Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Arkadia Wyraz - Wieczorek

Sędziowie: SO Aleksandra Janas (spr.)

SR (del.) Anna Hajda

Protokolant Wioletta Matysiok

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2014 r. na rozprawie sprawy

z wniosku Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta Z.

z udziałem E. B., E. P. i K. B.

o stwierdzenie nabycia nieruchomości w drodze zasiedzenia

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 14 listopada 2013 r., sygn. akt I Ns 176/11

postanawia:

1.  uchylić zaskarżone postanowienie w stosunku do E. B. i w tym zakresie wniosek odrzucić;

2.  oddalić apelację w pozostałej części;

3.  przyznać kuratorowi K. K. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym kwotę 138 (sto trzydzieści osiem) złotych podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za zastępowanie nieznanych z miejsca pobytu uczestników postępowania E. P. i K. B. w postępowaniu odwoławczym.

SSR (del.) Anna Hajda SSO Arkadia Wyraz - Wieczorek SSO Aleksandra Janas

UZASADNIENIE

Wnioskodawca Skarb Państwa, reprezentowany przez Prezydenta Miasta Z., wystąpił do tamtejszego Sądu Rejonowego z wnioskiem o stwierdzenie, że z dniem 2 stycznia 1985r. nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...) o powierzchni 0,0680ha, dla której Sąd Rejonowy w Zabrzu prowadził dawną księgę wieczystą Z. Tom 15a Karta 544. Uzasadniając wniosek podał, że wieczystoksięgowymi właścicielami tej nieruchomości są E. B. i A. B., którzy są nieznani miejsca pobytu i nie figurują w (...). Nieruchomość znajduje się w samoistnym posiadaniu Skarbu Państwa co najmniej od 1970r. do 31 grudnia 1998r. oraz od 1 kwietnia 2006r. do chwili obecnej, przy czym aktualnie władztwo to w imieniu Skarbu Państwa sprawuje (...) Spółka z o.o. w Z.. W okresie posiadania nieruchomości przeprowadzano na niej prace konserwatorskie oraz bieżące remonty, dokonywano przeglądów technicznych istniejących instalacji, posiadacz opłacał także podatki, zawierał umowy ubezpieczenia i najmu lokali oraz pobierał czynsze. W konsekwencji – na skutek samoistnego posiadania oraz upływu czasu – doszło do nabycia własności tej nieruchomości przez Skarb Państwa.

W toku postępowania ustalono, że A. B. zmarła i do udziału w sprawie zostali wezwani jej następcy prawni w osobach E. P. i K. B., którzy także byli nieznani z miejsca pobytu. Ustanowiony dla nich oraz dla E. B. kurator domagał się oddalenia wniosku, kwestionując charakter władztwa sprawowanego nad nieruchomością.

Postanowieniem z 14 listopada 2013r. Sąd Rejonowy w Zabrzu oddalił wniosek i orzekł o kosztach postępowania. Rozstrzygnięcie poprzedzono ustaleniami, że współwłaścicielami ujawnionymi w rejestrze gruntów przedmiotowej nieruchomości są E. B. i A. B., która zmarła w Z. w dniu 23 stycznia 1948 r. Z małżeństwa tego pochodzą K. B. i E. P.. Sąd Rejonowy ustalił nadto, że wyżej wymienione osoby nie interesowały się nieruchomością, a miejsce pobytu uczestników nie jest znane. W oparciu o przedstawione okoliczności Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że wniosek o stwierdzenie zasiedzenia nie zasługuje na uwzględnienie. Wskazał, że nabycie własności przez zasiedzenie uzależnione jest od spełnienia dwóch przesłanek: władania nieruchomością jako posiadacz samoistny oraz upływu ustawowego terminu zasiedzenia. Wedle Sądu, zgromadzone w sprawie dowody okazały się niewystarczające do ustalenia czy i kiedy wnioskodawca objął nieruchomość określoną we wniosku w posiadanie samoistne. Uznał przy tym, że dokument w postaci rejestru budynków z 1963 r. i 1970r. jest dowodem wyłącznie na fakt, że nieruchomość objęta wnioskiem była ujawniona w tym rejestrze, nie świadczy natomiast, że była od tej daty w samoistnym posiadaniu wnioskodawcy. Ponadto z treści rejestru nie wynika by wnioskodawca w ogóle sprawował nad sporną nieruchomością. Niezależnie od tego jego wartość dowodowa jest niska – dokument jest nieczytelny i nieopatrzony podpisem. Z kolei pismo w postaci „protokołu przekazania – przejęcia nieruchomości DS-482/AKr/2010” z dnia 30 sierpnia 2010 r. nie wskazywało, że wnioskodawca był posiadaczem samoistnym przedmiotowej nieruchomości w podanym przez niego okresie. Z treści tego pisma wynikało, że (...) Sp. z o.o. w Z., lub jego poprzednicy prawni, administrowali sporną nieruchomością w bliżej nieokreślonym okresie, co mogło świadczyć jedynie o zależnym charakterze posiadania. W konsekwencji wątpliwości Sądu wzbudził charakter władztwa wnioskodawcy nad nieruchomością objętą wnioskiem w okresie zasiedzenia. Wskazał przy tym Sąd, że samo domniemanie wynikające z treści przepisu art. 339 k.c. jest niewystarczające w przypadku, gdy wnioskodawca nie wykazał, że w ogóle objął nieruchomość w posiadanie. Na tej podstawie stwierdził, że wnioskodawca nie wykazał przesłanek zasiedzenia i to zarówno w zakresie samoistności posiadania, jak i upływu terminu. Przywołał jednocześnie konstytucyjną zasadę ochrony prawa własności, podkreślając, że zasiedzenie jest odstępstwem od tej zasady, w związku z tym wszystkie wątpliwości powinny był tłumaczone na korzyść ochrony własności. Orzeczenie o kosztach postępowania zapadło w oparciu o art.520 § 2 k.p.c., a w odniesieniu do wynagrodzenia kuratora na mocy § 6 pkt 6 w związku z § 2 ust. 3 oraz § 8 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, nr 163, poz. 1348 z późn. zm.) w związku z § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 sierpnia 1982 roku w sprawie stawek, warunków przyznawania i wypłaty ryczałtu przysługującego sędziom i pracownikom sądowym za dokonanie oględzin oraz stawek należności kuratorów.

