Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 5 sierpnia 2013 roku skierowanym przeciwko pozwanemu – Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W. powódka J. D. wniosła o zasądzenie kwoty 100 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, solidarnie – tytułem odszkodowania za utratę wartości nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), kosztami zastosowania zabezpieczeń zapewniających właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach, za ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości przez powoda oraz za szkodę i tytułem zadośćuczynienia za konieczne znoszenie immisji hałasu oraz immisji zanieczyszczeń do powietrza i inne szkody spowodowane działalnością pozwanego ( k. 2).

W odpowiedzi na pozew z dnia 10 czerwca 2014 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości jako bezpodstawnego i nieudowodnionego, w szczególności z powodu upływu terminu zawitego na dochodzenie roszczeń. Ponadto pozwany wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych ( k. 125-140).

W dniu 8 sierpnia 2014 roku zmarła powódka J. D., w miejsce której weszły następczynie prawne: G. P. i M. L. ( k. 169-170, akt zgonu k. 182, k. 185, 186).

W piśmie procesowym z dnia 17 listopada 2014 roku powódki: G. P. i M. L. sprecyzowały swoje stanowisko w sprawie i podtrzymały roszczenie o zasądzenie kwoty 100 000 zł, na która składają się:

- kwota 38 000 zł tytułem ubytku wartości nieruchomości;

- kwota 41 000 zł tytułem kosztów wykonania izolacji akustycznej lokalu;

- kwota 21 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznana krzywdę wywołaną rozstrojem zdrowia, a w tym również stresem związanym z funkcjonowaniem lotniska – z uwagi na przekroczenie norm hałasu i zanieczyszczenia powietrza ( k. 191-196).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódki są współwłaścicielkami, lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w W. przy ul. (...) o powierzchni (...) m ² ( zaświadczenie k. 18). Lokal ten nabyły w dniu 8 sierpnia 2014 roku na podstawie dziedziczenia ustawowego po zmarłej J. D., która wytoczyła niniejsze powództwo. Spadkodawczyni nabyła prawo do lokalu – prawo do lokalu mieszkalnego poprzez jego przekształcenie ze spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w dniu 30 listopada 1989 roku wraz z mężem E. D., zmarłym w dniu 28 lipca 2005 roku ( akt poświadczenia dziedziczenia k. 175, akt zgonu k. 182, zaświadczenie k. 197).

Budynek w którym znajduje się przedmiotowy lokal posadowiony jest na działce nr (...) z obrębu (...), dla którego Sąd Rejonowy dla (...) w W. prowadzi księgę wieczystą o nr (...) ( zaświadczenie k. 18).

Rozporządzeniem nr (...) z dnia 7 sierpnia 2007 roku ( k. 146-149) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. (dalej zwanym również rozporządzeniem nr (...)), Wojewoda (...) określił, że:

- tworzy się obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. (§ 1 ust. 1 rozporządzenia),

- wykaz działek położonych w obszarze ograniczonego użytkowania określa załącznik nr 6 do rozporządzenia (§ 3 ust. 5 rozporządzenia),

- w obszarze ograniczonego użytkowania zabrania się: 1) przeznaczania nowych terenów pod szpitale, domy opieki oraz zabudowę związaną ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, 2) zmiany sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na szpitale i domy opieki oraz na stały lub wielogodzinny pobyt dzieci i młodzieży, 3) budowy nowych szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży (§ 4 ust. 1 pkt 1-3 rozporządzenia),

- w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się wymagania techniczne dotyczące budynków, w szczególności w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach poprzez zwiększenie izolacyjności ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów (§ 5 pkt 5 rozporządzenia)

- rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) (§ 7 rozporządzenia); ogłoszenie to nastąpiło w dniu 10 sierpnia 2007 roku.

Stosownie do treści załącznika nr 2 do rozporządzenia nr (...), nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną nr (...) z obrębu (...), położona przy ul. (...) w W., znajduje się w całości wewnątrz obszaru ograniczonego użytkowania ( kopia wyciągu z załącznika – k. 149).

Poprzedniczka prawna powódek wiedziała o wejściu w życie rozporządzenia nr (...) ( okoliczność przyznana). Ówcześnie jednak, nie wystąpiła z roszczeniami odszkodowawczymi przeciwko pozwanemu – i nikt jej do tego nie namawiał. Poprzedniczka prawna powódek zdecydowała się na wystąpienie z takimi roszczeniami dopiero po wejściu w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) nr (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku.

Uchwałą nr (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. (dalej zwaną również uchwałą nr (...)), Sejmik Województwa (...) określił, w szczególności, że:

- tworzy się obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., którego zarządcą jest Przedsiębiorstwo Państwowe (...) w W. (§ 1 uchwały),

- w obszarze ograniczonego użytkowania wyróżnia się dwie strefy: 1) strefę Z1, której granicę zewnętrzną wyznacza izolinia miarodajnego poziomu dźwięku 55 dB w porze nocy, od wewnątrz granica lotniska, 2) strefę Z2, której granicę wyznacza od zewnątrz izolinia miarodajnego poziomu dźwięku (...) dB w porze nocy, a od wewnątrz granica strefy Z1 (§ 4 pkt 1 i 2 uchwały),

- w strefie Z2: a) zakazuje się przeznaczania terenów pod szpitale i domy opieki społecznej oraz pod zabudowę związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, b) zakazuje się lokalizowania budynków o funkcji szpitali, domów opieki społecznej oraz o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, c) zakazuje się zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o funkcjach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, szpitali i domów opieki społecznej (§ 5 pkt 2 lit. a-c uchwały),

- określa się wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania, w szczególności w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach (§ 6 pkt 2 uchwały),

- wykaz działek ewidencyjnych, które w całości lub w części znajdują się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania oraz w poszczególnych strefach Z1 i Z2, określa załącznik nr 6 do uchwały (§ 10 uchwały).

Stosownie do treści załącznika nr 6 do uchwały nr (...), nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną nr (...) z obrębu (...) znajduje się w całości w obszarze ograniczonego użytkowania.

Uchwałą nr 153/11 z dnia 24 października 2011 roku zmieniającą uchwałę w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. (dalej zwaną również uchwałą nr 153/11), Sejmik Województwa (...) zmienił uchwałę nr (...), w szczególności w ten sposób, że z § 6 pkt 2 uchwały usunął słowo „właściwy” (§ 1 pkt 2 uchwały nr 153/11).

Pismem z dnia 2 sierpnia 2013 roku, poprzedniczka prawna powódek wezwała pozwanego do wypłaty odszkodowania w kwocie 100 000 zł za szkody związane z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...), wniosła także o wykonanie izolacji akustycznych ( kopia pisma k. 6, kopia wniosku k. 7-12).

Pozwany nie uznał roszczenia poprzedniczki prawnej powódek ( okoliczność bezsporna).

Powyższy stan faktyczny ustalony został w oparciu o okoliczności bezsporne, a także na podstawie dokumentów wyżej wymienionych, których autentyczność nie była przez strony kwestionowana.

Tezy wnioskowanych przez stronę powodową dowodów z opinii biegłych, dokumentów i zeznań świadka oraz stron nie pozostawiają wątpliwości, że wnioskami tymi powódki zmierzały do wykazania podstaw do ustalenia szczegółowej wysokości dochodzonego roszczenia. Skoro jednak – jak zostanie wykazane w dalszym toku wywodu – roszczenie to nie istnieje co do zasady, to dopuszczenie wskazanych dowodów było zbędne bowiem nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, co więcej wnioski te zgłoszone zostały nie w pozwie lecz dopiero w jednym z kolejnych pism procesowych – w piśmie z dnia 19 listopada 2014 roku a co za tym idzie nie zasługiwały na uwzględnienie jako spóźnione. Wnioski dowodowe zostały zatem oddalone ( k. 207).

Zgromadzone dowody i poczynione ustalenia są zaś wystarczające do prawidłowego wyrokowania, bez potrzeby dalszego przedłużania postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości.

Z powyższym roszczeniem można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości (art. 129 ust 4 w/w ustawy).

