Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 kwietnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2013 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z wniosku Gminy B.

z udziałem W. W. (1)

o rozgraniczenie

na skutek apelacji uczestnika postępowania W. W. (1)

od postanowienia Sądu Rejonowego w Augustowie

z dnia 7 lutego 2013r., sygn. akt I Ns 288/12

p o s t a n a w i a:

1.  Oddalić apelację;

2.  Zasądzić od uczestnika postępowania W. W. (1) na rzecz wnioskodawcy Gminy B. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa prawnego za instancje odwoławczą.

Sygn. akt I Ca 95/13

UZASADNIENIE

Decyzją nr O.6830.2.2012 z dnia 01.06.2012 r. Wójt Gminy B. umorzył postępowanie administracyjne i przekazał do Sądu Rejonowego w Augustowie akta sprawy o rozgraniczenie gruntów, położonych we wsi B. pomiędzy nieruchomością, stanowiącą własność Gminy B. o nr geod. 522(droga) z graniczącą nieruchomością o nr geod. 155, stanowiącą własność W. W. (1). Postępowanie administracyjne w zakresie rozgraniczenia toczyło się z urzędu na interwencję I. S., z uwagi na fakt, iż W. W. (1) zaorał drogę uniemożliwiającą dojazd do nieruchomości o nr geod. 153/1, należącej do I. S..

Postanowieniem z dnia 27.06.2012 r. w trybie art. 510 § 2 kpc Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze wnioskodawcy Gminę B., natomiast wyłączył z grona zainteresowanych w niniejszej sprawie I. S..

Wnioskodawczyni Gmina B. poparła wniosek o rozgraniczenie i wnosiła o rozgraniczenie zgodnie z treścią opinii, sporządzonej przez biegłego geodetę, opiniującego w przedmiotowej sprawie.

Uczestnik postępowania W. W. (1) na rozprawie głównej przychylił się do wniosku o rozgraniczenie i oświadczył, iż w jego ocenie sporna droga znajduje się na jego gruncie. Uczestnik postępowania nie zgodził się z projektem rozgraniczenia przedstawionym w opinii biegłego geodety, podnosząc, iż przedmiotowa opinia nie zawiera kwestii, czy powiększył swoją działkę i zabrał czyjąś własność.

Postanowieniem z dnia 7 lutego 2013 r. wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 288/12 Sąd Rejonowy w Augustowie dokonał rozgraniczenia nieruchomości położonej w B. gmina B. w postaci działki nr (...) stanowiącej własność W. W. (1), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Augustowie prowadzi księgę wieczystą za numerem (...) z działką nr (...) położoną w B. gmina B. stanowiącą własność Gminy B., dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Augustowie prowadzi księgę wieczystą za numerem (...), w ten sposób, że linia graniczna przebiegać będzie tak jak to oznaczył na szkicu sytuacyjnym biegły geodeta R. W. (1) numerami 1-2 i 1-7 (opinia i szkic k. 78-81 akt sprawy), która to opinia stanowi integralną część niniejszego orzeczenia. Zasądził od uczestnika postępowania W. W. (1) na rzecz wnioskodawcy Gminy B. kwotę 888,85 zł tytułem zwrotu połowy poniesionych przez wnioskodawcę kosztów w sprawie. Zasądził od uczestnika postępowania W. W. (1) na rzecz wnioskodawcy Gminy B. kwotę 394 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy wskazał, że działka nr (...), położona w B. w postaci drogi o pow. 0,0990 ha stanowi własność Gminy B.. Przedmiotowa nieruchomość posiada urządzona w tut. Sądzie księgę wieczystą KW nr (...). Z przedmiotową nieruchomością sąsiaduje nieruchomość oznaczona nr geodezyjnym 155 o pow. 0,8140 ha, stanowiąca grunty orne, będąca własnością W. W. (1), dla której Sąd Rejonowy w Augustowie prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Z protokołu oględzin (k.50-51) wynika, iż sporny pas gruntu znajduje się za ogrodzeniem polegającym na drewnianych słupach z metalowym prętem. Jest to pas o szerokości 2 m w stronę zachodnią od słupka drewnianego, do którego jest umocowane ogrodzenie. Pas ten biegnie od drogi asfaltowej do zabudowań I. S. na działce (...), wcześniej 153/1. Fragment sporny tej nieruchomości został przez uczestnika zaorany. Widoczne jest, iż sporny pas gruntu różni się od pozostałej ogrodzonej części kolorem zieleni. Pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, iż uczestnik postępowania zniszczył znak graniczny i dokonał zaorania terenu. W toku oględzin uczestnik oświadczył, iż ogrodzenie w tym kształcie jakim jest, zostało postawione rok temu jesienią. Wcześniej słupek był przesunięty 2 m w kierunku zachodnim. Wskazał, iż właściciele działki (...) jeździli z drogi asfaltowej B.-N. do jego nieruchomości. Podał, iż nie wie gdzie znajduje się droga gminna. Uczestnik odmówił wpuszczenia biegłego na teren swojej nieruchomości.