W apelacji od powyższego postanowienia wnioskodawca zarzucił sprzeczność rozstrzygnięcia z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegającą na błędnym przyjęciu, że nie wykazał upływu terminu do zasiedzenia nieruchomości, a nadto naruszenie art.339 k.c., art.340 k.c. oraz art.172 k.c. polegające na bezpodstawnym przyjęciu, że pomimo władania nieruchomością nie był jej samoistnym posiadaczem oraz nie wykazał terminu zasiedzenia. W oparciu o przedstawione zarzuty skarżący domagał się zmiany postanowienia poprzez uwzględnienie wniosku w całości, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Kurator dla nieznanych z miejsca pobytu uczestników postępowania wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje.

Apelacja nie jest zasadna.

Ustalenia faktyczne jakie poczynił Sąd Rejonowy są trafne ponieważ znajdują oparcie w zgromadzonych dokumentach, których ocena odpowiada wymogom z art.233 § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy podziela te ustalenia i czyni je własnymi, podobnie jak bez zbędnego powtarzania aprobuje ocenę prawną przedstawioną przez Sąd Rejonowy.

W sprawie niniejszej nie doszło do naruszenia wskazanych w apelacji przepisów prawa procesowego, podobnie jak i nie znajduje oparcia zarzut skarżącego, że zaskarżone postanowienie zapadło z naruszeniem wskazanych wyżej norm prawa materialnego, w tym zwłaszcza art.339 k.c. Zgodnie z tym przepisem, domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Wnioskodawca jest w konsekwencji zwolniony z obowiązku wykazania, że jego władztwo nad nieruchomością miało samoistny charakter, jednak na zasadach ogólnych winien wykazać, że w ogóle władztwo nad rzeczą sprawuje. W rozpoznawanej sprawie wymóg ten nie został spełniony. Skarżący przedstawił jedynie część rejestru budynków. Z jego treści nie wynika przez jaki podmiot i do jakich celów rejestr był prowadzony, a niezależnie od tego jako dokument dotknięty jest wadami, na które słusznie zwrócić uwagę Sąd Rejonowy. Dowodem na poparcie twierdzeń wnioskodawcy o samoistnym charakterze posiadania sprawowanego od co najmniej 1070r. nie jest także protokół przekazania – przejęcia nieruchomości z 30 sierpnia 2010r. Po pierwsze, odnosi się on do okresu przypadającego po upływie 15 lat od daty wskazywanej jako dzień nabycia własności nieruchomości, a po wtóre, z jego treści nie wynika na czyją rzecz de facto nastąpiło to przekazanie (Gminy Z. czy Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezydenta Miasta Z.).

Podsumowując – wnioskodawca nie wykazał w jakiej dacie objął władztwo nad nieruchomością, a przedstawione przez niego dokumenty świadczą o zależnym, a nie samoistnym charakterze posiadania. W konsekwencji brak było podstaw do przyjęcia, że ziściły się przesłanki nabycia nieruchomości przez zasiedzenie, co z kolei prowadzić musiało do oddalenia wniosku.

Z tych przyczyn na mocy art.385 k.p.c. w związku z art.13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną. Odniosła ona skutek o tyle, że na mocy art.386 § 3 k.p.c. w związku z art.13 § 2 k.p.c. zaskarżone postanowienie zostało uchylone co do uczestnika E. B. i wniosek w tym zakresie odrzucono jako niedopuszczalny. Z akt sprawy wynika, że E. B. i A. B. zawarli związek małżeński w 1897r., a zatem niepodobieństwem jest, że uczestnik ten nadal żyje. Orzeczenie o wynagrodzeniu kuratora dla nieznanych z miejsca pobytu uczestników zapadło na mocy przepisów powołanych wyżej rozporządzeń.

SSR (del.) Anna Hajda SSO Arkadia Wyraz – Wieczorek SSO Aleksandra Janas