Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Małgorzata Brulińska (spr.)

Sędzia SO Jolanta Bojko

Sędzia SO Marek Kurkowski

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2013r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa I. K.

przeciwko (...)Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu

z dnia 31 lipca 2012r.

sygn. akt VI C 1530/11

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu na rzecz radcy prawnego M. P. 1200 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym wraz z należnym podatkiem od towarów i usług.

Sygn. akt II Ca 118/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym orzeczeniem z dnia 31 lipca 2012r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków oddalił powództwo I. K.przeciwko (...) Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu w W.o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Lublinie zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, zasądził od powódki na rzecz strony pozwanej 2400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i brakującymi kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

Małżonkowie T. K. i I. K. zwarli w dniu 28 marca 2000 r. z (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę rachunku bankowego. Pismem datowanym na dzień 28 czerwca 2000 r. bank ten wezwał małżonków T. K. i I. K. do zapłaty kwoty 2.644,76 zł z tytułu powstałego salda debetowego w terminie siedmiu dni pod rygorem egzekucji

Na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności (...) Bank (...) spółka akcyjnaz siedzibą w W.przeniósł na rzecz (...)Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W.wierzytelność wynikającą z umowy rachunku bankowego z dnia 28 marca 2000 r.

Na skutek pozwu wniesionego w dniu 29 października 2010 r. przez (...) Funduszu Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W., nakazem zapłaty wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym w dniu 18 listopada 2010 r. przez Sąd Rejonowy w Lublinie w sprawie o sygn. akt XVI Nc-e 504517/10, uwzględniono żądanie pozwu i zasądzono solidarnie od T. K.i I. K.kwotę 11.508,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 30 października 2010 r. i kosztami procesu w kwocie 2.546,59 zł.

W dniu 10 lutego 2011 r. (...)Funduszu Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W.wniósł do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu Bartosza Borkowskiegoo wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie wskazanego tytułu, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 3 lutego 2011 r., przeciwko T. K.i I. K..

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie odpisów dokumentów, które nie były kwestionowane w zakresie ich zgodności z oryginałami.

Na podstawie powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy uznał , iż powództwo przeciwegzekucyjne oparte na zarzucie braku podstaw do nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności wobec nieskuteczności doręczenia podlegało oddaleniu.

Ujęta w pozwie podstawa pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w postaci uchybienia formalnego popełnionego przez sąd w toku postępowania w sprawie XVI Nc-e 504517/10i nadanie z urzędu klauzuli wykonalności nieprawomocnemu nakazowi zapłaty, zgodnie z jednolitą liną orzeczniczą w tym przedmiocie (por. uzasadnienia: uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1985 r., III CZP 14/85, publ. OSNCP z 1985 r. nr 12, poz. 192, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 1996 r., II CKN 7/96, publ. OSNC z 1997 r. nr 4, poz. 39, uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 1996 r., III CZP 73/96, publ. OSNC z 1996 r. nr 10, poz 134, wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 października 2011 r., I ACa 280/01, publ. OSA z 2003 r. nr 6, poz. 22 oraz uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 r., II PK 1/07, publ. OSNP z 2008 r., nr 17-18, poz. 250) w ocenie Sądu Rejonowego uprawniało dłużnika do zwalczania postanowienia o nadaniu klauzuli jedynie w drodze zażalenia – stosownie do dyspozycji art. 795 k.p.c. Jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa powódka została pozbawiona możliwości działania w sprawie XVI Nc-e 504517/10, służy jej skarga o wznowienie postępowania (art. 401 pkt 2 k.p.c.). Jeżeli zaś nakaz nie został nigdy skutecznie jej doręczony, według Sądu I instancji oznaczało, że nie został otwarty termin do złożenia sprzeciwu od tego orzeczenia (art. 502 § 2 k.p.c., art. 503 § 1 k.p.c. w zw. z art. 505 ²⁸ k.p.c.), a uznanie za doręczonej w trybie art. 139 § 1 k.p.c. korespondencji było nieskuteczne. W wypadku, gdy nie został otwarty termin jego zaskarżenia, ewentualny wniosek o przywrócenie terminu mógł okazać się bezprzedmiotowy (art. 169 § 1 k.p.c.).

Jak wskazał Sąd Rejonowy powódka nie udowodniła istnienia żadnych, ustawowych przesłanek z art. 840 § 1 pkt 1 – 2 k.p.c. mogących stanowić podstawę do pozbawienia wykonalności nakazu wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy w Lublinie w dniu 18 listopada 2010 r., sygn. akt XVI Nc-e 504517/10.

