowania upadłościowego nie uzależnia umorzenia od spełnienia jakichkolwiek innych przesłanek. Ponadto trudno odnieść się do zarzutów sformułowanych przez skarżącą, a zwłaszcza nierozpoznania wniosków wierzycieli dotyczących czynności podejmowanych przez Syndyka. Skarżąca nie wskazała, jakie konkretnie nierozpoznane wnioski wierzycieli dotyczące postępowań prowadzonych z udziałem syndyka, czy postępowań związanych z uzyskaniem środków dla prowadzonego postępowania upadłościowego ma na myśli.

Z akt niniejszego postępowania w tym z przedłożonych przez Syndyka sprawozdań nie wynika, żeby syndyk masy upadłości uczestniczył obecnie w jakichkolwiek postępowaniach związanych z uzyskaniem środków dla prowadzonego postępowania upadłościowego. Jak wyjaśniono wyżej jedynie realna perspektywa uzyskania środków na zaspokojenie wierzycieli, stanowić mogłaby wystarczający argument do zastosowania art. 232 PUiN.

Odnosząc się w tym miejscu do sformułowanych w toku postępowania upadłościowego przez skarżącą uwag, co do możliwości podjęcia czynności zmierzających do wzruszenia ugody zawartej przez syndyka z D. T., czynności dotyczących wzruszenia zawartej przez Syndyka z wyżej wymienionym sprzedaży 3/10 części przedsiębiorstwa, czy dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od A. S. i T. T. (w przypadku ich prawomocnego skazania za czyn z art. 300 § 2 k.k. i 585 § 1 k.s.h.), należy przypomnieć, że okoliczności te były już rozpatrywane przez Sąd Rejonowy w toku niniejszego postępowania. Sąd Rejonowy wyraził zgodę zarówno na wydzierżawienie 3/10 części przedsiębiorstwa upadłej, na sprzedaż tego składnika majątku D. T. oraz na zawarcie przez syndyka ugody z D. T., która zakończyła trwający pomiędzy syndykiem i wyżej wymienionym długotrwały spór, którego wynik nie musiał być korzystny dla masy upadłości. Na zlecenie syndyka została również sporządzona opinia prawna dotycząca możliwości uzyskania środków na zaspokojenie wierzycieli poprzez dochodzenie roszczeń odszkodowawczych od A. S. i T. T..

Podniesione przez K. W. okoliczności nie mają znaczenia jednak dla oceny, czy powstała przesłanka do umorzenia postępowania, a rolą Sądu odwoławczego w niniejszej sprawie nie jest badanie prawidłowości czynności podejmowanych przez Syndyka w tym postępowaniu. Wyżej już wyjaśniono, że Sąd ocenia jedynie, czy w masie upadłości są obecnie środki na pokrycie dalszych kosztów postępowania.

Okoliczności eksponowane w zażaleniach a dotyczące negatywnej oceny działań syndyka nie podlegają ocenie w niniejszym postanowienie. Jedynie na marginesie należy wskazać, że zgodnie z art. 160 ust. 3 p.u.n. syndyk, odpowiada za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków. Jeżeli zdaniem skarżących syndyk wyrządził im szkodę wskutek nienależytego wykonywania swoich obowiązków, to mogą wystąpić przeciwko niemu ze stosownym powództwem.

Z tych też względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. 35 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, oddalił zażalenia upadłej i K. W. jako bezzasadne.

SSO Krzysztof Górski SSO Anna Budzyńska SSO Agnieszka Woźniak