Termin do zgłoszenia roszczeń, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś., jest terminem zawitym. Jego niedochowanie powoduje wygaśnięcie roszczenia, a fakt upływu tego terminu sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2008 roku, II CSK 216/08, LEX nr 577165; ostatnio wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 sierpnia 2013 roku, II CSK 578/12, LEX nr 1389001).

W przepisie tym ustawodawca określił termin, w którym można wystąpić z tym żądaniem (żądaniem zapłaty odszkodowania za poniesioną szkodę). W przepisie tym, ani żadnym innym zawartym w tej ustawie ustawodawca nie określił, że termin, o którym mowa w art. 129 ust. 4 tej ustawy jest terminem przedawnienia. Przepis ten przewiduje krótki - bo zaledwie dwuletni - termin do zgłoszenia roszczeń, o których mowa w art. 129 ust. 1-3 ustawy liczony jednolicie od chwili wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

Gdy ograniczenie sposobu korzystania ze środowiska jest następstwem ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania (art. 135 p.o.ś.), to dochodzenie roszczeń wymienionych w art. 129 ust. 1-3 ustawy odbywa się w trybie przewidzianym w art. 136 ust. 1 ustawy, przewidującym właściwość sądów powszechnych.

Przepis art. 129 ust. 4 w związku z art. 136 ust. 1 p.o.ś. według stanu, jaki obowiązywał od dnia 28 lipca 2005 roku, należy interpretować w ten sposób, że - w przypadku ograniczeń korzystania z nieruchomości będących następstwem utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania (art. 135 ustawy) - roszczenia, o których mowa w tym przepisie należy zgłosić w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego do obowiązanego do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości, o którym mowa w art. 136 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska. Skoro, bowiem ustawodawca z jednej strony zakreślił krótki (2 letni) termin do zgłoszenia żądań, o których mowa w art. 129 ust. 1-3 ustawy, z drugiej zaś określił obowiązek ich zgłoszenia określonemu podmiotowi zobowiązanemu do ich realizacji, o których mowa w art. 136 ust. 2 p.o.ś., przed wystąpieniem z tymi roszczeniami na drogę sądową, to termin, o którym mowa w art. 129 ust. 4 należy uznać za termin zawity do zgłoszenia tych żądań obowiązanemu do ich realizacji w celu zachowania prawa dochodzenia tych roszczeń przed sądem.

Wniosek ten jest tym bardziej uzasadniony, jeżeli uwzględni się, że ustawodawca nie określił terminu, w ciągu którego obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości, o którym mowa w art. 136 ust. 2 tej ustawy, jest zobowiązany zająć stanowisko co do zasadności żądań zgłoszonych przez poszkodowanego. Taką interpretację charakteru terminu, o którym mowa w art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska wzmacnia także wykładnia językowa tego przepisu, w którym jest mowa o wystąpieniu z roszczeniami, co znaczeniowo jest terminem szerszym od terminu dochodzenia roszczeń i mieści w sobie także zgłoszenie przez poszkodowanego ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości żądań, o których mowa w art. 129 ust. 1-3 ustawy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2008 roku, II CSK 216/08.).

Początek biegu terminu z art. 129 ust 4 p.o.ś. związany jest z wejściem w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

Należy wskazać, iż rozporządzenie nr (...) Wojewody (...) weszło w życie w 2007 roku zaś uchwała Sejmiku Województwa (...) dopiero w 2011 roku.

Co istotne w sprawie bezspornym było, że w wyniku wejścia w życie uchwały nieruchomość powodów nie znalazła się w obszarze ograniczonego użytkowania po raz pierwszy, gdyż była ona objęta już ograniczeniami wynikającymi z Rozporządzenia nr (...) wprowadzającym obszar ograniczonego użytkowania w 2007 roku.

Skoro sposób korzystania z nieruchomości ograniczony został na skutek wejścia w życie rozporządzenia nr (...) Wojewody (...), zastąpionego przez późniejszą uchwałę Sejmiku Województwa (...), przy czym akt późniejszy nie skutkuje ograniczeniem sposobu korzystania z określonej nieruchomości w zakresie szerszym, niż akt pierwotny jedynie rozporządzenie nr (...) uznawać należy za akt powodujący ograniczenie sposobu korzystania z danej nieruchomości powodów, od którego wejścia w życie należy liczyć dwuletni termin z art. 129 ust. 4 p.o.ś.

