Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia: 19 kwietnia 2012 r.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Mieczysław Osucha – spr.

Sędziowie: SO Elżbieta Staszewska i SO Grażyna Łuczak

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Grabowska-Dziewirz

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2012 r. w Tarnobrzegu na rozprawie

sprawy z powództwa P. S.

przeciwko Gminie Miejskiej M. w M.

o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego pod adresem M. ul. (...)

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Mielcu z dnia 30 grudnia 2011 r. sygn. akt I C 203/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt II i ustala, że P. S.
z domu A. córka W. i K. urodzona (...)
w T. nr PESEL (...) zameldowana w M. przy
ul. (...), wstąpiła z dniem 30 lipca 2011 r. w stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego w M. przy ul. (...),

II.  znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty procesu za obie instancje.

Sygn. akt I Ca 60/12

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 19 kwietnia 2012r.

Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2011r., sygn. akt III RC 203/11, Sąd Rejonowy w Mielcu oddalił powództwo P. S. przeciwko Gminie Miejskiej M. o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego mieszczącego się w M. przy ul. (...) (punkt II). Postępowanie w stosunku do Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych Sp. z o.o. w M. zostało umorzone (punkt I).

Sąd Rejonowy ustalił, że J. M. (poprzednio A.) w dniu 28 października 1969r. zawarła z Miejskim Zarządem Budynków Mieszkalnych Sp. z o.o. w M., działającym imieniem pozwanej Gminy Miejskiej M., umowę najmu lokalu mieszkalnego położonego w M. przy ul. (...). J. M. zmarła w dniu 30 lipca 2011r. W chwili śmierci w w/w lokalu wspólnie z najemczynią zamieszkiwała wnuczka P. S. wraz z mężem i małoletnim synem. W lokalu tym powódka zamieszkała w 2000r., ze względu na trudną sytuację materialną rodziców. Początkowo to J. M. opiekowała się wnuczką, ale jeszcze w 2000r. jej stan zdrowia się pogorszył. Wówczas to powódka zaczęła pomagać w prowadzeniu gospodarstwa domowego, robiła zakupy, sprzątała. W 2005r. P. S. wyszła za mąż, a w 2006r. podjęła pierwszą pracę.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Powódka dowodziła, że pozostawała z najemczynią we wspólnym pożyciu, co w świetle art. 691 § 1 i 2 kc, uprawniało ją do wstąpienia w stosunek najmu. Zdaniem Sądu pojęcie „faktycznego pożycia” odnosi się wyłącznie do osób pozostających w konkubinacie, na co wskazuje użycie przez ustawodawcę sformułowania „osoba”. Ponadto zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wnuk zmarłego najemcy nie należy do osób wymienionych w art. 691 § 1 kc także wtedy, gdy łączyła go z najemcą więź gospodarcza i uczuciowa (uchwała z dnia 21 maja 2002r., III CZP 26/02, OSNCP 2003/2/20). Nie można również przyjąć, że zmarła była obowiązana do świadczeń alimentacyjnych na rzecz powódki. Niewątpliwym jest, że powódka zamieszkiwała z babcią od 2000r., ale miało to miejsce zarówno ze względu na trudną sytuację materialną jej rodziców, jak i konieczność udzielenia jej pomocy. Pomimo fizycznego zamieszkiwania z babcią powódka pozostawała pod opieką prawną rodziców. J. M. w 2000r. podupadła na zdrowiu i wymagała opieki. W ocenie Sądu, nawet przyjmując, że powódka w pewnym okresie przebywała na utrzymaniu babci, to na pewno obowiązek ten nie ciążył na niej w chwili śmierci, albowiem była już wtedy mężatką.

Apelację od powyższego wyroku złożyła powódka P. S., zarzucając naruszenie przepisu art. 691 §1 kc poprzez jego błędną wykładnię wyrażającą się w uznaniu, że powódka nie spełnia przesłanek uprawniających ją do wstąpienia w stosunek najmu po zmarłej babce.

W słowniku języka polskiego faktyczne pożycie definiowane jest jako „wspólne życie z kimś, przestawanie ze sobą ludzi, których łączy związek rodzinny, emocjonalny, zażyłość, poufałość, poczucie wspólnoty lub miejsce zamieszkania”. Skoro, powódka co najmniej od 2000r. zamieszkiwała wspólnie z J. M., która zajmowała się jej wychowaniem poprzez to wypełniała obowiązki jej rodziców. W późniejszym okresie to powódka zajmowała się babcią, co świadczy o tym, że łączył je związek rodzinny, emocjonalny i miejsce zamieszkania. Ponadto w okresie wspólnego zamieszkiwania ze względu na sytuację rodzinną powódka była utrzymywana przez babkę, która jako wstępna znajdowała się w kręgu osób wymienionych w art. 129 krio.