W pisemnej opinii biegły z zakresu geodezji i kartografii R. W. (1) dokonał obliczeń współrzędnych punktów granicznych działek oznaczonych nr (...)-będącej własnością W. W. i działki nr (...), stanowiącej własność Gminy B.. Punkty graniczne zostały obliczone na podstawie dokumentacji technicznej OPERAT POMIAROWY, wykonany przez B. (...) Przedsiębiorstwo (...) w B. (wykonany: prace rozpoczęto – 07.07.1961 r., ukończono 10.05.1963 r.), zarejestrowany pod numerem 93/13/35/63, stanowiący Zasób (...) Ośrodka (...) w A.. Punkty graniczne oznaczone na szkicu sytuacyjnym (załącznik nr 1 do opinii) nr 1-2 i 1-7, położone na granicy pomiędzy działkami (...), zostały wyznaczone w terenie i zamarkowane palami drewnianymi. Wyznaczenia położenia punktów granicznych dokonano w oparciu o punkty osnowy pomiarowej oznaczone nr 168 i 169.

W ocenie Sądu przedmiotowa opinia biegłego stanowi pełnowartościowy środek dowodowy i należy ją podzielić w całości jako spójną, zupełną, wyczerpującą i sporządzoną przez osobę legitymującą się specjalistyczną wiedzą.

W. W. (1) wyrokiem Sądu Rejonowego w Augustowie z dnia 24.01.2012 r. sygn. II W 376/11 został uznany za winnego tego, że w dniu 08.08.2011r. w m. B. bez zezwolenia zajął drogę publiczną w ten sposób, że wbił w nią drewniane kołki i połączył je drutem tj. wykroczenia z art. 99 § 1 kw.

Sąd podkreślił, iż w myśl art. 153 kc rozgraniczenia pomiędzy nieruchomościami, Sąd dokonuje według kryteriów i w kategorii kryteriów oznaczonych w tym przepisie. Granice pomiędzy nieruchomościami ustala się zatem w pierwszej kolejności wg stanu prawnego. Jeżeli nie można go ustalić rozgraniczenie następuje wg kryterium tzw. ostatniego spokojnego stanu posiadania, a jeżeli i to zawodzi – stosuje się tzw. kryterium wszelkich okoliczności. Wymienione powyżej kryteria rozgraniczenia wyłączają się wzajemnie. Dopóki więc nie zostanie przesądzone, że nie jest możliwe ustalenie granic na podstawie pierwszego z w/w kryteriów, dopóty niedopuszczalne jest posłużenie kryteriami dalszymi. Przez "stan prawny", o którym mowa w art. 153 kc, należy rozumieć także zasiedzenie przygranicznych pasów ziemi.

Konstatując ze zgromadzonego materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż uczestnik postępowania dokonał samowolnie zajęcia nienależącego do niego gruntu. Granica prawna przebiega w tożsamy sposób z granicą ewidencyjną, ujawnioną w dokumentacji (...) Ośrodka (...) w A..

Mając powyższe na uwadze, w sytuacji ustalenia stanu prawnego, istnienia granicy prawnej i ewidencyjnej, zastosowanie pozostałych kryteriów w postaci ostatniego spokojnego stanu posiadani oraz kryterium wszelkich okoliczności, stało się niedopuszczalne.

W tym stanie rzeczy, Sąd kierując się treścią art. 153 kc dokonał rozgraniczenia wg stanu prawnego (pkt I postanowienia) nieruchomości położonej w B. gmina B. w postaci działki nr (...) stanowiącej własność W. W. (1), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Augustowie prowadzi księgę wieczystą za numerem (...) z działką nr (...) położoną w B. gmina B. stanowiącą własność Gminy B., dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Augustowie prowadzi księgę wieczystą za numerem (...), w ten sposób, że linia graniczna przebiegać będzie tak jak to oznaczył na szkicu sytuacyjnym biegły geodeta R. W. (1) numerami 1-2 i 1-7 (opinia i szkic k. 78-81 akt sprawy), która to opinia stanowi integralną część niniejszego orzeczenia.