Na marginesie można zaznaczyć, iż rozporządzenie nr (...) w przedmiocie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania nie utraciło mocy obowiązującej z nowelizacją art. 135 ust. 2 p.o.ś., która weszła w życie w dniu 15 listopada 2008 roku. Skoro nie zostały wydane nowe przepisy wykonawcze do ustawy dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227, ze zm.) precyzujące przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, to oznacza, iż pojęcie to należy odnosić do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko określonych w dotychczasowym rozporządzeniu z dnia 9 listopada 2004 roku, i dlatego materialnoprawny zakres spraw przekazanych do uregulowania aktem o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania określony w art. 135 ust. 2 p.o.ś., jaki obowiązywał przed dniem 15 listopada 2008 roku, nie uległ zmianie na skutek nowelizacji tego przepisu. Nie uległy także zmianie wytyczne zawarte w art. 135 ust. 2 p.o.ś. (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 31 sierpnia 2009 roku, (...) SA/Wa (...)). Rozporządzenie nr (...), wydane na podstawie art. 135 ust. 2 p.o.ś., nie utraciło mocy, mimo kolejnych zmian tego przepisu, aż do momentu wejścia w życie uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2012 roku, I CSK 509/11, OSNC nr 2 z 2013 roku, poz. 26).

Skoro jak wyżej wskazano, dwuletni termin na zgłoszenie roszczeń z art. 129 ust 4 p.o.ś. liczyć należy od wejścia w życie rozporządzenia wojewody (...) nr (...) z dnia 7 sierpnia 2007 roku, tj. to bieg terminu rozpoczął się dnia 25 sierpnia 2007 roku i upłynął bezskutecznie w dniu 25 sierpnia 2009 roku. Jedynie na marginesie wskazać należy, że ani pismem z dnia 2 sierpnia 2013 roku ani pozwem z dnia 5 sierpnia 2013 roku poprzedniczka prawna powódek nie zdołała przerwać terminu zawitego.

Z kolei uchwała nr (...) nie nałożyła na powodów (na przysługujące powodom prawa do nieruchomości) jakichkolwiek ograniczeń, wykraczających ponad te, które wynikały z rozporządzenia nr (...).

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 27 czerwca 2012r. IV CSK 28/12 ( LEX nr 1228596) , iż odpowiedzialność odszkodowawczą, o której mowa w art. 129 p.o.ś. przewidziano nie za samo ograniczenie i nie za każde ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości . Odszkodowanie nie rekompensuje zmiany dotychczasowej sytuacji właściciela nieruchomości , a tym bardziej utrzymania już istniejących ograniczeń w przypadku zmiany aktu prawnego . Odszkodowanie służy bowiem za konkretną szkodę , która powstała w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości , Anie za samo ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości . Konieczną przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej jest więc szkoda , której źródłem jest rozporządzenie lub akt prawa miejscowego powodujący ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości . Szkoda ma być normalnym następstwem wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego wprowadzającego ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości. Szkoda taka może powstać , gdy akt prawa miejscowego wprowadza nowe lub zwiększa dotychczasowe ograniczenia co do sposobu korzystania z nieruchomości lub też przedłuża na kolejny okres ograniczenia , które zostały wprowadzone na określony czas. Szkoda nie powstaje , gdy kolejny akt prawny utrzymuje zakres ograniczeń na dotychczasowym poziomie ( jak poprzednio obowiązujący ).

Powództwo, wytoczone w dniu 5 sierpnia 2013 roku podlegało zatem oddaleniu w całości, bowiem roszczenia powódek wygasły z dniem 25 sierpnia 2009 roku.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w sentencji.

O kosztach Sąd postanowił na zasadzie art. 98 w zw. z art. 99 k.p.c. obciążając nimi stronę przegraną tj. powódki – zasądzając na rzecz pozwanego solidarnie od powodów kwotę 3617 zł zastępstwa prawnego według § 6 pkt 6 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu i 17 zł opłaty od pełnomocnictwa.