Powołując się na tak sformułowane zarzuty i ich uzasadnienie skarżąca wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie II poprzez ustalenie, że wstąpiła w stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego w M. przy ul. (...). Ewentualnie wnosiła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki w zakresie żądania zmiany wyroku jest zasadna.

Kwestia wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym najemcy uregulowana została w art. 691 § 1 kc, zgodnie z którym w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu wstępują: małżonek nie będący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Osoby te wstępują w stosunek najmu, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w lokalu do chwili jego śmierci.

Powódka dochodząc ustalenia, że wstąpiła w stosunek najmu po zmarłej babce wskazywała na dwie ewentualne podstawy uznania, że winna być zaliczona do kręgu w/w osób, a mianowicie, że pozostawała z J. M. w faktycznym wspólnym pożyciu oraz, że babka, jako obowiązana do świadczeń alimentacyjnych, łożyła na jej utrzymanie. Sąd Rejonowy nie uznał jednak, aby powódkę można było zaliczyć do którejkolwiek z tych kategorii osób. Z takim stanowiskiem można się zgodzić jedynie częściowo.

W rzeczywistości P. S. nie może być uznana za osobę pozostającą ze zmarłą najemczynią w faktycznym wspólnym pożyciu. Ugruntowany w orzecznictwie i doktrynie jest bowiem pogląd, iż faktyczne wspólne pożycie oznacza pozostawanie we wspólności domowej, duchowej, gospodarczej i fizycznej. W rozumieniu art. 691 § 1 kc, należy zatem przyjmować, że oznacza ono więź łączącą dwie osoby pozostające w takich relacjach jak małżonkowie. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy chociażby w uchwale z dnia 20 listopada 2009r., III CZP 99/09 (OSNC 2010/5/74), odwołując się w tym zakresie do regulacji kodeksu rodzinnego
i opiekuńczego.

Niemniej jednak, w ocenie Sądu Okręgowego, powódka winna być zaliczona do grona osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu, albowiem zmarła babka była osobą zobowiązaną do świadczeń alimentacyjnych na rzecz powódki, a co najistotniejsze faktycznie obowiązek ten wypełniała.

Krąg osób obowiązanych do alimentacji określa przepis art. 128 krio stanowiąc, że obciąża on krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Do kręgu tych osób niewątpliwie zaliczani są również dziadkowie. Zgodnie zaś z treścią art. 132 krio obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub też, gdy uzyskanie od osoby zobowiązanej w bliższej kolejności na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. W świetle kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek alimentacyjny jest zobowiązaniem powstającym niezależnie od woli stron z mocy prawa w wyniku istnienia ściśle określonych powiązań rodzinnych lub o podobnym charakterze. Wysokość alimentów może być ustalona wyrokiem Sądu, jak również w drodze umowy, ugody sądowej, a w większości przypadków są one świadczone dobrowolnie.

Powódka głównie z uwagi na trudną sytuację materialną rodziców trafiła pod opiekę swej babki. J. M. pomagała bowiem rodzicom powódki finansowo. Ojciec skarżącej W. A. zeznał, że wraz z małżonką byli w trudnej sytuacji finansowej w związku z tym utrzymanie córki przejęła babka (k. 70v). Poprzez zagwarantowanie powódce miejsca zamieszkania oraz pokrywania kosztów jej utrzymania babka wypełniała swój obowiązek alimentacyjny. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 14 maja 1962r., 2 CR 167/62, ONCP 1963, nr 4, poz. 91, wskazał, że obowiązek alimentacyjny dalszego krewnego istnieje nie tylko wtedy, gdy bliższy krewny nie ma możliwości wypełniania tego obowiązku, lecz może powstać także, wtedy, gdy bliższy krewny mimo takich możliwości nie wywiązuje się ze swych obowiązków. Skoro więc babka powódki była osobą należącą do kręgu osób obowiązanych do alimentacji, a nadto dobrowolnie świadczyła na rzecz wnuczki, należało zatem powódkę uznać za uprawnioną do wstąpienia w stosunek najmu. Należy przy tym nadmienić, że wprawdzie w uchwale z dnia 21 maja 2002r., III CZP 26/02 (OSNC 2003/2/20), Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż wnuk najemcy nie należy do osób wymienionych w art. 691 § 1 kc, także wtedy, gdy łączyła go z najemcą więź gospodarcza i uczuciowa. Niemniej jednak pogląd ten przez tut. Sąd nie jest podzielany i został wyrażony na odmiennym stanie faktycznym.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 kpc, zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II i ustalił, że P. S. z domu A., córka W. i K., urodzona (...) w T., wstąpiła z dniem 30 lipca 2011r. w stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego w M., przy ul. (...) (punkt I).

Koszty procesu za drugą instancję zostały pomiędzy stronami wzajemnie zniesione, co znalazło wyraz w punkcie II wyroku (art. 100 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc).

Zarządzenie:

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej – r.pr. B. W..