O kosztach postępowania w pkt II, III postanowienia orzeczono na zasadzie art. 520 kpc w zw. z art. 103 kpc. W ocenie Sądu, celowym i w pełni uzasadnionym było obciążenie kosztami postępowania uczestnika postępowania. Sąd wskazał, iż zachowanie uczestnika postępowania poprzez samowolne zajęcie nienależącego do niego gruntu spowodowało zainicjowanie postępowania sądowego w przedmiotowej sprawie. Nadto postawa uczestnika w toku postępowania w przedmiotowej sprawie, a mianowicie odmowa wpuszczenia biegłego na teren swojej nieruchomości, a w konsekwencji doprowadzenie do sytuacji, iż biegły zmuszony był dokonywać wyznaczenia punktów granicznych w asyście funkcjonariuszy Policji, wskazuje, iż postawa uczestnika postępowania jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, tym samym celowym i w pełni uzasadnionym było obciążenie w/w kosztami postępowania w przedmiotowej sprawie, w tym kosztami zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł uczestnik postępowania W. W. (1), wskazując, iż nie zgadza się z orzeczeniem, gdyż na skutek tego postanowienia odbierana jest mu własność, za którą opłaca podatki. Zakwestionował także obciążenie go całością kosztów postępowania w sprawie.

Wnioskodawczyni Gmina B. wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację uczestnika postępowania uznać należy za niezasadną.

Na wstępie wskazać należy, iż Sąd Okręgowy w całości podzielił ustalenia faktyczne, dokonane w sprawie przez Sąd Rejonowy, czyniąc je jednocześnie podstawą swojego rozstrzygnięcia. Sąd I instancji, w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, ustalił wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie zaoferowanego przez zainteresowanych materiału dowodowego.

Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że jest możliwość określenia stanu prawnego granicy między nieruchomościami należącymi do zainteresowanych.

Jak wynika z opinii biegłego R. W. (2) sporządzonej przed Sądem I instancji, granica prawna jest tożsama z granicą ewidencyjną pierwotnie ustaloną w 1963 r. i była ona wówczas zgodna ze stanem władania na gruncie.

W ocenie Sądu Odwoławczego Sąd I instancji zgodnie z wnioskami wynikającymi z opinii biegłego uznał, że granica między nieruchomościami należącymi do Gminy B. i W. W. (1) może być ustalona w oparciu o granicę prawną. Powyższe wynika w sposób oczywisty z opinii sporządzonej na potrzeby sprawy niniejszej. Stanowisko Sądu Rejonowego i wywiedzione z materiału dowodowego wnioski uznać należy za właściwe i mające oparcie w dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy.

Zgodnie z art. 153 kc rozgraniczenie nieruchomości następuje na podstawie przewidzianych w tym przepisie kryteriów w postaci stanu prawnego, ostatniego spokojnego stanu posiadania i wszystkich okoliczności. W doktrynie i judykaturze przyjmuje się zgodnie, że wymienione kryteria rozgraniczenia nieruchomości mają zastosowanie w takiej kolejności, w jakiej zostały wymienione w art. 153 kc, tzn. kryterium następne bierze się pod rozwagę wtedy, gdy poprzedzające nie daje dostatecznych podstaw do wyznaczenia granicy (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 września 1981 r., III CRN 171/81, OSNC 1982, nr 4, poz. 153). W stanowiącym podsumowanie wypowiadanych na ten temat poglądów postanowieniu z dnia 10 lipca 1980 r., III CRN 103/80 (niepubl.) Sąd Najwyższy stwierdził, że waga kolejnych przewidzianych w art. 153 kc kryteriów i ich wzajemne wyłączanie się wyklucza stanowisko, żeby przy rozgraniczaniu według stanu prawnego, wbrew temu stanowi, posiadanie czy wszelkie okoliczności mogły uzasadniać korekturę przebiegu granic. Także z punktu widzenia zasady samodzielnego rozstrzygania przez sąd o przesłankach swego orzeczenia, nie jest dopuszczalne inne ustalenie granic od ustalenia, które wynika ze stanu prawnego. Wzmianka w art. 153 kc o ugodzie pozostaje bez wpływu na kolejność kryteriów rozgraniczenia przewidzianych w tym przepisie. Interes samych uczestników postępowania, ich stanowisko w toku postępowania, jeżeli nie znalazło wyrazu w oświadczeniach złożonych w wymaganej formie, nie wystarcza do odstąpienia od rozgraniczenia według stanu prawnego. W orzecznictwie Sąd Najwyższego zostało również wyjaśnione, że okoliczność, iż stan prawny nieruchomości jest wątpliwy nie uzasadnia jeszcze dokonania rozgraniczenia nieruchomości według kryterium ostatniego spokojnego stanu posiadania, albowiem sama wspomniana wątpliwość nie wystarczy do stwierdzenia, że stanu prawnego nie można ustalić (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 1974 r., III CRN 81/74, OSNCP 1975, nr 4, poz. 65).

