Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Ewa Naze

Sędziowie:SSA Jacek Zajączkowski

SSA Anna Szczepaniak-Cicha (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Aleksandra Słota

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 stycznia 2015 r. w Ł.

sprawy W. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 19 marca 2014 r., sygn. akt: VIII U 5833/13;

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz W. Z. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 510/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 sierpnia 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił W. Z. prawa do ustalenia emerytury na podstawie art. 55 ustawy emeryturach i rentach z FUS.

W odwołaniu z dnia 24 września 2013r. ubezpieczony wniósł o zmianę decyzji i obliczenie emerytury według nowych zasad, tj. zgodnie z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy domagał się oddalenia odwołania.

Wyrokiem z dnia 19 marca 2014r. Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych do obliczenia emerytury W. Z. na podstawie art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i zasądził na rzecz ubezpieczonego koszty zastępstwa procesowego w kwocie 60 zł.

Sąd Okręgowy ustalił, że W. Z., urodzony (...), decyzją z dnia 11 kwietnia 2008r. nabył prawo do emerytury od dnia 1 marca 2008r. Emeryturę przyznano ubezpieczonemu na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wypłata emerytury została zawieszona ze względu na kontynuowanie zatrudnienia. ZUS przyjął do wyliczenia świadczenia podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych od 1998r. do 2007r., wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 129,53%, a kwota emerytury 2.947,37 zł.

Decyzją z dnia 1 lipca 2009r. Zakład wznowił wypłatę świadczenia od dnia 1 czerwca 2009r. i ponownie ustalił jego wysokość, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 133,32%. Decyzją z dnia 28 września 2011r. organ rentowy wstrzymał wypłatę emerytury na podstawie art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych. Od 20 stycznia 1983r. odwołujący się pozostaje w zatrudnieniu w (...) S.A. w Ł..

W 2013r. W. Z. złożył wniosek o emeryturę w związku z ukończeniem 65 roku życia. Decyzją z dnia 16 kwietnia 2013r. ZUS przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 1 marca 2013r. na podstawie art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił dotychczasową podstawę wymiaru świadczenia i wskazał, że wypłata świadczenia podlega zawieszeniu z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. W piśmie z dnia 9 lipca 2013r. W. Z. wniósł o przyznanie mu emerytury według „nowych zasad” zawartych w art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Stan faktyczny sprawy ustalony został na podstawie dowodów z dokumentów, które nie były kwestionowane. W niespornych okolicznościach faktycznych sprawy Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione na gruncie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten stanowi, że ubezpieczonemu, spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 oraz dodatkowe określone w art. 55, może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53 ustawy. Sad Okręgowy stanął na stanowisku, że w obowiązującym systemie emerytalno-rentowym nie ma jednej emerytury, lecz są różne emerytury, na które ubezpieczony przechodzić może kilkakrotnie. Powołując się na zapatrywania judykatury Sąd zważył, że osoba uprawniona do emerytury na dotychczasowych zasadach (art. 27 ustawy) nie traci prawa do ustalenia korzystniejszej wysokości emerytury kapitałowej (art. 26 ustawy), jeżeli kontynuuje ubezpieczenie emerytalne i rentowe, a z wnioskiem o przyznanie emerytury obliczanej w systemie kapitałowym wystąpiła po dniu 31 grudnia 2008r. - art. 55 w związku z art. 114 ust. 1 powołanej ustawy. Przepis art. 55 ustawy, umożliwiając ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r. wyliczenie emerytury w wieku powszechnym według jej art. 26, zrównuje w pewnym sensie sytuację tych osób, z sytuacją ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., które mogą - choć nabyły prawo do tzw. emerytury wcześniejszej - osiągając wiek powszechny złożyć wniosek o ustalenie prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, wyliczanej według art. 24 ustawy. Jeśli więc nie może być kwestionowana możliwość kilkakrotnego przechodzenia na emeryturę, a w treści art. 55 ustawy brak jest zastrzeżenia, że wniosek o przejście na emeryturę w powszechnym wieku przez osoby objęte art. 27 ma być pierwszym wnioskiem o emeryturę, to przepis art. 55 ustawy należy rozumieć, jako przyznający prawo do złożenia wniosku o wyliczenie emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, jeżeli ubezpieczenie było kontynuowane po osiągnięciu wieku 60/65 lat, a wniosek został złożony po dniu 31 grudnia 2008r., niezależnie od faktu uzyskania prawa do emerytury wcześniejszej lub emerytury w obniżonym wieku. Kierując się powyższym Sąd Okręgowy orzekł reformatoryjnie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł.. Sformułował zarzut naruszenia prawa materialnego - art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W świetle tego zarzutu ZUS wniósł o zmianę wyroku przez oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Apelujący zakwestionował podgląd prawny Sądu Okręgowego, że wnioskodawcy, urodzonemu (...) i uprawnionemu do emerytury w obniżonym wieku, służy prawo do obliczenia emerytury na podstawie art. 55 ustawy, gdyż W. Z. nie mieści się w kręgu podmiotów objętych tym przepisem. Ustawodawca stanowiąc, że prawo do obliczenia emerytury służy „ubezpieczonemu”, a nie „emerytowi”, wyłączył emerytów z kategorii uprawnionych do tej emerytury. Nadto odwołujący się złożył wniosek o emeryturę w dniu 19 marca 2008r., zaś przepis wymaga złożenia wniosku po dniu 31 grudnia 2008r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

W rozpatrywanej sprawie stan faktyczny nie jest sporny, kontrowersje powstały wokół zagadnienia prawnego, sprowadzającego się do możliwości obliczenia emerytury W. Z. w myśl art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.), choć był on uprawniony do emerytury w obniżonym wieku od dnia 1 marca 2008r. Zgodnie z treścią tego przepisu ubezpieczonemu, spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008r., może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53. Przepis ten umożliwia obliczenie emerytury w formule zdefiniowanej składki. Podstawę takiej emerytury stanowi suma składek zgromadzonych na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Warunkiem jest kontynuowanie ubezpieczenia po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego oraz wystąpienie z wnioskiem o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008r.