Za skuteczną podstawę żądania pozwu nie mógł być uznany także zarzut przedawnienia roszczenia z umowy rachunku bankowego (art. 731 k.c.). Wprawdzie zarzut ten może być podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego, opartego na treści art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., jednakże można go podnieść, gdy nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie, po zakończeniu której uzyskano tytuł wykonawczy. Wniosek ten wynikał wprost z wytycznych płynących z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2009 r.( I CSK 282/08, Lex Omega), w którym stwierdzono, że skoro powodowi służy wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego (art. 820 k.p.c.), przyjąć należy, iż środki prawne pozostające do dyspozycji dłużnika czynią bezprzedmiotowe stosowanie innego środka - powództwa przeciwegzekucyjnego. Zważywszy zatem, że powódce służą środki zaskarżenia w sprawie XVI Nc-e 504517/10, w ramach których może podnieść zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia, powództwo egzekucyjne uznać należało według Sądu I instancji za bezprzedmiotowe. Z tego też względu oddalono wniosek powódki o zobowiązanie pozwanego do przedstawienia umowy cesji wierzytelności jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Rejonowy uzasadnił wynikiem procesu ze wskazaniem na regulacje art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 109 § 1 k.p.c. Powódka winna zwrócić poniesione koszty, gdyż zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi (art. 108 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.). Koszt wynagrodzenia pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym ustalono w oparciu o § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.). Sąd Rejonowy nie przyznał natomiast wynagrodzenia radcy prawnemu ustanowionemu dla powódki bowiem nie złożył on stosownego wniosku, o którym mowa w § 20 rozporządzenia, zaś jego czynności procesowe nie były odpowiednie w stosunku do sformułowanego przez powódkę żądania.

O brakujących kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelacje od powyższego rozstrzygnięcia wywiodła powódka, zaskarżając wyrok w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu apelująca zarzuciła niewyjaśnienie przez Sąd I instancji, czy istniały podstawy do nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przez zaniechanie przeprowadzenia dowodów na okoliczność, kto pokwitował odbiór przesyłki zawierającej nakaz zapłaty wraz z pozwem i załącznikami oraz, czy i w jakiej rzeczywiście wysokości wierzytelność przysługiwała bankowi wobec męża powódki T. K.; naruszenie art. 158§1 k.p.c. polegające na pominięciu w protokole rozprawy z dnia 31.07.2012 r stawienia się pełnomocnika powódki na rozprawę o godzinie 8.58- według informacji Przewodniczącego składu już po zamknięciu rozprawy- oraz złożenia przez niego wniosku o otwarcie rozprawy na nowo, a także uczestniczenia pełnomocnika podczas ogłoszenia wyroku i jego ustnego uzasadnienia; naruszenie art. 102 k.p.c. na skutek obciążenia powódki kosztami procesu.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelująca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach procesu za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja powódki jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy przyjął za własne prawidłowo poczynione przez Sąd I instancji ustalenia stanu faktycznego, które w istocie nie były kwestionowane, uznając, iż stanowiły one podstawę właściwej subsumcji norm prawa materialnego i procesowego.

Jak zasadnie wskazał Sąd Rejonowy, odnosząc się do jednej z podstaw zgłoszonego przez powódkę żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego, regulacja art. 840§ 1 pkt. 1 k.p.c. nie znajduje zastosowania, gdy tytułem egzekucyjnym jest orzeczenie sądu gdyż rozpatrywaniu zdarzenia sprzed powstania tego tytułu stoi na przeszkodzie powaga rzeczy osądzonej ( tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 stycznia 2004r., IV CK 316/02, LEX nr 599557). Skoro powództwo z art. 840§ 1 pkt. 1 k.p.c. umożliwia dłużnikowi merytoryczną obronę przed egzekucją, to uchybienia formalne popełnione przez sąd w toku postępowania co do nadania klauzuli wykonalności może dłużnik zwalczać w drodze dostosowanego do tego zażalenia ( tak też Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 17 kwietnia 1985r.,, III CZP 14/85, OSNC 1985, Nr 12, poz. 192 i w wyroku z dnia 8 lipca 2005r., II CK 206/05, niepubl. oraz Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 13 grudnia 2012r., I A Ca 1016/12, LEX nr 1264379) .

Zważywszy na powyżej przedstawione stanowisko stwierdzić należało prawidłowość konstatacji Sądu I instancji, iż powódka nie mogła w ramach sformułowanego żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego skutecznie kwestionować prawidłowości rozstrzygnięcia sądu w przedmiocie zaopatrzenia tytułu egzekucyjnego w klauzulę wykonalności. Tym samym za zasadne uznać należało oddalenie przez Sąd Rejonowy wniosków dowodowych zmierzających do wykazania nieskuteczności doręczenia powódce odpisu nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym, a w konsekwencji za chybiony uznano zarzut apelacji niewyjaśnieni przez Sąd okoliczności dotyczących istnienia tytułu egzekucyjnego, którym w realiach niniejszej sprawy i art. 777 § 1 pkt. 1(1) k.p.c. był wskazany nakaz zapłaty.

Za bezzasadne uznać należało również pozostałe zarzuty apelacji.

I tak, co do postawionego, choć nie sformułowanego wprost, zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego w postaci art. 118 w związku z art. 731 k.c. i art. 840 § 1 pkt. 2 k.p.c. w drodze nieuznania podniesionego przez powódkę zarzutu przedawnienia roszczenia objętego tytułem egzekucyjnym, wskazać należało na charakter wymienionego tytułu, który stanowiło prawomocne orzeczenie sądu. Z mocy art. 365§ 1 k.p.c. prawomocne orzeczenia sądowe wiążą nie tylko strony i sąd, który je wydała, ale także inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach przewidzianych w ustawie także inne osoby. Jak wskazuje się w utrwalonym stanowisku judykatury ( tak Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 16 września 1999r., II CKN 475/98, LEX nr 527167, z dnia 19 stycznia 1999r., II CKN 188/98, LEX nr 519220, z dnia 19 stycznia 2011r., V CSK 199/10, LEX nr 786397, w uchwale z dnia 21 lipca 2010r., III CZP 47/10, LEX nr 585109), na które powołał się także Sąd I instancji, stan powagi rzeczy osądzonej pociąga za sobą m.in. skutek w postaci prekluzji materiału procesowego (faktycznego) sprawy, co oznacza, że z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia merytorycznego zarzuty, których podstawą są okoliczności istniejące już w czasie postępowania- przed wydaniem orzeczenia, nie mogą być podstawa podważania skutków prawomocnego orzeczenia, jeżeli nie zostały skutecznie zgłoszone w trakcie tego postępowania. Strona traci zatem możliwość podnoszenia tych okoliczności. W konsekwencji żądanie zmierzające do trwałego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, co jest równoznaczne z żądaniem ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy, musi być uznane za niedopuszczalne, jako naruszające powagę rzeczy osądzonej orzeczenia stanowiącego tytuł egzekucyjny.

Biorąc pod uwagę powyższe względy, przy braku twierdzenia o wystąpieniu skutku przedawnienia po powstaniu tytułu wykonawczego, stwierdzić należało prawidłowość decyzji Sądu Rejonowego co do prowadzenia postępowania dowodowego zmierzającego do zbadania, czy roszczenie Funduszu wobec powódki uległo przedawnieniu przed powstaniem tytułu egzekucyjnego. Okoliczność ta była bowiem w realiach niniejszej sprawy prawnie ambiwalentna. Na marginesie jedynie przywołać należało regulację art. 125§ 1 k.c. w zakresie przedawnienia roszczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu.

Pozostałe zarzuty apelacji odnoszące się do naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa procesowego- choćby z uwagi na brak ich rozwinięcia i uzasadnienia w jaki sposób wpłynęły one na wydanie orzeczenia określonej treści- uznać należało za chybione. Brak tez podstaw do stwierdzenia, iż Sąd Rejonowy, orzekając w przedmiocie kosztów procesu, naruszył normę art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie. Przepis ten przewiduje sytuacje wyjątkową zatem jego zastosowanie wchodzi w grę jedynie w przypadkach nadzwyczajnych, gdy zasady współżycia społecznego przemawiają za odstępstwem od reguły ponoszenia kosztów procesu przez stronę przegrywającą sprawę.

Zważywszy na powyższe, na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalono.

O kosztach zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym należnych radcy prawnemu ustanowionemu dla powódki z urzędu orzeczono na podstawie § 2 ust. 2 i 3 w zw. z §6 pkt. 5 i § 12 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).