Należy przy tym podkreślić, że nie zawsze pojęcie stanu ewidencyjnego nieruchomości (granic ewidencyjnych) jest równoznaczne z pojęciem stanu prawnego nieruchomości. Mapa ewidencyjna gruntów stanowi jeden z dokumentów, w oparciu o które ustala stan prawny nieruchomości. Mapa z natury rzeczy jest jedynie wtórnym wyrazem granic na gruncie. Postępowanie rozgraniczeniowe nie ma na celu dostosowania prawa własności do danych wynikających z ewidencji, a oznaczenie jak daleko sięga prawo własności graniczących ze sobą gruntów (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1977 roku w sprawie III CRN 272/77, publ. Lex nr 8022). Zadaniem postępowania o rozgraniczenie przy znanym stanie prawnym nie jest bowiem dostosowanie prawa własności poszczególnych działek do stanu posiadania i zagospodarowania terenu, lecz oznaczenie granic działek, tak jak przebiegają one zgodnie z prawem. Postępowanie to nie ma również za zadanie dostosowywania granic działek do aktualnie obowiązujących norm budowlanych dotyczących wymogów odległości wznoszenia budynków od granic nieruchomości, czy zapewnienia odpowiedniej przestrzeni dla swobodnego przejazdu przez posesję (czy dojazdu do niej) samochodów o większych gabarytach.

Granice prawne nieruchomości to granice, których przebieg można odtworzyć na gruncie w oparciu o istniejące na tę okoliczność dokumenty z zastosowaniem najnowszych technik i technologii, przy czym dokumenty te winny odpowiadać technicznym standardom geodezyjno – kartograficznym. Wymaga wskazania, że w oparciu o delegację wynikającą z art. 32 ust. 6 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (t. j. – Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287 z późn. zm.) zostało wydane rozporządzenie Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz (...) z 14 kwietnia 1999 r. w sprawie rozgraniczania nieruchomości (t. j. – Dz. U. z 1999 r. Nr 45, poz. 453). Przepis § 3 tego rozporządzenia wprowadza rozróżnienie dokumentów stanowiących podstawę ustalenia przebiegu granic na dokumenty stwierdzające stan prawny nieruchomości i dokumenty określające położenie punktów granicznych i przebieg granic nieruchomości.

Należy również podnieść, że zarówno księgi wieczyste jak i kataster (ewidencja nieruchomości) stanowią urządzenia ewidencyjne, to jednak księgi wieczyste służą przede wszystkim ustaleniu stanu prawnego nieruchomości. Dane zawarte w księdze wieczystej i ewidencji gruntów pokrywają się. Zgodnie z art. 26 ust 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (t. j. - Dz. U. z 2001 roku Nr 124 1361 z późn. zm.) podstawą oznaczenia nieruchomości w księgach wieczystych są dane katastru nieruchomości. Dane te w przypadku gruntów obejmują zgodnie z art. 20 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2005 roku Nr 240 poz. 2027 z późn. zm.) jego położenie, granice, powierzchnie, rodzaje użytków gruntowych oraz ich klas gleboznawczych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów. Dane te z różnych przyczyn mogą jednak z biegiem czasu ulegać zmianie, czy to na skutek czynności prawnych czy też innych zdarzeń, zarówno zależnych od woli człowieka, jak też od niej niezależnych.

W ocenie Sądu dokumenty zgromadzone w aktach sprawy pozwalają na ustalenie stanu prawnego nieruchomości, który akurat w niniejszym postępowaniu pokrywa się z granicą ewidencyjną nieruchomości. Skarżący podnosił w swojej apelacji, iż granica powinna przebiegać według wytycznych przez niego wskazanych, nie odniósł się w merytoryczny sposób do opinii biegłego, nie podważył jej, wskazał jedynie, że się z nią nie zgadza. Także rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odpowiada prawu. Uczestnik postępowania nie współpracował w żaden sposób z właściwymi organami, aby w sposób prawidłowy i szybki ustalić przebieg granicy. Rościł jedynie, nie poparte żadnymi argumentami, pretensje, w związku z tym decyzja Sądu I instancji w przedmiocie kosztów postępowania jest zasadna i racjonalna.

Biorąc pod uwagę powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego, nie ma podstaw do zmiany orzeczenia Sądu I instancji.

Stąd też na mocy art. 385 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc, apelacja uczestnika postępowania jako nieuzasadniona, podlegała oddaleniu.

W przedmiocie kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 2 kpc w zw. z § 7 pkt 2 w zw. z § 12 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności…(Dz. U. Nr 163 poz. 1349 z późn. zm).

ACz/ar