Chybiony jest apelacyjny zarzut naruszenia prawa materialnego przez uznanie, że W. Z. mieści się w kręgu podmiotów objętych normą art. 55 powołanej ustawy, mimo iż nie złożył wniosku o emeryturę do dnia 31 grudnia 2008r. Datę określoną w tym przepisie należy bowiem odnieść do złożenia wniosku o emeryturę w wieku powszechnym, a nie w wieku niższym. Kwestią ta zajmował się już wielokrotnie Sąd Najwyższy, także w uchwale z dnia 4 lipca 2013r., II UZP 4/13 (OSNP 2013 nr 21-22, poz. 257), w której stwierdził, że ubezpieczony urodzony przed dniem 31 grudnia 1948r., który po osiągnięciu wieku emerytalnego kontynuował ubezpieczenie i wystąpił o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008r., ma prawo do jej wyliczenia na podstawie art. 27 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej, także i niezależnie od tego, czy wcześniej złożył wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub emeryturę wcześniejszą. Uzasadniając tę tezę Sąd Najwyższy podkreślił, że z art. 55 nie wynika, aby wniosek o emeryturę w wieku powszechnym miał być pierwszym wnioskiem o świadczenie. R. legis art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ma związek z kontynuowaniem opłacania składek, nie zaś z ubieganiem się o emeryturę wcześniejszą lub w obniżonym wieku. Sąd Apelacyjny pogląd ten podziela. Sposób wyliczania emerytury w formule zdefiniowanej składki zaczął obowiązywać od 1 stycznia 2009r., a więc warunek złożenia wniosku po 31 grudnia 2008r. miał umożliwić obliczenie emerytury od sumy składek zgromadzonych na indywidualnym koncie, stąd znaczenie decydujące ma kontynuowanie odprowadzania składek, a nie wcześniejsze uzyskanie świadczenia w obniżonym wieku. Emeryt, który po ustaleniu i pobraniu emerytury jest osobą czynną zawodowo i opłacającą składki na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalno-rentowe zachowuje status ubezpieczonego, spełniającego warunki do uzyskania najkorzystniejszego należnego mu świadczenia emerytalnego, w tym do wyliczenia go metodą kapitałową, jeżeli emerytura obliczona według nowych zasad okaże się wyższa, a wniosek o nią złoży po dniu 31 grudnia 2008r. Taki emeryt pozostaje w ubezpieczeniu i nadal pomnaża swoje konto, jako ubezpieczony w rozumieniu art. 4 ust. 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2014r., I UK 27/14, LEX nr 1537287).

Sumując, emeryt pobierający emeryturę przyznaną i obliczoną na podstawie dotychczasowych zasad (art. 53 ustawy) nie jest pozbawiony prawa do obliczenia emerytury korzystniejszej według nowych zasad na podstawie art. 26 w związku z art. 55 tej ustawy, jeżeli kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego oraz z wnioskiem o obliczenie tej emerytury wystąpił po 31 grudnia 2008r. Skorzystanie z prawnej możliwości obliczenia wyższej wysokości emerytury nie pozostaje do uznania organu rentowego. Zauważyć przy tym należy, że w art. 55 ustawy ustawodawca nie uregulował „przyznania prawa ” do emerytury lecz prawo do „obliczenia emerytury” według innych zasad. W wyroku z dnia 7 listopada 2013r., II UK 143/13 (OSNP 2014 nr 10, poz. 148) Sąd Najwyższy wyłożył, że nie jest możliwa utrata uprawnienia do zweryfikowania wysokości długoterminowych świadczeń emerytalnych, ustalonych w deklaratoryjnych decyzjach, a więc emerytura może być obliczona równolegle według zasad dotychczasowych i nowych - wynikających z art. 26 w związku z art. 55 ustawy, jeżeli spełnione są ustawowe warunki. W niniejszej sprawie przesłanki te zostały przez wnioskodawcę spełnione, skoro kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, a wniosek o obliczenie emerytury według nowych zasad złożył po dniu 31 grudnia 2008r.

Odnosząc się do argumentacji zawartej w uzasadnieniu apelacji stwierdzić trzeba, że emeryt - według definicji art. 4 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, traci „status ubezpieczonego” (art. 4 ust. 13) wówczas, gdy po przyznaniu prawa do emerytury nie podlega obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym w ujęciu art. 13 i 14 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013r. poz. 1442 ze zm.). Jak stanowi art. 4 ust. 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS „ubezpieczony” to osoba, która podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, określonym w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych oraz osoba, która przed wejściem w życie ustawy podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem ubezpieczenia społecznego rolników. Każdy emeryt podlegał takim ubezpieczeniom przed przyznaniem prawa do emerytury, przy czym pozostawanie w ubezpieczeniu społecznym w dacie wniosku nie stanowi warunku do ubiegania się o obliczenie emerytury na podstawie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zawarte w art. 55 ustawy określenie „ubezpieczony” odnosić należy zatem do wymogu kontynuowania ubezpieczenia przed złożeniem wniosku o obliczenie emerytury według nowego systemu.

Mając powyższe na względzie Sąd drugiej instancji oddalił bezzasadną apelację organu rentowego na podstawie art. 385 k.p.c. Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Sąd Apelacyjny zasądził od organu emerytalnego na rzecz W. Z. koszty zastępstwa procesowego za drugą instancję, w wysokości stawki minimalnej określonej w § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 490).

Przewodnicząca: Sędziowie: